1 Ahora bien, incluso el primer pacto tenía reglas para el culto, y un santuario terrenal.
2 En efecto, el tabernáculo estaba dispuesto así: en la primera parte, llamada el Lugar Santo, estaban el candelabro, la mesa y los panes de la proposición.
3 Tras el segundo velo estaba la parte del tabernáculo llamada el Lugar Santísimo,
4 el cual tenía un incensario de oro y el arca del pacto, totalmente recubierta de oro; en el arca había una urna de oro que contenía el maná, la vara de Aarón que reverdeció, y las tablas del pacto.
5 Por encima del arca estaban los querubines de la gloria, los cuales cubrían el propiciatorio. Pero de esto no se puede hablar ahora en detalle.
6 Con todo esto dispuesto así, los sacerdotes entran continuamente en la primera parte del tabernáculo para celebrar los oficios del culto;
7 pero en la segunda parte entra únicamente el sumo sacerdote, y esto sólo una vez al año, y siempre llevando sangre, la cual ofrece por sí mismo y por los pecados involuntarios que el pueblo comete.
8 Con esto el Espíritu Santo nos da a entender que, mientras la primera parte del tabernáculo siga en pie, el camino que lleva al Lugar Santísimo aún no estará abierto.
9 Todo esto es un símbolo para el tiempo presente, de que las ofrendas y sacrificios que allí se presentan no pueden perfeccionar la conciencia de los que adoran así,
10 ya que tienen que ver solo con comidas y bebidas, y con diversas ceremonias de purificación y ordenanzas externas, cuyo valor tiene vigencia hasta que llegue el tiempo de reformarlo todo.
11 Pero Cristo vino ya, y es el sumo sacerdote de los bienes venideros, a través del tabernáculo más amplio y más perfecto, el cual no ha sido hecho por los hombres, es decir, que no es de esta creación,
12 y no por medio de la sangre de machos cabríos ni de becerros, sino por medio de su propia sangre. Entró una sola vez y para siempre en el Lugar Santísimo, y así obtuvo para nosotros la redención eterna.
13 Si la sangre de los toros y de los machos cabríos, y las cenizas de la becerra rociadas sobre los impuros, santifican para la purificación de la carne,
14 ¡cuánto más la sangre de Cristo, que por medio del Espíritu eterno se ofreció a sí mismo sin mancha a Dios, limpiará de obras muertas nuestra conciencia, para que sirvamos al Dios vivo!
15 Por eso Cristo es mediador de un nuevo pacto, para que los llamados reciban la promesa de la herencia eterna, pues con su muerte libera a los hombres de los pecados cometidos bajo el primer pacto.
16 Porque cuando hay un testamento, es necesario que haya constancia de la muerte del que lo hizo,
17 ya que un testamento no tiene ningún valor mientras el que lo hizo siga con vida.
18 Por eso, ni siquiera el primer pacto se estableció sin sangre,
19 porque después de que Moisés anunció todos los mandamientos de la ley a todo el pueblo, tomó la sangre de los becerros y de los machos cabríos junto con agua, lana escarlata y una rama de hisopo, y roció el libro de la ley y a todo el pueblo.
20 Entonces le dijo al pueblo: «Esta es la sangre del pacto que Dios les ha mandado.»
21 Además de esto, con la sangre roció también el tabernáculo y todos los vasos del ministerio.
22 Según la ley, casi todo es purificado con sangre; pues sin derramamiento de sangre no hay perdón.
El sacrificio de Cristo quita el pecado
23 Por lo tanto, era absolutamente necesario que las réplicas de las cosas celestiales fueran purificadas así; pero las cosas celestiales mismas necesitan mejores sacrificios que estos,
24 porque Cristo no entró en el santuario hecho por los hombres, el cual era un mero reflejo del verdadero, sino que entró en el cielo mismo para presentarse ahora ante Dios en favor de nosotros.
