Judá y Simeón capturan a Adonibésec
1 Después de la muerte de Josué, los israelitas consultaron al Señor, y le preguntaron:
«¿Quién de nosotros irá primero a pelear contra los cananeos?»
2 Y el Señor respondió:
«El primero será Judá, porque yo he puesto la tierra en sus manos.»
3 Judá dijo entonces a su hermano Simeón:
«Acompáñame al lugar que me ha tocado en suerte. Pelea conmigo contra los cananeos, y yo te acompañaré cuando vayas a reclamar tu tierra.»
Y Simeón lo acompañó,
4 y el Señor entregó en sus manos a los cananeos y los ferezeos, y en Bezec hirieron de muerte a diez mil hombres.
5 Y como en Bezec hallaron a Adonibésec, pelearon contra él y derrotaron a los cananeos y ferezeos.
6 Pero Adonibésec huyó, así que lo persiguieron, y cuando lo aprehendieron le cortaron los pulgares de las manos y los dedos gordos de los pies.
7 Entonces Adonibésec dijo:
«A setenta reyes les corté los pulgares de las manos y los dedos gordos de los pies, y así recogían las migajas debajo de mi mesa. Lo mismo que les hice a ellos, ahora Dios lo hace conmigo.»
Y lo llevaron a Jerusalén, donde murió.
Judá conquista Jerusalén y Hebrón
8 Los hijos de Judá atacaron la ciudad de Jerusalén y la tomaron, y mataron a sus habitantes a filo de espada, y luego le prendieron fuego a la ciudad.
9 Después de eso, fueron a pelear contra los cananeos que habitaban en las montañas, en el Néguev, y en los llanos,
10 y también marcharon contra los cananeos que vivían en Hebrón, y que antes se llamaba Quiriat Arbá. Allí hirieron a Sesay, a Ajimán y a Talmay.
Otoniel conquista Debir y recibe a Acsa
(Jos 15.15-19)
11 De Hebrón marcharon contra los habitantes de Debir, ciudad que antes se llamaba Quiriat Séfer.
12 Allí Caleb dijo:
«Mi hija Acsa será la mujer de quien ataque Quiriat Séfer y la conquiste.»
13 Y Otoniel hijo de Cenaz, hermano de Caleb, la conquistó y recibió por mujer a Acsa.
14 Y ya se iba ella con Otoniel, cuando él la persuadió de pedirle a su padre tierras de cultivo. Entonces Acsa se apeó del asno, y Caleb le preguntó:
«¿Qué es lo que quieres?»
15 Y ella le respondió:
«Hazme un regalo. Ya que me diste las tierras del Néguev, dame también manantiales.»
Y Caleb le dio los manantiales de arriba y los de abajo.
Extensión de las conquistas de Judá y de Benjamín
16 Los quenitas, que eran descendientes del suegro de Moisés, salieron de la ciudad de las palmeras y se fueron a vivir con los hijos de Judá, en el desierto que está en el Néguev cerca de Arad.
17 Judá acompañó a su hermano Simeón a luchar contra los cananeos que habitaban en Sefat, y los derrotaron, y luego de destruir la ciudad le pusieron por nombre Jormá.
18 Judá también tomó Gaza, Ascalón y Ecrón, con sus territorios.
19 Como el Señor estaba de parte de Judá, este arrojó a los habitantes de las montañas, aunque no logró hacer lo mismo con los habitantes de los llanos porque ellos tenían carros de hierro.
20 Pero Caleb recibió Hebrón, tal como Moisés lo había dicho, y arrojó de allí a los tres hijos de Anac.
21 Sin embargo, los benjaminitas no pudieron expulsar a los jebuseos que habitaban en Jerusalén, y estos se quedaron allí, conviviendo con los benjaminitas hasta el día de hoy.
José conquista Betel
22 El Señor también estaba con la tribu de José, que fue y peleó contra Betel, ciudad que antes se llamaba Luz.
23 Se pusieron espías fuera de la ciudad,
24 y cuando los espías vieron a un hombre salir de la ciudad, lo llamaron y le dijeron:
«Dinos cómo entrar a la ciudad, y tendremos compasión de ti.»
25 Y cuando el hombre les mostró la puerta, entraron hiriendo a filo de espada a sus moradores, pero al hombre que los ayudó, lo dejaron ir con toda su familia.
