1 La ley es apenas el contorno de los bienes venideros, y no su imagen real. Por eso jamás podrá hacer perfectos a los que cada año se acercan a Dios para ofrecer los mismos sacrificios.
2 Si en realidad pudiera, entonces los que rinden este culto, una vez limpios, dejarían de ofrecerlos, pues ya no tendrían más conciencia de pecado.
3 Pero con estos sacrificios, cada año se hace memoria de los pecados,
4 porque la sangre de los toros y de los machos cabríos no puede quitar los pecados.
5 Por eso, al entrar en el mundo, Cristo dijo:
«No quieres sacrificio y ofrenda,
pero me has dado un cuerpo.
6 No te agradan los holocaustos
ni las expiaciones por el pecado.
7 Entonces dije: “Mi Dios,
aquí estoy para hacer tu voluntad,
como está escrito de mí en el libro.”»
8 Al decir primero: «No quieres ni te agradan sacrificios ni ofrendas, ni holocaustos ni expiaciones por el pecado» (cosas que se ofrecen según la ley),
9 y luego añadir: «Aquí estoy, para hacer tu voluntad», quita lo primero para establecer esto último.
10 Por esa voluntad somos santificados, mediante la ofrenda del cuerpo de Jesucristo, hecha una sola vez y para siempre.
11 Todo sacerdote ministra día tras día, y una y otra vez ofrece los mismos sacrificios, los cuales nunca pueden quitar los pecados.
12 Pero Cristo, después de ofrecer una sola vez un solo sacrificio por los pecados, para siempre se sentó a la derecha de Dios,
13 y de ahí en adelante está en espera de que sus enemigos sean puestos por estrado de sus pies.
14 Él, por medio de una sola ofrenda, hizo perfectos para siempre a los santificados.
15 De esto nos da testimonio el Espíritu Santo, pues primero dice:
16 «El Señor ha dicho:
Este es el pacto que haré con ellos
después de aquellos días:
Pondré mis leyes en su corazón,
y las escribiré en su mente.»
17 Y luego añade:
«Y nunca más me acordaré de sus pecados y transgresiones.»
18 Cuando los pecados ya han sido perdonados, no hay más necesidad de presentar ofrendas por el pecado.
19 Hermanos, puesto que con toda libertad podemos entrar en el Lugar Santísimo por la sangre de Jesucristo,
20 por el camino nuevo y vivo que él nos abrió a través del velo, es decir, de su propio cuerpo,
21 y puesto que tenemos un gran sacerdote al frente de la casa de Dios,
22 acerquémonos con un corazón sincero, y con la plena seguridad de la fe, con el corazón purificado de una mala conciencia, y con el cuerpo lavado en agua pura.
23 Mantengamos firme y sin fluctuar la esperanza que profesamos, porque fiel es el que prometió.
24 Tengámonos en cuenta unos a otros, a fin de estimularnos al amor y a las buenas obras.
25 No dejemos de congregarnos, como es la costumbre de algunos, sino animémonos unos a otros; y con más razón ahora que vemos que aquel día se acerca.
Advertencia a los pecadores deliberados
26 Si con toda intención pecamos después de haber recibido el conocimiento de la verdad, ya no queda más sacrificio por los pecados
27 sino una terrible expectativa del juicio y del fuego ardiente que devorará a los enemigos de Dios.
28 Cualquiera que desobedece la ley de Moisés, muere sin falta, siempre y cuando haya dos o tres testigos que declaren en su contra.
29 ¿Y qué mayor castigo piensan ustedes que merece el que pisotea al Hijo de Dios y considera impura la sangre del pacto, en la cual fue santificado, e insulta al Espíritu de la gracia?
30 Bien sabemos que el Señor ha dicho: «Mía es la venganza, yo pagaré», y también: «El Señor juzgará a su pueblo».
31 ¡Horrenda cosa es caer en las manos del Dios vivo!
32 Pero recuerden ustedes los tiempos pasados, cuando después de haber sido iluminados soportaron ustedes los sufrimientos de una gran lucha.
