La guerra contra Benjamín
1 Como un solo hombre, todos los israelitas, desde Dan hasta Berseba y Galaad, se reunieron delante del Señor en Mispá.
2 Allí estaban presentes los jefes del pueblo y de todas las tribus de Israel. Del pueblo de Dios había cuatrocientos mil hombres de infantería, espada en mano.
3 Las tribus de Benjamín, por su parte, supieron que las tribus de Israel se habían reunido en Mispá.
Los israelitas le dijeron al levita:
«Cuéntanos cómo tuvo lugar esta infamia.»
4 Y el levita, marido de la mujer muerta, les dijo:
«Yo llegué a Gabaa de Benjamín con mi mujer, para pasar allí la noche.
5 Pero en la noche, unos malvados de esa ciudad rodearon la casa con la intención de matarme, y a mi mujer la violaron tan cruelmente que la mataron.
6 Entonces yo la levanté, la corté en pedazos, y envié esos pedazos por todo el territorio israelita, para que supieran la maldad y el crimen cometido en Israel.
7 Puesto que todos ustedes son israelitas, háganme saber lo que piensan y qué me aconsejan.»
8 Como un solo hombre, todo el pueblo se levantó y dijo:
«Ninguno de nosotros volverá a su campamento ni a su casa.
9 Lo que vamos a hacer es atacar a Gabaa. Pero lo haremos por sorteo.
10 De todas las tribus de Israel elegiremos diez de cada cien hombres, cien de cada mil, y mil de cada diez mil, los cuales se encargarán de llevar provisiones a los que irán contra los de Gabaa de Benjamín para darles su merecido por la infamia que han cometido.»
11 Como un solo hombre, los israelitas se reunieron para atacar la ciudad, porque su sentimiento era el mismo.
12 Y enviaron mensajeros a toda la tribu de Benjamín, para preguntarles:
«¿Por qué cometieron tal infamia?
13 Entréguennos a esos malvados que viven en Gabaa, para que los matemos. Así erradicaremos de Israel esa maldad.»
Pero los de Benjamín no hicieron caso de sus hermanos israelitas,
14 sino que de todas sus ciudades se juntaron en Gabaa para presentar batalla contra los israelitas.
15 Los benjaminitas contados en aquella ocasión fueron veintiséis mil guerreros armados, sin contar los setecientos soldados escogidos que vivían en Gabaa.
16 Entre toda esa gente había setecientos guerreros selectos que eran zurdos. Era tal su puntería que podían lanzar una piedra con la honda y darle a un cabello sin fallar.
17 Por su parte, los israelitas contaban con cuatrocientos mil hombres armados, sin contar a los benjaminitas.
18 Los israelitas se alistaron, pero antes fueron a la casa de Dios para consultarlo. Y le preguntaron:
«¿Quién será el primero de nosotros en trabar combate con los benjaminitas?»
Y el Señor respondió:
«El primero será Judá.»
19 Por la mañana, los israelitas se dispusieron a atacar la ciudad de Gabaa.
20 Salieron en orden de batalla para combatir a los benjaminitas de Gabaa.
21 Pero los benjaminitas también estaban preparados, y salieron de Gabaa a luchar, y ese día exterminaron a veintidós mil guerreros israelitas.
22 Pero los israelitas no se desanimaron, sino que se reagruparon y presentaron batalla en el mismo lugar del primer día.
23 Y es que antes, durante la noche, los israelitas habían ido a llorar delante del Señor y a consultarle si debían volver a pelear contra sus hermanos, los benjaminitas; y el Señor les había respondido que debían atacarlos.
24 Por eso, el segundo día los israelitas se enfrentaron a sus hermanos,
25 pero los benjaminitas volvieron a salir de Gabaa, y una vez más mataron a dieciocho mil israelitas, todos ellos armados.
26 Volvieron entonces los israelitas y todo el pueblo a la casa de Dios, y llorando se sentaron delante del Señor y ayunaron todo el día y hasta la noche, y le ofrecieron al Señor holocaustos y ofrendas de paz.
27 Luego, consultaron al Señor. (En esos días el arca del pacto de Dios estaba allí,
28 y el sacerdote Finés hijo de Eleazar, de la tribu de Aarón, oficiaba delante de ella.) Le dijeron:
«¿Debemos seguir luchando contra nuestros hermanos, los benjaminitas, o es mejor que desistamos?»