26 Y el hombre se fue a la tierra de los hititas, donde edificó una ciudad que llamó Luz; y así se llama hasta el día de hoy.
Conquistas de Manasés y de Efraín
27 Manasés tampoco pudo vencer a los habitantes de Bet Seán, ni a los de Tanac, ni a los de Dor, ni a los habitantes de Ibleam, ni a los de Meguido y sus aldeas, así que los cananeos siguieron ocupando esas tierras.
28 Cuando los israelitas se hicieron fuertes, lograron imponerles tributo pero no los expulsaron.
29 Tampoco los efrainitas pudieron expulsar a los cananeos de Guézer, y estos se quedaron allí, entre ellos.
Conquistas de las otras tribus
30 Zabulón tampoco pudo expulsar a los habitantes de Quitrón, ni a los de Nalal, así que los cananeos se quedaron a vivir entre ellos, aunque pagando tributo.
31 Tampoco Aser pudo arrojar a los habitantes de Aco, ni a los de Sidón, en Ajlab, en Aczib, en Jelba, en Afec y en Rejob,
32 sino que tuvo que vivir entre los cananeos de esa tierra.
33 Neftalí no pudo arrojar a los habitantes de Bet Semes, ni a los de Bet Anat, y vivió entre los cananeos, pero les impuso tributo a los de Bet Semes y de Bet Anat.
34 Los amorreos persiguieron a los danitas hasta las montañas, y no les permitieron bajar a las llanuras.
35 Los amorreos siguieron viviendo en el monte de Heres, en Ayalón y en Sagalbín; pero cuando la tribu de José se hizo fuerte, los obligó a pagar tributo.
36 La frontera con los amorreos empezaba en la cuesta de Acrabín, desde Sela hasta la cima.
Judá tén han Simeón apma m'a Adonisédec
1 Natámen apketsapma axta Josué, keñe israelitas apkelmaxneyáncha'a Wesse' egegkok yaqwayam elya'asagkoho', yaqsa sa' kexa énxet'ák elnapakpok apmonye'e m'a cananeos. 2 Apchátegmowágkek axta Wesse' egegkok apxéna Judá énxet'ák apagkok yempakhak apmonye'e, apxénchek axta egkések Judá m'a xapop nak. 3 Keñe axta Judá énxet'ák apagkok apkeláneyáncha'a m'a apkelyáxeg, cham'a Simeón nak énxet'ák apagkok, apkeltamho épetchekxak pók yaqwayam enxoho elántexek xamo' ma'a xapop ekpehewayam axta apxawe m'a Judá, keñe han elántexhok xamo' ma'a xapop ekpehewayam axta apxawe m'a Simeón. Apkelyahákxók axta Simeón énxet'ák apagkok apmako épetchekxak ma'a Judá énxet'ák apagkok. 4-5 Apkelántaxneyk axta Judá énxet'ák apagkok ma'a cananeos nak xapop apagkok, keñe han ma'a ferezeos, apkelmésso axta m'a Wesse' egegkok. Diez mil énxet axta apkelyensásegkok ma'a yókxexma nak Bézec, Adonisédec axta han apkelxegexma'a m'a. 6 Apkenyeyk axta eykhe Adonisédec, apkemhágkek axta eyke keñe apma, tén axta kélyaqténchesa apophék élyawe apmék, keñe han ma'a apophék élyawe apmagkok nak. 7 Tén axta aptáha Adonisédec se'e: “Ko'o axta sekxók emonye' sélyaqténchesso apophék élyawe apmék ma'a setenta apkelwesse'e nak, tén han ma'a apophék élyawe apmagkok nak, éltémok axta chá'a ko'o eyekhamha sekto ekpalleykha m'a kóneg mésa ahagkok. Keñe kaxwo' setnéssesa ko'óxa Dios sekteméssessamakxa axta m'a énxet'ák nak.” Keñe axta kélyentamákxo m'a Jerusalén, cha'a apketsapweykekxexa axta han ma'a.
