El pacto violado
1 Esta es la palabra que vino a Jeremías de parte del Señor:
2 «Oigan las palabras de este pacto. Hablen con todos los hombres de Judá, y con todos los habitantes de Jerusalén.
3 Tú les dirás que yo, el Señor y Dios de Israel, he dicho: “Maldito sea el que no obedezca las palabras de este pacto”,
4 pacto que mandé a sus padres obedecer el día que los saqué de ese horno de hierro que es la tierra de Egipto.
»Yo les dije: “Oigan mi voz, y cumplan con mis palabras. Cíñanse a todo lo que les mando. Entonces ustedes serán mi pueblo, y yo seré su Dios.”
5 Así confirmaré el juramento que les hice a sus padres, y que vuelvo a hacerles hoy, de darles la tierra donde fluye leche y miel.»
Yo respondí:
«Así sea, Señor.»
6 Entonces el Señor me dijo:
«Da a conocer todas estas palabras en las ciudades de Judá y en las calles de Jerusalén. Diles que oigan las palabras de este pacto, y que las pongan por obra.
7 Porque desde el día que saqué a sus padres de la tierra de Egipto, y hasta el día de hoy, una y otra vez les he advertido solemnemente que escuchen mi voz.
8 Pero ellos no me escuchan ni me prestan atención. Pero bien, cada uno tercamente ha seguido el parecer de su malvado corazón. Por lo tanto, voy a hacer que recaigan sobre ellos todas las palabras de este pacto, el cual les ordené que cumplieran, y no cumplieron.»
9 El Señor me dijo:
«Se ha encontrado que los hombres de Judá y los habitantes de Jerusalén están preparando una conspiración.
10 Han vuelto a cometer las mismas maldades de sus antepasados, los cuales no quisieron escuchar mis palabras sino que se fueron en pos de dioses ajenos y les sirvieron. Tanto la casa de Israel como la casa de Judá invalidaron el pacto que hice con sus padres.»
11 Por lo tanto, así ha dicho el Señor:
«Voy a lanzar sobre ellos una calamidad, de la que no podrán librarse. Entonces clamarán a mí, pero yo no les haré caso.
12 Entonces los de las ciudades de Judá y los habitantes de Jerusalén irán a pedir la ayuda de los dioses a los que les queman incienso, pero ellos no podrán salvarlos cuando les sobrevenga la calamidad.
13 Tú, Judá, tuviste tantos dioses como ciudades. Y tú, Jerusalén, en cada una de tus calles levantaste altares repugnantes, y allí le ofreciste incienso a Baal.
14 »Así que tú, Jeremías, no me ruegues por este pueblo; no eleves hacia mí ningún clamor ni oración por ellos, porque el día que afligidos clamen a mí yo no les haré caso.
15 ¿Qué derechos puedes reclamar en mi casa, amada mía, si has incurrido en tantos hechos repugnantes? ¿Crees acaso que los sacrificios y la carne consagrada de los animales ofrendados pueden librarte del castigo? ¿Puedes jactarte de eso?»
16 El Señor te puso por nombre «Olivo verde», de hermosos frutos y de bella apariencia; pero a la voz de un fuerte estrépito hizo que le prendieran fuego, y se quebraron sus ramas.
17 Ciertamente el Señor de los ejércitos, que te plantó, ha decretado contra ti una calamidad por causa de las maldades cometidas por la casa de Israel y la casa de Judá; ¡por provocar su ira al ofrecerle incienso a Baal!
Complot contra Jeremías
18 Tú, Señor me lo hiciste saber, y yo lo comprendí. Tú hiciste que yo me diera cuenta de sus obras.
19 Yo parecía un cordero inocente que llevan al degolladero. No entendía lo que estaban tramando contra mí, cuando decían: «Destruyamos el árbol con su fruto. Cortémoslo de esta tierra de los vivientes, y que de su nombre no quede ni el recuerdo.»
20 Pero tú, Señor de los ejércitos, que juzgas con justicia y que escudriñas la mente y el corazón, permíteme ver cómo te vengas de ellos, porque ante ti he expuesto mi causa.
21 Por lo tanto, así ha dicho el Señor acerca de los hombres de Anatot que quieren matarme y que me ordenan no profetizar en el nombre del Señor, para que no me maten.
