La plaga de langostas
1 El Señor le dijo a Moisés:
«Preséntate ante el faraón. Yo he endurecido su corazón, y el corazón de sus siervos, para mostrarles a ellos estas señales mías,
2 y para que tú les cuentes a tus hijos y a tus nietos las señales que hice entre ellos en Egipto. Así sabrán que yo soy el Señor.»
3 Moisés y Aarón se presentaron ante el faraón, y le dijeron:
«El Señor, el Dios de los hebreos, ha dicho: “¿Hasta cuándo te negarás a humillarte delante de mí? ¡Deja ir a mi pueblo, para que me sirva!
4 Si insistes en no dejarlo ir, mañana mismo traeré langostas sobre tu territorio,
5 y estas cubrirán la superficie de la tierra, de tal modo que no podrá verse el suelo. Se comerán todo lo que el granizo no haya dañado, lo mismo que todos los árboles frutales del campo.
6 Llenarán tus casas, y las casas de todos tus siervos, y las casas de todos los egipcios, como nunca antes lo vieron tus padres ni tus abuelos desde que nacieron hasta el día de hoy.”»
Y dándose vuelta, Moisés salió de la presencia del faraón.
7 Entonces los siervos del faraón le dijeron:
«¿Hasta cuándo este hombre será para nosotros una trampa? ¡Deja que esta gente se vaya y sirva al Señor su Dios! ¿Acaso no sabes todavía que Egipto se encuentra en ruinas?»
8 El faraón volvió a llamar a Moisés y Aarón, y les dijo:
«Vayan y sirvan al Señor su Dios. ¿Quiénes son los que van a ir?»
9 Moisés respondió:
«Tenemos que ir con nuestros niños y nuestros ancianos, con nuestros hijos y nuestras hijas, y con nuestras ovejas y nuestras vacas. Se trata de nuestra fiesta solemne para el Señor.»
10 Pero el faraón les dijo:
«¡Y claro, también el Señor va a ir con ustedes! ¿Cómo creen que voy a dejarlos ir, a ustedes y a sus niños? ¡Tengan cuidado, que les puede ir muy mal!
11 Pues no será así. Vayan ahora ustedes los varones, y sirvan al Señor, ya que eso es lo que pidieron.»
Y los echaron fuera de la presencia del faraón.
12 Entonces el Señor le dijo a Moisés:
«Extiende tu mano sobre la tierra de Egipto, para que vengan las langostas y cubran todo el país, y acaben con todo lo que dejó el granizo.»
13 Y Moisés extendió su vara sobre la tierra de Egipto, y el Señor hizo que todo ese día y toda esa noche soplara sobre el país un viento del oriente; y cuando llegó la mañana, con ese viento del oriente llegaron las langostas.
14 Y se extendieron y se plantaron por todo Egipto. Vinieron en tal cantidad, que nunca antes sucedió algo así, ni sucederá después.
15 De tal manera cubrieron la superficie del país, que se oscureció la tierra. Arrasaron con toda la hierba del campo, y con todos los frutos que el granizo había dejado en los árboles. En toda la tierra de Egipto no quedó nada verde en los árboles ni en la hierba del campo.
16 El faraón se apresuró a llamar a Moisés y a Aarón, y les dijo:
«He pecado contra el Señor su Dios, y contra ustedes.
17 Pero les ruego que, solo por esta vez, perdonen mi pecado y pidan al Señor su Dios que quite de mí al menos esta plaga mortal.»
18 Y Moisés salió de la presencia del faraón, y oró al Señor.
19 Entonces el Señor trajo de occidente un viento muy fuerte, y barrió con las langostas y las arrojó al Mar Rojo. ¡Ni una sola langosta quedó en todo Egipto!
20 Pero el Señor endureció el corazón del faraón, y este no dejó ir a los hijos de Israel.
La plaga de tinieblas
21 El Señor le dijo a Moisés:
«Extiende tu mano hacia el cielo, para que todo Egipto se cubra de tinieblas tan densas que hasta se puedan tocar.»
