Nacimiento de Isaac
1 El Señor visitó a Sara y actuó en ella tal y como se lo había prometido.
2 Y Sara concibió y le dio un hijo a Abrahán en su vejez, en el tiempo preciso que Dios le había anunciado.
3 Al hijo que le nació a Abrahán, y que dio a luz Sara, Abrahán le puso por nombre Isaac.
4 Abrahán circuncidó a su hijo Isaac a los ocho días de nacido, tal y como Dios se lo había ordenado.
5 Cuando nació su hijo Isaac, Abrahán tenía cien años.
6 Sara dijo entonces:
«Dios me ha hecho reír, y todo el que lo sepa se reirá conmigo.»
7 Y añadió:
«¿Quién le hubiera dicho a Abrahán que yo, Sara, habría de amamantar hijos? ¡Pues le he dado un hijo en su vejez!»
Agar e Ismael son despedidos
8 El niño creció, y fue destetado. El día que Isaac fue destetado, Abrahán ofreció un gran banquete.
9 Pero Sara vio que el hijo que Agar, la egipcia, le había dado a luz a Abrahán se burlaba de su hijo,
10 así que le dijo a Abrahán:
«Despide a esta sierva y a su hijo, porque el hijo de una sierva no va a compartir la herencia con mi hijo Isaac.»
11 Estas palabras le parecieron muy preocupantes a Abrahán, por causa de su hijo.
12 Pero Dios le dijo a Abrahán:
«No te preocupes demasiado por causa del niño ni de tu sierva. Hazle caso a Sara en todo lo que te diga, pues por medio de Isaac te vendrá descendencia;
13 aunque también del hijo de la sierva haré una nación, porque es descendiente tuyo.»
14 Al día siguiente Abrahán madrugó, tomó pan y un odre con agua, y luego de ponérselo a Agar en el hombro, le entregó el niño y la despidió. Y ella salió y anduvo sin rumbo fijo por el desierto de Berseba.
15 Cuando le faltó agua al odre, tendió al niño bajo un arbusto
16 y fue a sentarse frente a él a la distancia de un tiro de arco, pues decía: «No quiero ver cuando el niño muera.» Ya sentada frente a él, prorrumpió en llanto.
17 Pero Dios oyó la voz del niño. Entonces el ángel de Dios llamó a Agar desde el cielo, y le dijo:
«¿Qué te pasa, Agar? No tengas miedo, que Dios ha oído la voz del niño ahí donde está.
18 Vamos, levanta al niño y sosténlo de la mano, porque yo haré de él una gran nación.»
19 Y Dios le abrió los ojos, y ella vio un manantial; entonces fue y llenó el odre con agua, y le dio de beber al niño.
20 Y Dios estaba con el niño, y este creció y se estableció en el desierto, y fue tirador de arco.
21 Ya establecido en el desierto de Parán, su madre tomó para él una mujer de la tierra de Egipto.
Pacto entre Abrahán y Abimelec
22 Por ese mismo tiempo sucedió que Abimelec fue a hablar con Abrahán, y lo acompañó Ficol, jefe de su ejército. Le dijo:
«Dios está contigo en todo lo que haces.
23 Así que júrame aquí mismo, por Dios, que no me tratarás mal a mí, ni a mi hijo ni a mi nieto, sino que me tratarás con la misma bondad con que te he tratado, y que harás lo mismo con la tierra en la que habitas.»
24 Y Abrahán respondió: «Lo juro.»
25 Pero Abrahán reconvino a Abimelec por un pozo de agua que los siervos de Abimelec le habían quitado.
26 Y Abimelec respondió:
«No sé quién haya hecho esto, ni tú me lo hiciste saber, y tampoco yo lo supe hasta hoy.»
27 Abrahán tomó entonces ovejas y vacas, y se las dio a Abimelec, y los dos hicieron un pacto.
28 Del rebaño, Abrahán apartó siete corderas,
29 y Abimelec le preguntó a Abrahán:
«Y estas siete corderas que has apartado, ¿qué significan?»
