Débora y Barac derrotan a Sísara
1 Después de la muerte de Aod, los israelitas volvieron a hacer lo malo a los ojos del Señor.
2 Por eso el Señor los dejó caer en manos de Jabín, el rey cananeo que reinaba en Jazor. El capitán del ejército enemigo se llamaba Sísara, y vivía en Jaroset Goyín.
3 Entonces los israelitas clamaron al Señor para que los librara, pues Jabín tenía novecientos carros de hierro y durante veinte años había oprimido cruelmente a los israelitas.
4 En aquel tiempo gobernaba a Israel una profetisa llamada Débora, que era mujer de Lapidot.
5 Débora acostumbraba sentarse bajo una palmera que estaba entre Ramá y Betel, en el monte de Efraín. Los israelitas iban a ese lugar, conocido como «La palmera de Débora», para que les hiciera justicia.
6 Un día, Débora mandó llamar a Barac hijo de Abinoán, quien era de Cedes de Neftalí. Cuando Barac llegó, ella le preguntó:
«El Señor y Dios de Israel te ha dado una orden, ¿no es verdad? Te ha dicho: “Ve y reúne a tu gente en el monte Tabor. Toma diez mil hombres de la tribu de Neftalí y de la tribu de Zabulón.
7 Yo voy a hacer que Sísara, el capitán del ejército de Jabín, vaya al arroyo de Cisón con sus carros y su ejército, y allí lo entregaré en tus manos.”»
8 Y Barac le respondió:
«Iré, si tú vas conmigo. Si no vas conmigo, no iré.»
9 Ella le dijo:
«Voy a ir contigo. Pero la gloria de la victoria no será tuya, porque el Señor va a poner a Sísara en manos de una mujer.»
Y así, Débora se levantó y acompañó a Barac hasta Cedes.
10 Allí Barac reunió a las tribus de Zabulón y Neftalí, que eran diez mil hombres bajo su mando. Débora lo acompañó.
11 Un quenita llamado Jéber, descendiente de Hobab, el suegro de Moisés, se había apartado de los quenitas para plantar sus tiendas de campaña en el valle de Sanayin, junto a Cedes.
12 Como Sísara fue informado de que Barac hijo de Abinoán había subido al monte Tabor,
13 reunió sus novecientos carros de hierro y a todo su ejército, que era tan numeroso que se extendía desde Jaroset Goyín hasta el arroyo de Cisón.
14 Entonces Débora le dijo a Barac:
«Levántate, que hoy el Señor va a poner a Sísara en tus manos, pues en verdad el Señor está contigo.»
Barac bajó entonces del monte Tabor con sus diez mil hombres,
15 y el Señor derrotó delante de Barac a Sísara, desbaratando sus carros y pasando a filo de espada a todo su ejército. Al ver esto, Sísara bajó de su carro y huyó a pie.
16 Pero Barac persiguió los carros y al ejército hasta Jaroset Goyín, y los pasó a filo de espada, hasta no dejar a uno solo con vida.
17 Sísara, que había huido a pie, llegó a la tienda de campaña de Yael, mujer de Jéber el quenita, pues Jabín, el rey de Jazor, estaba en paz con la tribu de Jéber.
18 Yael salió a recibir a Sísara, y le dijo:
«Acércate, mi señor, no tengas miedo.»
Sísara entró en la tienda de campaña, y ella lo cubrió con una manta.
19 Entonces el rey le dijo:
«Por favor, dame a beber un poco de agua, pues tengo mucha sed.»
Yael abrió un odre de leche, le dio de beber, y lo volvió a cubrir.
20 Entonces Sísara le dijo:
«Quédate a la entrada de tu tienda, y si alguien viene y te pregunta si hay alguien aquí, tú le responderás que no.»
21 Pero como Sísara estaba muy cansado y pronto se quedó dormido, Yael tomó una estaca de la tienda y un mazo y, acercándose sigilosamente, le clavó la estaca en las sienes, hasta hundirla en tierra. Así murió Sísara.
22 Como Barac iba siguiendo a Sísara, cuando Yael lo vio, salió a recibirlo y le dijo:
«Ven, que voy a mostrarte al hombre que buscas.»
