Sansón en Gaza
1 En otra ocasión, Sansón fue a Gaza. Allí vio a una prostituta, y tuvo relaciones con ella.
2 Alguien fue a decir a los habitantes de Gaza que Sansón estaba allí, así que ellos fueron y rodearon la casa, y toda la noche estuvieron vigilando sigilosamente a las puertas de la ciudad, pues decían: «Mañana, cuando salga el sol, lo mataremos.»
3 Pero Sansón durmió hasta la medianoche, y a esa hora se levantó, y fue y arrancó las puertas de la ciudad con todo y sus pilares y su cerrojo, se las echó al hombro, y las llevó hasta la cumbre del monte que está frente a Hebrón.
Sansón y Dalila
4 Tiempo después, Sansón se enamoró de una mujer del valle de Sorec, que se llamaba Dalila.
5 Los jefes filisteos fueron a visitarla, y le dijeron:
«Recurre a tu astucia y averigua en qué consiste su gran fuerza, y cómo podemos vencerlo. Entonces vendremos y lo ataremos para controlarlo, y cada uno de nosotros te dará mil cien monedas de plata.»
6 Y Dalila le preguntó a Sansón:
«Por favor, dime en qué consiste tu impresionante fuerza. Si alguien quisiera vencerte, ¿cómo tendría que sujetarte?»
7 Y Sansón le respondió:
«Si me atan con siete cuerdas de mimbre verde, que aún no estén secas, perderé mi fuerza y seré como cualquier otro hombre.»
8 Los jefes de los filisteos le llevaron las siete cuerdas de mimbre verde, y ella lo ató con los mimbres.
9 Como ella tenía hombres espiando en el dormitorio, cuando Sansón estuvo atado, ella gritó:
«¡Sansón, los filisteos te van a atacar!»
Pero él rompió los mimbres como si fueran estopa quemada, y el secreto de su fuerza no llegó a saberse.
10 Entonces Dalila le dijo a Sansón:
«¡Mira que me has engañado! ¡Me has mentido! Por favor, dime, ¿cómo se te puede sujetar?»
11 Y Sansón respondió:
«Si me sujetan fuertemente con cuerdas nuevas, que nadie haya usado, perderé mi fuerza y seré como cualquier otro hombre.»
12 Dalila buscó cuerdas nuevas, y lo ató con ellas, y como los espías estaban en el aposento, le dijo:
«¡Sansón, los filisteos te van a atacar!»
Pero él rompió las cuerdas nuevas como si fueran hilo.
13 Entonces Dalila le dijo:
«Hasta ahora me has estado engañando. ¡Me has dicho puras mentiras! ¿No me vas a decir cómo se te puede sujetar?»
Y él le dijo:
«Tienes que entretejer con una tela las siete trenzas de mi cabeza, y asegurarlas contra la estaca de un telar.»
14 Dalila aseguró las siete trenzas contra una estaca, y entonces le dijo:
«¡Sansón, los filisteos te van a atacar!»
Pero Sansón se despertó, y arrancó la estaca del telar y la tela.
15 Y Dalila le reprochó:
«¿Cómo puedes decir que me amas, si tu corazón no está conmigo? Ya van tres veces que me engañas, y todavía no me has dicho en qué consiste tu impresionante fuerza.»
16 Y como ella lo presionaba y lo importunaba todos los días, su ánimo decayó y casi se murió de angustia,
17 así que le abrió su corazón y le confesó:
«Soy nazareo, y estoy consagrado a Dios desde antes de nacer. Por eso nunca ha pasado la navaja por mi cabeza. Si alguien llegara a raparme, las fuerzas me abandonarían y sería tan débil como cualquier otro hombre.»
18 Dalila se dio cuenta de que esta vez Sansón le había hablado con el corazón en la mano, así que mandó llamar a los jefes de los filisteos, y les dijo:
«Esta vez Sansón me ha abierto su corazón.»
Los jefes de los filisteos le llevaron el dinero prometido,
19 y ella hizo que Sansón se durmiera sobre sus rodillas; luego, llamó a un hombre para que le cortara las siete trenzas de su cabeza, y ella comenzó a maltratarlo, pues su fuerza ya lo había abandonado.
20 Entonces le gritó:
«¡Sansón, los filisteos te van a atacar!»
Y cuando Sansón despertó, creyó que podría escapar como en otras ocasiones, pero no sabía que el Señor ya se había apartado de él.
