Jeremías compra el terreno de Janamel
1 La palabra del Señor vino a Jeremías en el año décimo de Sedequías rey de Judá, que fue el año decimoctavo de Nabucodonosor.
2 El ejército del rey de Babilonia tenía entonces sitiada a Jerusalén, y el profeta Jeremías estaba preso en el patio de la cárcel que estaba en el palacio del rey de Judá.
3 Sedequías rey de Judá lo había encarcelado porque cuestionaba lo que Jeremías había profetizado, y que era lo siguiente:
«Así ha dicho el Señor: “Voy a entregar esta ciudad en manos del rey de Babilonia, y este la conquistará.
4 Sedequías rey de Judá no podrá escapar de las manos de los caldeos. Más bien, será entregado en manos del rey de Babilonia, y tendrá que enfrentarse a él cara a cara.
5 Además, Sedequías será llevado cautivo a Babilonia, y allá se quedará hasta que yo lo visite. Y si ustedes les declaran la guerra a los caldeos, no les irá bien.”»
—Palabra del Señor.
6 La palabra del Señor vino a mí, y me dijo:
7 «Jeremías, toma en cuenta que Janamel, el hijo de tu tío Salún vendrá a verte, y te pedirá que le compres el terreno que tiene en Anatot, pues tú tienes sobre él derecho de comprar.»
8 En efecto, y conforme a la palabra del Señor, mi primo Janamel fue a verme al patio de la cárcel, y me dijo:
«Cómprame el terreno que tengo en Anatot, en tierra de Benjamín, pues tú tienes derecho de compra sobre él, así que a ti te corresponde rescatarlo. Cómpralo para ti.»
Con esto reconocí que esta era palabra del Señor,
9 y compré el terreno de mi primo Janamel, el cual estaba en Anatot, y le pagué por él diecisiete monedas de plata.
10 Preparé la carta de compraventa y la sellé, la certifiqué en presencia de testigos, y le pesé el dinero.
11 Una vez sellada la carta de compraventa, conforme al derecho y la costumbre, la tomé junto con la copia abierta,
12 y se la di a Baruc hijo de Nerías, hijo de Maseías, en presencia de mi primo Janamel y de los testigos que la habían suscrito, así como de todos los judíos que estaban en el patio de la cárcel.
13 También en presencia de ellos le di a Baruc las siguientes instrucciones:
14 «Así ha dicho el Señor de los ejércitos y Dios de Israel: “Toma estas cartas, es decir, la carta de compraventa sellada, y la copia abierta, y ponlas en una vasija de barro, para que se conserven durante mucho tiempo.
15 Porque el Señor de los ejércitos y Dios de Israel ha dicho que en este país todavía se comprarán casas, terrenos y viñas.”»
16 Después de darle a Baruc hijo de Nerías la carta de compraventa, oré al Señor. Le dije:
17 «¡Señor, Señor! Tú, con tu gran poder y con tu brazo extendido, hiciste el cielo y la tierra. No hay para ti nada que sea difícil.
18 Tú muestras tu misericordia a miles de gente, y castigas la maldad de los padres en sus hijos. Dios grande y poderoso, tu nombre es Señor de los ejércitos.
19 Tus planes son impresionantes, tus hechos son portentosos; siempre estás atento a los actos del género humano, y a cada uno de nosotros nos das lo que merecemos, según lo que cada uno haya hecho.
20 Tú hiciste señales y portentos en tierra de Egipto, y hasta este día sigues haciéndolos en Israel; te has ganado el reconocimiento de toda la humanidad, como puede verse el día de hoy.
21 Con señales y portentos, con mano fuerte y brazo extendido, e infundiendo gran terror, sacaste de Egipto a tu pueblo Israel
22 y le diste esta tierra, la cual fluye leche y miel, tierra que habías jurado a sus padres que se la darías,
23 y ellos entraron en ella y disfrutaron de ella. Pero no atendieron tu voz, ni siguieron tu ley. No hicieron nada de lo que les mandaste hacer, y por eso les has enviado todo este mal.
24 »¡Mira! La ciudad va a ser entregada en manos de los caldeos, que pelean contra ella y que con arietes la atacan para tomarla. Por causa de la espada, del hambre y de la peste ha venido a suceder lo que dijiste que sucedería, ¡y ya lo estás viendo!
25 »¡Señor, Señor! ¿Cómo pudiste decirme que compre para mí el terreno, y que lo pague ante testigos, si la ciudad va a caer en manos de los caldeos?»