22 Y Moisés extendió su mano hacia el cielo, y durante tres días todo Egipto se cubrió de densas tinieblas.
23 En esos tres días, nadie pudo ver a su vecino, ni nadie se movió de su sitio; en cambio, todos los hijos de Israel tenían luz en sus casas.
24 Entonces el faraón mandó llamar a Moisés, y le dijo:
«Vayan a servir al Señor, y lleven con ustedes a sus niños, con tal de que dejen aquí a sus ovejas y sus vacas.»
25 Pero Moisés respondió:
«¡Pues hasta tú vas a darnos los animales que debemos ofrecer al Señor nuestro Dios como sacrificio y holocausto!
26 También nuestros ganados irán con nosotros. No se quedará aquí ni una sola pezuña, pues tenemos que tomar de nuestros animales para servir al Señor nuestro Dios, y no sabremos cómo debemos servirle hasta que lleguemos allá.»
27 Pero el Señor endureció el corazón del faraón, y este no quiso dejarlos ir;
28 al contrario, el faraón le dijo a Moisés:
«¡Aléjate de mí! ¡Y ten cuidado de no volver a verme! Porque si algún día vuelves a verme, morirás.»
29 Y Moisés le respondió:
«Tal y como lo has dicho, ¡nunca más volveré a verte!»
Sawa' apxámokma kélhe egipcios
1 Aptáhak axta Wesse' egegkok apcháneya Moisés se'e:
—Emyekxa sa' aphakxa faraón, ko'o eyke sekteméssesso chá'a ekyennaqte apwáxok ma'a tén han ma'a apkeláneykha nak, yaqwayam enxoho axekmósek chá'a sekmowána alának ma'a ekyawe agko' nak aqsok ekpelakkasso agweta', 2 tén han yaqwayam enxoho eltennasha chá'a exchep apketchek tén han aptawán'ák ektémakxa chá'a ko'o seknaqtawáseykegkoho m'a egipcios, tén han sélane chá'a ekwányam agko' nepyeseksa m'a aqsok ekpelakkasso nak agweta'. Tén sa' kéxegke kólya'asagkohok ko'o sektáha Wesse'.
3 Apkelxegkek axta apkelya'aweykxo faraón ma'a Moisés tén han Aarón. Aptáhak axta apcháneya s'e:
—Exchek aptáhak Wesse' egegkok, aptáha nak hebreos Dios apagkok se'e: ‘¿Háxko ekwánxa kamassegwók ekyennaqte apwáxok nahaqtók ko'o? Yoho elxog énxet'ák ahagkok, yaqwayam sa' hélpeykesho'; 4 hakte apkelenxanakmók sa' agkok xép apmágwayam yaqwayam yohok elxog, saka sa' ko'o aláphaksek sawa' elántaxnegwók ma'a kañe' apchókxa'. 5 Esawhekxohok sa' ma'a ekyókxoho kañe' xapop apagkok, magwetyehek sa' anlanok ma'a náxop nak hakte apxámok sa' etnehek. Etawagkok sa' ma'a aqsok éleymomáxche axta ántawo', éláyam axta m'a yegmen élyennaqte. Etawagkok sa' nahan ma'a ekyókxoho yenta'a élyawe élaqnágko nak ma'a yókxexma. 6 Elánegwók sa' ma'a kañe' tegma apyawe apagkok, tén han ma'a apkeláneykha apxanák nak, tén han ma'a ekyókxoho apxanák nak ma'a egipcios. ¡Sa' katnehek melweteya axta chá'a katnehek nanók ma'a kélyapmeyk axta tén han ma'a kélyáta', cham'a neyseksók axta apheykha, ekwokmoho makham negko'óxa s'e kaxwo' nak!’