Barac entró con ella, y se encontró con que Sísara estaba ahí, muerto y con la estaca clavada en la sien.
23 Ese día, Dios humilló al rey cananeo Jabín frente a los israelitas,
24 y estos fueron endureciendo su trato contra Jabín, hasta que lo destruyeron.
Débora tén han Barac apchaqhe m'a Sísara
1 Natámen apketsapma axta Ehud apkeláneykegkokxo makham aqsok ekmaso nápaqtók Wesse' egegkok ma'a israelitas. 2 Apméssegkek axta Wesse' egegkok yaqwayam elmok ma'a Jabín, wesse' apwányam apagkok axta cananeos, apkeláneykencha'a axta m'a tegma apwányam Hasor. Sísara axta apwesey sẽlpextétamo apkemha apmonye' apagkok, aphegkek axta m'a Haróset-goím. 3 Yetneyk axta han novecientos yátnáxeg apkelyenyawasso sawo émpe'ék ma'a Jabín, veinte apyeyam axta weykmok apnaqtawáseykegkoho m'a israelitas, ekweykmoho apkelwóneykencha'a m'a Wesse' egegkok apkeltémo epasmok.
4 Cháxa ekhem, ektémakxa axta éláneykha apchókxa Israel xama kelán'a Dios appeywa eklegasso ekwesey axta Débora, Lapidot axta aptáwa'. 5 Kaxek axta chá'a kóneg áxa m'a Débora (éltamhomaxchexa axta “Débora áxa agkok”), émha axta m'a élámhakxa axta egkexe Efraín, teyp axta m'a Ramá, halep axta m'a Betel, elyo'ókxak axta chá'a israelitas ekhakxa m'a, yaqwayam enxoho kalánekxések chá'a apkelátegmómap pók.
6 Xama ekhem axta Débora éltamho kólyentawakxések xama énxet apwesey axta Barac, Abinóam axta apketche, apha axta m'a Quedes, tegma apwányam apagkok axta m'a Neftalí énxet'ák apagkok. Axta entáhak eyáneya s'e:
—Apkeltamhók xép etnehek Wesse', Dios nak Israel se'e: ‘Emhók sa' ma'a egkexe Tabor, yánchásekxak sa' diez mil Neftalí énxet'ák apagkok ma'a, tén han Zabulón. 7 Wának sa' ko'o epéwhok exegmak Sísara emyógmak ma'a alwáta' nak Quisón, apteme nak apkemha apmonye' apagkok ma'a Jabín sẽlpextétamo apagkok, yaqwayam ektámegmak xeyep yetlo yátnáxeg apkelyenyawasso apagkok, tén han sẽlpextétamo. Wának sa' eyke ko'o exchep emok ma'a.’
8 —Wánxa sa' aqsa axog sétlawa enxoho —axta aptáhak apchátegmowágko Barac—. Sa' agkok hétláwak, maxñehek sa'.
9 —Eytlók sa' —axta entáhak eyátegmowágko Débora—. Háwe sa' xép yaqwayam kataqmalmakha apxénamap se'e kempakhakma peya nak elána', hakte kelán'a sa' egkések Wesse' egegkok yaqwayam kaqhek ma'a Sísara.
Keñe axta Débora ekyetlawa Barac apmahágko m'a Quedes. 10 Cham'a apkeláneyágkaxa axta han Barac Zabulón énxet'ák apagkok ma'a, tén han Neftalí, apchánchesákxeyk axta diez mil sẽlpextétamo, yaqwayam enxoho enaqlók. Yetlókek axta m'a Débora.