22 Así ha dicho el Señor de los ejércitos:
«Voy a castigarlos. Los jóvenes morirán a filo de espada, y sus hijos y sus hijas morirán de hambre.
23 Cuando yo castigue a los hombres de Anatot, lanzaré sobre ellos una calamidad, y ninguno de ellos sobrevivirá.»
Ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho megkalánamáxche'
1 Epaqhetchessek axta ko'o Wesse' egegkok, ko'o Jeremías. Aptáhak axta seyáneya s'e: 2 “Tásek sa' etaqmelcheshok apkelháxenmo israelitas se'e ektémakxa nak ekpeywa ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho. Elpaqhetches sa' énxet'ák Judá tén han apheykha nak Jerusalén. 3 Eltennés sa' sekxéna, ko'o sektáha nak Wesse', Israel Dios apagkok katnégwomhok chá'a exma ekmaso m'a, melyaheykekxa nak chá'a ektémakxa ekpeywa s'e ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho nak. 4 Hakte cháxa ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho sélánéssama axta ko'o m'a apyapmeyk nano', sélántekkessama axta m'a Egipto, apchókxa ekhémókxa axta táxa axagkok kélpeykeseykekxexal'a sawo. Axta ektemék ko'o sélanagkama s'e: Hélyahakxoho sa', kóllána sa' chá'a ekyókxoho m'a séltamhókxa enxoho chá'a kóllána', keñe sa' ko'o atnehek kéxegke énxet'ák ahagkok, keñe sa' kéxegke héltéhek ko'o Dios kélagkok. 5 Élyahákxók sa' agkok ko'o kéxegke, alának sa' ko'o m'a sekteméssessama axta naqsók alanaksek ma'a kélyapmeyk nano' axta kéxegke, séltennassama axta agkések xapop ma'a ényahamakxa nak weyke nagkeygmenek, tén han yányawhéna' apyegmenek ektémól'a kanyehek yegmen, keso xapop ekyetna nak kaxwók kéxegke.”
Axta ektáhak ko'o seyátegmowágko s'e: “Wesse', katnehek sa' xa.”
6 Tén axta aptáha seyáneya Wesse' egegkok se'e: “Eñes sa' nepyeseksa tegma apkelyawe Judá s'e amya'a nak tén han ma'a ámay nak Jerusalén. Etne sa' elának énxet'ák se'e: Kóleyxho sa' ektémakxa nak ekpeywa s'e ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho nak, kólyahakxoho sa'. 7 Xama axta ko'o sélántekkessama kélyapmeyk nano' axta kéxegke m'a Egipto, ektaqmelchessamók axta sélpaqhetchesso séltémo hélyahakxohok ko'o, makhemek eyke makham sélpaqhetchesso s'e negwánxa nak eyeynamo m'a sekxók axta sélántekkessama. 8 Makke heháxenmo', mehelyaheykekxohok nahan, apkelyennaqtéssegkek aqsa apkelwáxok apkelyetleykekxo m'a ektémakxa nak chá'a élchetámeykha apkelwáxok ekmaso. Memáheyók elanagkok ma'a séltémo axta chá'a ko'o elanagkok, keñe séltamho káhapwak kéllegassáseykegkoho ekhawo ekxeyenma nak ma'a ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho.”
9 Aptáhak axta nahan seyáneya Wesse' egegkok se'e: “Aphéssamók mók apkelpaqmeyesma sénmexma ko'o m'a énxet'ák Judá, tén han ma'a apheykha nak Jerusalén. 10 Apkeláneykegkokxeyk melya'assáxma ekhawo apkeláneykegko axta m'a apyapmeyk nano', cham'a mehelyeheykekxohok axta ko'o, apkelyetleykekxo axta m'a mók aqsok kéláyókxa tén han apkelpeykessamo. Meláneykegkok ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho m'a énxet'ák Israel, tén han ma'a Judá sélánésso axta ko'o m'a apyapmeyk nano'. 11 Wáphaksek sa' ko'o aqsok ekmaso agko' nepyeseksa, megkamopwána nak elegketakpok. Elpáxamha sa' eykhe eltamhok apasmok, magweyxók sa' eyke ko'o. Ko'o sekxeyenma xa, sektáha nak Wesse'. 12 Keñe sa' énxet'ák Judá, tén han apheykha nak Jerusalén elyo'ókxak eltamhok kapasmok ma'a aqsok apkeláyókxa apkelméssama nak chá'a m'a aqsok ánek ekmátsa nak ekpaqneyam éten agkok, yawanchek eyke kalwagkasek teyp, ekwa'a sa' aqsok ekmaso m'a. 13 Xámok agko' aqsok apkeláyókxa m'a énxet'ák Judá, hawók ma'a tegma apkelyawe apagkok nak, keñe m'a énxet'ák apheykha nak Jerusalén, apxámassamók apagko' apkelánéyak ma'a apkelwatnamakxa aqsok yaqwayam elmések chá'a aqsok ánek ekmátsa nak ekpaqneyam éten agkok ma'a Baal, hawók ma'a ektémakxa nak ekxámokma ámay ma'a tegma apwányam. 14 Jeremías, ná elmaxnésses aqsa xa énxet'ák nak; ná hey'ásegma aqsa ko'o apkelmaxnagko, náhewónmakha aqsa héltennaksek, hakte magweyxók sa' ko'o apkeltamho enxoho apasmok neyseksa aqsok ekmaso m'a.