Xama axta appenchesa apteme appeywa xa, appeynchákpek axta Moisés aptepa m'a kañe' faraón tegma apyawe apagkok. 7 Keñe axta m'a faraón apkeláneykha aptáha apkelpaqmeta s'e:
—¿Háxko ekwánxa peya katnehek segwetasso ekmaso negheykha xa énxet nak? Yoho aqsa elxog elpeykeshok Dios Wesse' apagkok xa énxet'ák nak, wesse'. ¿Yagkaxénak xeyep apwáxok eyesagko agko' kaxwo' Egipto?
8 Tén axta faraón apkeltamho kólnaqlósawakxések makham ma'a Moisés tén han Aarón. Aptáhak axta apkeláneya s'e:
—Kólxeg, kólpeykesho Dios Wesse' kélagkok. Eyke héltennés sa' sekxo', yaqsa sa' kaxog ma'a. 9 Aptáhak axta apchátegmowágkokxo Moisés se'e:
—Ólxog sa' negko'o yetlo sakcha'álétkók egagkok tén han ma'a apkelwányam egagkok, egketchek apkelennay'a tén han ma'a kelwán'ák nak, tén han ma'a nennaqtósso nepkések, tén han ma'a weyke, hakte awanhek sa' katnehek negko'o nélsawássessamo m'a Wesse' egegkok.
10 Keñe axta faraón aptáha apkeláneya s'e:
—¡Negyekpelchawók kéxegke eyesagko yaqwánxa kóltéhek! ¿Naqsóya kéltemessásak kéxegke apmako etnehek apkelxegexma'a m'a Wesse' kélagkok, tén han peya ko'óxa wohok kólxog yetlo m'a sakcha'álétkók kélagkok? 11 Megkatnehek sa' xa ektáha nak. Kólxeg kéxegke, kéllánamáxkoho nak kélwányam kélennay'a kólpeykeshok ma'a Wesse' kélagkok, hakte cháxa kélmámenyého chá'a kéxegke xa.
Tén axta faraón apkeltamho kólántekkesek ma'a aphakxa. 12 Aptáhak axta Wesse' egegkok apcháneya Moisés se'e:
—Ey'és sa' apmek ekpayho nak ma'a Egipto, yaqwayam sa' elxegmak sawa' elántaxnegwak ma'a, tén han esawhegwak ma'a ekyókxoho aqsok kélcheneykekxa m'a apchókxa nak, tén han ma'a ekyókxoho éleymomáxche axta natámen ektéyam ma'a yegmen élyennaqte.
13 Apya'ássek axta apmek ekpayhókxa Egipto m'a Moisés, tén axta Wesse' egegkok aptekkesa éxchahayam eñama m'a ekteyapmakxa ekhem, kexchahakmek axta nahan xama ekhem tén han xama axta'a m'a apchókxa nak. Mók ekhem axta nahan entáhak, élwagkassa'a sawa' xa éxchahayam nak, 14 cham'a appayhékxo axta nahan ekyókxoho m'a apchókxa nak. Maxta exnémok chá'a apwetamap nanók axta m'a apwánxa axta apwetákpo, magwetekxók nahan chá'a katnekxak natámen xa, cham'a apwánxa axta apxámokma sawa' apwetákpo xa ekhem nak. 15 Apsawhekxók axta m'a xapop nak ekwokmoho apyáqtéssesa exma, hakte apxámok apagko' axta, maxta agwet'ak ma'a náxop nak, aptókagkek axta m'a ekyókxoho kélcheneykekxa tén han ma'a ekyókxoho yenta'a élyawe ekyexna éleymomáxche' axta natámen ektéyam ma'a yegmen élyennaqte. Méko axta xama enxoho eyeymomáxche ekyápaqmáteyák áwa' aqsok ma'a kañe' Egipto, cham'a yókxexma nak tén han ma'a yenta'a élyawe nak.
