José interpreta dos sueños
1 Después de esto sucedió que el copero y el panadero del rey de Egipto delinquieron contra su señor, el rey de Egipto,
2 y este se enojó contra sus dos oficiales, es decir, contra el jefe de los coperos y el jefe de los panaderos,
3 y los puso en prisión, en la cárcel donde José estaba preso, es decir, en la casa del capitán de la guardia.
4 El capitán de la guardia puso a José a cargo de ellos, y él les servía, y ellos estuvieron en la prisión muchos días.
5 Allí en la prisión, en una misma noche, tanto el copero como el panadero del rey de Egipto tuvieron cada uno un sueño, y cada sueño tenía su propio significado.
6 Cuando José vino a verlos por la mañana, los miró y notó que estaban tristes.
7 Entonces les preguntó a esos oficiales del faraón, que estaban presos como él en la casa de su señor:
«¿Por qué tienen hoy tan mal semblante?»
8 Ellos le dijeron:
«Hemos tenido un sueño, y no hay quien lo interprete.»
Y José les dijo:
«¿Acaso no corresponde a Dios interpretar los sueños? Cuéntenmelo ahora.»
9 Entonces el jefe de los coperos le contó su sueño a José, y le dijo:
«En mi sueño, veía yo una vid delante de mí;
10 en la vid había tres sarmientos. La vid parecía brotar y arrojar su flor, y las uvas de sus racimos maduraban.
11 Yo tenía en la mano la copa del faraón, y tomaba las uvas y las exprimía en la copa, y daba al faraón la copa en su mano.»
12 José le dijo:
«Esta es la interpretación: los tres sarmientos son tres días.
13 Al cabo de tres días el faraón te levantará la cabeza y te restituirá a tu puesto, y tú le darás la copa al faraón en la mano, como solías hacerlo cuando eras su copero.
14 Así que acuérdate de mí cuando recibas ese beneficio. Yo te ruego que me trates con misericordia. Haz mención de mí ante el faraón, y sácame de esta prisión.
15 Porque a mí me secuestraron de la tierra de los hebreos, y aquí no he hecho nada para que me hayan puesto en la cárcel.»
16 Al ver el jefe de los panaderos que José había hecho una buena interpretación, le dijo:
«También yo soñé que veía tres canastillos blancos sobre mi cabeza.
17 En el canastillo más alto había toda clase de manjares y pasteles para el faraón, y las aves los comían del canastillo que estaba sobre mi cabeza.»
18 José respondió, y dijo:
«Esta es la interpretación: Los tres canastillos son tres días.
19 Al cabo de tres días el faraón te levantará la cabeza, y hará que te cuelguen en la horca, y las aves te arrancarán la carne para comérsela.»
20 Al tercer día, que era el día del cumpleaños del faraón, este ofreció un banquete para todos sus sirvientes; y en medio de sus servidores levantó la cabeza del jefe de los coperos y la cabeza del jefe de los panaderos.
21 Al jefe de los coperos lo hizo volver a su puesto, y este daba al faraón la copa en su mano;
22 pero al jefe de los panaderos lo mandó a la horca, conforme a la interpretación que José les había hecho.
23 Pero el jefe de los coperos, lejos de acordarse de José, se olvidó de él.
José apxeyenma ektémakxa ánet kélwanmagko
1 Keñe axta natámen xa, aplókassama wesse' apagkok ma'a apyátegkesso nak chá'a anmen yámet égmenek ma'a wesse' apwányam, tén han apkelánesso nak chá'a kelpasmaga, cham'a wesse' apwányam nak Egipto. 2 Apkeltaqnaweygkek axta wesse' apwányam faraón xa apqánet apkeláneykha nak, cham'a apkemha apmonye' nak apyátegkesso chá'a m'a apyá, tén han ma'a apkemha apmonye' nak chá'a apkelánesso kelpasmaga apagkok, 3 apkelaphássek axta kólxátawók kañe' negmomaxchexa apxagkok axta m'a apkemha apmonye' sẽlpextétamo apagkok, ekyetnamakxa axta m'a sẽlaqxegkessamakxa kañe' negmomaxchexa, kélhésseykenxa axta han ma'a José. 4 Apkeltamhók axta etnehek apkeláneykha apkemha apmonye' sẽlpextétamo José xa faraón apkeláneykha nak, wenaqtémók axta han apheykha kañe' negmomaxchexa.