26 Y la palabra del Señor vino a mí, y me dijo:
27 «Jeremías, yo soy el Señor, el Dios de toda la humanidad. ¿Acaso hay algo que me sea difícil?
28 Yo, el Señor, declaro que voy a entregar esta ciudad en manos de los caldeos, y que Nabucodonosor rey de Babilonia la tomará.
29 Los caldeos que atacan esta ciudad vendrán y le prenderán fuego. La quemarán junto con las casas sobre cuyas azoteas provocaron mi ira al ofrecer incienso a Baal y derramar libaciones a dioses ajenos.
30 Desde su juventud, los hijos de Israel y los hijos de Judá solo han hecho lo malo delante de mis ojos. Los hijos de Israel no han hecho más que provocarme a ira con las obras de sus manos.
—Palabra del Señor.
31 »Desde el día en que esta ciudad fue edificada, y hasta el día de hoy, lo único que ha hecho es provocar mi enojo y mi furor. Por eso la borraré de mi presencia,
32 por toda la maldad que, para hacerme enojar, han cometido los hijos de Israel y de Judá, junto con sus reyes, príncipes, sacerdotes, profetas, varones de Judá y habitantes de Jerusalén.
33 Me dieron la espalda y no la cara; no quisieron escuchar ni recibir corrección, aun cuando una y otra vez les enseñaba.
34 Al contrario, contaminaron la casa en donde se invoca mi nombre, al poner allí sus ídolos repugnantes;
35 para hacer pecar a Judá edificaron lugares altos en honor de Baal, los cuales aún están en el valle de Ben Jinón, y en honor a Moloc hicieron pasar por el fuego a sus hijos y sus hijas, un hecho repugnante que nunca les mandé hacer, ni me pasó por la mente que harían.»
36 Por todo eso, ahora el Señor y Dios de Israel dice a esta ciudad, acerca de la cual ustedes dicen que, por causa de la espada, el hambre y la peste, va a caer en manos del rey de Babilonia:
37 «Voy a reunirlos de todos los países por los que, en mi furor y gran indignación, los esparcí, y los haré volver a este lugar para que vivan tranquilos.
38 Ellos serán mi pueblo, y yo seré su Dios.
39 Yo les daré un solo corazón y un solo camino, para que me teman perpetuamente, para bien de ellos y de sus hijos.
40 Haré con ellos un pacto eterno, y nunca dejaré de hacerles bien. Pondré mi temor en su corazón, para que no se aparten de mí,
41 y en verdad me regocijaré de hacerles bien. Con todo mi corazón y con toda mi alma los plantaré en esta tierra.»
42 Así ha dicho el Señor:
«Así como descargué todo este gran mal sobre este pueblo, así también derramaré sobre ellos todo el bien que les he prometido.
43 Y aunque al hablar de esta tierra ustedes dicen que está desierta, y sin gente ni animales, y que caerá en manos de los caldeos, yo les digo que volverán a poseerla.
44 En el territorio de Benjamín y en los contornos de Jerusalén volverán a comprarse terrenos por dinero, y se harán las escrituras y se sellarán en presencia de testigos. Y esto mismo se hará en las ciudades de Judá, y en las ciudades de las montañas, de la Sefela y del Néguev; porque yo haré volver a sus cautivos.»
—Palabra del Señor.
Jeremías apma xama xapop
1 Appaqhetchessek axta Wesse' egegkok Jeremías, cham'a ekweykmo axta diez apyeyam apteme wesse' apwányam Sedequías ma'a Judá, ekweykmo axta dieciocho apyeyam apteme wesse' apwányam ma'a Nabucodonosor. 2 Chaqhawók axta nahan apketámeykenxa axta wesse' apwányam Babilonia sẽlpextétamo apagkok ma'a Jerusalén, keñe axta Dios appeywa aplegasso Jeremías kélaqxegkessama apmomakpo m'a kañe' kélhaxtegkesso nak wesse' apwányam apxagkok. 3 Wesse' apwányam Sedequías axta apkeltémo emakpok ma'a, hakte axta ñémeykxa aptéma chá'a appeywa Jeremías se'e: “Aptáhak Wesse' egegkok se'e: ‘Wának sa' ko'o emok wesse' apwányam Babilonia s'e tegma apwányam nak. 4 Mopwanchek sa' nahan éxánegkesek wesse' apwányam Sedequías ma'a caldeos, emok sa' ma'a wesse' apwányam Babilonia, kólyentegkásekxak sa' ma'a aphakxa nak. 5 Éntemekxak sa' Nabucodonosor Sedequías ma'a Babilonia, yaqwánxa sa' exnamok ekwokmoho sekxéna ko'o yaqwánxa kólteméssesek. Kólnapaxchek sa' eykhe kéxegke m'a caldeos, megkólxók sa' eyke. Ko'o sekxeyenma xa, sektáha nak Wesse'.”
