Impiedad de Jerusalén y de Judá
1 Recorran ahora las calles de Jerusalén, y miren e infórmense. Busquen en sus plazas, a ver si encuentran alguien, uno solo, que haga justicia y que busque verdad. Entonces yo la perdonaré.
2 Aun cuando digan: «Vive el Señor», sus juramentos son falsos.
3 ¡Ah, Señor! ¿Acaso tus ojos no se fijan en la verdad? Los castigaste, pero no les dolió; acabaste con ellos, pero no quisieron ser corregidos; endurecieron su semblante más que la roca, ¡y no quisieron volverse a ti!
4 Yo pensaba: «A decir verdad, estos son unos pobres locos, que no conocen el camino del Señor ni la justicia de su Dios.
5 Voy a ir a hablar con la gente importante, porque ellos sí conocen el camino del Señor y la justicia de su Dios.» ¡Pero ellos también rompieron el yugo y reventaron las coyundas!
6 Por lo tanto, el león de la selva los matará; el lobo del desierto los destruirá; el leopardo acechará sus ciudades, y cualquiera que salga de ellas será arrebatado. Porque sus pecados se han multiplicado, y su falta de lealtad se ha agravado.
7 «¿Cómo voy a perdonarte por esto? Tus hijos me abandonaron, y juraron por dioses que no son dioses. Yo les di abundancia, pero ellos me fueron infieles, y en grupo se pasaban el tiempo en casa de prostitutas.
8 Como caballos sementales, relinchaban de deseos por la mujer de su prójimo.
9 ¿Acaso no tenía yo que castigar esto? ¿Acaso no tenía yo que vengarme de una nación así?»
—Palabra del Señor.
10 «¡Entren a sus viñedos y destrúyanlos, pero no del todo! ¡Destrocen las ramas de sus viñas, porque no son mías!
11 ¡Con gran desfachatez se rebelaron contra mí la casa de Israel y la casa de Judá!»
—Palabra del Señor.
12 Ellos negaron al Señor, y dijeron:
«Él no es Dios. ¡No va a pasarnos nada! ¡Nada sabremos de guerras ni de hambre!
13 Los profetas son como el viento; no hay en ellos palabra, y les va a suceder lo que ellos anuncian.»
14 Por lo tanto, así ha dicho el Señor, el Dios de los ejércitos:
«Puesto que ellos han hablado así, yo pondré mis palabras en tu boca; y ellas serán el fuego, y este pueblo será la leña, y el fuego los consumirá.
15 Casa de Israel, yo voy a hacer que venga contra ustedes un pueblo cuya lengua no conocen, así que no entenderán lo que diga. Es un pueblo ancestral y distante, de gente robusta.
—Palabra del Señor.
16 »Todos ellos son probados guerreros, y su aljaba es como un sepulcro abierto.
17 Acabarán con todo lo que es tuyo: con tu trigo y tu pan, con tus ovejas y tus vacas, con tus viñas y tus higueras, y hasta con tus hijos y tus hijas. ¡A punta de espada reducirán a la nada las ciudades fortificadas en que tú confías!
18 Sin embargo, cuando llegue ese día no los destruiré por completo.
—Palabra del Señor.
19 »Y cuando ellos digan: “¿Por qué el Señor nuestro Dios nos hizo todo esto?”, entonces les dirás de mi parte: “Así como ustedes me dejaron a mí, para servir a dioses ajenos en su propia tierra, así también servirán a gente extraña en tierra ajena.”
20 »Anuncien esto en la casa de Jacob; dejen que esto se oiga en Judá, y digan:
21 “Ahora escucha esto, pueblo necio y sin corazón, que tiene ojos y no ve, que tiene oídos y no oye:
22 ¿No van a tener temor de mí? ¿No van a temblar en mi presencia? ¿Ante mí, que con arena le puse límites al mar? Esta es una ley permanente, que no se puede quebrantar. Aunque se levanten tempestades, no podrán rebasar esos límites; aunque bramen las olas, no pasarán de allí.”
—Palabra del Señor.
23 »Pero este es un pueblo que tiene un corazón falso y rebelde. Se apartaron y se fueron.
24 Jamás se pusieron a pensar: “Mostremos ya temor del Señor, nuestro Dios, que a su tiempo nos da la lluvia temprana y la tardía, y que nos respeta los tiempos establecidos para la siega.”
