Los israelitas cruzan el Mar Rojo
1 El Señor habló con Moisés, y le dijo:
2 «Di a los hijos de Israel que den la vuelta y acampen junto al mar, frente a Pi Ajirot, entre Migdol y el mar hacia Baal Sefón.
3 El faraón va a pensar que ustedes los israelitas andan perdidos en esta región, rodeados por el desierto.
4 Pero yo voy a endurecer el corazón del faraón para que vaya tras ustedes, y seré glorificado en el faraón y en todo su ejército. Así sabrán los egipcios que yo soy el Señor.»
Y ellos lo hicieron así.
5 Y cuando el rey de Egipto recibió la noticia de que los israelitas huían, su corazón y el de sus siervos se volvió contra ellos, y dijeron: «¿Cómo hemos podido permitir esto de que Israel se vaya y deje de servirnos?»
6 Enseguida el faraón unció su carro y echó mano de su pueblo,
7 tomó seiscientos de sus mejores carros de combate, y todos los carros de Egipto con sus respectivos capitanes.
8 Y el Señor endureció el corazón del faraón, rey de Egipto, y lo hizo perseguir a los hijos de Israel; pero estos habían salido con mano poderosa.
9 Los egipcios fueron tras ellos, con toda la caballería y los carros del faraón, y con su caballería y todo su ejército, y los alcanzaron a la orilla del mar, a un costado de Pi Ajirot y delante de Baal Sefón, donde estaban acampados.
10 Cuando los hijos de Israel levantaron la vista, vieron que el faraón se acercaba y que los egipcios venían tras ellos; esto les hizo tener mucho miedo, así que clamaron al Señor
11 y le dijeron a Moisés:
«¿Acaso no había sepulcros en Egipto, que nos has traído hasta el desierto para que muramos aquí? ¿Por qué nos has hecho esto? ¿Por qué nos sacaste de Egipto?
12 Esto es lo que te decíamos en Egipto, cuando te pedimos: “¡Déjanos servir a los egipcios! ¡Es mejor que sirvamos a los egipcios, y no que muramos en el desierto!”»
13 Pero Moisés le dijo al pueblo:
«No tengan miedo. Manténganse firmes, y vean la salvación que el Señor llevará hoy a cabo en favor de ustedes. Los egipcios que hoy han visto, nunca más volverán a verlos.
14 Quédense tranquilos, que el Señor peleará por ustedes.»
15 Pero el Señor le dijo a Moisés:
«¿Por qué me pides ayuda? ¡Ordena a los hijos de Israel que sigan su marcha!
16 Y tú, levanta tu vara, extiende tu mano sobre el mar, y divídelo, para que los hijos de Israel lo crucen en seco.
17 Yo, por mi parte, voy a endurecer el corazón de los egipcios para que los persigan, y me glorificaré en el faraón y en todo su ejército, y en sus carros de guerra y en su caballería.
18 Y cuando me haya glorificado en el faraón, y en su caballería y carros de guerra, los egipcios sabrán que yo soy el Señor.»
19 El ángel de Dios, que precedía al campamento de Israel, se apartó de ellos y se puso en la retaguardia. Así mismo, la columna de nube que los precedía se apartó y fue a ponerse a sus espaldas,
20 entre el ejército egipcio y el campamento de Israel. Para los egipcios, esta era una nube tenebrosa, pero a Israel lo alumbraba de noche. En toda esa noche, no se acercaron los unos a los otros.
21 Entonces Moisés extendió su mano sobre el mar, y el Señor hizo que toda esa noche el mar se retirara por causa de un fuerte viento oriental; eso hizo que las aguas se dividieran y que el mar se quedara seco.
22 Así los hijos de Israel entraron en el mar y lo cruzaron en seco, con un muro de agua a su derecha y otro a su izquierda.
23 Los egipcios los siguieron. Toda la caballería del faraón, más sus carros de guerra y su gente de a caballo, entraron tras ellos hasta la mitad del mar.
