El gran mandamiento
1 »Estos son los mandamientos, estatutos y decretos que el Señor su Dios me ordenó que les enseñara, para que los pongan por obra en la tierra de la cual van a tomar posesión.
2 Para que todos los días de tu vida, tú, Israel, y tus hijos, y los hijos de tus hijos, teman al Señor su Dios y cumplan todos los estatutos y mandamientos que yo les mando cumplir, para que sus días sean prolongados.
3 Oye, Israel, y asegúrate de ponerlos por obra, para que te vaya bien en la tierra que fluye leche y miel, y te multipliques, tal y como el Señor y Dios de tus padres te lo ha prometido.
4 »Oye, Israel: el Señor nuestro Dios, el Señor es uno.
5 Y amarás al Señor tu Dios con todo tu corazón, y con toda tu alma, y con todas tus fuerzas.
6 Estas palabras que hoy te mando cumplir estarán en tu corazón,
7 y se las repetirás a tus hijos, y hablarás de ellas cuando estés en tu casa, y cuando vayas por el camino, y cuando te acuestes y cuando te levantes.
8 Las atarás en tu mano como una señal, y las pondrás entre tus ojos como frontales,
9 y las escribirás en los postes de tu casa, y en tus puertas.
Exhortaciones a la obediencia
10 »Cuando el Señor tu Dios te haya introducido en la tierra que juró dar a tus padres Abrahán, Isaac y Jacob, y te dé ciudades grandes y buenas que tú no edificaste,
11 y casas llenas de todo bien que tú no llenaste, y cisternas que tú no cavaste, y viñas y olivares que tú no plantaste, una vez que hayas comido y quedes satisfecho
12 ten cuidado de no olvidarte del Señor, que te sacó de Egipto, donde eras esclavo.
13 Al Señor tu Dios temerás, y solo a él servirás, y por su nombre jurarás.
14 No se irán ustedes tras dioses ajenos, tras los dioses de los pueblos que están en sus contornos,
15 porque el Señor tu Dios está en medio de ti, y es un Dios celoso. No sea que el furor del Señor tu Dios se encienda contra ti, y te borre de esta tierra.
16 »No tentarán al Señor su Dios, como lo hicieron en Masah.
17 Cumplan cuidadosamente los mandamientos, testimonios y estatutos que el Señor su Dios les ha ordenado cumplir.
18 Haz lo recto y lo bueno a los ojos del Señor, para que te vaya bien y entres y tomes posesión de la buena tierra que el Señor juró dar a tus padres,
19 y para que él arroje de tu presencia a tus enemigos, tal y como el Señor lo ha dicho.
20 »El día de mañana, cuando tu hijo te pregunte: “¿Qué significan los testimonios y estatutos y decretos que el Señor nuestro Dios les mandó cumplir?”,
21 le dirás: “En Egipto, éramos esclavos del faraón. Pero el Señor nos sacó de allá con mano poderosa.
22 Ante nuestros propios ojos, el Señor realizó en Egipto grandes señales y milagros terribles contra el faraón y contra toda su casa.
23 Nos sacó de allá, para traernos aquí y darnos la tierra que juró dar a nuestros padres.
24 El Señor nuestro Dios nos mandó cumplir todos estos estatutos, y temerlo, para que nos vaya bien siempre y él nos conserve la vida, como hasta el día de hoy.
25 Si tenemos cuidado de poner por obra todos estos mandamientos delante del Señor nuestro Dios, como él nos lo ha mandado, tendremos justicia.”
Ekyawakxa apkeltémókxa antéhek Dios
1 “Keso apkeltémókxa nak antéhek, tén han segánamakxa tén han nélánémaxchexa nak antéhek apkeltamho nak ko'o alxekmósek kéxegke m'a Dios Wesse' kélagkok, yaqwayam sa' kóllánegwók ma'a apkelókxa kélmáheyókxa nak kólmok. 2 Sa' kañék kéláyo chá'a kéxegke Dios Wesse' kélagkok xa, tén han kóllának chá'a segánamakxa, tén han apkeltémókxa nak chá'a antéhek neyseksók kélheykha makham, sekmésso axta ko'o kéxegke tén han ma'a kélketchek nak tén han ma'a kéltawán'ák nak; keñe sa' ahóxek agko' katnehek kélheykha. 3 Israelitas, kóllána sa'. Keñe sa' tásek chá'a katnehek ekteyapma aqsok kéllanakxa enxoho chá'a, kólxámagwomhok kélagko' sa' nahan ma'a xapop, ényahamakxa nak weyke nagkeygmenek tén han ma'a yányawhéna' apyegmenek ektémól'a kanyehek ma'a yegmen, ekhawo m'a apkeltennassama axta kéxegke egkések ma'a kélyapmeyk nano' nak Dios Wesse' apagkok.
4 “Kóleyxho énxet'ák Israel: Dios Wesse' egegkok apteme wánxa xama Wesse' egegkok.
5 “Kólásekhoho Dios Wesse' kélagkok, ekweykmoho kañók agko' kélwáxok, tén han ekweykmoho m'a élchetámeykegkaxa nak kélwáxok, tén han ekweykmoho m'a kélyennaqte nak.
