Judá y Tamar
1 Por esos días Judá se apartó de sus hermanos y se fue a vivir con un adulamita llamado Jirá.
2 Allí Judá vio a la hija de un cananeo llamado Súa; y la tomó por mujer y se unió a ella.
3 Y ella concibió y dio a luz un hijo, al que puso por nombre Er.
4 Concibió otra vez, y dio a luz un hijo, al que puso por nombre Onán.
5 Y volvió a concebir, y dio a luz un hijo, al que puso por nombre Sela. Judá estaba en Quezib cuando ella dio a luz.
6 Después Judá tomó una mujer para Er, su primogénito. Esa mujer se llamaba Tamar.
7 Pero Er, el primogénito de Judá, era malo a los ojos del Señor, así que el Señor le quitó la vida.
8 Entonces Judá le dijo a Onán:
«Únete a la mujer de tu hermano, y cumple con tu deber de cuñado. Levanta descendencia para tu hermano.»
9 Como Onán sabía que la descendencia no sería considerada suya, para no darle descendencia a su hermano, cada vez que se allegaba a la mujer de su hermano derramaba el semen en el suelo.
10 Este hecho le desagradó al Señor, y también a él le quitó la vida.
11 Entonces Judá le dijo a Tamar, su nuera:
«Quédate viuda en casa de tu padre, hasta que crezca mi hijo Sela.»
Y es que pensó: «No vaya a ser que también él muera, como sus hermanos.»
Y Tamar se fue, y se quedó a vivir en casa de su padre.
12 Después de mucho tiempo murió la hija de Súa, mujer de Judá. Después de consolarse, Judá fue con su amigo Jirá, el adulamita, a Timnat, donde estaban los trasquiladores de sus ovejas.
13 Y Tamar lo supo. Le dijeron:
«Tu suegro está yendo a Timnat, a trasquilar sus ovejas.»
14 Entonces ella, al ver que Sela ya había crecido y que ella no era entregada a él por mujer, se quitó sus vestidos de viuda, se cubrió el rostro con un velo, y se sentó a la entrada de Enayin, junto al camino de Timnat.
15 Cuando Judá la vio, pensó que era una ramera, pues ella tenía cubierto el rostro.
16 Entonces se apartó del camino y fue hacia ella, y le dijo:
«Déjame allegarme a ti.»
Y es que no sabía que era su nuera. Y ella le dijo:
«¿Y qué me darás por allegarte a mí?»
17 Él respondió:
«Te enviaré un cabrito de mi ganado.»
Pero ella le dijo:
«Déjame una prenda, hasta que lo envíes.»
18 Judá le dijo:
«¿Y qué prenda quieres que te dé?»
Y ella respondió:
«Tu sello, tu cordón, y el báculo que tienes en la mano.»
Judá se los dio, y se allegó a ella, y ella concibió de él.
19 Luego se levantó y se fue; se quitó el velo con que se cubría, y volvió a vestir sus ropas de viuda.
20 Cuando por medio de su amigo el adulamita Judá envió el cabrito, para recobrar la prenda, este ya no encontró a la mujer.
21 Les preguntó entonces a los hombres de aquel lugar:
«¿Dónde está la ramera de Enayin, la que estaba junto al camino?»
Y ellos le dijeron:
«Aquí no ha estado ninguna ramera.»
22 El adulamita volvió entonces a Judá, y le dijo:
«Ya no la encontré. Además, los hombres del lugar me dijeron: “Aquí no ha estado ninguna ramera.”»
23 Judá dijo:
«Pues que se quede con las prendas, para que nadie se burle de nosotros. Que conste que yo envié este cabrito, y que tú no la hallaste.»
24 Como tres meses después, le llegó esta noticia a Judá:
«Tamar, tu nuera, se ha prostituido. Y el resultado es que ha quedado embarazada.»
Entonces Judá dijo:
«¡Sáquenla y quémenla!»
25 Pero cuando la estaban sacando, ella envió a decir a su suegro:
«Fíjate, por favor, de quién son este sello, este cordón y este báculo. Por causa del dueño de estas cosas estoy embarazada.»
26 Cuando Judá reconoció todo esto, dijo:
«Ella es más justa que yo, pues no le di a mi hijo Sela.»
Y nunca más tuvo relaciones con ella.