24 Pero en la madrugada del día siguiente el Señor miró el campamento de los egipcios desde la columna de fuego y de nube, y trastornó su campamento:
25 a sus carros les quitó las ruedas, y a ellos los dejó en una confusión tremenda. Entonces los egipcios dijeron:
«Huyamos de los israelitas, porque el Señor pelea en favor de ellos y contra nosotros.»
26 Pero el Señor le dijo a Moisés:
«Ahora extiende tu mano sobre el mar, para que las aguas se vuelvan contra los egipcios, y contra sus carros y caballería.»
27 Moisés extendió su mano sobre el mar, y al amanecer el mar se volvió con toda su fuerza contra los egipcios, que al huir se toparon con el mar. ¡Y el Señor derribó a los egipcios en medio del mar!
28 Al volverse las aguas, cubrieron por completo los carros y la caballería del faraón, y todo su ejército que había entrado en el mar para perseguir a los israelitas. ¡Ni uno de ellos quedó con vida!
29 En cambio, los israelitas cruzaron el mar en seco, con un muro de agua a su derecha y otro a su izquierda.
30 Aquel día el Señor salvó a los israelitas de manos de los egipcios, e Israel vio los cadáveres de los egipcios a la orilla del mar.
31 Y al ver el pueblo de Israel aquel gran hecho que el Señor llevó a cabo en contra de los egipcios, tuvo temor del Señor, y todos creyeron en el Señor y en su siervo Moisés.
Israelitas apkeltámeyeykekxa Wátsam Ekwányam Ekyexwase
1 Appaqhetchessek axta Wesse' egegkok Moisés. Aptáhak axta apcháneya s'e:
2 “Yána sa' eltaqhegwók israelitas. Sa' eltennaksek elpakxenwaták ma'a ekpayho nak Pi-hahirot, teyp nak ma'a Migdol halep nak wátsam ekwányam, ekpayho nak ma'a Baal-sefón. Sa' elpakxenagkok ma'a halep nak xa yókxexma nak, ekpayho nak ma'a wátsam ekwányam. 3 Tén sa' faraón katnehek kalchetmok apwáxok se'e: ‘Melya'ásegkok yaqwánxa elmahagkok ma'a israelitas. Apkelweynchámeyha aqsa m'a yókxexma meykexa énxet.’ 4 Eynaqtéssesek sa' eyke ko'o apwáxok ma'a faraón, wának sa' nahan emenxenek; tén sa' axekmósek ko'o ekwánxa sekmowána ekweykekxoho m'a apyókxoho sẽlpextétamo apagkok, tén sa' ma'a egipcios elya'ásegwók ko'o sektáha Wesse'.”
Aptamhágkek axta nahan israelitas xa ektáha nak. 5 Aplegágweykxeyk axta nahan amya'a wesse' apwányam Egipto apkelxeganakmo m'a israelitas. Keñe axta m'a wesse' apwányam, tén han ma'a apyókxoho apkeláneykha, apyaqmagkasa mók aptáhakxa apkelxeyenma m'a énxet'ák nak. Aptáhak axta apkelpaqmeta s'e: “¿Yaqsa axta kexaha ektéma néghayo apkelxegama m'a israelitas tén han nélwátessáseykegko m'a ektémakxa axta chá'a sẽltemessáseykha negko'o?”
