Nacimiento de Sansón
1 Los israelitas volvieron a hacer lo malo a los ojos del Señor, y durante cuarenta años el Señor los entregó al poder de los filisteos.
2 En Sorá, poblado de la tribu de Dan, había un hombre llamado Manoa, que no tenía hijos porque su mujer era estéril.
3 Cierto día, un ángel del Señor se le apareció a su mujer y le dijo:
«Es un hecho que eres estéril, y que nunca has tenido hijos. Pero vas a quedar embarazada y darás a luz un hijo.
4 Solo que tú no debes beber vino ni sidra, ni comer nada que sea impuro.
5 Al hijo que vas a concebir y dar a luz no debes cortarle nunca el cabello, porque desde antes de nacer el niño estará consagrado a Dios como nazareo, y él comenzará a salvar a Israel del poder de los filisteos.»
6 La mujer fue y le contó a su marido lo sucedido. Le dijo:
«Un varón de Dios vino a hablar conmigo. Su aspecto era tan impresionante y temible que parecía un ángel de Dios. Yo no le pregunté quién era, ni de dónde venía, ni tampoco él me reveló su nombre.
7 Lo que sí me dijo, fue: “Vas a quedar embarazada y darás a luz un hijo. Así que tú no debes beber vino ni sidra, ni comer nada que sea impuro, porque desde antes de nacer, y hasta que muera, este niño estará consagrado a Dios como nazareo.”»
8 Manoa oró entonces al Señor, y dijo:
«Mi Señor, yo te ruego que venga otra vez ese varón que enviaste, para que nos diga qué es lo que debemos hacer con el niño que va a nacer.»
9 Dios escuchó los ruegos de Manoa, y su ángel volvió a ver a la esposa de Manoa mientras esta se hallaba en el campo. Manoa no estaba con ella.
10 Entonces la esposa corrió a decirle a su marido:
«¡Ven, que se me ha aparecido otra vez el varón que me habló el otro día!»
11 Manoa se levantó y siguió a su mujer, y le preguntó al varón:
«¿Eres tú quien habló con mi esposa?»
Y el varón respondió:
«Sí, yo soy.»
12 Entonces Manoa dijo:
«Cuando se cumpla tu promesa a mi esposa, ¿cómo debemos educar al niño, y qué tenemos que hacer con él?»
13 Y el ángel del Señor le respondió:
«Tu esposa debe abstenerse de todo lo que yo le dije.
14 No tomará nada que provenga de la vid; no beberá vino ni sidra, ni comerá nada que sea impuro. Debe abstenerse de todo lo que le ordené.»
15 Manoa le dijo al ángel del Señor:
«Por favor, permítenos detenerte un poco. Queremos prepararte un cabrito.»
16 Pero el ángel del Señor respondió:
«Aun cuando me quedara, no comeré nada de lo que me ofrezcas. Si quieres ofrecer un holocausto, ofrécelo al Señor.»
Como Manoa no sabía que estaba ante el ángel del Señor,
17 le preguntó:
«¿Cómo te llamas? Así podremos honrarte cuando se cumpla tu promesa.»
18 Pero el ángel del Señor respondió:
«¿Por qué me preguntas cómo me llamo? ¿No sabes que mi nombre es inefable?»
19 Entonces Manoa tomó un cabrito y una ofrenda, y los ofreció al Señor sobre una peña; el ángel, por su parte, realizó un milagro frente a Manoa y su mujer.
20 Y sucedió que, al elevarse al cielo la llama que ardía sobre el altar, el ángel se elevó junto con la llama. Entonces ellos se postraron en tierra,
21 y el ángel del Señor no se les volvió a aparecer.
Cuando Manoa se dio cuenta de que era el ángel del Señor,
22 le dijo a su mujer:
«Seguramente vamos a morir, porque hemos visto a Dios.»