6 Keñe axta aptáha Jeremías se'e: “Epaqhetchessek ko'o Wesse' egegkok. Aptáhak seyáneya s'e: 7 ‘Ewak sa' xép aphakxa apephénem Hanamel, Salum apketche nak, eltennásak sa' eltamhok emekxak xapop apagkok ekyetnama nak ma'a Anatot, hakte payhawók xép emekxak ma'a eñama apteme apnámakkok apagko'.’ 8 Apwa'ak axta ko'o sekhakxa kañe' kélhaxtegkesso nak wesse' apwányam apxagkok ma'a éphénem Hanamel, ekhawo m'a aptáhakxa axta seyáneya Wesse' egegkok, apkeltamhók axta amekxak yókxexma apagkok ekyetnama nak ma'a Anatot, xapop apagkok nak ma'a Benjamín énxet'ák apagkok, hakte payhawók ko'o amekxak ma'a, tén han atnekxak ahagkok ma'a, eñama sekteme énámakkok ahagko'. Ekya'ásegwokmek axta ko'o apkeltémo katnehek Wesse' egegkok xa ektáha nak, 9-10 ekmákxeyk axta ko'o yókxexma apagkok nak ma'a éphénem Hanamel. Ekméssek axta diecisiete sawo selyaqye aktek élmope, cham'a ekwánxa axta ekyánmaga apkelteme, ektáxéssek axta han weykcha'áhak ekxeyenma sekmeykekxa, yetlo seyápeykekxa ekyennaqte, tén han apnaqtáxéséyak apkelwesey m'a ektáha nak apkelweteykegkoho. 11 Élmeyk axta ko'o m'a ánet weykcha'áhak ekxeyenma nak kélyamasma aqsok, xama axta kélyennaqtésso kélpextete, tén han ma'a ekpayhawo nak negmeykekxa, keñe axta m'a mók nak meyke kélyennaqtésso kélpextete, 12 élméssek axta m'a Baruc, Nerías axta apketche, Maaseías axta aptáwen, nápaqtók ma'a éphénem Hanamel, tén han nápaqta'awók ma'a ektáha axta apkelweteykegkoho, apnaqtáxéseyak axta apkelwesey m'a aqsok kélyamasma, tén han ma'a apyókxoho judíos apheyncha'a axta m'a kañe' apwáxok nak kélhaxtegkesso nepyáwa tegma. 13 Axta ektáhak ko'o seyáneya Baruc nápaqta'awók xa énxet'ák nak: 14 ‘Aptáhak Wesse' ekha apyennaqte, Dios apagkok nak Israel se'e: Elmekxa sa' xa ánet weykcha'áhak ekxeyenma nak kélyamasma aqsok, cham'a kélyennaqtésso nak kélpextete tén han ma'a meyke nak kélpextete, exátem sa' kañe' yátegwáxwa, yaqwayam sa' megkalesagkehe'. 15 Hakte aptáhak Wesse' ekha apyennaqte, Dios apagkok nak Israel se'e: Kólmekxak sa' makham tegma s'e xapop nak, tén han yókxexma tén han ma'a kélcheneykekxexa nak anmen yámet.’