21 Y así, los filisteos lo capturaron, le sacaron los ojos y lo llevaron a Gaza; allí lo sujetaron con cadenas a un molino que había en la cárcel.
22 Pero después de haber sido rapado, el cabello de su cabeza le comenzó a crecer.
Muerte de Sansón
23 Un día, los filisteos más importantes se reunieron para festejar y ofrecer un sacrificio a Dagón, su dios, pues decían: «Nuestro dios puso en nuestras manos a Sansón, nuestro enemigo.»
24 También el pueblo daba gracias a su dios, y decía: «Nuestro dios puso en nuestras manos a nuestro enemigo, que destruyó nuestra tierra y mató a muchos de nuestros hermanos.»
25 Y en el momento en que estaban más alegres, dijeron:
«¡Que traigan a Sansón! ¡Vamos a divertirnos con él!»
Y sacaron a Sansón de la cárcel, y lo pusieron entre las columnas del templo, y todos se burlaban de él.
26 Entonces Sansón le dijo al joven que lo guiaba de la mano:
«Acércame a las columnas que sostienen el templo. Déjame tocarlas, para que me apoye en ellas.»
27 El templo estaba lleno de hombres y mujeres, y allí estaban todos los filisteos más importantes. Solo en el segundo piso había como tres mil personas, entre hombres y mujeres, que miraban las burlas de las que Sansón era objeto.
28 En ese momento Sansón clamó al Señor, y le dijo:
«Señor mi Dios, acuérdate de mí en este momento, y por favor dame fuerzas, aunque sea por última vez, para vengarme de los filisteos que me dejaron ciego.»
29 Al decir esto, Sansón asió las dos columnas centrales, sobre las que se apoyaba el templo y, apoyándose con las dos manos sobre ambas columnas, echó todo su peso sobre ellas,
30 al tiempo que exclamaba:
«¡No me importa morir junto con los filisteos!»
Y haciendo un gran esfuerzo, Sansón hizo que el templo se derrumbara sobre los jefes y sobre todo el pueblo que allí estaba. Así, al morir Sansón, mató a más gente de la que había matado en vida.
31 Y cuando lo supieron sus hermanos y todos sus parientes, fueron y lo sacaron de entre los escombros y lo sepultaron entre Sorá y Estaol, en el sepulcro de Manoa, su padre.
Sansón gobernó a Israel durante veinte años.
Sansón apmahéyak tegma apwányam Gaza
1 Xama ekhem axta apmahágko Sansón ma'a tegma apwányam nak Gaza. Apwetágwokmek axta han xama kelán'a ekyaqmagkáseyak pók énxet ekma chá'a ekyánmaga ekpathetéyak, appathetágkek axta han ma'a. 2 Xama axta apkelleg'a apheykha nak Gaza apha Sansón ma'a tegma apwányam nak, apwakheykxeyk axta; apchaqnáha axta han apkelánencha'a átog tegma apwányam ekyókxoho xa ekhem nak. Keñe axta ekyáqtésa apkeltaqhákxo apkellókasseykxo apkelyampe, xénchek axta apkelwáxok yaqhek ma'a élsaka enxoho. 3 Apyetneyk axta Sansón apxátekhágwokmo axta'a eysekso'. Aphákxeyk axta néten xa axta'a nak, tén axta apkelhaxyawásegko atña'ák ma'a tegma apwányam, yetlo élámha agkok, tén han kélápeykekxexa nak chá'a, apkelpatmékxeyk axta han xa ekyókxoho nak, apkelsókek axta m'a netnók agko' nak egkexe, émha nak ma'a ekpayho nak Hebrón.
Sansón tén han Dalila
4 Tén axta Sansón apkeláneya makham xama kelán'a ekwesey axta Dalila, ekhama axta m'a ekyapwátegweykenxa nak xóp ma'a Sorec. 5 Apkelyo'ókmek axta apkelámha apmonye'e filisteos ma'a Dalila, aptáhak axta apcháneya s'e:
—Kawánho hana sa' ekpeywa kalának Sansón, kalmaxneyha sa' háxko éñamakxa m'a apyennaqte apagko' nak, tén han negewagkexa enxoho negko'o antéhek agmok; tén sa' negko'o egwanchek ólpextétek. Agmések sa' chá'a negko'o enxama exche' m'a mil cien selyaqye aktek élmope, ekyánmaga ektamheykha.
6 Tén axta ektáha eyáneya Sansón xa kelán'a nak:
—Héltennés hana, háxko éñamakxa xa apyennaqte apagko' nak. ¿Yetnéya nentémakxa ólpextétek yaqwayam enxoho melyeytekkese'?