27 Y cuando llegó el momento de que diera a luz, resultó que en su vientre había gemelos;
28 y al momento de nacer, uno de ellos sacó la mano. Entonces la partera le tomó la mano, le ató un hilo escarlata, y dijo: «Este nació primero.»
29 Pero el niño volvió a meter la mano, y entonces salió su hermano. Y la partera dijo: «¡Cómo te abriste paso!» Y le puso por nombre Fares.
30 Después salió su hermano, el que tenía el hilo escarlata en la mano, y le puso por nombre Zeraj.
Judá tén han Tamar
1 Apkexakhamchek axta apkelpepma tén han apkelyáxeg Judá xa ekhem nak, apmaheykegkek axta apheykmo apxagkok ma'a xama énxet apwesey axta Hirá, énxet apkeñama axta tegma apwányam Adulam. 2 Axta apwetágweykmok han xama kelán'a m'a, apketche axta m'a Súa, apteme axta énxet Canaán, apmomchek axta han. Yepetcheyak axta mók, 3 keñe ektéma lóso', wet'ak axta han xama étche apkenna', Er axta han temessásak apwesey. 4 Lósók axta makham tamhákxa', wetákxeyk axta makham pók étche apkenna', Onán axta temessásak apwesey. 5 Wetákxeyk axta makham pók étche apkenna', Selá axta temessásak apwesey, cháxa apteyeykmo axta, apmaheykegko axta Judá m'a Quezib.
6 Apkelyamhakkassegkek axta han apketche Judá, cham'a Er, apketche átnaha apketkok, apméssama xama kelán'a ekwesey axta Tamar. 7 Axta eyke kaleklók apwáxok Wesse' egegkok aptémakxa ekmaso m'a Er, keñe axta apchaqheykekxo. 8 Tén axta Judá aptáha apcháneya Onán se'e:
—Epatheták kaxwók xép xa apepma aptáwa' axta, elána m'a apchánémakpexa nak etnehek kélyepye, yaqwayam sa' exek aptawán'ák neptámen ma'a apepma axta, eñama exchep.
9 Apya'ásegkok axta eyke Onán metnehek apketchek ma'a appallakmo enxoho apketchek. Axta keñamak yókxoho apyepetche m'a apepma aptáwa' axta apyegkenma chá'a yókxexma yaqwayam metnéssesek lóso', yaqwayam enxoho mexek aptawán'ák neptámen ma'a apepma axta. 10 Axta kaleklók apwáxok Wesse' egegkok apweteya m'a aptémakxa axta Onán, keñe axta apchaqheykekxo han ma'a. 11 Tén axta Judá aptáha apcháneya aptánegken Tamar se'e:
—Nágkategyekxa aqsa atáwa' m'a apxagkok nak yáp, ekwokmoho apwánémo m'a hatte Selá.
Apchéssegkek axta han yetsapok Judá m'a Selá, ektéma axta m'a apkelpepma axta. Heykekxeyk axta yáp apxagkok ma'a Tamar.
12 Wenaqtémók axta, keñe étsapa han aptáwa' m'a Judá, Súa axta apketche. Xama axta ekmassa élapwayam Judá, apmeyákxeyk axta m'a tegma apwányam Timnat, apheykegkaxa axta m'a apkelyésessáseyak axta chá'a apnaqtósso nepkések, apyetlókek axta han ma'a Hirá, apteme axta adulamita. 13 Xama axta ekleg'a Tamar apmeyákxo yepyáta' m'a Timnat, apkelyésessákxo apnaqtósso nepkések, 14 lekkek axta m'a ektaxno ektaxneykekxa nak kelán'a tampe', chaqlássek axta nát apáwa apkexyawe, yaqwayam enxoho megkeykpelchexche', heyk axta m'a nentaxnamakxa nak tegma apwányam Enaim, ámay ekmahéyak nak Timnat. Temék axta xa ektáha nak, hakte wet'ak axta apwánémo m'a Selá, axta eyke kaxka'ak yaqwayam katnehek atáwa'.
15 Xama axta apwet'a Judá, kelán'a ekyaqmagkáseyak pók énxet ektegye selyaqye axta apkenék, hakte eyaqlasso axta m'a nát. 16 Tén axta apyetnakhágwokmo apyepetchegwokmoho, meyke apya'áseyak ektáha aptánegken. Aptáhak axta apcháneya s'e:
—¿Ewancheya apathetagkok?
