Caín y Abel
1 Adán conoció a Eva, su mujer, y ella concibió y dio a luz a Caín, y dijo: «Por la voluntad del Señor he adquirido un varón.»
2 Después dio a luz a Abel, hermano de Caín. Abel era pastor de ovejas, y Caín cultivaba la tierra.
3 Andando el tiempo, sucedió que Caín llevó al Señor una ofrenda del fruto de la tierra.
4 Y Abel también llevó algunos de los primogénitos de sus ovejas, de los mejores entre ellas. Y el Señor miró con agrado a Abel y a su ofrenda,
5 pero no miró con agrado a Caín ni a su ofrenda. Y Caín se enojó mucho, y decayó su semblante.
6 Entonces el Señor le dijo a Caín:
«¿Por qué estás enojado? ¿Por qué ha decaído tu semblante?
7 Si haces lo bueno, ¿acaso no serás enaltecido? Pero, si no lo haces, el pecado está listo para dominarte. Sin embargo, su deseo lo llevará a ti, y tú lo dominarás.»
8 Dijo entonces Caín a su hermano Abel: «Vayamos al campo.» Y sucedió que, mientras estaban ellos en el campo, Caín se levantó contra su hermano Abel, y lo mató.
9 Y el Señor le dijo a Caín:
«¿Dónde está tu hermano Abel?»
Y él respondió:
«No lo sé. ¿Acaso soy yo el guardián de mi hermano?»
10 Y el Señor le dijo:
«¿Qué es lo que has hecho? Desde la tierra, la voz de la sangre de tu hermano me pide que le haga justicia.
11 Ahora, pues, ¡maldito serás por parte de la tierra, que abrió su boca para recibir de tus manos la sangre de tu hermano!
12 Cuando labres la tierra, no te volverá a dar su fuerza. Y andarás por la tierra errante y extranjero.»
13 Caín le dijo al Señor:
«Mi castigo es muy grande para poder soportarlo.
14 Tú me echas hoy de la tierra, y tendré que esconderme de tu presencia. Errante y extranjero andaré por la tierra, y sucederá que cualquiera que me encuentre, me matará.»
15 Pero el Señor le respondió:
«Pues cualquiera que mate a Caín será castigado siete veces.»
Y el Señor puso en Caín una señal, para que cualquiera que lo encontrara no lo matara.
16 Caín salió de la presencia del Señor y habitó en la tierra de Nod, al oriente de Edén.
17 Y conoció Caín a su mujer, y ella concibió y dio a luz a Enoc. Entonces edificó una ciudad, y llamó a esa ciudad Enoc, como el nombre de su hijo.
18 Y a Enoc le nació Irad. Irad engendró a Mejuyael, Mejuyael engendró a Metusael, y Metusael engendró a Lamec.
19 Y Lamec tomó para sí dos mujeres; una de ellas se llamaba Ada; la otra, Silá.
20 Ada dio a luz a Jabal, que fue el padre de los que habitan en tiendas y crían ganados.
21 El nombre de su hermano era Jubal, que fue el padre de todos los que tocan arpa y flauta.
22 También Silá dio a luz a Tubal Caín, artífice de toda obra de bronce y de hierro; y la hermana de Tubal Caín fue Noamá.
23 Dijo entonces Lamec a sus mujeres:
«Ada y Silá, escuchen mi voz;
Mujeres de Lamec, atiendan mis palabras.
Si soy herido, mataré a un varón;
Si soy golpeado, mataré a un joven.
24 Y si Caín será vengado siete veces,
Lamec será vengado setenta veces siete.»
25 Adán conoció de nuevo a su mujer, y ella dio a luz un hijo, al que puso por nombre Set, pues dijo: «Dios me ha dado otro hijo en lugar de Abel, a quien mató Caín.»
26 También a Set le nació un hijo, al que puso por nombre Enós. Desde entonces comenzó a invocarse el nombre del Señor.
Caín tén han Abel
1 Apyepetcheyak axta aptáwa' énxet, cham'a Eva. Lósók axta han entemék, tegkessek axta étche apkenna', cham'a Caín, keñe axta ektáha s'e: “Yetneyk ko'o kaxwók hatte apkenna', Wesse' egegkok segkésso.” 2 Tén axta ekwetákxo makham pók étche, cham'a Abel, apyáxeg nak ma'a Caín. Apkeláneykha nepkések axta han aptemék ma'a Abel, keñe axta Caín aptéma aptamheykha namyep.
3 Kelyeykheykegkek axta ekhem. Xama ekhem axta apsákxésa Wesse' egegkok aqsok apmésso naqsa eñama nak apkelchekha m'a Caín. 4 Apnaqlákxéssek axta han Abel Wesse' egegkok ma'a apmonye' appalleyam nak nepkések apnaqtósso apnaqmele nak. Taqmeláha axta apwáxok Wesse' egegkok apkelano Abel, tén han ma'a aqsok apmésso naqsa nak. 5 Keñe axta Caín megkatnaha apkelano xa ektáha nak, tén han ma'a aqsok apmésso naqsa nak, axta kalchak apwáxok apkelano. Axta keñamak aplawa apagko' ma'a Caín, lókek axta nápat. 6 Keñe axta Wesse' egegkok aptáha apcháneya s'e: “¿Yaqsa ektáha aplawa nak? ¿Yaqsa ektáha eklawa nak nápat? 7 Tásek xeyk agkok xép aptáhakxa, kátsaha exchek nápat, mólya'assáxma kelhaxnak apmonye' exchep yaqwayam kamok, eñama apteme xa ektáha nak. Apwanchek eyke exchep elenmaxakpohok ma'a.”
