Condiciones para la restauración y la bendición
1 »Cuando todo esto te haya sobrevenido, es decir, la bendición y la maldición que he puesto ante ti, si estando en medio de todas las naciones a las que el Señor tu Dios te haya arrojado te arrepientes
2 y con todo tu corazón y con toda tu alma te vuelves al Señor tu Dios, lo mismo que tus hijos, y prestas atención a su voz conforme a todo lo que hoy te mando cumplir,
3 entonces el Señor tu Dios hará volver a tus cautivos, y tendrá misericordia de ti, y volverá a recogerte de entre todos los pueblos por donde te haya esparcido.
4 Aun cuando tus desterrados se encuentren en los lugares más remotos que hay debajo del cielo, de allí te tomará y te recogerá el Señor tu Dios.
5 »El Señor tu Dios te hará volver a la tierra que tus padres recibieron en propiedad, y será tuya; y te tratará con bondad y te multiplicará más que a tus padres.
6 »El Señor tu Dios circuncidará tu corazón, y el corazón de tu descendencia, para que lo ames con todo tu corazón y con toda tu alma, y tengas vida.
7 »El Señor tu Dios pondrá todas estas maldiciones sobre tus enemigos, y sobre los que te odiaban y te perseguían.
8 Y tú volverás, y escucharás la voz del Señor, y pondrás por obra todos los mandamientos que hoy te ordeno cumplir.
9 »El Señor tu Dios te hará prosperar en todo lo que hagas con tus manos, y multiplicará el fruto de tu vientre, el fruto de tu bestia, y el fruto de tu tierra. Sí, el Señor volverá a solazarse contigo para bien, tal y como se solazó con tus padres,
10 siempre y cuando obedezcas la voz del Señor tu Dios y cumplas los mandamientos y los estatutos escritos en este libro de la ley; y siempre y cuando te vuelvas al Señor tu Dios con todo tu corazón y con toda tu alma.
11 »Este mandamiento que hoy te ordeno cumplir no es demasiado difícil para ti, ni se halla lejos.
12 No está en el cielo, como para que digas: “¿Quién subirá por nosotros al cielo, y nos lo traerá, para que lo escuchemos y lo cumplamos?”
13 Tampoco está al otro lado del mar, como para que digas: “¿Quién cruzará el mar por nosotros, y nos lo traerá, para que lo escuchemos y lo cumplamos?”
14 A decir verdad, la palabra está muy cerca de ti: está en tu boca y en tu corazón, para que la cumplas.
15 »Fíjate bien: hoy he puesto delante de ti la vida y el bien, la muerte y el mal.
16 Lo que yo te mando hoy es que ames al Señor tu Dios, que vayas por sus caminos, y que cumplas sus mandamientos, sus estatutos y sus decretos, para que vivas y seas multiplicado, y para que el Señor tu Dios te bendiga en la tierra de la cual vas a tomar posesión.
17 »Pero si apartas tu corazón y no prestas atención, y te dejas llevar, y te inclinas ante dioses ajenos y les sirves,
18 en este día yo les hago saber que ustedes serán destruidos por completo, y que no prolongarán sus días en la tierra al otro lado del Jordán, de la cual van a tomar posesión.
19 Hoy pongo a los cielos y a la tierra por testigos contra ustedes, de que he puesto ante ustedes la vida y la muerte, la bendición y la maldición. Escoge, pues, la vida, para que tú y tu descendencia vivan;
20 y para que ames al Señor tu Dios, y atiendas a su voz, y lo sigas, pues él es para ti vida y prolongación de tus días. Así habitarás la tierra que el Señor juró a tus padres, Abrahán, Isaac y Jacob, que les daría a ustedes.»
Apkelánémakpexa chá'a etnahagkok énxet'ák yaqwayam kataqmalmakha apwáxok elanok Dios
1 “Cháhapwa'ak sa' agkok kéxegke ekyókxoho m'a aqsok séltennassama axta, cham'a ektaqmalma nak negha tén han ma'a ekmaso nak negha sekmésa axta ko'o yaqwayam kólyésha, kelchetagkáseyha sa' agkok kélwáxok neyseksa kélheykha m'a apkexakhagweykenxa axta Dios Wesse' kélagkok, nepyeseksa m'a pók aptémakxa énxet'ák 2 kélya'aweykto enxoho Wesse' egegkok tén han kélyahákxoho enxoho ekweykmoho kañók agko' kélwáxok tén han ekweykmoho m'a élchetámeykegkegkaxa nak kélwáxok, kéxegke tén han ma'a kélketchek nak, séltamho nak ko'o kóltéhek se'e kaxwo' nak, 3 eyaqmagkasek sa' makham mók apteméssesakxa kéxegke m'a Dios Wesse' kélagkok, kélyósekak sa' nahan elano'. Yánchásekxak sa' makham enaqlósawakxak ma'a apchókxa apkelya'assamakxa axta apkelántekkessama, 4 makhawók sa' eykhe katnehek kélya'assamakxa kéxegke kélexpáncháseykha