7 Apchátegmowágkek axta Sansón:
—Élpextehetchek sa' agkok ko'o siete táma axnancha'ák megkalyamaye nak makham yágke axát'ák, kamaskok sa' sekyennaqte, atnekxak sa' ma'a aptémakxal'a énxet meyke apyennaqte.
8 Apkelsákxéssek axta apkelámha apmonye'e filisteos Dalila m'a siete táma axnancha'awo' yágke axát'ák la'a, kelpextehetchek axta Dalila Sansón xa táma nak. 9 Nanók axta eyke éltamho elyexánegwók énxet ma'a kañe' ekteyenmakxa nak, kelpáxamáha axta ekwónencha'a:
—¡Sansón, filisteos apketamakmok!
Keñe axta apkelyétekkesa táma m'a Sansón, máxa axta aptemessásak ma'a táma apák élmeyesmal'a. Axta elya'ásegkok éñamakxa apyennaqte m'a filisteos. 10 Axta entáhak eyáneya Dalila s'e:
—¡Élyexancháseyha! ¡Apmopwána amya'a! Héltennés sa' kaxwo', háxko anteméssesek ólpextétek xeyep.
11 Apchátegmowágkek axta Sansón:
—Élpextehetchek sa' agkok táma axnancha'awo' meyke nak makham kélmeykha, kamaskok sa' sekyennaqte, atnekxak sa' ma'a aptémakxal'a énxet meyke apyennaqte.
12 Keñe axta ekma Dalila m'a táma axnancha'awo', kelpextehetchek axta, kelpáxamaha axta ekwónencha'a:
—¡Sansón, filisteos apketamakmok!
Kelyexánegkessekmek axta makham énxet ma'a kañe' ekteyenmakxa nak; apkelyétekkessek axta makham Sansón ma'a táma, máxa axta aptemessásak ma'a yátépépe' apketcheyetsék la'a. 13 Entáhak axta makham Dalila eyáneya Sansón:
—¡Élyexancháseyha makham! ¡Héltennés háxko anteméssesek ólpextétek xeyep!
Apchátegmowágkek axta Sansón:
—Kelpextétegkek sa' agkok siete éwa', kalatchesagkok ma'a kélótma nak, keñe sa' keynnaqtéshok étchesso xapop ma'a yámet nak. Tén sa' kamaskok sekyennaqte, atnekxak ma'a aptémakxal'a énxet meyke apyennaqte.
Tén axta Dalila ektenchesa m'a Sansón, kelmeyk axta élpextehetchásegko siete apwa', kelatchásegkek axta m'a kélótma nak, 14 tén axta ekyennaqtésawo étchesso xapop ma'a yámet, kelpáxamáha axta ekwónencha'a:
—¡Sansón, filisteos apketamakmok!
Aphákxeyk axta néten Sansón, apleyawók axta m'a yámet kélatchesso axta xapop, tén han ma'a kélótma nak. 15 Tén axta ektáha eyáneya s'e:
—¡Apmopwána amya'a! Yaqsa ektéma apxeyenma nak chá'a semámenyého. Ántánxo táhak setwáseykegkoho, meheltennásak ko'o makham éñamakxa exchep ma'a apyennaqte nak.
16 Leklágweykmek axta Sansón, hakte yókxoho ekhem axta élenxányam Dalila ekteme chá'a élmaxneyeykha xa ektáha nak, apkeltémok axta yetsapok; 17 tén axta apkeltennasa aqsa Dalila m'a ektémakxa apyennaqte:
—Méko ko'o sélyaqténchesso éwa' xama enxoho, hakte ekpagkanchásamaxcheyk axta ko'o Dios yaqwayam atnehek nazareo, amonye' axta sektéyam. Élyaqténchessek agkok ko'o éwa', kamaskok sekyennaqte, meyke sekyennaqte atnehek, ektéma nak chá'a énxet.
18 Xama axta ekyekpelchágwokmo Dalila apkeltennasa kaxwók ektémakxa apyennaqte, keltamhók axta kóltennássekxak ma'a apkelámha apmonye'e nak filisteos:
—¡Kólchexyem kaxwo', éltennássek ko'o kaxwók Sansón éñamakxa apyennaqte!
Keñe axta apkelxega apkelya'aweykxo, yetlo apkelseykekxa selyaqye.