33 Algunas veces fueron expuestos públicamente a las burlas y las aflicciones, y otras veces llegaron a ser compañeros de los que enfrentaban una situación semejante.
34 Además, ustedes también se compadecieron de los presos, y gozosos soportaron el despojo de sus propios bienes, sabedores de que en los cielos tienen una herencia mejor y permanente.
35 Por lo tanto, no pierdan la confianza, que lleva consigo una gran recompensa.
36 Lo que ustedes necesitan es tener paciencia; para que, una vez que hayan hecho la voluntad de Dios, reciban lo que él ha prometido darnos.
37 «Porque dentro de muy poco tiempo
el que ha de venir, vendrá y no tardará.
38 Pero el justo vivirá por la fe;
y si se vuelve atrás, no será de mi agrado.»
39 Pero nosotros no somos de los que se vuelven atrás y se pierden, sino de los que tienen fe y salvan su alma.
1 Wánxa axta ekyetchesamaxkoho Moisés segánamakxa apagkok naqta'a aqsa m'a aqsok éltaqmalma peya nak kalwa', háwe m'a negwetél'a ekmámnaqsoho. Ékeso éñamakxa, cháxa segánamakxa nak, megkamowagko nak katnéssesek ekpayhawo nak katnéssesek apkelpéwomo m'a énxet'ák apkelya'eykekxa nak chá'a Dios yókxoho apyeyam, yaqwayam enxoho egkések chá'a xa ektéma nak aqsok ektekyawa. 2 Naqsók axta agkok eyewagko káxñássásekxak melya'assáxma xa segánamakxa nak, megkaxének axta kaxwók apkelwáxok ekyetna apkelsexnánémap, kamaskok axta nahan elmések ma'a aqsok kélnaqtósso ektekyawa. 3 Élxénchesseykekxoho apkelwáxok melya'assáxma axta eyke chá'a yókxoho apyeyam xa kélnaqtósso ektekyawa nak. 4 Hakte yawanchek kamasseksek mólya'assáxma m'a weyke kennawók étkok éma agkok nak, tén han ma'a yát'ay apketkók éma apagkok nak.
5 Axta keñamak, apwaya axta Cristo keso náxop aptéma apkenagkama Dios se'e:
“Mopmenyeyk xép
kélnaqtósso ektekyawa,
tén han aqsok kélmésso
naqsa nak,
egkéssegkek axta ko'o
exchep se'e sekyókxa nak.
6 Megkalchek xép apwáxok
kélnaqtósso ektekyawa
élwatnamáxche,
tén han ma'a aqsok
kélmésso naqsa nak xép
yaqwayam nak
hegmasséssesek
mólya'assáxma.
7 Tén axta sektéma seyenagkama s'e:
‘Keso sekha ko'o s'e,
ekhawo ektémakxa nak ektáxésamaxche weykcha'áhak
sekxénamaxche',
yaqwayam enxoho alának ma'a
apmopmenyého nak xép, oh Dios.’”
8 Amonye' axta apxeyenmak Dios mopmenyeyk tén han megkalchek apwáxok ma'a aqsok ektekyawa nak tén han ma'a aqsok kélmésso naqsa nak chá'a kélnaqtósso, tén han ma'a kélnaqtósso élwatnamáxche nak yaqwayam kamasseksek mólya'assáxma, neyseksa eykhe ekxeyenma segánamakxa éltémo agmések. 9 Tén axta aptéma makham se'e: “Ekxegakmek ko'o yaqwayam alának ma'a apmopmenyého nak xép.” Cháxa apmassesa axta Dios ma'a aqsok kélnaqtósso ektekyawa axta nano', keñe apyaqmagkasa m'a kaxwe nak, cham'a apmatñà nak Cristo. 10 Enteméssessegkek negko'o nélpagkanamaxche Dios hakte apkeláneyak axta Jesucristo m'a apmopmenyého nak Dios, aptéma wánxa xama apmésso apyókxa yaqwayam emátog, meyke teyp.
