Reinado de Sedequías
(2 R 24.18-202 Cr 36.11-16)
1 Sedequías tenía veintiún años de edad cuando comenzó a reinar, y reinó once años en Jerusalén. Su madre se llamaba Jamutal, hija de Jeremías de Libna.
2 Pero Sedequías hizo lo malo a los ojos del Señor, a la manera de Joacín.
3 Y fue tal la ira del Señor contra Jerusalén y Judá, que los echó de su presencia.
Caída de Jerusalén
(2 R 24.20—25.7Jer 39.1-7)
Y Sedequías se rebeló contra el rey de Babilonia.
4 Por eso, a los diez días del mes décimo del noveno año de su reinado vino el rey Nabucodonosor de Babilonia con todo su ejército, y atacó a Jerusalén. Acamparon contra ella, y por todas partes levantaron baluartes para atacarla.
5 La ciudad estuvo sitiada hasta el undécimo año del rey Sedequías.
6 A los nueve días del mes cuarto, cuando el hambre arreciaba en la ciudad y la gente no tenía ya pan para comer,
7 fue abierta una brecha en la muralla de la ciudad, y todos los soldados se dieron a la fuga. Salieron de la ciudad durante la noche, por la puerta que había entre los dos muros, cerca del jardín del rey. Tomaron el camino del Arabá, mientras los caldeos aún estaban rodeando la ciudad.
8 Entonces el ejército caldeo siguió al rey Sedequías, y lo alcanzó en los llanos de Jericó, pues todo su ejército lo había abandonado.
9 Lo aprehendieron, y lo llevaron ante el rey de Babilonia, que estaba en Ribla, en tierra de Jamat. Allí el rey de Babilonia dictó sentencia contra él.
10 Allí en Ribla el rey de Babilonia mandó degollar a los hijos de Sedequías ante sus propios ojos, lo mismo que a todos los príncipes de Judá.
11 A Sedequías, el rey de Babilonia sólo mandó que le sacaran los ojos y que lo sujetaran con grilletes, después de lo cual hizo que lo llevaran a Babilonia, y lo puso en la cárcel hasta el día en que murió.
Cautiverio de Judá
(2 R 25.8-212 Cr 36.17-21Jer 39.8-10)
12 A los diez días del mes quinto del año diecinueve del reinado de Nabucodonosor de Babilonia, vino a Jerusalén el capitán de la guardia, que se llamaba Nabuzaradán y solía estar delante del rey de Babilonia.
13 Nabuzaradán quemó la casa del Señor y el palacio del rey, y todas las casas de Jerusalén; y le prendió fuego a todo edificio grande.
14 Todo el ejército de los caldeos, que venía con Nabuzaradán, el capitán de la guardia, destruyó todos los muros que rodeaban a Jerusalén.
15 Además, Nabuzaradán hizo que se llevaran cautivos a los pobres del pueblo, a todos los del pueblo que habían quedado en la ciudad, a los desertores que se habían pasado al bando del rey de Babilonia, y a todo el resto del pueblo.
16 A los pobres del país Nabuzaradán los dejó para que sirvieran como viñadores y labradores.
17 Los caldeos hicieron pedazos las columnas de bronce que estaban en la casa del Señor, lo mismo que las bases y el mar de bronce que estaban allí, y todo el bronce se lo llevaron a Babilonia.
18 Se llevaron también los calderos, las palas, las despabiladeras, los tazones, las cucharas, todos los utensilios de bronce con que se ministraba,
19 y los incensarios, tazones, copas, ollas, candeleros, escudillas y tazas. El capitán de la guardia puso aparte lo que era de oro, y lo que era de plata, y se lo llevó.
20 Se llevó también las dos columnas, el mar y los doce bueyes de bronce que estaban debajo de las bases, y que había hecho el rey Salomón para la casa del Señor. El peso de todo este bronce era incalculable.
21 En cuanto a las columnas, cada una de ellas tenía una altura de ocho metros, y estaba rodeada por un cordón de cinco y medio metros; eran huecas, y tenían cinco centímetros de espesor.
22 El capitel de bronce que había sobre ellas tenía una altura de poco más de dos metros, con una red y granadas alrededor del capitel, todo de bronce. La segunda columna con sus granadas era igual.
23 En cada hilera había noventa y seis granadas, aunque todas las que estaban alrededor, sobre la red, eran cien.
24 El capitán de la guardia se llevó también a Seraías, que era el sacerdote principal, a Sofonías, que era el segundo sacerdote, y a tres guardas del atrio.