25 Y no entró para ofrecerse muchas veces, como el sumo sacerdote, que cada año entra en el Lugar Santísimo con sangre ajena.
26 Si así fuera, Cristo habría tenido que morir muchas veces desde la creación del mundo; pero ahora, al final de los tiempos, se presentó una sola vez y para siempre, y se ofreció a sí mismo como sacrificio para quitar el pecado.
27 Y así como está establecido que los hombres mueran una sola vez, y después venga el juicio,
28 así también Cristo fue ofrecido una sola vez para llevar los pecados de muchos; pero aparecerá por segunda vez, ya sin relación con el pecado, para salvar a los que lo esperan.
Nanók kélpakxanma appagkanamap
1 Yetneyk axta ektémakxa yaqwayam ólpeykeshok Dios ma'a émha amonye' axta ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho Dios, nélpeykessamókxa Dios ekyetnamakxa agko' axta eyke keso náxop. 2 Keso ektémakxa axta kélpekkenma kélpakxanma s'e: émha amonye' apwáxok, kéltéma axta Ekpagkanamaxchexa, yetnegkek axta m'a cháléwasso ekyawe, tén han mésa yetlo kelpasmaga kélpagkanchesso Dios kélnegkenma m'a néten. 3 Keñe axta m'a teyp nak kélhaxta apáwa, ekyetnama m'a kéltémakxa axta Ekpagkanamaxchexa agko'; 4 cha'a ekyetnamakxa axta m'a ekwatnamáxchexa axta aqsok, élánamáxche axta sawo ekyátekto ekmomnáwa, kélwatnamakxa axta chá'a m'a aqsok ekmátsa nak ekpaqneyam éten agkok, tén han ma'a yántéseksek ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho Dios, kélyepetchesso axta ekyókxoho émpehek ma'a sawo ekyátekto ekmomnáwa. Yetnegkek axta nahan egheykok élánamáxche axta sawo ekyátekto ekmomnáwa yetlo kélxata maná kañe' m'a yántéseksek nak, yetnegkek axta nahan ma'a Aarón axta aptasqapeykha, éltektépeykekxoho axta, tén han ma'a meteymog élpayhe eknaqtáxésamaxche axta ekhémo nak mók nélpaqhetchásamáxkoho Dios. 5 Keñe axta m'a néten nak yántéseksek ekheykencha'a kéleykmássesso kélheyáseykegkoho nak ma'a Dios apkelásenneykha ekha apxempenák, ekteme axta ekyetchesamaxkoho aphakxa nahan Dios ma'a, apkeláhakkassegkek axta nahan apxempenák ma'a megkólyaqmagkáseykekxexa axta chá'a megkólya'assáxma. Akke kapayhawok sekxók makham anxegkesek nenxeyenma ektémakxa xa aqsok nak.
6 Cháxa ektémakxa axta kélláneykekxa aqsok xa, yókxoho ekhem axta chá'a katnehek apkelántaxnegweykekxa apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok ma'a émha amonye' apwáxok nak kélpakxanma, yaqwayam enxoho elanagkok chá'a apkeltamheykha apkelánémakpexa nak chá'a etnahagkok. 7 Keñe axta m'a pók apwáxok nak, wánxa axta aqsa chá'a etaxnegwakxak ma'a Apkemha Apmonye' nak apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, xama aptaxnegweykekxa axta chá'a etnehek xama apyeyam; aptaxnegwákxeyk axta agkok chá'a m'a, esakxohok axta chá'a aqsok kélnaqtósso ektekyawa éma agkok, yaqwayam enxoho egkések Dios yának meyaqmagkásekxeyk ma'a apagkok apagko' nak mey'assáxma, tén han ma'a apkelánéyak nak chá'a melya'assáxma énxet'ák neyseksa melya'áseyak. 8 Cháxa segya'assáseykegkoho axta Espíritu Santo xa, ekyetnamakxa axta makham ma'a émha amonye' apwáxok nak kélpakxanma, megkamayhamakxa axta makham ma'a nentaxnamakxa nak kañe' Ekpagkanamaxchexa Agko'. 9 Cháxa ekyókxoho nak ekteme ekyetchesamaxkoho s'e negwánxa nak; hakte cham'a aqsok kélmésso naqsa nak chá'a tén han aqsok ektekyawa kélméssamo nak chá'a Dios ma'a, yawanchek katnéssesek ekpayhawo nak chá'a katnéssesek ektaqmalma élchetamso apkelwáxok énxet apteme nak chá'a apkelpeykessamo xa ektáha nak. 10 Hakte nento eyke aqsa chá'a xa, tén han ma'a negyà, tén han élánamáxche nak chá'a sẽláxñassáseykekxa egyempehek, tén han nélánémaxchexa antéhek wánxa egyempoho', kélmeykencha'awól'a chá'a ekweykmoho m'a aptemessásekxo enxoho Dios axnagcha'ák ekyókxoho aqsok.