23 Pero su mujer le respondió:
«Si el Señor quisiera matarnos, no hubiera aceptado el holocausto ni la ofrenda, ni nos hubiera mostrado todo esto, y tampoco nos hubiera anunciado esto.»
24 Y la esposa de Manoa tuvo un hijo, y le puso por nombre Sansón. Y el niño crecía, y el Señor lo bendecía.
25 Y fue en los campamentos de Dan, entre Sorá y Estaol, donde el espíritu del Señor comenzó a manifestarse en él.
Sansón aptéyam
1 Apkelánegkokxeyk axta makham aqsok ekmaso nápaqtók Wesse' egegkok ma'a israelitas, keñe axta Wesse' egegkok apkeltémo elmok ma'a filisteos ekweykmoho cuarenta apyeyam.
2 Aphegkek axta xama énxet apwesey axta Manoa m'a Sorá, Dan axta énxet'ák apagkok. Axta kateyk xama enxoho étche m'a aptáwa', hakte megkate étche axta. 3 Apxekmowásekpók axta eyke Wesse' egegkok apchásenneykha m'a, aptáhak axta apcháneya s'e: “Megkateyk xeye étche xama enxoho, lósók sa' eyke katnehek kaxwo'. Kótak sa' xama étche apkenna'. 4 Nágkayen aqsa m'a vino, tén han ma'a mók anmen ekyennaqte nak, nágkatow han xama enxoho m'a aqsok ekmanyása, 5 kótak sa' xama étche apkenna', megkalyaqténchesek sa' han apwa' xama enxoho, hakte epagkanchesakpok sa' Dios xa sakcha'a nak, yaqwayam etnehek nazareo amonye' aptéyam, yaqwayam sa' etnehek apkelwagkasso teyp israelitas, neyseksa apkelma m'a filisteos.”
6 Keltennássekxeyk axta atáwa' m'a kelán'a. Axta entáhak eyáneya s'e: “Xama Dios énxet apagkok xeyk ey'awak sekhakxa, etlakkásawók ahagko' han, hakte máxa eykhe m'a Wesse' egegkok apchásenneykha. Malmaxneyáha han yaqsak kexa énxet, meheltennásak han ko'o m'a. 7 Wánxa aqsa aptáha seyáneya ko'o apxéna ótak xama hatte apkenna'. Keñe han apxéna keso kaxwo' nak meltamho eynek vino, tén han ma'a mók anmen ekyennaqte nak, keñe han meltamho atwok ma'a aqsok élmanyása, hakte apxénchek xeyk sakcha'a etnehek appagkanchásamap ma'a Dios yaqwayam etnehek nazareo, amonye' aptéyam, tén han ekwokmoho apketsapa.”
8 Tén axta Manoa aptáha apcháneya Wesse' egegkok apkelmaxneya s'e: “Wesse' ahagkok, éltamhók eykhe ko'o yáphásekxak makham neghágkaxa xa énxet nak, yaqwayam enxoho hẽltennaksek eyeyméxchexa negko'o anteméssesek ma'a sakcha'a peya nak etyamok.”
9 Apleg'ak axta Dios aptáhakxa apkelmaxnagko m'a Manoa, apxekmowásekpekxók axta makham apchásenneykha m'a kelán'a, neyseksa ekha yókxexma. Méko axta eyke Manoa m'a, 10 keñe étchágkokxo éltennássekxo:
—¡Exekmowásekpekxók ko'o makham énxet sekwet'a axta m'a mók ekhem axta!
11 Apchampákxeyk axta néten Manoa apyetlákxo aptáwa' m'a apkenmágkaxa axta m'a énxet. Aptáhak axta apcháneya s'e:
—¿Xépya appaqhetchesa axta etáwa' m'a mók ekhem axta?
Keñe axta aptáha apchátegmowágko m'a énxet nak:
—Éhay, ko'o.
