No hagas votos a la ligera
1 Cuando vayas a la casa de Dios, refrena tus pasos. En vez de acercarte para ofrecer sacrificios de gente necia, que no sabe que hace mal, acércate para oír.
2 No permitas que tu boca ni tu corazón se apresuren a decir nada delante de Dios, porque Dios está en el cielo y tú estás en la tierra. Por lo tanto, habla lo menos que puedas,
3 porque si te preocupas mucho, tienes pesadillas; y si hablas mucho, dices tonterías.
4 Cuando le hagas una promesa a Dios, no tardes en cumplírsela, porque a Dios no le agrada la gente necia. Cumple lo que prometas,
5 porque es mejor que no prometas, y no que prometas y no cumplas.
6 No permitas que tus labios te hagan pecar, ni digas delante del ángel que lo hiciste por ignorancia. ¿Para qué provocar que Dios se enoje por tus palabras, y que destruya todo lo que has hecho?
7 Tú debes temer a Dios. Porque cuando los sueños aumentan, también aumentan las palabras huecas.
La vanidad de la vida
8 Si en tu provincia ves que se oprime a los pobres, y que se tuercen el derecho y la justicia, esto no debe asombrarte, porque sobre un alto oficial hay otro más alto, y por encima de ellos hay uno más alto.
9 ¿Y qué provecho saca la tierra de todo esto? ¿Acaso el rey está al servicio del campo?
10 Quien ama el dinero, jamás tiene suficiente. Quien ama las riquezas, nunca recibe bastante. ¡Y también esto es vanidad!
11 Cuando aumentan los bienes, aumentan los comensales. ¿Y qué gana su dueño con esto, aparte de poder contemplar sus bienes?
12 El que trabaja tiene dulces sueños, aun cuando coma mucho o coma poco. En cambio, al rico tanta abundancia le quita el sueño.
13 He visto un mal terrible bajo el sol, y es que las riquezas acumuladas acaban por perjudicar a su dueño,
14 pues las puede perder en un mal negocio, ¡y a los hijos que tuvo no les dejará nada!
15 Al final, se irá tal como vino, es decir, tan desnudo como cuando salió del vientre de su madre, ¡y nada se llevará de todo su trabajo!
16 También esto es un mal terrible, que se vaya tal como vino. ¿De qué le habrá servido trabajar tanto para nada?
17 Para colmo, toda su vida la pasará comiendo a oscuras, y en medio de muchos afanes, dolores y miseria.
18 Pero algo bueno he visto. Y es que no hay nada mejor que comer y beber y gozar, cada día de nuestra vida, del fruto del trabajo con que nos agobiamos bajo el sol. Esa es la herencia que de Dios hemos recibido.
19 A cada uno de nosotros Dios nos ha dado riquezas y bienes, y también nos ha dado el derecho de consumirlas. Tomar nuestra parte y disfrutar de nuestro trabajo es un don de Dios.
20 Y como Dios nos llena de alegría el corazón, no nos preocupamos mucho por los días de nuestra vida.
Kéméxcheyk anlának ma'a aqsok nenxeyenma nak anlána'
1 Apmeyákxeyk agkok Dios tegma appagkanamap apagkok, elanagkoho yaqwánxa etnehek: ná egkés aqsa aqsok aptósso apchaqhe aptémól'a m'a énxet ekyeyháxma mey'áseyak la'a aqsok ekmaso apkelane, epenchesho sekxók apkeláneykekxa aptáhakxa yaqwayam elyahakxohok Dios.
2 Ná epekhés exének elanaksek aqsok Dios, nágkaxén apwáxok elanaksek heykxe aqsok Dios, hakte apheyk Dios ma'a néten, keñe exchep se'e náxop. Ná exámasák appeywa m'a apkepwagkexa enxoho, 3 hakte xámok agkok élchetamso apwáxok, katsagkassesek apwanmagko, apxámáseykxeyk agkok han appeywa, exénwók ma'a megkapayhawo nak chá'a antéhek.
4 Apxénchek agkok elanaksek aqsok Dios, elanés ekmanyehe, hakte etaqnawhok chá'a Dios ma'a énxet ekyeyháxma nak. Elána m'a aqsok apxeyenma nak elána', 5 hakte tásek mexénhek elának aqsok, megkaxnawok ma'a apxéna enxoho elának aqsok, keñe melanye'.