11 Apkeláneykegkek chá'a apkeltamheykha yókxoho ekhem ma'a judíos aptamhéyak nak chá'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, melwátesseykmok nahan chá'a apkelmésso ekhémo m'a aqsok ektekyawa nak chá'a, neyseksa eykhe megkamowána kamasseksek nentémakxa mólya'assáxma xa aqsok nak. 12 Xama apmeyásamap axta eyke aptemék Jesucristo apmatñà yaqwayam megkólyaqmagkásekxeyk mólya'assáxma, meyke teyp, tén axta apheykekxo m'a ekpayhókxa nak apkelya'assamakxa Dios. 13 Cha'a apheykekxexa nak apkeleyxweykekxo ekweykmoho apnegkenchesa Dios kóneg apmagkok ma'a apkelenmexma, 14 xama apmeyásamap naqsa axta keñamak apteméssessama ekpayhawo nak etnahagkok ma'a énxet'ák apkelpagkanchásamap nak ma'a Dios, meyke teyp. 15 Naqsók axta nahan apteméssessók Espíritu Santo, aptéma axta appeywa s'e:
16 “Keso yaqwánxa sa' katnehek
ekhémo mók
nélpaqhetchásamáxkoho
peya nak ko'o alanaksek énxet'ák
natámen sa' xa ekhem nak,
axta aptáhak Wesse' egegkok:
Apekkenchesek sa
segánamakxa ahagkok
apkelwáxok,
anaqtáxéssesagkok sa nahan
ma'a élchetámeykegkaxa nak
apkelwáxok,
17 megkaxénwakxók sa' chá'a
kaxwók ewáxok ma'a
melya'assáxma nak,
tén han ma'a apkeltémakxa
élmasagcha'a.”
18 Massék agkok kélyaqmagkásekxo m'a nentémakxa mólya'assáxma, megkólmenyeyk kaxwók ma'a aqsok kélmésso naqsa nak yaqwayam kamasseksek nentémakxa mólya'assáxma.
Negyepetchegweykekxa Dios
19 Élyáxeg, egwanchek kaxwo' ólántexek kañe' ekpagkanamaxchexa agko' nak, meyke sẽlya'áseykhaxma eñama m'a Jesús éma apagkok, 20 agyetlók ma'a ámay axnagkok megkamassegwayam nak, cham'a Jesús, segmeykessessama axta apyeykhaya m'a apáwa kélapma, apyamasma axta apyókxa. 21 Yetneyk negko'o xama apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, aphama nak ma'a ekpayhókxa nak Dios apxagkok ma'a néten; 22 Ékeso éñamakxa eyéméxko nak agyepetchegwakxohok Dios yetlo ekmámnaqsoho élchetamso egwáxok tén han ekyennaqte nenteme magya'ásseyam, meyke ekxénweykekxoho egwáxok ekyetno nensexnánémaxche, tén han sẽlyenyéssesso egyempehek ma'a yegmen ektaqmela agko' nak. 23 Ólwasqápekxohok sa', meyke negya'ásseyam, nélhaxneykha m'a ektémakxa nak segmésso magya'ásseyam nenxeyenma nak chá'a ekyetnama negko'o, hakte elának sa' Dios ma'a appeywa sempekkencháseykekxo axta. 24 Antegyaha sa' yaqwánxa chá'a antéhek ólpasmaxkoho', yaqwayam enxoho kayágwomhok nélásekhamaxkoho, tén han nenlánéyak aqsok ektaqmela. 25 Magyensemek sa' chá'a nélántaxnegweykekxa m'a negaqneykekxexa nak, aptamheykegko nak chá'a nápakha énxet'ák apkelyenseykmo apkelántaxnegweykekxa m'a apchaqneykekxexa', ólyáteyaxkohok sa' eyke chá'a negko'o; ekyágwánxa agkok negwet'a eyágketwokmo Wesse' egegkok ekhem apagkok.