30 Y él respondió:
«Significan que vas a recibir de mi mano estas siete corderas, para que sirvan de testimonio en mi favor de que yo cavé este pozo.»
31 Por eso a aquel lugar lo llamó Berseba; porque allí los dos hicieron un juramento.
32 Allí en Berseba hicieron un pacto. Luego se levantó Abimelec, y Ficol, el jefe de su ejército, y juntos volvieron a la tierra de los filisteos.
33 En Berseba Abrahán plantó un árbol tamarisco, y allí invocó el nombre del Señor, el Dios eterno.
34 Y Abrahán vivió mucho tiempo en la tierra de los filisteos.
Isaac aptéyam
1 Aptaqmelchessek axta apteméssesakxa Wesse' egegkok ma'a Sara, ekhawo apxeyenmakxa axta etnéssesek. 2 Lósók axta táhak, wetássek axta xama apketche Abraham, aptéma axta apwányamo. Apteyekmek axta sakcha'a m'a ekhem apxeyenmakxa axta Dios. 3 Isaac axta han aptemessásak apwesey Abraham ma'a apketche, ekwetasso axta Sara. 4 Apyenyekhássessek axta nekha apyempehek ekwokmo ocho ekhem aptéyam, ekhawo apkeltémókxa axta etnehek ma'a Dios. 5 Cien apyeyam apagkok axta temék Abraham aptéyékmo m'a apketche Isaac. 6 Tén axta ektéma awáxok Sara s'e. “Dios egkeyásak séktegmeykha, tén han ekpayheykekxa ewáxok, apkelleg'ak sa' agkok apyókxoho énxet sekwet'a ko'o xama hatte, ellektegmaha sa' xamók ko'o. 7 Méko axta ekxeyenma awáxok kaltennaksek Abraham sekmáheyo ko'o ataksek apketchek, ekwetássek eyke ko'o xama apketche, apwányamók eykhe aptáhak.”
Agar tén han Ismael kélántekkesso Abraham apxagkok
8 Apwánegyek axta Isaac, apyenyókek axta han apto neme. Apkelanak axta ekyawe agko' apkelsawássessamo Abraham apyenyawa axta apto neme. 9 Wet'ak axta Sara apwanyeyncha'a Isaac ma'a Agar étche, ekteme axta kelán'a Egipto, apwetasso axta han ma'a Abraham. 10 Tén axta ektáha éltennásseykxo Abraham se'e: “¡Etekkes sa' xa apchásenneykha nak yetlo étche! Megkapayhawok elxewekxak xamók aqsok apkelxawe hatte Isaac xa étche nak xa apchásenneykha nak.”
11 Chaqhak axta apwáxok Abraham apleg'a xa, hakte apketche apagko' axta han ma'a. 12 Keñe axta Dios aptáha apcháneya s'e: “Nágkeytnakhaksoho aqsa apwáxok ma'a sakcha'a nak, tén han ma'a apchásenneykha nak, elána sa' ekyókxoho m'a éltamhókxa nak elának Sara, hakte Isaac sa' kañenták etepagkok ma'a aptawán'ák neptámen nak xép. 13 Énxet apxámokma sa' han ko'o wának etnehek ma'a apchásenneykha étche nak, hakte apketche apagko' han xép ma'a.”
14 Keñe axta mók ekhem, axto'ók agko' axta apkelmésa Agar kelpasmaga m'a Abraham, tén han xama yempehek yetlo yegmen; apkelpátegkessek axta, apmeyásekxeyk axta m'a sakcha'a Ismael, tén axta apkeláphasa. Xegkek axta m'a, weynchámeykha axta aqsa han ma'a yókxexma meykexa nak énxet Beerseba. 15 Xama axta ekyamásexko yegmen kélyeta axta m'a yempehek nak, yensakmek axta sakcha'a kóneg yámet étkok pessesse agkok, 16 hakmek axta han yám makhawo, hakte axta kaltamhók katagkohok yetsapok sakcha'a. Xama axta ekha, yetlókok axta apwóno m'a sakcha'a.