11 Apwayak eyke kaxwók Cristo, aptemék nahan kaxwók Apkemha Apmonye' apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok ma'a aqsok éltaqmela ekheykegko nak se'e kaxwo' nak. Aptásók apagko' nahan ma'a kélpakxanma aptamheykegkaxa nak aptéma apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, payhémók nahan aptémakxa, háwe nahan énxet apkelane, háwe keso náxop. 12 Aptaxnegkek axta Cristo m'a ekpagkanamaxchexa agko' nak, háwe eyke kaxwók yaqwayam egkések Dios ma'a yát'ay apketkok éma apagkok, tén han weyke étkok éma agkok nak, akke m'a éma apagkok apagko' nak; xama aptaxnegwayam nahan aptemék ma'a, meyke teyp, egmasséssessegkek nahan negko'o nélsexnánémaxche nápaqtók Dios megkatnégwayam néxa. 13 Naqsók eykhe ekyetnama ekmowána katnéssesek apkelpagkanamap énxet tén han káxñássásekxak apyempe'ék wánxa apyempohok ma'a weyke kennawók éma agkok nak, tén han ma'a yát'ay apketkok éma apagkok nak, tén han ma'a weyke étkok táhap agkok ekwatnamáxchel'a néten ekwatnamáxchexal'a aqsok kélnaqtósso ektekyawa, kélexpaqheykegkohol'a m'a énxet'ák élenyetsésso nak apyempe'ék ma'a apkeltémakxa. 14 Temegkek agkok xa ektáha nak, ¡kayágwomhok sa' eyke katnehek ekha ekmowána m'a Cristo éma apagkok nak! Espíritu memassegwayam axta keñamak apmeyásamákpoho apagko' Cristo m'a Dios, ektémól'a aqsok kélmésso meykel'a ekyepetche xama aqsok ekmaso, káxñeksohok nahan egwáxok ma'a éma apagkok, cham'a ektémakxa nak chá'a aqsok nenlane segya'assamól'a nétsapmakxa, yaqwayam enxoho agkegwának anlának ma'a apkeltémókxa nak Dios memassegwayam nak.