Y el Señor les respondió:
«Vuelvan a luchar, que mañana los pondré en sus manos.»
29 Entonces los israelitas pusieron emboscadas alrededor de la ciudad,
30 y al tercer día volvieron a presentar batalla contra los benjaminitas, frente a Gabaa, como lo habían hecho antes.
31 También ese día los benjaminitas salieron al encuentro de los israelitas, y se alejaron de la ciudad; a algunos de ellos los hirieron en el campo y por los caminos que van de Betel a Gabaa, y ese día mataron a unos treinta israelitas.
32 Los benjaminitas pensaban que habían vuelto a vencerlos, pero los israelitas habían hecho un plan, y dijeron:
«Vamos a huir, para que se alejen de la ciudad y lleguen hasta los caminos.»
33 Y de pronto todos los israelitas que estaban en Baal Tamar se levantaron en orden de batalla, y también salieron los que estaban emboscados en la pradera de Gabaa,
34 y la batalla arreció porque diez mil de los mejores guerreros israelitas arremetieron contra Gabaa, y los guerreros de Benjamín aún no sabían que su derrota estaba próxima.
35 Ese día el Señor permitió que los israelitas derrotaran a los de Benjamín, y estos mataron a veinticinco mil cien guerreros benjaminitas bien armados.
36 Los benjaminitas se dieron cuenta de que estaban siendo derrotados por los israelitas, pues aunque los israelitas parecían huir, seguían atacándolos, confiados en las emboscadas que tenían alrededor de la ciudad.
37 De pronto, los que estaban emboscados salieron y se lanzaron contra Gabaa, matando a filo de espada a los habitantes de la ciudad.
38 Habían acordado que, cuando saliera una gran humareda de la ciudad, esa sería la señal para los israelitas emboscados de que Gabaa había sido tomada.
39 Así que, cuando los israelitas huían, los benjaminitas hirieron y mataron como a treinta israelitas, y ya decían: «Los estamos derrotando, como en la primera batalla.»
40 Pero entonces la columna de humo comenzó a subir desde la ciudad, y los benjaminitas vieron cómo subía al cielo.
41 Entonces los guerreros israelitas se dieron vuelta, y los benjaminitas se llenaron de temor, pues comprendieron que les había sobrevenido un desastre.
42 Corrieron entonces hacia el desierto, de espaldas a los israelitas, pero la lucha los alcanzó porque los que salían de las ciudades los herían y los mataban.
43 Así quedaron cercados los benjaminitas, mientras eran perseguidos y derrotados desde Menujá hasta el oriente de Gabaa.
44 Ese día cayeron muertos dieciocho mil guerreros benjaminitas.
45 Una parte de ellos huyó al desierto, rumbo a la peña de Rimón, pero también fueron aniquilados otros cinco mil de ellos en los caminos; a otros los persiguieron hasta Gidom, matando a dos mil hombres más.
46 En total, ese día murieron veinticinco mil guerreros benjaminitas bien armados.
47 Otros seiscientos hombres huyeron al desierto, a la peña de Rimón, y allí se quedaron cuatro meses.
48 Luego los israelitas se volvieron contra los benjaminitas, y los hirieron a filo de espada, matando en las ciudades a hombres y bestias por igual, y a todo lo que hallaban. Finalmente, prendieron fuego a todas las ciudades que hallaron a su paso.