25 De la ciudad se llevó a un oficial que era capitán de los soldados, a siete de los consejeros íntimos del rey, que estaban en la ciudad, al principal secretario de la milicia, que pasaba revista a los del pueblo que iban a la guerra, y a sesenta hombres del pueblo que se hallaban dentro de la ciudad.
26 Nabuzaradán los tomó y se los llevó al rey de Babilonia, que estaba en Ribla.
27 Allí en Ribla, en tierra de Jamat, el rey de Babilonia los hirió de muerte. Así la gente de Judá fue llevada lejos de su tierra.
28 El pueblo que Nabucodonosor se llevó cautivo es el siguiente:
En el año séptimo de su reinado, se llevó a tres mil veintitrés hombres de Judá.
29 En el año dieciocho de su reinado, se llevó de Jerusalén a ochocientos treinta y dos cautivos.
30 En el año veintitrés de su reinado, Nabuzaradán, el capitán de la guardia, se llevó cautivos a setecientos cuarenta y cinco hombres de Judá.
En total, todos los cautivos fueron cuatro mil seiscientos.
Joaquín es liberado y recibe honores en Babilonia
(2 R 25.27-30)
31 A los veinticinco días del mes duodécimo del año treinta y siete del cautiverio de Joaquín, rey de Judá, es decir, en el primer año del reinado de Evil Merodac de Babilonia, este reivindicó al rey Joaquín de Judá y lo sacó de la cárcel.
32 Solía conversar con él amigablemente, y hasta ordenó que pusieran su trono sobre los tronos de los otros reyes que estaban con él en Babilonia.
33 También ordenó que le cambiaran la ropa de prisionero, y durante todo el resto de su vida Joaquín comía siempre en la mesa del rey.
34 Todos los días de su vida, y hasta el día de su muerte, Joaquín recibía sin falta una ración de parte del rey de Babilonia.
Sedequías apteme wesse' apwányam
(2 Re 24.18-202 Cr 36.11-16)
1 Veintiún apyeyam apagkok axta weykmok Sedequías apkeynamo apteme wesse' apwányam, once apyeyam axta weykmok apteme wesse' apwányam ma'a Jerusalén. Hamutal axta ekwesey egken, Jeremías axta apketche, eñama axta m'a Libná. 2 Asagkek axta eyke ektémakxa aqsok apkelane nápaqtók Wesse' egegkok, hawók axta m'a ektémakxa axta aqsok apkelane m'a Joaquim. 3 Axta keñamak apkeltaqnagkama Wesse' egegkok ma'a énxet'ák nak Jerusalén tén han ma'a Judá, keñe axta apkelántekkessama m'a aphakxa nak yaqwayam melwetekxók chá'a.
Jerusalén aptéyam
(2 Re 24.20—25.7Jer 39.1-7)
Apkenmexeykekxeyk axta Sedequías ma'a wesse' apwányam nak Babilonia. 4 Apxegkek axta wesse' apwányam Nabucodonosor yetlo apyókxoho sẽlpextétamo apagkok peya yempakhak ma'a Jerusalén, ekhem diez pelten diez, ekweykmo axta nueve apyeyam apteme wesse' apwányam ma'a Sedequías, apwakhegwokmek axta. Apkelpakxenweykmek axta m'a keto nak, apkeláneykegkek axta nahan kélchántéyak néten ma'a nepyáwa nak, yaqwayam ektamagkok. 5 Apwakhamakpek axta tegma apwányam, ekwokmoho aptéma once apyeyam apteme wesse' apwányam Sedequías. 6 Yágwokmók axta meyk ma'a tegma apwányam, cham'a ekhem nueve aptáhakxa nak cuatro pelten ma'a apyeyam nak, méko axta entáhak aptéyak ma'a énxet'ák. 7 Kélyagkaxqatchek axta m'a nápakha tegma apyawe kélhaxtegkesso nak, apwakhayak axta eykhe caldeos ma'a, axta eyke kahaxnak aptepa wesse' apwányam yetlo apyókxoho sẽlpextétamo apagkok tegma apwányam nak, axta'a axta apkenyahágkok, apkelántekkek axta m'a átog ekpayho nak élámhakxa ánet meteymog tegma kélhaxtegkesso, cham'a ámay ekpayho nak kélchencháseykekxexa axta pánaqte exnók ma'a wesse', keñe apkelyetlawa m'a ámay ekmahéyak nak ekyapwátegweykenxa m'a Jordán. 8 Apkemhágkek axta eyke sẽlpextétamo caldeos ma'a wesse' apwányam Sedequías. Axta aptahanyekxohok ma'a ekpayhegweykenxa nak xapop ma'a Jericó. Apkexpaqneyk axta apyókxoho sẽlpextétamo apagkok apyenyawa aqsa apxakko'. 9 Apmeyk axta caldeos ma'a wesse' apwányam keñe kélyentamákxo m'a aphakxa nak wesse' apwányam Babilonia, ekpayho nak Riblá, yókxexma Hamat. Yetlókok axta han apxeyenma Nabucodonosor yaqwánxa kólteméssesek ma'a Sedequías. 10 Nápaqtók axta apkeltamhók kólyaqténchesagkok apyespa'ák ma'a apketchek, tén han ma'a apyókxoho kelwesse'e nak Judá. 11 Keñe m'a Sedequías, apkeltamho kólhexyawássesek apaqta'ák tén han kólpextétek cadena sawo élyexwase yaqwayam kólyentemekxak ma'a Babilonia, apheykenxa axta apmomakpo, ekweykmoho apketsapa.