Jeremías apkelmaxnagko
16 “Ekpenchessek axta ko'o sélmésso weykcha'áhak ekxeyenma nak negmeykekxa aqsok ma'a Baruc, Nerías axta apketche. Keñe sektáha sekpaqhetchesa sélmaxneya Wesse' egegkok se'e: 17 Wesse', yetlo ekyawe apmopwána axta exchep apkelanék néten tén han keso náxop. Méko xama aqsok megkapwagkexa elának xép. 18 Apxekmóssegkek xép apkelásekhayo apxámokma apagko' énxet, ellegássesagkohok eyke han cha'a énxet'ák, eñama apkeláneyak melya'assáxma m'a apyapmeyk nak. Oh Dios apyennaqte tén han apteme apwányam apagko', Wesse' ekha apyennaqte exchep apwesey. 19 Awanhók agko' xép ma'a aqsok ekxeyenma nak apwáxok elána', keltássók agko' ma'a aqsok apkelane nak. Apweteyak xép ekyókxoho aqsok apkeláneyak nak chá'a énxet'ák, egkések nahan chá'a xama xama m'a ekpayhawo nak chá'a egkések, ekhawo ektémakxa nak chá'a aqsok apkeláneyak. 20 Apkeláneyak axta exchep aqsok sempelakkasso nak agweta' ma'a Egipto tén han ma'a aqsok magkenatchesso nak agweta', makhemek eyke makham apkelane s'e negwánxa nak, cham'a nepyeseksa nak Israel tén han ma'a apyókxoho énxet'ák nak keso náxop, cháxa keñamak ekpayheykekxo nak apwesey yókxexma. 21 Yetlo ekyawe apmopwána axta exchep apkelántekkessók énxet'ák apagkok Israel ma'a Egipto, apkelánéssama chá'a m'a aqsok sempelakkasso nak agweta', tén han ma'a magkenatchesso nak agweta', apkelyegwakkassegkek axta apyókxoho énxet'ák. 22 Apméssegkek axta exchep énxet'ák Israel se'e xapop nak, ényahamakxa nak weyke nagkeygmenek tén han yányawhéna' apyegmenek ektémól'a kanyehek ma'a yegmen, ekhawo apkeltennassamakxa axta egkések ma'a apyapmeyk nano'. 23 Xama axta apkelántaxnama m'a apchókxa nak, apmoma aptéma apagkok, axta elyeheykekxohok xép, axta nahan elyetlókassók ma'a nélxekmowásamáxche apmésso axta exchep, axta han eláneykegkok ma'a apkeltémókxa axta chá'a elanagkok xép. Axta keñamak apcháphássessama exchep ekyókxoho s'e nenlegeykegkoho nak.
24 “Apkelánegkek kaxwók apkelchántéyak néten ma'a caldeos, yaqwayam ektamagkok ma'a tegma apwányam. Kempakhakma, meyk, tén han negmasse sa' kañék emok tegma apwányam ma'a ektáha nak apketámeyam. Wesse', apwet'ak xép ektáha m'a apxeyenma axta chá'a katnehek. 25 Wesse' apkeltémok axta exchep amekxak ma'a xapop, tén han ayánmagkasek nápaqta'awók ma'a ektáha axta apkelweteykegkoho, neyseksa eykhe apmáheyo emok tegma apwányam ma'a caldeos.’”
26 Tén axta Wesse' egegkok aptáha apchátegmowágkokxo Jeremías se'e: 27 “Ko'o sekteme Wesse', Dios agkok ma'a ekyókxoho aqsok ekha nak élennama. Méko ko'o xama aqsok mamowagkexa alána'. 28 Ektáhak ko'o seyáneya exchep se'e: Wának sa' ko'o emok Nabucodonosor se'e tegma apwányam nak, wesse' apwányam nak Babilonia, tén han ma'a caldeos. 29 Elántexek sa' caldeos apketámeyak nak ma'a tegma apwányam, ewatnekxak sa'; elwatnohok sa' xamók ma'a tegma, kélwatnéssamakxa nak chá'a néten aqsok ánek ekmátsa ekpaqneyam ma'a Baal, yaqwayam helókasek ko'o, tén han kélméssamakxa nak chá'a vino m'a aqsok kéláyókxa éleñama nak mók nekha. 30 Sekxók eyeynókxa axta apkeláneyak aqsok megkaleklamakxa nak chá'a ko'o ewáxok ma'a énxet'ák Israel, tén han ma'a Judá; melwátésseykmok selókaséyak ma'a énxet'ák Israel eñama m'a aqsok kéleykmássesso apkeláneyak apancha'awo nak. Ko'o sekxeyenma xa, sektáha nak Wesse'. 31 Selókaséyak aqsa chá'a ko'o aptemék se'e tegma apwányam nak, eyeynamo m'a sekxók axta apkelánamákpo, ekwokmoho makham se'e kaxwo nak. Cháxa keñamak peya nak ko'o amasséssók, 32 apyókxoho selókáséyak nak chá'a eñama aqsok ekmaso apkeláneyak ma'a énxet'ák Israel, tén han ma'a Judá, ekhawo han ma'a kelwesse'e apkelwányam apagkok nak, tén han ma'a apkelámha apmonye'e apagkok, tén han ma'a apkelmaxnéssesso nak chá'a énxet'ák apagkok, tén han apkellegasso nak chá'a amya'a, tén han ma'a apyókxoho apheykha nak Judá, tén han ma'a Jerusalén. 33 Eyheykekxeyk apkap'ák, massegkek sélányo. Axta ayenseykmok eykhe sélxekmósso, makke hélyeheykekxoho', melmák takha' m'a séltémókxa etnahagkok. 34 Weykmok aptawáseykha tegma appagkanamap sélpagkanchesso nak ko'o, apnegkenweykmo m'a kéleykmássesso apagkok élmaso agko' nak. 35 Apkelánesseykmek axta han apkelwatnéssamakxa aqsok Baal ma'a ekyapwátegweykenxa nak xapop Ben-hinom, yaqwayam elwatnések apketchek apkelennay'a, tén han kelwán'ák ma'a Moloc. Cháxa élánéseykegko nak melya'assáxma m'a énxet'ák Judá, aqsok megkaleklo nak ko'o ewáxok, maltémo nak chá'a ko'o elanagkok, megkaxeyenmak han ko'o ewáxok katnehek.