15 Cristo keñamak senlánekxéssama negko'o axnagkok ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho, hakte apketsapma axta keñamak apmasséssessama apkeláneyak axta chá'a melya'assáxma neyseksa m'a émha amonye' axta ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho, yaqwayam enxoho nahan elxawagkok aqsok kélpagkanchesso megkatnégwayam néxa m'a ektáha axta apkelwóneykha Dios, cham'a apkeltennassama axta elmésagkok. 16 Agkok yetsapak makham ma'a ektáha nak aptáxésso weykcha'áhak apxeyenma nak kalmaxchek aqsok neptámen, megkólmaha makham sekxo'. 17 Hakte megkólmaha makham sekxók weykcha'áhak apxeyenma nak kalmaxchek aqsok neptámen megyetsapa enxoho m'a ektáha nak apkelane, wánxa m'a apketsapa enxoho. 18 Axta keñamak kélyepetchessama nahan éma ekyegkenamaxche élánamáxko m'a émha amonye' axta ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho Dios. 19 Apkellegassegkek axta Moisés apyókxoho énxet ma'a ekyókxoho nak éltémókxa antéhek segánamakxa; tén axta apmoma nepkések apwa' kélyexwásesso, tén han xama yámet aktog “hisopo”, apketchessegkek axta weyke kennawók étkok éma agkok apyássessama, tén han ma'a yát'ay apketkók éma apagkok, kélenchaheykekxa axta yegmen, apkexpaqheykha axta m'a weykcha'áhak eknaqtáxésamaxche nak segánamakxa, tén han ma'a apyókxoho énxet'ák. 20 Tén axta aptéma apkelanagkama s'e: “Keso éma ekteméssesso nak ekmámnaqsoho m'a ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho Dios, kélánémaxche axta kéxegke kólyahakxoho'.” 21 Apkexpaqheykha axta nahan Moisés éma m'a kélpakxanma tén han ma'a ekyókxoho aqsok kélmeykegko axta chá'a kólpeykeshok Dios. 22 Xegkessamók axta kasawhaxkohok ekyókxoho aqsok kélaxñáseykekxa chá'a kélmeykha m'a éma, ekhawo ektémakxa nak ekxeyenma segánamakxa; kólyaqmagkásekxohok chá'a nentémakxa mólya'assáxma m'a megkayegkenáxko enxoho chá'a éma.
23 Kélmenyeyk axta chá'a xa ektéma nak aqsok kélnaqtósso ektekyawa, yaqwayam enxoho kóláxñásekxak chá'a m'a aqsok kélheyáseykegkoho nak chá'a m'a ekhéyak nak néten; keñe m'a aqsok ekhéyak nak néten kélmenyeyk chá'a kólmések ma'a aqsok ektekyawa éltaqmalma nak, megkaxnawo nak xa aqsok nak. 24 Hakte axta etaxnók Cristo m'a ekpagkanamaxchexa énxet apkelanél'a, kélheyáseykegkoho nak ma'a ekmámnaqsoho nak, axta eyke aptaxnók ma'a néten nak, cham'a apweykekxexa nak kaxwók nápaqtók Dios yaqwayam hẽlmaxnéssesek negko'o yának hempasmok. 25 Axta nahan etaxnók yaqwayam enxoho kaxámak apmeyásamap yaqwayam emátog, aptémól'a chá'a yókxoho apyeyam ma'a Apkemha Apmonye' nak apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, aptaxnegweykekxohol'a chá'a m'a ekpagkanamaxchexa agko' yaqwayam egkések Dios ma'a aqsok kélnaqtósso éma agkok. 26 Temegkek axta agkok xa ektáha nak, kaleklemek axta chá'a emátog Cristo eyeynamo m'a sekxók axta élánamáxko keso náxop. Keñe so kaxwo' nak, eyágketwokmo nak ektemegwánxa néxa, aptéma xama apxekmowásamákpoho Cristo, meyke teyp, apmeyásamákpo apagko' axta yaqwayam emátog, yaqwayam enxoho hegmasséssesek mólya'assáxma. 27 Ekhawo sentémakxa nak han chá'a negyókxoho, xama nétsapma chá'a katnehek, keñe natámen kawak yaqwayam hẽlyekpelkoho', 28 cháxa ektémakxa axta nahan Cristo aptéma xama apmeyásamap yaqwayam emátog, yaqwayam enxoho emasséssesek melya'assáxma apxámokma apagko' énxet. Keñe sa' ewaták makham, háwe sa' eyke kaxwók yaqwayam emasseksek mólya'assáxma, wánxa sa' aqsa yaqwayam elwagkasek teyp ma'a ektáha nak apkelhaxanma.