15 “Énxet'ák Israel, sekteme nak sélásekhayo
¿Yaqsa kélchetamsa'akto s'e
tegma appagkanamap ahagkok nak,
natámen kéllánéyak aqsok ekmaso?
¿Kélaneykeya kéxegke
kamasséssesek eyáhapwe
ekmaso kélheykha m'a
kélnaqtósso kélnapma nak
pexmok agkok,
tén han ma'a ápetek nak?
¿Kólegketaxcheya sa'?”
16 Apkeltemegkek axta
kéxegke Wesse' egegkok,
“olivo ekxámokma áwa',
éltaqmalma ekyexna ekxámokma.”
Neyseksa éxtegyawà
ekyennaqte eyke
apwatnak ma'a áwa',
keláléweyk ma'a aktegák.

17 Apkeltamhók kéxegke káhapwak aqsok ekmaso m'a Wesse' ekha nak apyennaqte ektáha axta apkelheyáseykha s'e xapop nak, eñama aqsok ekmaso apkeláneyak ma'a énxet'ák Israel, tén han ma'a Judá, hakte aplókassegkek apkelméssama chá'a aqsok ánek ekmátsa nak ekpaqneyam éten agkok ma'a Baal.
Jeremías apmáheyo emátog
18 Eñássek axta ko'o Wesse' egegkok apkelánegkokxo aptamhágkaxa sélenmexma apmako hetnéssessamhok exma ekmaso. Exekmóssek axta ko'o m'a, yaqwayam enxoho ay'asagkoho'. 19 Axta katnaháha ko'o ewáxok, máxa axta ektáhak ma'a nepkések kélyentameykekxal'a aptekyómakxa, meyke sekya'áseyak yaqwánxa hetnéssesek. Axta aptáhak chá'a apkelpaqmeta s'e: “Agyaqtennek kaxwók yámet yetlo ekyexna, ampátekkesek sa' se'e apheykegkaxa nak énxet'ák apkelyenna nak makham, yaqwayam sa' méko kaxwók kaxénwakxohok awáxok.”

20 Wesse' ekha nak apyennaqte,
xép akke apteme
segyekpelchémo appéwomo;
apya'ásegkók xép
ekweykmoho kañók agko'
elchetámeykha apwáxok énxet.
Yána ko'o alanha
yaqwánxa etnéssesek
apkellegassáseykegkoho
xa énxet'ák nak,
hakte ekméssek ko'o exchep
ma'a setnamakxa nak.

21 Keñe m'a énxet'ák Anatot, apmáheyo nak chá'a heyaqhek, apkeltémo nak chá'a maxének ma'a Wesse' egegkok apwesey, maltamho enxoho heyaqhek, 22 aptáhak apkeláneya Wesse' ekha nak apyennaqte s'e: “Ayaqmagkásekxak sa' ko'o mók kéltémakxa kéxegke: neyseksa kempakhakma sa' eletsapok ma'a wokma'ák, keñe sa' kélketchek apkelennay'a tén han kelwán'ák kaletsapok meyk élnapma. 23 Megkeymaxcheyk sa' xama enxoho, hakte kawak sa' ekhem yaqwayam ayaqmagkásekxak ko'o kéltémakxa kéxegke, énxet'ák Anatot, wahak sa' ko'o kéxegke aqsok ekmaso.”