6 Yetlókok axta nahan apkeltémo kóllánekxések ekpekhe agko' yátnáxeg apyenyawasso apagkok apkenchesso nak kempakhakma m'a faraón, apnaqlókek axta m'a sẽlpextétamo apagkok. 7 Apnaqlókek axta seiscientos yátnáxeg apkelyenyawasso élyennaqte éltaqmalma, tén han ma'a ekyókxoho yátnáxeg apkelyenyawasso nak ma'a Egipto, xama xama sẽlpextétamo axta nahan chá'a apchánte apagko'. 8 Wesse' egegkok axta eyke apyennaqtessásak apwáxok ma'a faraón, apkeltamhók axta emenxenek ma'a israelitas, apkelántekkek axta apkelásennagkama m'a ektémakxa axta chá'a apkelyennaqte. 9 Apkelántekkek axta egipcios apyókxoho sẽlpextétamo apagkok ekyetlómo yátnáxeg apkelyenyawasso tén han apkelchánte yátnáxeg apkelamhágko m'a israelitas. Apkeltahanyeykxeyk axta m'a neyáwa wátsam ekwányam, ekpayho nak ma'a Pi-hahirot, halep axta m'a Baal-sefón, cham'a apkekhegweyktamxa axta apkelpakxenweykto. 10 Xama axta apkelwet'a israelitas apchágketchessekmo faraón tén han egipcios ma'a apheykegkaxa axta, apkelakak axta ekwányam agko', tén axta apkelmaxneya Wesse' egegkok apkeltamho epasmok. 11 Keñe axta kéltáha kéláneya Moisés s'e:
—¿Mékoya takhaxpop Egipto, cham'a sẽlántekkesakxa axta apkeltamho nak negko'o agmassegwak se'e yókxexma meykexa nak énxet? ¿Yaqsa ektáha senteméssesa nak xa ektáha nak? ¿Yaqsa ektéma sẽlántekkessama nak Egipto? 12 Axta nentemék eykhe chá'a neganagkama exchep neyseksa negheykha axta Egipto s'e: ‘Hẽgho aqsa ólteméssesha negko'o m'a egipcios. ¡Tásek axta aptéma aqsa sẽlásenneykha m'a, megkaxnawok se'e peyakxa nak agmassegwa', yókxexma meykexa nak énxet!’
13 Aptáhak axta Moisés apchátegmowágkokxo énxet'ák se'e:
—Nágkóle'. Kólxeg aqsa, kóllano m'a apmako nak elának sakhem Wesse' egegkok yaqwayam elwagkasek teyp, hakte megkólwetekxók sa' chá'a kéxegke egipcios s'e ektáhakxa nak kélwet'a sakhem. 14 Nágkatneykha kélwáxok, Wesse' egegkok sa' elnapakpok elmeyók kéxegke.
15 Aptáhak axta Wesse' egegkok apcháneya Moisés se'e:
—¿Yaqsa ektáha sélmaxneya nak apkeltamho apasmok? ¡Yána' aqsa elxog ma'a israelitas! 16 Ey'és sa' xép néten aptasqapeykha, tén sa' elya'aksek nahan néten apmék elyetnakhaksek ánet nekhaw'ék emeykásekxak neyseksa m'a wátsam ekwányam, yaqwayam sa' elyeykhekxak yetlo ekyamáyóxma m'a israelitas. 17 Ko'o sa' eyke alyennaqtéssesek apkelwáxok ma'a egipcios, wának sa' nahan emenxenek; tén sa' axekmósek ekwánxa sekmowána m'a faraón tén han ma'a apyókxoho sẽlpextétamo apagkok, ekweykekxoho m'a yátnáxeg apkelyenyawasso apagkok, tén han ma'a apkelchánte nak yátnáxeg. 18 Ekxekmóssek sa' agkok ekwánxa sekmowána m'a faraón, tén han ma'a yátnáxeg apkelyenyawasso apagkok nak ekweykekxoho m'a apkelchánte nak yátnáxeg, elya'ásegwók sa' ko'o sektáha Wesse' m'a egipcios.
19 Ñohok axta nahan ekyaqmagkasa mók élmeykegkaxa m'a Dios apchásenneykha tén han ma'a yaphope émha élxegamo axta chá'a apmonye'e neyseksa apkelxega m'a israelitas, chánweykxeyk axta ma'a neptámen. 20 Kenegwákxeyk axta apmonye'e sẽlpextétamo Egipto xa yaphope émha nak, cháhakkassek axta ekpayhókxa apchaqnágkaxa m'a israelitas; yáqtéssessek axta exma m'a egipcios, keñe axta m'a israelitas kelsássessek axta aqsa exma. Axta keñamak meltahanyékxo yókxoho axta'a egipcios ma'a israelitas.