Judá apma yókxexma Hebrón tén han Jerusalén
8 Apketámegkek axta Judá énxet'ák apagkok ma'a Jerusalén, keñe apma, apwatnékxók axta m'a tegma apwányam nak, natámen axta apkelnapma m'a apyókxoho énxet'ák ektáha axta apheykha m'a. 9 Tén axta apketámegkokxo han ma'a cananeos, apheykencha'a axta m'a neyseksa meteymog élwenaqte élekhahéyak, yókxexma nak Négueb, keñe han ma'a ekpayhegweykenxa nak xapop. 10 Apketámegkek axta han ma'a cananeos apheykha axta m'a tegma apwányam Hebrón, ekwesey axta nanók Quiriat-arbá, apmenxenchek axta m'a Sesai, Ahimán, tén han Talmai.
Otoniel apma yókxexma Debir keñe han apxawe kelán'a ekwesey axta Acsa
(Jos 15.15-19)
11 Keñe axta apketámegkokxo m'a tegma apwányam Debir, ekwesey axta han nanók Quiriat-séfer. 12 Apxénchek axta Caleb egkések apketche kelwána ekwesey axta Acsa, yaqwayam etnehek aptáwa' m'a ektáha enxoho apma m'a tegma apwányam nak Debir. 13 Otoniel axta han apmak ma'a tegma apwányam, Quenaz axta apketche, apyáxeg apsexyo axta m'a Caleb; apméssek axta Caleb yaqwayam etnehek aptáwa' m'a apketche kelwána, ekwesey axta Acsa. 14 Xama axta peya keytlakxak kelán'a m'a, keñe axta Otoniel apyáteyágkoho kalmaxnak xapop ma'a yáp. Xama axta apwet'a Caleb ektepa néten yámelyeheykok ma'a Acsa, aptáhak axta apkelmaxneyáncha'a s'e:
—¿Yaqsa ektáha?
15 —Éltamhók eykhe hegkések aqsok peya nak almaxna' —axta entáhak eyátegmowágko—. Egkéssek xép xapop ma'a Négueb ekyamáyekxa nak exma', hegkés sa' nahan ma'a élánteyapmakxa nak yegmen.
Apméssek axta Caleb élánteyapmakxa nak yegmen ma'a néten tén han kóneg.
Judá tén han Benjamín énxet'ák apagkok apma xapop
16 Apkelántekkek axta tegma apwányam élámhakxa axta áxa m'a Hobab axta aptawán'ák neptámen, apteme axta quenita, Moisés axta apepyáta', yetlo m'a Judá énxet'ák apagkok, apkelmahágkek axta m'a yókxexma meykexa énxet nak Judá, teyp nak Arad, ekpayho nak nepyeyam. Cha'a apkelheykemxa axta han appáxaqweykmo m'a énxet'ák apheykha axta m'a yókxexma nak. 17 Apkelyetlókek axta Simeón énxet'ák apagkok ma'a Judá énxet'ák apagkok, ekhawo ektémakxa axta apkelpaqhetchásamákpoho, apketámegkek axta m'a cananeos, apheykencha'a axta m'a yókxexma Sefat, apsawhomók axta han aptawáseykencha'a xa tegma apwányam nak. Cháxa keñamak apteméssessama nak ekwesey Hormá xa yókxexma nak. 18 Mopwanchek axta eyke apmáheyo elmok ma'a Gaza, Ascalón tén han ma'a Ecrón, keñe han ma'a xapop apagkok ekhéyak axta nepyáwa'. 19 Apmomchek axta Judá énxet'ák apagkok ma'a meteymog élekhahéyak nak, hakte apkelxegexma'a axta aptemék ma'a Wesse' egegkok, mopwanchek axta eyke apmáheyo elántekkesek apheykencha'a axta m'a ekpayhegweykenxa nak xapop, hakte yetneyk axta yátnáxeg apkelyenyawasso apagkok sawo émpe'ék ma'a. 20 Caleb axta han payhémók apxawe m'a yókxexma Hebrón, ekhawo apkeltennassamakxa axta m'a Moisés, apkelántekkessegkek axta han Caleb apqántánxo apketchek axta m'a Anac. 21 Keñe axta Benjamín énxet'ák apagkok, megkamopwagko apmáheyo elántekkesek Jerusalén ma'a jebuseos, apheykencha'a axta m'a. Cháxa keñamak apheykencha'a nak makham xamo' Benjamín énxet'ák apagkok Jerusalén ma'a jebuseos, ekwokmo makham se'e kaxwo' nak.