26 Hakte nenlenxanakmók sa' agkok nenlane mólya'assáxma eñama negmáheyo egagko' anlána' natámen negya'ásegwayam ma'a amya'a ekmámnaqsoho nak, méko kaxwók aqsok negmésso yaqwayam hẽlmasséssesek mólya'assáxma 27 wánxa aqsa ekyetna kaxwók negko'o m'a sẽlyekpelchássessamo ekmaso agko' nak, tén han ma'a táxa ekwányam peya nak kamasséssók ma'a ektáha nak apkelenmexma Dios. 28 Axta agkok chá'a elyahákxohok xama énxet ma'a Moisés segánamakxa apagkok, apyetneyk axta agkok chá'a apqánet essenhan apqántánxo apkelxeyenma, kólának axta chá'a ematñekxak meyke apmopyósa kóllano'. 29 ¿Yaqsa aplegeykegkoho ekpayhawo exkak ma'a apwanyeykha nak chá'a Dios Apketche tén han aptaqnagko nak ma'a éma apagkok, tén han apyemneykha nak chá'a m'a Dios Espíritu apagkok, ektaqmeleykha nak chá'a apwáxok elanok ma'a Dios? Hakte cháxa éma ekteméssessama nak ekmámnaqsoho m'a ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho m'a Dios, cháxa ekteméssessama nak han apkelpagkanamap énxet xa. 30 Negya'ásegkók negko'o aptéma appeywa Wesse' egegkok se'e: “Ko'o payhawok axnéshok mók sélteméssessamakxa, ko'o sa' ayaqmagkásekxa'.” Aptemék nahan appeywa s'e: “Elyekpelkohok sa' Wesse' egegkok ma'a énxet'ák apagkok.” 31 ¡Negaye ekwányam katnehek ma'a segmà enxoho Dios memassegwayam!
32 Kaxénwakxoho kélwáxok kéxegke m'a nentámen axta, sekxók axta kélxaweykegko kéxegke élseyéxma, tén han kélenmáxamáxkoho axta yetlo kélwasqápeykekxoho m'a kéllegeykegkoho ekyentaxno nak. 33 Kélwanyeykha axta kélnápakha kéxegke nápaqta'awók énxet'ák, sagkek axta nahan chá'a kélteméssessamakxa, kélnápakha axta nahan appaxqeykekxak kéxegke ekteme axta kélnaqtawáseykegkoho xa ektáha nak. 34 Apyósekak axta kéllányo kéxegke m'a énxet'ák apheykha axta kañe' sẽlpextétamakxa, weykmók axta nahan élpayheykekxa kélwáxok kélhayo kélyementameykegko m'a aqsok kélagkok ekyetnakxa nak, hakte kélya'áseykegkók kéxegke ekyetnama aqsok kélagkok éltaqmalma agko' ma'a néten, ekteme nak han megkamassegwayam. 35 Nágkólyensem aqsa m'a ektémakxa nak megkólya'ásseyam kéxegke, hakte sa' kañék ekmésso kéxegke aqsok kélxawe naqsa ekyawe agko' xa. 36 Kéméxcheyk kéxegke keytek kélenmáxamáxkoho kéllegeykegkoho, yaqwayam enxoho kóllának ma'a apmopmenyého nak Dios, keñe kólxawak ma'a apkeltennassama axta egkések kéxegke. 37 Hakte temék eknaqtáxésamaxche s'e:
“Yahamók agko' sa' ewaták ma'a
peya nak ewata',
mewenaqtésagkek sa'.
38 Elweynchamha sa' eyke chá'a
eñama melya'ásseyam ma'a
énxet'ák ahagkok
ekpéwomo nak apkeltémakxa;
keñe sa' ma'a
apkeltaqhegwayam nak chá'a,
megkapayhekxeyk sa' ko'o
ewáxok alano'.”
39 Háwe negko'o m'a énxet'ák, apkeltaqhegweykmoho nak chá'a, tén han apkelmahéyak nak chá'a m'a yaqweykenxa kólmasséssók, akke negko'o m'a énxet'ák apkelwagkásamákpoho nak chá'a teyp hakte yetneyk melya'ásseyam.