5 Xama axta'a axta han apwet'ak apwanmagko xa apqánet apkelmomap nak, cham'a apyátegkesso nak chá'a apyá wesse' apwányam, tén han ma'a apkelánesso nak chá'a kelpasmaga, yetneyk axta han chá'a ektémakxa apwanmagko xama. 6 Axto'ók axta apteyánegwa'aktámho José, apkelwetágwa'akteyk axta élyaqhápeyncha'a apkelwáxok; 7 aptáhak axta apkelmaxneyáncha'a s'e:
—¿Yaqsa ektáha élyenneyncha'a nak kélwáxok sakhem?
8 —Negwet'ak xeyk negko'o nélwanmagko, méko eyke énxet yaqwayam enxoho hẽltennaksek ektémakxa' —axta aptáhak apkelátegmowágko.
—Dios akke aqsa apwanchek hẽltennásekxohok ektémakxa nélwanmagko —axta aptáhak José—. Héltennés sa' yaqsa élwanmésa.
9 Keñe axta apkemha apmonye' apyátegkesso apyá wesse' apwányam apkeltennasa José m'a ektáhakxa apwanmagko, aptáhak axta s'e:
—Ekwet'ak xeyk ko'o sekwanmagko xama anmen yámet kélcheneykekxa', 10 ántánxo aktegák. Keltektekkek axta m'a anmen yámet, kelyapwa'ak axta han, ekyexna ekmakhetmo axta han tamhákxak ma'a exnamok nak. 11 Ekmáha axta ko'o m'a faraón nak egheykok apagkok, élyaqhapchek axta m'a anmen yámet ekyexna sekyetma m'a egheykok, ekméssek han ma'a faraón.
12 Aptáhak axta apcháneya José s'e:
—Keso temék xép apwanmagko s'e: Ántánxo axchakkok nak ekteme ántánxo ekhem. 13 Wokmek sa' agkok ántánxo ekhem, kaxénwók sa' xép apwáxok ma'a faraón, egkeyásekxak sa' makham ma'a aptamheykha, eyátegkásekxak sa' makham apyá m'a faraón, aptémakxa axta chá'a m'a nanók axta. 14 Temék sa' agkok xép xa ektáha nak, kaxén sa' apwáxok ko'o, hepaqhetchesses sa' ma'a faraón, yaqwayam sa' hetekkesek ko'o s'e kañe' nak. ¡Yepyósho sa' hélanok ko'o! 15 Kélyennaqtéssegkek axta ko'o kélyempehek sekmomaxko m'a hebreo apchókxa nak, megkapayhawok ko'o axek negmomaxchexa', hakte malaneyk ko'o aqsok ekmaso.
16 Xama axta apwet'a ekpayhawo apkeltennáseykha apwanmagko José pók ma'a apkemha apmonye' nak apkelane kelpasmaga. Aptáhak axta apcháneya s'e:
—Ewanméssek xeyk ko'o ántánxo hówenaq apxagkok étkok kélxata kelpasmaga apkelmópeyo séxna épátek. 17 Apkelpaxqamap apkelpayhe axta han kélxata m'a netno nak hówenaq apxagkok étkok, apmápsesa nak chá'a etwok ma'a faraón, kelyáqwa'akteyk axta eyke chá'a ektáswa'akto nátetkók ma'a kañe' nak hówenaq apxagkok étkok, ekyetno axta néten épátek.
18 Tén axta José aptáha apchátegmowágko s'e:
—Keso temék xép apwanmagko s'e: ántánxo hówenaq apxagkok étkók ekteme ántánxo ekhem, 19 wokmek sa' agkok ántánxo ekhem, kaxének sa' apwáxok xép ma'a faraón, yának sa' kólmakhésha néten yámet, keñe sa' máma etwok aphápetek.
20 Wokmek axta ántánxo ekhem, ekwokmo axta apteyeykemxa m'a faraón, apkelánessek axta ektámáxche ekyawe agko' apyókxoho apkeláneykha. Apkeltamhók axta kólántekkessekxak kañe' negmomaxchexa m'a apkemha apmonye' nak apkelyátegkesso chá'a apyá, tén han ma'a apkemha apmonye' apkelánesso kelpasmaga, nápaqta'awók ma'a ektáha axta apkeláneyeykha. 21 Apmeyásekxeyk axta makham aptamheykha m'a apyátegkesso axta chá'a apyá, apkelyátegkásekxeyk axta makham apyá faraón, ektémakxa axta chá'a m'a nanók axta; 22 keñe m'a apkelánesso axta chá'a kelpasmaga apkeltamho kólmakhésha néten, ekhawo m'a aptáhakxa axta apxeyenma m'a José. 23 Massegkek axta eyke ekxeyenma apwáxok José m'a apyátegkesso axta chá'a apyá wesse' apwányam.