8 Aptáhak axta Caín apcháneya apyáxeg Abel se'e: Olweynchamha yókxexma. Xama axta apkelwokmo yókxexma xa apqánet nak, aptahanchek axta Caín apyáxeg Abel, apchaqhak axta han. 9 Keñe axta Wesse' egegkok aptáha apkelmaxneyeyncha'a Caín se'e:
—¿Háxko m'a Abel, apyáxeg nak xép?
Aptáhak axta Caín apchátegmowágko s'e:
—May'ásegkok. ¿Ko'oya séláneykha chá'a m'a?
10 Keñe axta Wesse' egegkok aptáha apcháneya s'e:
—¿Yaqsa ektáha aptáha nak xa? Ewóneyha ko'o éltamho ayaqmagkassásekxak mók apyáxeg éma apagkok apyegkenchesa nak xép keso náxop. 11 Etaqnaweykpok sa' xép kaxwo', kóltekkesek sa' se'e xapop nak, ekyássesakxa nak éma apagkok apyáxeg, cham'a apchaqha exchek xép. 12 Eknekxak sa' eykhe chá'a aqsok aktek xapop, megkeyxek sa' eyke chá'a. Eweynchamha sa' aqsa chá'a ekyókxoho yókxexma keso náxop, meyke apkellókasseyam apyampé.
13 Keñe axta Caín aptáha apchátegmowágko Wesse' egegkok se'e:
—Mowanchek ko'o alenmaxaxkohok sellegassáseykegkoho ekyawe peya nak xép hegkések. 14 Sakhem setekkesa ko'o exchep se'e xapop nak, aweynchamha sa' ekyókxoho yókxexma keso náxop, meykexa nak xép, meyke séllókasseyam sekyampe xama enxoho. Keñe sa' heyaqhek ma'a ektáha enxoho sete.
15 Aptáhak axta Wesse' egegkok apchátegmowágkokxo s'e:
—Apmatñeyk sa' agkok xép, añássesagkohok sa' ko'o ekweykmo siete m'a ektáha enxoho apchaqhe exchep.
Keñe axta Wesse' egegkok apkelqahasa m'a Caín, yaqwayam enxoho megyaqhehek chá'a m'a ektáha enxoho chá'a apwete. 16 Aptekkek axta Caín xa yókxexma nak, appaqhetchesakxa axta Wesse' egegkok, aphakmek axta m'a yókxexma Nod, ekpayho nak ekteyapmakxa ekhem teyp Edén.
Caín aptawán'ák neptámen
17 Apyepetcheyak axta aptáwa' Caín, lósók axta nahan entemék, wet'ak axta étche, cham'a Henoc. Keñe axta Caín apxátekhasa xama tegma apwányam ma'a, Henoc axta han apteméssessók apwesey, ekhawo nak apwesey m'a apketche. 18 Henoc axta apketche m'a Irad, keñe axta Irad apketche m'a Mehujael, keñe axta Mehujael apketche m'a Metusael, keñe axta Metusael apketche m'a Lámec. 19 Ánet axta apnaqteyegka'a m'a Lámec, Adá axta ekwesey xama, keñe mók ekwesey Silá. 20 Wet'ak axta étche Adá, cham'a Jabal, cham'a aptawán'ák neptámen ma'a apkelpakxenéyak nak chá'a, tén han apxámaseykekxa nak chá'a aqsok kélnaqtósso. 21 Yetneyk axta han apyáxeg Jabal, apwesey axta Jubal, cham'a aptawán'ák neptámen ma'a apyókxoho apkelpáwasso nak arpa, tén han ma'a apkelpáwasso nak yámámok. 22 Keñe axta Silá ekwet'a étche Tubal-cain, cham'a aptéma axta aptamheykha sawo', apkeláneyo axta chá'a aqsok kélmeykegkaxa m'a sawo' ekyexwase, tén han ma'a sawo nak. Yetneyk axta han apyáxeg kelwána m'a Tubal-caín ekwesey axta Naamá.
23 Aptáhak axta apkeláneya apnaqteyegka'a Lámec se'e, cham'a Adá, tén han Silá:
“Kóleyxho hana
s'e sekmako nak
altennaksek ko'o:
Eyaqhak axta
ko'o xama énxet
ñókxa seyensasa axta.
Eyaqhak axta han
xama wokma'ák
ñókxa setekpaga axta.
24 Apmatñeyk agkok Caín
siete énxet etekyók
apyaqmageykekxa m'a,
keñe sekmatñá enxoho ko'o,
setenta y siete énxet etekyók
seyaqmageykekxa ko'o.”
Ektáhakxa apqántánxo apwete apketche Adán tén han Eva
25 Apwetásekxeyk axta makham pók étche aptáwa' m'a Adán, teméssessek axta han apwesey Set, tén axta ektáha s'e: “Dios egkeyásekxak makham pók hatte apyaqmagkasso m'a Abel, cham'a apchaqhama nak Caín.”
26 Apweteyak axta han xama apketche apkenna' Set, apteméssessek axta apwesey Enós. Cháxa eyeynókxa axta kélwóneykha apwesey m'a Wesse' egegkok.