12 Tén axta aptáha Manoa s'e:
—Temék sa' agkok ma'a aptáhakxa nak xép segáneya, ¿háxko sa' anteméssesek negko'o negwánegkesso m'a sakcha'a? ¿Háxko sa' anteméssesek ma'a?
13 Apchátegmowágkek axta Wesse' egegkok apchásenneykha:
—Kalának sa' aptáwa' ekyókxoho m'a sektáhakxa exchek seyáneya: 14 megkeynhek sa' vino, tén han ma'a mók aqsok élánamáxche nak anmen yámet ekyexna, keñe han ma'a mók anmen ekyennaqte nak, megkatwehek sa' han ma'a aqsok ekmanyása nak. Kalának sa' aqsa m'a séltamhókxa exchek katnehek.
15-16 Aptáhak axta apcháneya Manoa m'a énxet nak, neyseksa mey'áseyak apteme Wesse' egegkok apchásenneykha:
—Exa sa' sekxók neghágkaxa negko'o, antawagkok sa' yát'ay apketkok peya nak ko'o wahánek.
Aptáhak axta Wesse' egegkok apchásenneykha apchátegmowágko s'e:
—Mowanchek ko'o apasmok xép apto, megkeyxek sekheykekxa'. Apwanchek eyke exchep ewatnések Wesse' egegkok ma'a yát'ay apketkok nak.
17 Tén axta Manoa aptáha apcháneya Wesse' egegkok apchásenneykha s'e:
—Hẽltennés hana negko'o exchep apwesey, yaqwayam sa' agmések ekxeyenma egwáxok ektáha enxoho m'a aptáhakxa nak segáneya.
18 Apchátegmowágkek axta Wesse' egegkok apchásenneykha:
—¿Yaqsa ektáha apkeltamho nak ey'asagkohok sekwesey? Ekwányam agko' ko'o m'a sekwesey, megkólya'asagkehe'.
19 Apmeyk axta Manoa xama yát'ay apketkok apchaqha, keñe han ma'a aqsok ekyexna kélcheneykekxa apmésso naqsa, apnegkenchek axta néten meteymog, apwatnéssek axta m'a Wesse' egegkok. Tén axta Wesse' egegkok apkelana aqsok sempelakkasso agweta', nápaqtók ma'a Manoa tén han aptáwa': 20 xama axta ekmeyákxo néten táxa eyáléwe m'a ekwatnamáxchexa nak aqsok, apwet'ak axta Manoa tén han aptáwa' apmeyákxo néten ma'a Wesse' egegkok apchásenneykha neyseksa táxa eyáléwe. Yetlókok axta han élháxahéyak ekwokmoho éltekxekwa'akto naqta'a xapop. 21 Apya'ásegwokmek axta Manoa apteme Wesse' egegkok apchásenneykha xa énxet nak, massémók axta han apxekmowásamákpoho chá'a, tén han ma'a aptáwa'; 22 tén axta aptáha apcháneya aptáwa' s'e:
—Agmaskok sa', hakte negwet'ak ma'a Dios.
23 Axta táhak eyátegmowágkokxo aptáwa' s'e:
—Apkeltamhók agkok hẽlnápok negko'o m'a Wesse' egegkok, memhehek xeyk takha' m'a aqsok negwatnésso, tén han ma'a aqsok negmésso naqsa nak, mehenxekmósek xeyk han xa aqsok nak. Mehẽltennaksek xeyk han ekyókxoho xa aptáhakxa nak segáneya.
24 Wet'ak axta han xama étche apkenna' m'a kelán'a nak, Sansón axta han temessásak apwesey. Apwánegyek axta m'a sakcha'a nak, appasmomchek axta han Wesse' egegkok. 25 Xama ekhem axta neyseksa apha Sansón ma'a apkelpakxeneykegkaxa nak Dan énxet'ák apagkok, teyp nak Sorá halep nak Estaol, cheynawók axta ektaxna apwáxok Wesse' egegkok apmopwána.