16 Keñe axta faraón apkeltamho kólnaqlósawakxések ekpekhe agko' ma'a Moisés tén han Aarón. Aptáhak axta apkeláneya s'e:
—Élanak ko'o may'assáxma nápaqtók Dios Wesse' kélagkok, tén han kélnápaqta'awók kéxegke, 17 éltamhók eyke hélásekhekxoho aqsa makham neyseksók sektémakxa may'assáxma, wánxa sa' eyke xa, eyke hélmaxnésses sa' Dios Wesse' kélagkok, yaqwayam enxoho emasseksek sélane s'e aqsok peya nak ko'o heyaqhek.
18 Xama axta aptepa Moisés ma'a faraón tegma apyawe apagkok, apkelmaxnakkek axta Wesse' egegkok. 19 Keñe axta Wesse' egegkok apyaqmagkasa makham mók éñamakxa m'a éxchahayam. Aptemessásekxeyk axta ekyennaqte agko' éxchahayam eñama m'a ektaxnegwánxa ekhem, cham'a élsawa axta nahan sawa' m'a, kexakhagwokmek axta m'a kañe' Wátsam Ekyexwase awáxok. Méko axta xama enxoho apkeymomap sawa' m'a ekyókxoho kañe' Egipto. 20 Wesse' egegkok axta eyke apyennaqtessásak makham apwáxok ma'a faraón tén han apkeltamho megyohok makham elxog ma'a israelitas.
Egipto ektéyam ekyáqtessóxma ekyentaxno agko'
21 Keñe axta natámen Wesse' egegkok aptáha apcháneya Moisés se'e:
—Ey'és sa' apmek néten, yaqwayam sa' kaweywenták ekyáqtessóxma ekyentaxno agko' ma'a Egipto, negmowánal'a ampaknegwomho'.
22 Apya'ássek axta apmek néten ma'a Moisés, yetlókok axta nahan ekwetamaxche ekyáqtessóxma ekyentaxno agko' ma'a ekyókxoho kañe' Egipto. 23 Ántánxo ekhem axta nahan wokmohok chá'a méteyeykekxa pók énxet ma'a ektáhakxa axta chá'a ketók apxagkok, tén han meltaqheheykha. Keñe axta m'a ekyókxoho apxanák nak israelitas kelsakawók axta exma.
24 Tén axta faraón apkeltamho kólyentawakxések ma'a Moisés. Aptáhak axta apcháneya s'e:
—Kólxeg sa' kólpeykeshok ma'a Wesse' kélagkok, kólnaqlawho sa' nahan ma'a kélketchek; eyke kólnegkenekxa sa' kélnaqtósso nepkések se'e tén han weyke.
25 Apchátegmowágkokxeyk axta m'a Moisés. Aptáhak axta s'e:
—Ma', mogwanche', xeyep apagko' sa' hẽlmések negko'o aqsok kélnaqtósso yaqwayam ólnápok tén han agwatnek eñama mólwagqayam ma'a Dios Wesse' egegkok. 26 Hẽlyetlók sa' eyke negko'o m'a nennaqtósso nak, méko sa' xama enxoho kéltósso keymaxche', hakte sa' ólyésha chá'a negko'o xama neyseksa yaqwayam anlának nélpeykessamo Wesse' egegkok ma'a. Makke agya'ásegkok makham yaqsa sa' kexa agkegmenyéhok negko'o yaqwayam ólpeykeshok Wesse' egegkok ma'a. Sa' eyke agya'asagkohok ma'a nélwokmo enxoho'.
27 Wesse' egegkok axta eyke apyennaqtessásak apwáxok ma'a faraón, maxta eltamhók nahan elxog. 28 Aptáhak axta nahan faraón apcháneya Moisés se'e:
—Etyep kaxwók se'e, ná ewatámho aqsa kaxwo' hetyánegwatámho', hakte apwa'akteyk sa' agkok makham xama ekhem se'e sekhakxa nak, yetsapok sa'.
29 Tén axta Moisés aptáha apchátegmowágkokxo s'e:
—Tásek aptáhakxa seyáneya, móteyekxók sa' chá'a.