Israelitas apyaqmagkáseykekxa mók kélteméssessamakxa'
1 Tén axta apyókxoho israelitas apchaqnákxo m'a Mispá, nápaqtók Wesse' egegkok, eyeynmo m'a Dan ekweykekxoho m'a Beerseba, keñe han ma'a Galaad, xama appasmeykekxa axta aptamhákxa'. 2 Apkelwokmek axta apyókxoho apkelámha apmonye'e nak Israel, nepyeseksa nak chá'a énxet'ák apagkok, apchaqnákxeyk axta han cuatrocientos mil Dios énxet'ák apagkok, cham'a sẽlpextétamo apkelxegámo nak náxap'ák. 3 Apkelleg'ak axta amya'a Benjamín énxet'ák apagkok apchaqnákxo pók israelitas ma'a Mispá. Apkelmaxneyáha axta israelitas ma'a levita, ektémakxa axta aqsok ekmaso agko' apwete. 4 Aptáhak axta m'a levita, atáwa' axta m'a kelán'a étsapma nak:
—Ekwa'akteyk axta ko'o yetlo kelán'a sekmeykha naqsa m'a tegma apwányam Guibeá, apheykegkaxa nak Benjamín énxet'ák apagkok, yaqwayam enxoho atyenek axta'a m'a. 5 Keñe axta xa axta'a nak, apwakhékxo tegma m'a énxet'ák apheykha axta m'a tegma apwányam nak apmako heyaqhek ko'o, aptawásegkok apagko' axta han apteméssessekmoho exma m'a kelán'a sekmeykha naqsa, keñe étsapa. 6 Tén axta ko'o sekmákxo m'a ápak keñe sélyaqtennágko, séláphasa chá'a nekha'a étkók ekyókxoho yókxexma negheykegkaxa nak, yaqwayam kólya'asagkohok ekyókxoho Israel se'e aqsok ekmaso agko' nak élánamáxche'. 7 Kéxegke kaxwo' payhawók kólxének eyeyméxchexa kalanaxche', hakte kéxegke israelitas.
8 Apyókxoho axta apkelchampákxak néten aptáha apkelpaqmeta s'e:
—Méko sa' enxama emyekxak ma'a appakxanmakxa nak, tén han apxagkok. 9 Tásek antawaksek sekxók xama aqsok, yaqwayam agya'asagkoho', yaqsa kapayhohok kaktamagkok ma'a Guibeá. 10 Xama énxet sa' chá'a kólyetnakhaksek nepyeseksa m'a diez énxet'ák, ektáhakxa nak chá'a aphawóxama apagko', yaqwayam etegyesha chá'a aptéyak ma'a sẽlpextétamo; keñe sa' ma'a apyókxoho nak elmahagkok Guibeá, etnéssesek ma'a ekpayhawo nak etnéssesek aplegassáseykegkoho, eñama apkeláneyak aqsok ekmaso agko' ma'a kañe' Israel.
11 Apyókxoho axta apchaqnákxak israelitas, xama appasmeykekxa axta aptáhak, yaqwayam ektamagkok ma'a tegma apwányam nak. 12 Apkeláphássek axta chá'a apkelseykha amya'a m'a ekyókxoho yókxexma apheykegkaxa nak Benjamín énxet'ák apagkok, yaqwayam enxoho etnehek chá'a yának se'e: “¿Yaqsa aqsok ekmaso apkelánegko nak kélnápakha kéxegke? 13 Hẽlmés negko'o m'a énxet'ák élmasagcha'a apkeltémakxa nak Guibeá yaqwayam ólnápok, tén han agáxñásekxak apkeltémakxa ekmaso m'a Israel.”
Axta eyke elyahákxak apnámakkok israelitas ma'a Benjamín énxet'ák apagkok, 14 apchaqnákxeyk axta aqsa Benjamín énxet'ák apagkok ma'a Guibeá, apheykha nak apyókxoho tegma apkelyawe, yaqwayam elnapakpok ma'a pók israelitas nak. 15 Veintiséis mil axta apyókxoho sẽlpextétamo appencháseyak axta aptamhágkaxa yaqwayam yempakha', apkeleñama axta m'a tegma apkelyawe apagkok nak Benjamín, keñe han setecientos énxet'ák ektáha axta kélyéseykha apkeleñama m'a Guibeá. 16 Yetneyk axta setecientos nepsagqalwa'a nepyeseksa xa apyókxoho énxet'ák nak, apmoplensa'a axta mélwakto, megyetsagkasso axta eyenhek meteymog xama kélwa'. 17 Apchánchesákxeyk axta han cuatrocientos mil israelitas kempakhakma yapmeyk éltámeyeykegko nak apkelempakhe.