Tegma appagkanamap kélmassésseyam
(2 Re 25.8-212 Cr 36.17-21Jer 39.8-10)
12 Apwokmek axta Jerusalén ma'a Nebuzaradán, apteme axta wesse' apwányam apkeláneykha tén han apkemha apmonye' sẽlpextétamo apagkok, ekhem diez pelten cinco, cham'a ekweykmo axta diecinueve apyeyam apteme wesse' apwányam ma'a Nabucodonosor, wesse' apwányam axta m'a Babilonia, 13 apwatneykxeyk axta tegma appagkanamap, keñe han ma'a wesse' apwányam apxagkok apyawe, tén han ma'a apyókxoho tegma nak tegma apwányam, ekweykekxoho m'a apyókxoho kelwesse'e apxanák nak, 14 keñe axta m'a sẽlpextétamo caldeos apkelxegexma'a axta, apkelyaqnegkesa m'a kélhaxtegkesso axta m'a Jerusalén. 15 Tén axta Nebuzaradán apnaqlákxo Babilonia m'a apkeleymomap axta makham apheykha m'a tegma apwányam nak, ekweykekxoho m'a appasmeykekxa axta wesse' apwányam Babilonia, tén han ma'a apkeleymomap axta apkeláneyak chá'a aqsok. 16 Wánxa axta aqsa apkeleykmo apqántawók ma'a énxet'ák meyke agko' nak aqsok apagkok, yaqwayam enxoho elanha m'a anmen yámet kélcheneykekxa', tén han eknekxak aqsok ma'a namyep.
17 Nekha'a étkók axta aptemessásekxak caldeos ma'a sawo élyexwase ekheykegko axta m'a tegma appagkanamap nak: meteymog élámha, ekyennaqtéssamakxa tén han ma'a kélyátamakxa yegmen ekyawe agko' nak, keñe axta apkelsákxo ekyókxoho sawo élyexwase m'a Babilonia. 18 Apkelsákxeyk axta han ma'a táhap kélxata, pála, tén han nensapanchessamól'a cháléwasso, egheykok élyawe, yekweykto élyawe keñe han ma'a ekyókxoho aqsok kélmeykegkaxa élánamáxche axta sawo ekyexwase, kélmeykha axta chá'a m'a tegma appagkanamap. 19 Apkelmeyk axta han apkelsákxo ekyókxoho aqsok élánamáxche axta sawo élyátekto élmomnáwa m'a sẽlpextétamo apkemha apmonye', tén han ma'a sawo ekmope ekmomnáwa: cham'a sokpayhe élyawe, kélnegkenmakxa nak átex, egheykok élyawe, tén han ma'a kélxatal'a chá'a táhap, cháléwasso élyawe, yekweykto élyawe, tén han ma'a egheykok kélyátamól'a chá'a vino kélmésso naqsa Dios. 20 Keñe m'a ánet élámha axta meteymog, tén han ma'a kélyátamakxa axta yegmen ekyawe, yetlo m'a doce weyke kelennay'awo kéllane nak sawo ekyexwase ekmeykegkaxa axta chá'a, tén han ma'a ekyennaqtéssamakxa axta chá'a, apkeltémo axta kóllanaksek wesse' apwányam Salomón ma'a tegma appagkanamap, megkólwanchek axta kólyetsetagkok ekwánxa ekyentaxno. 21 Ketsék axta han yeykhágweykmohok chá'a ocho metros ekmahéyak néten ma'a xama nak meteymog élámha, keñe axta cinco metros náxet mók ma'a ekpayhakxa; ekyagqaxe awáxok axta nahan chá'a, siete centímetros axta nahan chá'a ekyawe nekhaw'ék ma'a sawo ekyexwase nak. 22 Sawo ekyexwase axta han xama étseksa'ák ma'a élámha nak, ánet metros axta han ekmahéyak néten, wakheykekxeyk axta han nekhaw'ék ma'a sawo ekyexwase ekho axta yám'én aqta'ák, kélnáxegkáseykha axta han chá'a ekho yántakyexna. Hawók axta mók xa ánet nak meteymog élámha. 23 Cien yántakyexna kéleykmassáseykha axta nahan chá'a xama étseksa'ák ma'a ekho nak yám'én aqta'ák, noventa y seis axta eyke negwetayo.