25 ¡Con sus iniquidades han impedido todo esto! ¡Con sus pecados han apartado de ustedes el bien!
26 Entre mi pueblo se ha encontrado gente impía, que a semejanza de los que ponen trampas para los pájaros, se ponen al acecho para atrapar a sus semejantes.
27 Sus casas parecen jaulas llenas de pájaros, pero están llenas de engaño. ¡Fue así como se hicieron grandes y ricos!
28 ¡Tanto engordaron que hasta la piel les brilla! ¡Rebasaron la maldad de los malvados! ¡No les hicieron justicia a los huérfanos ni a los pobres! Y, a pesar de todo, prosperaron.
29 ¿Y yo no habré de castigar esto? ¿Y no habré de vengarme de gente así?
—Palabra del Señor.
30 »Algo feo y espantoso ha ocurrido en la tierra:
31 Los profetas anuncian mentiras, y los sacerdotes dirigen por su propia autoridad. ¡Pero mi pueblo así lo ha querido! ¿Y qué van a hacer cuando les llegue el fin?
Énxet'ák Jerusalén ektémakxa melya'assáxma
1 Aptáhak Wesse' egegkok se'e:
“Kólweynchamha sa' ma'a
ámay nak Jerusalén,
kóltaqmelchesho sa' kéllányo,
kólchetam sa' ma'a
apheykegkaxa nak chá'a
énxet elweynchamha,
kólwetak sa' kexaha énxet
apkelane nak chá'a aqsok ekpéwomo,
apmopmenyého nak chá'a
etnehek ekmámnaqsoho
apxeyenma aqsok.
Kélwet'ak sa' agkok ma'a,
mayaqmagkásekxeyk sa'
ko'o ektémakxa m'a Jerusalén.
2 Yetneyk énxet apxeyenma nak chá'a
apmésso appeywa ekmámnaqsoho
m'a Wesse' egegkok,
apmopwána amya'a eyke.”

3 Wesse', wánxa exchep
aptegyeykencha'a chá'a m'a énxet
apteméssesso nak chá'a
ekmámnaqsoho appeywa.
Apkellegassáseykegkók axta exchep;
axta eyke ellegeykegkok;
apmassésseykmek axta eykhe,
axta eyke kalyaqwámeykegkok
elya'ásegwók.
Kalyéha'ak agko' apkelwáxok,
yeykhágweykmók ma'a
ekweykenxal'a ekyennaqte meteymog,
axta emáheyók
elyaqmagkasek apkelwáxok.
4 Tén axta ko'o ektáha
élchetama ewáxok se'e:
Énxet'ák meyke aqsok apagkok aqsa
chá'a etnahagkok ekho élyeyháxma,
hakte melya'asagkek ma'a
apmopmenyého nak Wesse' egegkok,
cham'a apkeltémókxa nak chá'a
etnahagkok ma'a Dios apagkok.
5 Ay'ókxak sa' ko'o m'a
énxet'ák ekha nak kéláyo,
alpaqhetchesek sa' nahan.
Megkatnehek sa' nahan
melya'áseykegkoho m'a
apmopmenyého nak
Wesse' egegkok,
cham'a apkeltémókxa nak
chá'a etnahagkok ma'a Dios apagkok.
Apkelenmexeykekxeyk eyke
Dios xa apyókxoho nak,
megkalyaqwámeykegkok
elyahakxoho'.
6 Cháxa keñamak
peya sa' kalántépok
yámakméwa m'a naxma,
keñe sa' kalnápok,
nápakha'a apketkók sa'
katnéssesek ma'a aqsok
nawha'ák éllo élleykha nak
yókxexma meykexa énxet,
elyexanmaha sa' eleyxek yánneptána m'a
nepyáwa nak tegma apkelyawe apagkok,
nápakha'a apketkók sa' chá'a
etnéssesagkok ma'a apkelántepa enxoho;
hakte xámok agko'
apkeláneyak melya'assáxma,
hágkaxwe yenmexekxak ma'a Dios.

7 Aptáhak Wesse' egegkok se'e:
“Mowanchek ko'o
mayaqmagkásekxeyk mók xa
ekyókxoho kéltémakxa nak.