6 “Kólpekken kélwáxok ekyókxoho m'a aqsok séltennasa exchek sakhem, 7 nágkólwatéssem kélxekmowáséyak ma'a kélketchek; kóltennasha chá'a xa amya'a nak, cham'a kélhakxa enxoho chá'a kélxagkok tén han ma'a ámay kélmahágkaxa enxoho chá'a, tén han ma'a kélyetna enxoho chá'a, tén han ma'a kélxatakha'a enxoho chá'a. 8 Kólnaqtehet sa' kélmék se'e apkeltémókxa nak antéhek, kólyepetches sa' nahan ekpayhakxa kélnát yaqwayam enxoho katnehek ekxénchesseykekxoho chá'a kélwáxok, 9 kólnaqtáxésák sa' nahan ma'a yámet élámha nak tén han ma'a apatña'ák nak ma'a kélxanák.
Moisés apkeltémo elyahakxohok israelitas
10 “Elántaxnések sa' kéxegke Dios Wesse' kélagkok ma'a apkelókxa apteméssessamakxa axta ekmámnaqsoho agko' apmáheyo egkések ma'a kélyapmeyk nano nak, cham'a Abraham, Isaac tén han ma'a Jacob, xapop apheykegkaxa nak tegma apkelyawe apkeltaqmalma, megkatnaha nak kéxegke kéllánéyak; 11 yetlo m'a tegma élláneykegkoho nak aqsok éltaqmalma m'a kañe', megkatnaha nak kéxegke kélxatméyak; tén han yetlo m'a yámelchet megkatnaha nak han kéxegke kélmetméyak, tén han ma'a anmen yámet kélcheneykekxa', tén han olivos yámet megkatnaha nak kéxegke kélcheneykekxa', kóltawagkok sa' eyke ekwokmoho kélyaqkanakmo. 12 Temék sa' agkok xa, nágkólwánaqma aqsa m'a Wesse' egegkok, ektáha axta apkelántekkesso m'a Egipto, kéltémakxa axta kélásenneykha naqsa. 13 Kólpeykesho chá'a Dios Wesse' kélagkok, kólteme chá'a wánxa kéláyo m'a, peyk sa' agkok chá'a kólteméssesek ekmámnaqsoho agko' kélpeywa, kóltemésses chá'a wánxa ekmámnaqsoho m'a Wesse' egegkok apwesey nak. 14 Nágkólyetlakxa m'a aqsok kéláyókxa apkelpeykessamo nak chá'a énxet'ák apheykha nak kélnepyáwa, 15 hakte cham'a Dios Wesse' kélagkok, apha nak kélnepyeseksa kéxegke, apteme Dios apkelmeyeykha, apwanchek nahan eltaqnaweygkok kéxegke tén han emasséssamhok apagko' keso náxop.
16 “Nágkólyepkén aqsa Dios Wesse' kélagkok, kéltéméssessama axta m'a kélheykmo axta yókxexma Masá. 17 Nágkólyensem kéllánéyak ma'a apkeltémókxa nak chá'a kóltéhek ma'a Dios Wesse' kélagkok, tén han ma'a nélánémaxchexa nak chá'a antéhek tén han segánamakxa, apkeltémo axta kóllána'. 18 Kóllána' chá'a m'a aqsok ekpéwomo nak tén han ma'a ekleklamo nak chá'a apwáxok elanok ma'a Wesse' egegkok, yaqwayam sa' kataqmelek chá'a ekteyapma ekyókxoho aqsok kéllanakxa enxoho chá'a, tén han kólmok ma'a xapop ektaqmalma apteméssessama axta ekmámnaqsoho agko' yaqwayam egkések Wesse' egegkok ma'a kélyapmeyk nanók axta kéxegke, 19 yaqwayam sa' yának yenyahagkok kélmonye'e kéxegke Wesse' egegkok apyókxoho m'a kélenmexma nak, ekhawo m'a apkeltennassama axta chá'a etnéssesek.
20 “Apkelmaxneyáha sa' agkok han xama ekhem kélketchek etnehek se'e: ‘¿Yaqsa aqsok ma'a apkeltémókxa nak chá'a antéhek, tén han segánamakxa tén han nélánémaxchexa nak chá'a antéhek apkeltémo nak chá'a anlának ma'a Dios Wesse' egegkok?’ 21 Sa' kóltéhek kéxegke kólátegmowagkokxak se'e: ‘Negko'o axta nenteme faraón apkelásenneykha naqsa m'a negheykegkaxa axta Egipto, tén axta Wesse' egegkok sẽlántekkessama m'a ekyetlómo ekyawe agko' apmopwána. 22 Negweteyak axta negko'o ekwányam agko' aqsok magkenatchesso nak agwetak apkelane Wesse' egegkok ma'a Egipto, tén han ma'a aqsok sempelakkasso nak agwetak ekmaso agko' apkenmexma m'a faraón tén han ma'a apyókxoho apnámakkok; 23 tén axta sẽlántekkessama negko'o m'a, ẽlya'assegkek axta m'a xapop apkeltennassamakxa axta egkések ma'a ẽlyapmeyk nano', egméssegkek axta nahan ma'a. 24 Tén axta Dios Wesse' egegkok apkeltémo anlanagkok ekyókxoho s'e apkeltémókxa nak chá'a antéhek, tén han agáwhok chá'a, yaqwayam enxoho kataqmelek chá'a ekteyapma ekyókxoho m'a aqsok nenlanakxa enxoho chá'a tén han hegmések chá'a nélyennaqte, ekhawo nak se'e kaxwo nak. 25 Ekpéwomo nentémakxa antéhek nápaqtók Dios Wesse' egegkok nenlana enxoho yetlo nentaqmelchessamo s'e apkeltémókxa nak chá'a antéhek, ekhawo apkeltémókxa nak chá'a antéhek.’