Ekxénamaxche yaqwánxa katnehek egmonye'
36 “Ektáhak ko'o sekxéna tegma apwányam, ko'o sektáha nak Wesse', Dios apagkok nak Israel, apxéna axta exchep peya emok ma'a wesse' apwányam Babilonia eñama kempakhakma, meyk, tén han negmasse: 37 Wánchásekxak sa' ko'o makham énxet'ák apheykha axta s'e, cham'a ekyókxoho apkelókxa sélya'assamakxa axta chá'a ko'o séxpánchessama, cham'a seklómo ahagko' axta ko'o, séltaqnaweykegkoho agko' axta, wának sa' elchexyók makham se'e yókxexma nak, yaqwayam sa' exmakha meyke ektemegweykmohóxma. 38 Énxet'ák ahagkok sa' ko'o atnehek ma'a, keñe sa' ko'o hetnehek Dios apagkok. 39 Wának sa' ko'o etnahagkok wánxa apkelmopmenyého etnehek seyáyo neyseksa apheykha, yaqwayam sa' kataqmelek apheykha, yetlo aptawán'ák neptámen. 40 Alának sa' ko'o ekhémo mók sélpaqhetchásamáxkoho meyke néxa: altennaksek sa' ko'o malwátessemek chá'a ektaqmalma sekteméssesakxa, ayánchesseshok sa' ko'o apkelmopmenyého etnahagkok seyáyo, tén han memáheyo chá'a heyenyók xama enxoho. 41 Kapayhekxak sa' chá'a ko'o ewáxok ektaqmela enxoho chá'a sekteméssesakxa, axnésha sa' ko'o s'e apchókxa nak ekweykmoho kañók agko' ewáxok, tén han meyke ekyexamaxkoho ewáxok.”
42 Aptáhak axta makham Wesse' egegkok se'e: “Sa' atnéssesek nahan wáphássesek ekyókxoho aqsok éltaqmela séltennassama axta wáphássesek, sekteméssessamakxa axta ko'o seyáphássessama ekyawe agko' apkellegeykegkoho xa énxet'ák nak. 43 Keso apchókxa, apxéna nak xép katnekxak yókxexma meyke xama aqsok, meyke énxet, tén han aqsok kélnaqtósso, apxéna nak peya emok ma'a caldeos, kólmekxak sa' makham xapop. 44 Kólmekxak sa', kóltáxeyásekxak sa' makham ekxeyenma nak kélyamasma aqsok, yetlo kélyennaqtésso kélpextete, tén han apnaqtáxéseyak apkelwesey m'a apkelweteykegkoho nak. Sa' katnehek Benjamín nak xapop apagkok xa, nepyáwa nak ma'a Jerusalén, tén han ma'a tegma apkelyawe nak Judá, cham'a élámhakxa nak meteymog élwenaqte, tén han ma'a ekpayhegweykenxa nak xapop, tén han ma'a tegma apkelyawe nak Négueb, hakte wának sa' ko'o kayaqmagkasek mók ektémakxa apheykha. Ko'o sekxeyenma xa, sektáha nak Wesse'.”