21 Apya'ássek axta apmék ekpayhókxa neyseksa wátsam ekwányam ma'a Moisés, tén axta Wesse' egegkok apcháphasa éxchahayam ekyennaqte agko' eñama m'a ekteyapmakxa ekhem, kexchahakmek axta nahan yókxoho axta'a m'a, tén axta ekmeykásekxo neyseksa élana ánet nekhaw'ék ma'a wátsam ekwányam nak. Xapop agko' axta aptemessásekxak Wesse' egegkok ma'a neyseksa wátsam ekwányam, 22 xapop agko' axta nahan apkelyeykhákxak ma'a israelitas, cham'a ánet nekhaw'ék ekmayheykekxa nak neyseksa m'a yegmen, xama axta m'a ekpayho nak nélya'assamakxa tén axta nahan mók ma'a ekpayho nak nensagqalwa.
23 Apkelántaxneyk axta nahan neptámen apkelamhágko m'a apyókxoho apkelchánte yátnáxeg tén han ma'a faraón yátnáxeg apkelyenyawasso apagkok. Apmenxenchek axta nahan ekweykmoho m'a neyseksók wátsam ekwányam; 24 amonye' élseye axta nahan apkelmexantámho Wesse' egegkok ekpayhókxa aphágkaxa m'a sẽlpextétamo Egipto, neyseksa apha axta m'a neyseksa táxa émha tén han ma'a yaphope, tén axta aptegkesa nepyeseksa m'a magya'áseyak nak yaqwánxa antéhek. 25 Apkelhaxyawassásegkek axta chá'a amagkok ma'a yátnáxeg apkelyenyawasso apagkok, mopwancha'ak axta apmako eltahañekxa'. Tén axta aptáha apkelpaqmeta egipcios se'e:
—Óltaqhegwa aqsa neptámen israelitas, Wesse' apagkok appasmak xa énxet'ák nak, ẽlenmexchek negko'o.
26 Keñe axta Wesse' egegkok aptáha apcháneya Moisés se'e:
—Ey'és sa' apmek ekpayhókxa nak ma'a wátsam ekwányam, yaqwayam sa' keypetchekxak mók ma'a yegmen, kápekxak sa' nahan ma'a egipcios, tén han ma'a yátnáxeg apkelyenyawasso apagkok nak ekweykekxoho m'a apkelchánte nak yátnáxeg.
27 Apya'ássek axta apmek Moisés ekpayhókxa m'a wátsam ekwányam, keñe axta élsaka, ekyetnákxo makham yegmen ma'a ekyetnamakxa axta chá'a. Xama axta apmako yenyahagkok ma'a egipcios, chápeykxeyk axta m'a wátsam ekwányam. Apkelweykásegkek axta Wesse' egegkok xa énxet'ák nak. 28 Xama axta ekwánaqmákxo ekyetnákxo ekyetnamakxa agko' ma'a yegmen, sawhawók axta eyápeykxo m'a yátnáxeg apkelyenyawasso tén han ma'a apkelchánte axta chá'a yátnáxeg, ekweykekxoho m'a apyókxoho sẽlpextétamo ektáha axta apkelántaxno m'a wátsam ekwányam apmáheyo emenxenek ma'a israelitas. Méko axta xama enxoho sẽlpextétamo apagkok apkeymomap ma'a faraón. 29 Keñe axta m'a israelitas apkelyeykhákxo aqsa xapop agko' ma'a neyseksa nak wátsam ekwányam, cham'a neyseksa nak ekmayheykekxa m'a ánet nekhaw'ék yegmen, xama axta m'a nélya'assamakxa nak tén axta nahan mók ma'a nensagqalwa nak.
30 Cháxa ekhem apkelwagkasakxa axta teyp Wesse' egegkok israelitas neyseksa apkelma m'a egipcios, apkelwet'ak axta nahan israelitas egipcios aphopák ma'a neyáwa wátsam ekwányam nak. 31 Xama axta apkelwet'a israelitas ekwánxa apmopwána Wesse' egegkok apkelnapa m'a egipcios, apkelweykásenteyk axta apqatkok nápaqtók Wesse' egegkok, maxta elya'ássekmok, tén han ma'a Moisés ektáha axta chá'a apchásenneykha.