19 Tenchessek axta awáxok Dalila m'a Sansón, keñe axta ekwóneyncha'a xama énxet éltamho elyaqténchesek ma'a siete kélpextehetcháseyak nak apwa'. Yetlókok axta ektawáseykegkoho, 20 kelpáxamáha axta ekwónencha'a:
—¡Sansón, filisteos apketamakmok!
Apxatakha'ak axta Sansón, apkeneykek axta katnekxak makham ma'a ektémakxa axta chá'a, axta ey'ásegkok apyenyawa m'a Wesse' egegkok, 21 keñe axta apma m'a filisteos, apkelhaxyawássessek axta apaqta'ák, keñe kélyentamákxo m'a Gaza, kélpextehetwákxexa axta cadena sawo élyexwase, kélméssek axta han aptamheykha yaqwayam eyeykesek aqsok ektekxekxo m'a negmomaxchexa nak. 22 Kelwegqeykekxeyk axta eyke makham apwa'.
Sansón apketsapma
23 Apchaqnákxeyk axta apkelámha apmonye'e filisteos, yaqwayam elsawaksohok apma m'a, keñe han egkések aqsok apkelnapma m'a dios apagkok Dagón. Aptáhak axta apkelmeneykmasa s'e:

“Egméssek negko'o
dios egagkok yaqwayam
agmok ma'a Sansón,
katnaha egmók nak.”

24 Xama axta han apkelwet'a m'a énxet'ák nak, apkelmeneykmássek axta han, keñe han apkelpeykásawo m'a dios apagkok nak. Aptáhak axta s'e:

“Egméssek negko'o
dios egagkok yaqwayam
agmok ma'a Sansón,
katnaha egmók nak,
sentawassáseykencha'a
axta namyep egagkok,
apkelnapma axta
apxámokma apagko'
énxet'ák egagkok.”

25 Kelpayhekxók agko' axta apkelwáxok, keñe apkeltamho kólyentemekxak Sansón yaqwayam yesmaksek etwasagkoho'. Kéltekkessek axta m'a kañe' negmomaxchexa nak, apkellektegmáha axta chá'a aptawásegkoho, apkenegkessekmek axta neyseksa élámha tegma. 26 Keñe axta Sansón aptáha apcháneya m'a wokma'ák ektáha axta apyentameykha apmassáseyak apmek:
—Hetnegkessem hana ko'o seyewagkexa enxoho amágwók ma'a élámha nak tegma, élyennaqtésso nak ma'a tegma. Atchammagkok sa' ko'o m'a.
27 Apyókxoho apkelámha apmonye'e filisteos axta apháha m'a tegma apyawe nak, aplanawókxa axta énxet tén han kelán'ák. Tres mil énxet axta han apháha m'a néten apkelánencha'a aptáhakxa aptawásegkoho apkesmésa chá'a m'a Sansón. 28 Tén axta Sansón apwóneyncha'a Wesse' egegkok. Aptáhak axta apcháneya s'e: “Wesse' egegkok, éltamhók eykhe kaxénwakxohok sekxók makham apwáxok ko'o, hegkeyásekxa makham sekyennaqte, yaqwayam enxoho axnéssekxohok ko'o mók setnéssesakxa filisteos apkelhaxyawasa ahaqta'ák.” 29 Tén axta apkelchetagkasa apmék ma'a ánet élámha nak neyseksa, ekméyak axta m'a apyókxoho nak tegma apyawe, apkelmágwokmek axta m'a élámha nak, 30 aptáhak axta apyennaqtésa appeywa s'e: “¡Kóletsapho xamo' ko'o kéxegke filisteos!”
Tén axta apyennaqtésa apyempehek apkelyega m'a élámha nak tegma, apcháhapwa'akteyk axta tegma apyawe m'a apkelámha apmonye'e nak filisteos, tén han ma'a apyókxoho ektáha axta apheykha m'a kañe' tegma. Apyeykhássekmók axta apkelnapma Sansón apketsapa ekweykenxa axta chá'a apkelnapma m'a apyennaqtamakxa axta.
31 Keñe axta apkelya'awa m'a apkelyáxeg, tén han apyókxoho apnámakkok ma'a Sansón, apmákxeyk axta aphápak, apchátawanyegwákxeyk axta m'a teyp nak Sorá, halep nak Estaol, takhaxpop apagkok axta m'a Manoa, apyáp axta. Veinte apyeyam axta weykmok apteme apkemha apmonye' apagkok israelitas ma'a Sansón.