6 Nágyoho aqsa kalanaksek mey'assáxma m'a appeywa, keñe exének eyesagko aptáhakxa nápaqto' ma'a Dios apkeláneykha nak. Yaqsa ektáha apkeltamho nak elókasek Dios eñama m'a aqsok apxeyenma exchek xép, tén han yetsagkassásekxak katnehek ma'a ekyókxoho aqsok apkelane nak xép. 7 Kéméxcheyk xép etnehek apcháyo m'a Dios, neyseksa ekxákma élwanmésso ekmaso énxet'ák, tén han neyseksa élpaqmétamáxche naqsa, cham'a aqsok mékoho nak.
Aqsok megkapéwomo nak élánamáxche
8 Nágkatlakkas aqsa apwet'a enxoho énxet'ák meyke aqsok apagkok kélnaqtawásegkoho xama apchókxa, tén han megkóltaqmelchessásekxo enxoho chá'a apheykha, essenhan megkóllánésa enxoho chá'a m'a ekpayhawo nak kólteméssesek, hakte énxet ekha nak kéláyo, elanha chá'a m'a aptáha nak kéláyo apagko', keñe apteme nak néten agko' kéláyókxa, elanha chá'a xa apqánet nak. 9 ¿Keya kéltéma nak ekxatakhe apchókxa xa? ¿Keya aptémakxa chá'a wesse' apwányam elanaksek aqsok énxet'ák apkeltamheykha nak yókxexma xa?
10 Énxet étsapma nak apnények selyaqye, emáwhok chá'a exámasagkok; énxet apmopmenyého nak exámasagkok aqsok apagkok, yának chá'a katnahak ántawók ma'a aqsok apagkok nak. Cháxa ektáha han aqsok eyaqhémo agwetak xa, 11 hakte xámákxeyk agkok aqsok egagkok, kaxámagkok han chá'a nélmeykha. ¿Yaqsa aqsok hegmések xa? Wánxa aqsa hegmések ma'a nenlányo nak chá'a aqsok egagkok ekyetnakxa nak. 12 Énxet ekha nak aptamheykha, ketsék eykhe chá'a etwok apto, awanhek essenhan chá'a katnehek, tásek eyke katnehek chá'a apteyenma; keñe m'a énxet ekxámokma nak aqsok apagkok, metyenek chá'a axta'a kaxének apwáxok aqsok apagkok.
13 Xama aqsok eyke naqsók eyaqhama nak chá'a ko'o ewáxok sekweteya keso náxop: nenxámáséyak aqsok egagkok, katwasha chá'a m'a ektáha nak apagkok, 14 hakte asagkek agkok apkelyánmagkásamap, awanchek kasawhaksek ma'a ekyókxoho nak aqsok apagkok ekxámokma, yetneyk agkok han apketche xama, méko katnehek aqsok apnegkencháseykekxa natámen. 15 Sa' katnehek makham etaqhohok ma'a ektémakxa axta sekxók apteyékmo keso náxop: meyke apáwa, meyke apseykekxa xama aqsok eñama m'a aptekkesso axta aptamheykha. 16 Cháxa naqsók ektáha eyaqhe egwáxok xa: nentaqhémo, ekhawo ektémakxa axta sekxók nenteyékmo keso náxop. ¿Yaqsa aqsok katekkessesek ma'a eyaqhémo nak apchaqhamap aptamheykha keso náxop? 17 Weykmok han apweynchámeykha ekmaso keso náxop, yetlo élya'assóxma, tén han aplegeykegkoho, tén han eklo apwáxok.
18 Wánxa eyke aqsa ko'o sekweteya ektaqmela antók nento, tén han agyenek ma'a negyá nak, tén han hempeykessásekxak egwáxok ma'a nentamheykha nentekkesso, neyseksa negha ekyaqwate keso náxop, ektáha nak Dios segmésso, hakte cháxa ektáha negko'o sempehewayam xa. 19 Dios apkelmésso nak ekxámokma aqsok énxet, egkések nahan chá'a yaqwayam etwok, tén han etnehek apagkok, Dios nahan chá'a keñamak ma'a ekpeykessáseykekxa nak chá'a apwáxok aptamheykha aptekkesso, 20 kasextohok nahan chá'a ekyetnakhassamo apwáxok ektémakxa apha keso náxop, hakte Dios chá'a egkések ekyawe agko' ekpayheykekxa apwáxok.