Judíos kélnaqleykekxa megkatnahakxa apkelókxa
24 Apmeyk axta sẽlpextétamo apkemha apmonye' m'a Seraías, apkemha apmonye' nak apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, yetlo m'a Sofonías, apteme axta aptétéyak apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok ekha kéláyo, keñe han ma'a apqántánxo apkeláneykha axta chá'a tegma appagkanamap. 25 Keñe axta m'a tegma apwányam nak, apma m'a apkemha apmonye' nak sẽlpextétamo, tén han ma'a siete énxet apméssamo axta chá'a appeywa m'a wesse' apwányam apheykha axta chá'a m'a tegma apwányam nak, tén han ma'a sẽlpextétamo apkelyéseykha axta chá'a énxet yaqwayam etnahagkok sẽlpextétamo, keñe han sesenta apkelwesse'e apheykha axta m'a tegma apwányam. 26-27 Apnaqlákxeyk axta apyókxoho Nebuzaradán aphakxa wesse' apwányam Babilonia xa énxet'ák nak, ekpayho nak Riblá, yókxexma Hamat. Cháxa yókxexma nak, apkeltamhókxa axta wesse' apwányam Babilonia kólnápekxa'.
Cháxa ektáhakxa axta kélántekkesa kélya'asa megkatnahakxa apkelókxa m'a énxet'ák nak Judá. 28 Keso apwánxa axta apyókxoho énxet apnaqleykekxa megkatnahakxa apkelókxa Nabucodonosor se'e: tres mil veintitrés énxet'ák Judá axta apnaqleykekxak ekweykmo axta siete apyeyam apteme wesse' apwányam; 29 keñe ekweykmo dieciocho apyeyam apnaqleykekxo, ochocientos treinta y dos énxet'ák Jerusalén; 30 keñe axta Nebuzaradán apkeltémo kólnaqlakxak setecientos cuarenta y cinco énxet'ák Judá, cham'a ekweykmo axta veintitrés apyeyam. Cuatro mil seiscientos énxet'ák axta apweykmok apyókxoho kélántekkesso kélnaqleykekxa megkatnahakxa apkelókxa.
Joaquín kélyenyeykekxa tén han apxawe ekha kéláyo m'a Babilonia
(2 Re 25.27-30)
31 Apcheynamók axta apteme wesse' apwányam Babilonia m'a Evil-merodac, ekhem veintisiete, aptáhakxa axta doce pelten, ekwokmo axta treinta y siete apyeyam kéltekkesso kélya'asso megkatnahakxa apchókxa m'a wesse' apwányam Joaquín, apkeñama axta Judá, apyósek axta apkelano Evil-merodac ma'a Joaquín, keñe aptekkesa kañe' negmomaxchexa', 32 apyánchessamók axta han apchápeykha nepyeseksa m'a apkelwesse'e apkelwányam apkelmomap apheykha axta xamo' ma'a Babilonia. 33 Massegkek axta han apkelmeykha Joaquín ma'a apkelnaqta apkelmeykencha'awo axta chá'a neyseksa apmomap, etwohok axta chá'a apto xamo' wesse' apwányam ekwokmoho apketsapa. 34 Egkéshok axta chá'a wesse' apwányam Babilonia aqsok eyeyméxchexa m'a Joaquín, ekyókxoho ekhem, neyseksa apha ekwokmoho apketsapma.