11 Axta appakxenweykmok Héber, apteme axta quenita, keto' nak Quedes, ekpayhókxa axta émhakxa m'a yámet encina, émha axta m'a Saanaim, cham'a Héber apteyapma axta nepyeseksa m'a apnámakkok xamo' nak quenitas, apteme axta han aptawán'ák neptámen xamo' ma'a Hobab, Moisés axta apepyáta'. 12 Xama axta apleg'a Sísara appéwo Barac ma'a egkexe nak Tabor, 13 yetlókok axta apcháncheseykekxa novecientos yátnáxeg apkelyenyawasso apagkok sawo émpe'ék, keñe han ma'a apyókxoho sẽlpextétamo apagkok, apkelyetlókek axta han apkelxega apkeleñama m'a Haróset-goím, ekweykmoho m'a alwáta' nak Quisón. 14 Keñe axta Débora ektáha eyáneya Barac se'e:
—¡Ektamák, wokmek kaxwók xép yaqwánxa egkések Wesse' egegkok ma'a Sísara! ¡Apxegkek kaxwók apmonye'e sẽlpextétamo apagkok ma'a Wesse' egegkok!
Apweywenteyk axta Barac apkeñama m'a néten egkexe nak Tabor, yetlo diez mil sẽlpextétamo apagkok, 15 axta elya'assásegkok aptamhágkaxa Wesse' egegkok ma'a apkelchánte nak yátnáxeg apkelyenyawasso, tén han sẽlpextétamo apagkok axta m'a Sísara, apkelyegwakkásawók apagko' axta apkelnápekpo sókwenaqte m'a Barac; wokmók axta han aptepa yátnáxeg apyenyawasso apchánte m'a Sísara, keñe apkenyaha náxop. 16 Apmenxenchek axta Barac ma'a sẽlpextétamo nak, tén han yátnáxeg apkelyenyawasso, ekweykekxoho m'a Haróset-goím. Axta yeymékpok xama enxoho megyetsapma Sísara sẽlpextétamo apagkok xa ekhem nak: apyókxoho axta apkeletsapak.
17 Apwákxeyk axta náxop apkenye Sísara m'a Jael axta ekpakxanma, Héber axta aptáwa', hakte méko axta makham ektémakxa apha xamók Jabín, wesse' apwányam axta m'a Hasor, cham'a Héber axta apnámakkok, apteme axta quenita, 18 kelañexágkek axta ekma takha', keñe ektáha eyáneya s'e:
—Exegma', emyenta s'e wesse' ahagkok; nágkatneykha apwáxok.
Aptaxneyk axta Sísara m'a kañe' ekpakxanma, tén axta ekpósa eyaqlasa xama yát'apáwa m'a Jael; 19 keñe axta Sísara apkelmaxneya yegmen, hakte hem axta chaqhak. Lekkessek axta átog xama yempehek ekyátamo axta chá'a weyke nagkeygmenek, keñe eyágko; tén axta eyápeykxo makham. 20 Aptáhak axta Sísara apcháneya s'e:
—Katnamha sa' aqsa xa átog nak ekpakxanma, apwa'ak sa' agkok xama énxet, tén han apkelmaxneyáncha'a enxoho, yetnéya énxet se'e kañe' nak, kaltennaksek sa' méko.
21 Apyampa'awók apagko' axta eyke m'a Sísara, ñohók axta aptena ekyentaxno agko'. Keñe axta Jael ekma xama sawo ekyentaxno, tén han xama yámet ekmahamta naw'a, kélmeykegko axta chá'a kólnaqtétek ma'a kélpakxanma, taqmelchásegkók axta ekmeyákxo meyke élaqtáwaseykha m'a apyetnakxa axta Sísara, kelyetxaqkassek axta ekpayhakxa nápat yámet ekmahamta naw'a ekyaqxaya xapop. Axta temék apketsapma m'a Sísara. 22 Xama axta apwokmo Barac apketama m'a Sísara, tekkek axta Jael ekma takha', keñe ektáha eyáneya s'e:
—Exegma, axekmósek sa' apketama nak.
Aptaxneyk axta Barac ma'a kañe' kélpakxanma, apwet'ak axta Sísara apyetna náxop, aphápak axta eyke, yetlo yámet ekmahamta naw'a kélatchesso apqátek.
23 Cháxa ekhem apmegqasakxa axta Wesse' egegkok ma'a Jabín, wesse' apwányam apagkok axta m'a cananeos, nápaqta'awók ma'a israelitas. 24 Cháxa eyeynókxa axta ekyágweykmoho apketáméyak chá'a Jabín ma'a israelitas, ekwokmoho apmasséssekmo.