Eyamasmeyk axta ko'o m'a
kélketchek nak,
apméssegkek axta ekmámnaqsoho
apkelpeywa m'a aqsok kéláyókxa
megkatnaha nak ekmámnaqsoho.
Élméssegkek axta ko'o
ekxámokma aptéyak,
keñe apnaqtawáseykegkoho
apnaqteyegka'a
apkelánegweykmo chá'a
megkatnahakxa aptáwa',
apyókxoho axta apkeláneykegkok ma'a
nentémakxa ekmaso mansexta.
8 Máxa m'a yátnáxeg
apnaqmele kéléyak la'a aptéyak,
melyáqtól'a aqsa elának apkelwána,
apkelpáweykhal'a elanaksek
pók apkelwána.
9 ¿Mallegássesagkóya sa' ko'o
eñama apkeláneyak xa aqsok nak?
¿Matnésseseya sa' ko'o
ekpayhawo nak atnéssesek
séllegassáseykegkoho
énxet'ák aptamhéyak nak xa ektéma nak?
10 ¡Elántaxnegwak sa'
apkelenmexma m'a,
etwássesha sa' ma'a
anmen yámet apkeneykekxa,
mesawhók sa' eyke ekyókxoho!
¡Elekkexchesek sa'
ma'a aktegák nak,
hakte háwe ko'o kaxwók
anmen yámet séneykekxa m'a!
11 Eyamasmeyk ko'o m'a
énxet'ák Israel tén han Judá.
Ko'o sekxeyenma xa,
sektáha nak Wesse'.”
Énxet'ák kéllegasso kóllegássesagkoho'
12 Apyamasmeyk Wesse' egegkok
ma'a énxet'ák Israel tén han Judá;
aptemék chá'a apxeyenma s'e:
“Méko Dios.
Mehegáhapweyk sa'
aqsok ekmaso,
magwetyehek sa' nahan
kempakhakma tén han meyk segaqhe.”
13-14 Máxa éxchahayam ma'a
apkellegasso nak Dios appeywa,
hakte megkeytnók apkelwáxok ma'a
Dios appeywa.

Keso aptáhakxa exchek
ko'o seyáneya Wesse' egegkok
Dios ekha nak apyennaqte s'e:
“Keso yaqwánxa sa' katnehek,
eñama aptamhéyak chá'a
apkelpaqmeyesma
apkelxeyenma aqsok ma'a:
Máxa táxa sa' ko'o atnéssesek
sekpeywa apekkenchesek
ma'a apátog nak xép,
keñe sa' énxet'ák etnahagkok
máxa yántapák,
kalwatnek sa' xa táxa nak.”

15 Aptáhak Wesse' egegkok se'e:
“Israel, anaqlókásegmak sa'
ko'o exchep énxet'ák,
apkeleñama nak makhawók agko',
cham'a énxet'ák apkelyennaqte nak
tén han nanók agko' énxet'ák nak.
Mopwanchek xép apkelpeywa m'a,
mey'asagkek han ma'a
aptáhakxa enxoho apkelpeywa.
16 Apyókxoho aptamhéyak
kempakhakma yapmeyk
apkelyennaqte m'a,
máxa nahan takhaxpop
meyke kélápeykekxa m'a
apxata nak yágke aktek apagkok.
17 Etókasek sa' ma'a aqsok
ekyexna apkeneykekxa,
tén han apto,
elnáhakkasek sa' nahan ma'a
apketchek apkelennay'a
tén han kelwán'ák.
Etókasek sa' nahan ma'a
nepkések apnaqtósso,
tén han weyke,
anmen yámet apkeneykekxa,
tén han higo yámet.
Sókwenaqte sa' elmaha
emasséssók ma'a
tegma apkelyawe
ekyennaqte nak
kélhaxtegkáseyak nepyáwa',
cham'a apchásenneykekxo nak
chá'a exchep.”