17 Apleg'ak axta eyke Dios apwóno m'a sakcha'a, apwóneyha axta han Dios apchásenneykha Agar ma'a néten. Aptáhak axta apcháneya s'e: “¿Yaqsa ektáha Agar? Nágkatneykha awáxok, apleg'ak Dios apwóno sakcha'a m'a apyetnakxa nak. 18 Katnemekxa néten, kawakxa sakcha'a, nágkayenyekxa han ekméyak ma'a apmek nak, wának sa' ko'o yenyék apkelánteyapma apxámokma apagko' énxet'ák ma'a.”
19 Keñe axta Dios apxekmósa xama yámelchet ma'a Agar. Mahágkek axta han ma'a, yetmeyk axta yegmen ma'a yempehek nak, chágkek axta m'a Ismael. 20-21 Appasmomchek axta Dios ma'a sakcha'a nak, apwánegyek axta, tén axta apheykmo m'a yókxexma meykexa énxet nak Parán, apmoplensa yágke axta aptemék han. Kelyamhakkassegkek axta han egken ekméssama xama kelán'a Egipto.
Abraham tén han Abimélec aphéssamo mók apkelpaqhetchásamákpoho
22 Xegkessegkek axta han kaqhohok xa ekhem nak, appaqhetchessama axta Abimélec ma'a Abraham, Ficol axta han apxegexma, apkemha apmonye' sẽlpextétamo apagkok axta. Aptáhak axta Abimélec apcháneya Abraham se'e:
—Negweteyak chá'a negko'o appasmoma Dios ekyókxoho aqsok apkelanakxa enxoho. 23 Héltennés kaxwók nápaqto' Dios keso neghágkaxa nak yókxexma, mehenteméssessamók exma ekmaso negko'o, ko'o tén han étchek, ekweykekxoho m'a étawán'ák netámen peya nak elántepagkok. Éltamhók ko'o exchep meheyenyawha, ektéma nak ko'o mayenyaweykencha'a chá'a exchep, éltamhók nahan etnéssesek ekhawo s'e énxet'ák apheykencha'a nak se'e apchókxa, aphakxa nak kaxwók xép.
24 —Atnéssesek sa' —axta aptáhak apchátegmowágko Abraham.
25 Apkeltennásekxók axta han Abraham Abimélec ma'a yámelchet apagkok apkeltemegweykmo axta apagkok ma'a apkelásenneykha nak. 26 Aptáhak axta apchátegmowágko Abimélec se'e:
—May'áseykegkok ko'o élane xa aqsok nak, hakte meheltennassók han xép.
27 Tén axta Abraham apnaqlánto nepkések tén han weyke apkelmésa m'a Abimélec; cháxa apkelánegkaxa axta han ekhémo mók apkelpaqhetchásamákpoho xa apqánet nak. 28 Apkelyetnakhássek axta han Abraham siete nepkések nepyeseksa nak apnaqtósso. 29 Keñe axta aptáha Abimélec apkelmaxneyáncha'a s'e:
—¿Yaqsa ektáha apkelyetnakhasa nak xa siete nepkések nak?
30 Aptáhak axta Abraham apchátegmowágko s'e:
—Yaqwayam ey'asagkohok xép ektáha ko'o sekmeta s'e yámelchet, sélmésa nak siete nepkések.
31 Cháxa keñamak ektéma nak ekwesey Beerseba xa yókxexma nak, hakte cháxa apteméssesakxa axta naqso' apmésso appeywa pók nápaqtók Dios xa apqánet nak.
32 Xama axta appenchesa apkelpaqhetchásamákpoho m'a yókxexma nak Beerseba, apkeltaqháwok axta makham filisteos apchókxa m'a Abimélec tén han Ficol. 33 Apkeneykekxeyk axta han Abraham xama yámet tamarisco m'a yókxexma Beerseba, cha'a apkelpeykessamókxa axta han Wesse' egegkok, Dios memassegwayam nak. 34 Ahóxek axta han aphayam Abraham ma'a filisteos apchókxa'.