Énxet'ák Israel apkelnápomap Benjamín énxet'ák apagkok
18 Apkelmahágkek axta israelitas ma'a Betel, apkelpaqhetcháseykpók axta Dios ma'a yaqwayam enxoho elya'asagkoho', yaqsa énxet'ák ektamagkok apmonye' m'a Benjamín énxet'ák apagkok. Apchátegmowágkek axta Wesse' egegkok apxéna Judá énxet'ák apagkok ektamagkok apmonye'. 19 Axto'ók agko' axta apnaqxétekhágko m'a israelitas, apkelpakxenwokmo m'a Guibeá. 20 Apkelxegkek axta apyo'ókmo Benjamín énxet'ák apagkok, apchaqnágwokmek axta m'a ekpayho nak Guibeá yaqwayam yempakha'. 21 Apkelántekkek axta eyke tegma apwányam apagkok ma'a Benjamín énxet'ák apagkok apkelanyexakmo, cháxa ekhem nak aptekyawakxa axta veintidós mil israelitas. 22-24 Axta keñamak apkelmeyákxo israelitas ma'a Betel, peya ellekxagwaha nápaqtók Wesse' egegkok ekwokmoho ekyáqtésa, keñe axta apkelpaqhetchásekpoho apkelmaxneya, apwanchek kexa ektamagkokxak makham ma'a Benjamín énxet'ák apagkok, cham'a appeywomo xamo' nak. Apkelyennákxók axta makham, hakte apkeltamhók axta ektámegkokxak ma'a Wesse' egegkok, keñe axta mók ekhem, peya yempakhekxak makham ma'a Benjamín énxet'ák apagkok, cham'a apkelnápékpexa axta han ma'a sekxók axta. 25 Apkelanyexánteyk axta eyke makham apketámento Benjamín énxet'ák apagkok apkeleñama m'a Guibeá, apkelnápekxeyk axta makham dieciocho mil sẽlpextétamo israelitas. 26 Keñe axta apyókxoho sẽlpextétamo Israel tén han apyókxoho énxet'ák, apkelmeyákxo m'a Betel, peya ellekxagwaha nápaqtók Wesse' egegkok. Axta etókagkok aptéyak xa xama ekhem nak, apkelméssek axta Wesse' egegkok aqsok apkelwatno, tén han aqsok apkelnapma segwetassamo nak nélásekhamaxchekxoho.
27-28 Yetnegkek axta yántéseksek ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho Dios ma'a Betel ektéma axta xa, cham'a aptémakxa axta apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok ma'a Finees, Eleazar axta apketche, ektáha axta aptaqmelchesso, Aarón axta aptáwen. Apkelpaqhetchásekpók axta Wesse' egegkok ma'a israelitas: “¿Egwancheya agketamagkokxak makham negko'o nempeywomo xamo' Benjamín nak énxet'ák apagkok, ólwátésagkok enxeykel'a aqsa?” Aptáhak axta apkeláneya Wesse' egegkok se'e: “Kólchetamagkokxa sa' makham, saka sa' agkések yaqwayam kólmallánek.”
29 Tén axta apkelyexánegwokmo nápakha sẽlpextétamo israelitas ma'a nepyáwa nak tegma apyawe Guibeá, 30 keñe axta m'a nápakha nak apkelxega, cham'a ektáhakxa axta ántánxo ekhem, peya elenmexek Benjamín énxet'ák apagkok, apchaqnágwokmek axta m'a ekpayho nak Guibeá yaqwayam yempakha', ekhawo m'a aptamhágkaxa axta m'a sekxók axta. 31 Apkelántépeykxeyk axta makham tegma apwányam apagkok ma'a Benjamín énxet'ák, makhawók axta apyenyáwak yaqwayam elnapakpok ma'a israelitas. Apkelnapchek axta han treinta israelitas ma'a ámay ekmahéyak nak Betel tén han Guibeá, keñe han ma'a yókxexma nak, 32 apkeneykek axta yenyahágkok apmonye'e m'a israelitas, ekhawo m'a ektáhakxa axta sekxók axta apkelwáteságko. Makhawók tegma apwányam axta eyke apkelmahágkok ma'a israelitas, yaqwayam enxoho emenxenek ma'a apkelenmexma, ekweykmoho m'a ámay nak. 33 Yetlókok axta han apkelánteyapma israelitas ma'a aphágkaxa axta, apchaqnágwokmek axta m'a Baal-tamar apkelánekxo aptamhágkaxa yaqwayam yempakha'; keñe axta m'a apkelyexánegwayam axta m'a ekpayhegweykenxa nak pa'at, nepyáwa nak ma'a Guibeá, apkelántepa m'a apkelyexanmakxa axta, 34 apketámegkek axta m'a tegma apwányam nak. Diez mil israelitas kempakhakma yapmeyk apkelyennaqte axta m'a apketámegko axta Guibeá. Kayhók agko' axta han apkelnápomap, axta han elya'ásegkok peya esawhakpok ma'a Benjamín énxet'ák apagkok. 35 Wesse' egegkok axta apkelmallahanchásak israelitas nepyeseksa m'a Benjamín énxet'ák apagkok, veinticinco mil cien sẽlpextétamo axta apkelnápak israelitas xa ekhem nak, cham'a Benjamín nak énxet'ák apagkok. 36 Apkelyekpelchágwokmek axta han apsawheykpo m'a Benjamín énxet'ák apagkok.