—¿Yaqsa sa' hegkések ekyánmaga sepathetéyak? —axta táhak kelán'a.
17 —Wáphássesek sa' xama yát'ay apketkók sektósso —axta aptáhak apcháneya Judá.
Keñe axta ektáha eyátegmowágko s'e:
—Hoy táse' —axta táhak kelán'a—, epekkenekxa sa' sekxók xama aqsok apagkok, ekwokmoho seyaphássesa.
18 —¿Yaqsa amenyeyk apekkenchásekxa'? —axta aptáhak Judá.
—Hegkés sa' xa apkelqahasso yetlo axát'ák nak, tén han aptasqapeykha apmeyncha'a nak —axta táhak eyátegmowágko.
Apkelméssek axta Judá xa aqsok nak, tén axta appathetágko. Lósók axta aptemessásak. 19 Keñe axta ektaqháwo makham ma'a Tamar, lekkek axta m'a eyáhakkasso nát, taxneykxeyk axta makham ma'a ektaxno ektaxneykekxoho nak kelán'a tampe'.
20 Apcháphássessek axta han Judá m'a yát'ay apketkok, apchásenneyha axta m'a pók apteme nak adulamita, yaqwayam enxoho kalmeyásekxak makham kelán'a m'a aqsok apnegkencháseykekxa axta, axta eyke éteyágweykxak ma'a pók nak. 21 Keñe axta apkelmaxneyáncha'a énxet'ák apheykha axta m'a yókxexma nak:
—¿Háxko ekhakxa m'a kelán'a ekyaqmagkáseyak nak pók énxet ektegye selyaqye Enaim, ekhama axta s'e nekha ámay nak?
—Méko kelán'a ekyaqmagkáseyak pók énxet ektegye selyaqye s'e —axta aptáhak apkelátegmowágko.
22 Keñe axta aptaqháwo makham ma'a aphakxa nak Judá. Aptáhak axta apcháneya s'e:
—Mót'ak kelán'a, apxénchek han énxet'ák méko kelán'a ekyaqmagkáseyak pók énxet ektegye selyaqye m'a yókxexma nak.
23 Aptáhak axta Judá apchátegmowágko:
—Kalmok sa' agkok ma'a, yaqwayam sa' mólesmésaxcheyk negko'o; eyáphássessek eykhe ko'o yát'ay apketkok yaqwayam ayánmagkasek, makke ét'ak xép.
24 Apqántánxo pelten axta han temék kéltennásseykto m'a Judá, axta kéltáhak kéláneya s'e:
—Kelpatheteykegkek pók énxet'ák ma'a Tamar, aptánegken nak xép, lósók entáhak.
—¡Kóltekkes, kólwatnekxa sa'! —axta aptáhak Judá.
25 Xama axta kéltekkesa, keltamhók axta kóltennássekxak yepyáta' s'e ekpeywa nak: “Keso setnéssesso ko'o elóso', apagkok nak se'e aqsok nak. Elano yaqsa agkok se'e kélqahasso nak yetlo axát'ák nak, tén han se'e kéltasqapeykha nak.” 26 Xama axta apyekpelchawo Judá xa aqsok nak, aptáhak axta s'e: “Tásek ektémakxa xa kelán'a nak, kaxnók ko'o, hakte magkéssók ko'o m'a hatte Selá.” Keñe axta mepatheteykegkokxo chá'a.
27 Apqánet appalleyam axta han wet'ak étchek Tamar ektáha naqláwa. 28 Aptekkessek axta apmek xama peya epallamok. Tehetchessek axta han apmek yátépépe apyexwase m'a kelán'a ektegkessesso nak chá'a mók étche, axta entáhak se'e: “Keso apteyapma apmonye' s'e.” 29 Aptaxneyáseykxeyk axta eyke makham apmek ma'a sakcha'a, apepma axta m'a aptéyam apmonye'. Axta keñamak ekteméssessama apwesey Fares ma'a kelán'a ektegkessesso axta chá'a mók étche, hakte axta táhak se'e: “¡Apwanche nak la'a apteyapma!” 30 Keñe axta apteyekmo han ma'a pók sakcha'a, kéltehetchesso axta apmek yátépépe apyexwase, teméssessek axta apwesey Zérah.