José énxet'ák apagkok apma yókxexma Betel
22-23 Peyk axta ektamagkok José énxet'ák apagkok ma'a Betel, tegma apwányam apwesey axta nanók Luz, apkeláphássek axta apkelányo yókxexma. Appasmomchek axta Wesse' egegkok. 24 Aptahanya'awók axta xama énxet ma'a apkelányo nak yókxexma, apteyapma axta m'a tegma apwányam, aptáhak axta apcháneya s'e: “Ẽlxekmóssek sa' agkok xép ektémakxa nentaxno tegma apwányam, magaqhek sa' xép.” 25 Apkeltennássek axta han ektémakxa nentaxno tegma apwányam ma'a énxet nak, yetlókok axta han apkelnapma apyókxoho ektáha axta apheykha m'a, sawo axta chá'a apkelyetxeyk; keñe axta megyaqha m'a ektáha axta apxekmósso nempéwomókxa antexek ma'a tegma apwányam, ekweykekxoho m'a ekyókxoho apnámakkok. 26 Keñe axta apxega xa énxet nak apmahágko xapop apagkok axta m'a hititas, apkelánegwokmek axta han kaxwe tegma apwányam ma'a, Luz axta han aptemessásak apwesey, cháxa ekyetnama nak makham xa apwesey nak.
Néxa xapop apmomakxa axta m'a Manasés énxet'ák apagkok tén han Efraín
27 Mopwanchek axta apmáheyo elántekkesek Manasés énxet'ák apagkok, ektáha axta apheykha m'a tegma apwányam Bet-seán, Taanac, Dor, Ibleam tén han Meguido, tén han ma'a apheykencha'a axta m'a tegma apketkók keto' axta m'a tegma apkelyawe nak, apheykha axta aqsa makham cananeos ma'a. 28 Xama axta apkelyennaqweykmo m'a israelitas, apkeltemessáseykha axta m'a cananeos, apméssama ekyentaxno apkeltamheykha, mopwanchek axta eyke apmáheyo elántekkesek.
29 Mopwanchek axta han apmáheyo elántekkesek Efraín énxet'ák apagkok Guézer ma'a cananeos apheykencha'a axta m'a, cháxa keñamak apheykencha'a nak makham nepyeseksa m'a cananeos.
Pók énxet'ák Israel apma xapop
30 Mopwanchek axta han apmáheyo elántekkesek Zabulón énxet'ák apagkok Quitrón, keñe han Nahalal ma'a cananeos apheykencha'a axta m'a, cháxa keñamak apheykencha'a nak makham cananeos nepyeseksa m'a, apkelméssegkek eykhe m'a ekyentaxno apkeltamheykha.
31-32 Tén han Aser énxet'ák apagkok, mopwanchek axta han apmáheyo elántekkesek Aco, Sidón, Ahlab, Aczib, Helbá, Afec tén han Rehob ma'a cananeos, apheykencha'a axta m'a; apheykha axta aqsa makham nepyeseksa m'a, hakte mopwanchek axta apmáheyo elántekkesek ma'a tegma apwányam nak.
33 Mopwanchek axta han apmáheyo elántekkesek Neftalí énxet'ák apagkok Bet-semes, tén han Bet-anat ma'a cananeos apheykencha'a axta m'a, apméssegkek axta eyke apkeltamheykha ekyentaxno, keñe axta apheykencha'a aqsa m'a nepyeseksa nak.
34 Apkeltaqhessamók axta eyke amorreos ma'a Dan nak énxet'ák apagkok, ekweykekxoho m'a meteymog élekhahéyak nak. Axta yahayók elweywenták ma'a ekpayhegweykenxa nak xapop. 35 Axta keñamak apheykencha'a aqsa makham amorreos ma'a tegma apwányam Heres, Aialón tén han ma'a Saalbim. Keñe axta apkelyennaqweykmo m'a José aptawán'ák neptámen, apméssama ekyentaxno apkeltamheykha m'a amorreos.
36 Axta keñamak ekxega néxa xapop apagkok edomitas ma'a ekmeyeykekxexa nak néten xapop ma'a Acrabim, ekweykekxoho m'a Selá, yeykhayak axta ekmeheykegko m'a néten.