Apkenyahágkek axta apmonye'e Benjamín énxet'ák apagkok ma'a israelitas apkelmahágko makhawo', hakte apkelásenneykxeyk axta m'a énxet'ák apkelyexánegwayam axta yaqwayam ektamagkok ma'a Guibeá. 37 Appelakkassek axta apketámeyak Guibeá xa énxet'ák nak, apkelnapchek axta han apyókxoho apheykha axta tegma apwányam, apkelyetxégko chá'a sókwenaqte. 38 Nanók axta han appenchásegko aphéssamo mók apkelpaqmeyesma pók israelitas ma'a apkelyexánegwayam axta yaqwayam ektamagkok ma'a tegma apwányam, apkeltennasa epánchessesek éten apma enxoho m'a tegma apwányam. 39 Apkelxénchek axta han eltaqhegwók israelitas aptamhéyak axta hó agmenxenaxchek apkelwet'a enxoho éten ekpánma, keñe elnapakpok ma'a Benjamín énxet'ák apagkok.
Apkelnapchek axta han Benjamín énxet'ák apagkok treinta israelitas, axta keñamak ekmassa éltamheykha apkelwáxok, apcháneya esawhák makham apkelnapma, ektáha axta m'a émha amonye' kempakhakma axta; 40 chaqhawók axta han ektepa ekpánma éten ma'a tegma apwányam nak, xama axta apkelpeynchákpo apkelenmexákxoho neptámen ma'a Benjamín énxet'ák apagkok, apkelwet'ak axta táxa eyáléwe tén han éten ekmeyákxo néten ma'a tegma apwányam. 41 Keñe axta israelitas apkeltaqhegwokmo apkelnápekpo, apkelakawók apagko' axta Benjamín énxet'ák apagkok apyekpelcha peya esawhakpok. 42 Apkenyahágkek axta apmonye'e israelitas apkelpéwomo m'a ámay ekmahéyak nak meykexa énxet, mopwanchek axta apmako elxeganmok, hakte apkelántekkek axta han apmonye'e m'a apkelánteyapma axta m'a tegma apwányam nak, keñe apkelnapa. 43 Apwakheykxeyk axta israelitas ma'a Benjamín énxet'ák apagkok, apmenxenchek axta, apkelnáhapweykxeyk axta m'a Menuhá, ekweykekxoho m'a ekteyapmakxa ekhem, teyp nak Guibeá.
44 Dieciocho mil sẽlpextétamo axta aptekyawak ma'a Benjamín nak énxet'ák apagkok. 45 Keñe axta m'a nápakha apkeltaqháwo, apkenyahágkek axta apkelmeyákxo m'a ekpayho nak yókxexma meykexa énxet, apkelpéwo m'a ekpayho nak émhakxa meteymog Rimón, cinco mil axta eyke han aptekyawak ma'a ámay nak. Axta elwáteságkok apmenxenma m'a israelitas, apnaqtawásegkók axta, apkelnapchek axta dos mil énxet. 46 Veinticinco mil sẽlpextétamo apkelyennaqte axta aptekyawak xa ekhem nak, cham'a Benjamín nak énxet'ák apagkok. 47 Seiscientos Benjamín énxet'ák apagkok axta eyke apkelxeganakmok, apkenyahágkek axta apkelpéwo m'a yókxexma meykexa nak énxet, tén axta apkelheykmo cuatro pelten ma'a émhakxa nak meteymog Rimón. 48 Apketámegkokxeyk axta makham israelitas ma'a nápakha nak Benjamín énxet'ák apagkok, sawo axta chá'a apkelyetxeyk apkelnapa énxet'ák ma'a tegma apwányam nak, apkelnapchek axta aqsok kélnaqtósso, keñe han ekyókxoho aqsok apwet'akxa enxoho chá'a, apkelwatneyk axta tegma apkelyawe nak.