18 Aptáhak Wesse' egegkok se'e: “Masawhók sa' ko'o amasséssók kéxegke xa ekhem nak. 19 Aptemék sa' agkok elmaxneyha exchep se'e: ‘¿Yaqsa ektéma senteméssessama nak negko'o Dios Wesse' egegkok ekyókxoho xa ektáha nak?’, etne sa' yátegmowagkokxak se'e: ‘Sa' kóltéhek nahan kéxegke kóltéhek apkelásenneykha énxet'ák apkeleñama nak mók nekha megkatnahakxa nak xapop kélagkok, kéltémakxa axta kélyámasma Wesse' egegkok, kélyetleykekxo aqsok kéláyókxa éleñama nak mók nekha m'a kañe' xapop kélagkok nak.’
Énxet'ák Israel kéltennasso
20 “Kóltennés sa' apchókxa Israel,
kólteme sa' kólának
énxet'ák Judá s'e:
21 ‘Kóleyxho sa' se'e,
énxet'ák élyeyháxma
meyke nak kélya'áseyak,
ekha nak eykhe kélaqta'ák,
megkólwetyehek eyke,
ekha nak eykhe kélheyk'ák,
megkóllegyehek eyke.
22 Ektáhak ko'o s'e,
sektáha nak Wesse':
¿Yahélayék ko'o kéxegke?
¿Yagkólpexyennamák emonye' ko'o?
Ekpekkenmeyk axta ko'o
yagkamex néxa m'a
wátsam ekwányam,
néxa, megkamowána kayeykhak
ma'a wátsam ekwányam.
Kalnextog eykhe kayéhek ma'a
élyaqyahayam agkok
megkamallánek eyke
kapáwak eykhe han awáxok,
megkayeykhék eyke.
23 Kalyéha'ak kéxegke kélwáxok,
megkólyaheykekxoho amya'a nahan;
élyamasmeyk ko'o, keñe kélxegama.
24 Megkalchetámeykha nahan kélwáxok,
megkóltemék nahan se'e:
Agáwhok hana
Dios Wesse' egegkok,
segméssamo nak chá'a ekmámeye
ekwokmo enxoho chá'a
ekhem agkok ma'a
ekpalleykenxa nak chá'a áwa' yámet,
tén han élyapweykxa nak chá'a,
tén han sempekkenchessamo
nak chá'a ekhem
yaqwayam annakxek ekyexna
aqsok negkeneykekxa'.
25 Megkólya'assáxma eyke
keñamak kéxegke
ekyaqmagkassama mók
ektémakxa aqsok,
tén han megkatassama m'a
aqsok éltaqmalma.
26 Apyetneyk nepyeseksa
énxet'ák ahagkok ma'a énxet'ák
élmasagcha'a nak apkeltémakxa,
apkelyexanmeykha nak chá'a,
aptémól'a m'a aptegyéyak nátétkók,
apnegkenma nak chá'a kelhanma
yaqwayam elmok ma'a apnámakkok.
27 Ellánésagkok chá'a
apxanák ma'a aqsok
élmenyexamaxche nak,
ektémól'a náta
kóllanaksohok ma'a axagkok.
Cháxa keñamak
aptamheykegko nak
ekha kéláyo, tén han kelwesse'e,
28 tén han apnaqmelaya
tén han ektaqmalma aptéyak.
Méko néxa m'a
apkeltémakxa ekmaso:
melánekxések chá'a amya'a
yaqwayam etaqmelchessásekxak
ekheykha m'a élyéheykha nak,
melanók han chá'a
ektémakxa nak apheykha m'a
meyke nak aqsok apagkok.
29 ¿Mallegássesagkóya sa' ko'o
eñama apkeláneyak xa aqsok nak?
¿Matnésseseya sa' ko'o
ekpayhawo nak atnéssesek
séllegassáseykegkoho
énxet'ák aptamhéyak nak xa ektéma nak?
Ko'o sekxeyenma xa,
sektáha nak Wesse'.

30 “Aqsok ekmaso agko',
segyegwakkassamo nak,
táhak se'e apchókxa nak.
31 Wanchek amya'a m'a
apkelxeyenma nak chá'a
Dios appeywa apkellegasso;
etnahagkok nahan chá'a
apmakókxa enxoho etnahagkok
apkeláneykha apchókxa m'a
apkelmaxnéssesso nak Dios
énxet'ák apagkok,
¡kalkohok nahan apkelwáxok
énxet'ák ahagkok katnehek xa ektáha nak!
¿háxko sa' eyke kéxegke kóltéhek
ekwokmo sa' néxa ekhem?’”