m'a yókxexma makhawók agko' nak keso náxop, sa' kóleñék yának kólchexyók makham Dios Wesse' kélagkok ma'a, sa' emhagkok elchetmok ma'a. 5 Yának sa' kólmeyenták makham Wesse' egegkok ma'a apchókxa apmomakxa axta m'a kélyapmeyk nanók axta kéxegke, kólmekxak sa' makham kéxegke m'a; etaqmelchessesek sa' kélheykha, elmések sa' apxámokma apagko' kélketchek, mexók sa' ma'a apweykenxa axta apketchek ma'a kélyapmeyk nanók axta. 6 Enegkenchesagkok sa' kélqahasso ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho kélwáxok kéxegke, ekweykekxoho m'a kéltawán'ák kélnentámen nak, yaqwayam sa' kólásekhohok chá'a ekweykmoho kañók agko' kélwáxok tén han ekweykmoho m'a élchetámeykegkaxa nak chá'a kélwáxok, yaqwayam sa' kawegqohok kélheykha s'e apchókxa nak. 7 Yának sa' káhapwak Dios Wesse' kélagkok kélenmexma nak kéxegke s'e ekyókxoho aqsok ekmaso nak, tén han nepyeseksa m'a ektáha nak chá'a apmenxeneykha yetlo apkeltaqnawéyak, 8 keñe sa' kéxegke kólyo'óták makham ma'a Wesse' egegkok, kólyahakxohok sa' nahan, kóllának sa' nahan ekyókxoho m'a apkeltémókxa nak chá'a antéhek séltamho exchek ko'o kóllának se'e sakhem nak. 9 Keñe sa' Wesse' kélagkok etaqmelchessesek chá'a ekyókxoho m'a aqsok kéllanakxa enxoho chá'a, exámássesek sa' ma'a kélketchek, tén han ma'a weyke kélnaqtósso tén han ma'a aqsok kélcheneykekxa nak kélnakxo; naqso', kapayhekxak sa' makham apwáxok Dios Wesse' kélagkok ma'a ektaqmela sa' makham apteméssesakxa, ektéma axta ekpayheykekxo apwáxok apteméssessamakxa m'a kélyapmeyk nanók axta kéxegke, 10 kélyahákxoho enxoho chá'a m'a Dios Wesse' kélagkok, kéllana enxoho chá'a m'a apkeltémókxa nak chá'a antéhek tén han segánamakxa eknaqtáxésamaxko nak se'e weykcha'áhak segánamakxa nak, tén han kélya'aweykto enxoho chá'a ekweykmoho kañók agko' kélwáxok tén han ekweykmoho m'a élchetámeykegkaxa nak chá'a kélwáxok.
11 “Yeskohók kéxegke kóllának se'e segánamakxa sekmésa exchek ko'o kéxegke s'e sakhem nak, kélwanchek kóllána'. 12 Megkeytnók ma'a néten nak, yaqwayam enxoho kóltéhek chá'a kólpaqmétek kólámenyéhok se'e: ‘¿Yaqsa sa' kamhagkok néten, yaqwayam enxoho hensantagkasek tén han hẽlya'assásegwók, yaqwayam enxoho anlána'?’ 13 Megkeytnók nahan ma'a neyp wátsam ekwányam nak, yaqwayam enxoho kóltéhek chá'a kólpaqmétek se'e: ‘¿Yaqsa sa' kayeykhekxak wátsam ekwányam, yaqwayam enxoho hensantagkasek negko'o tén han hẽlya'assásegwók, yaqwayam enxoho anlána'?’ 14 Yetnegkek ketók agko' kélheykegkaxa kéxegke m'a nélánémaxchexa nak antéhek; yetnegkek ma'a kélatña'ák nak tén han ma'a élchetámeykegkaxa nak chá'a kélwáxok, yaqwayam enxoho kóllának chá'a.
15 “Kóllano, sakhem ko'o sekmésa kéxegke yaqwayam kólyésha m'a ekyennaqte nak egnények tén han ma'a ektaqmalma nak negha, tén han ma'a nétsapma nak tén han ma'a ekmaso nak negha. 16 Kélyahákxók agkok ma'a séltamho exchek ko'o kóllának se'e sakhem nak, tén han kélásekhawo enxoho m'a Dios Wesse' kélagkok, kélyetlawa enxoho m'a ámay apagkok nak, kéllana enxoho chá'a m'a apkeltémókxa nak chá'a antéhek tén han segánamakxa tén han nélánémaxchexa nak chá'a antéhek, ahóxek sa' katnehek kélheykha, kólwetak sa' nahan apxámokma m'a kélketchek, etaqmelchessesek sa' nahan kélheykha Dios Wesse' kélagkok ma'a apchókxa yaqwánxa sa' kólmok. 17 Sa' agkok kólyahákxak ekyókxoho nak xa, kél'awo enxoho kalyetnakhássók ma'a mók aqsok kéláyókxa nak, yaqwayam enxoho kólpeykesho' tén han kólháxahagkok chá'a amonye'e m'a, 18 éltennássek ko'o kéxegke sakhem naqsók sa' kóletsapok, megkawegqók sa' kélheykha m'a apchókxa yaqwánxa sa' kólmok natámen kélyekheykekxa m'a neyp wátsam Jordán nak. 19 Ekpekkenchek ko'o sakhem néten tén han náxop yaqwayam katnehek ekweteykegkoho chá'a m'a aqsok kélyéságkaxa enxoho chá'a kéxegke, hakte ekméssek xeyk ko'o yaqwayam kólyésha m'a ekyennaqte nak egnények tén han ma'a nétsapma nak, tén han ma'a ektaqmalma nak negha tén han ma'a ekmaso nak negha. Kólyésha sa' ma'a, ekyennaqtamakxa nak egnények, yaqwayam enxoho kawegqohok kélweynchámeykha kéxegke tén han ma'a kéltawán'ák kélnentámen nak; 20 kólásekhoho chá'a m'a Dios Wesse' kélagkok, kólyahakxoho chá'a, kólteme chá'a meyke kélyenseyam kélyetleykha, hakte sa' kañék ekyennaqte kélnénya'ák kéxegke m'a tén han apxámokma apagko' apyeyam kélheykha m'a apchókxa apteméssessama axta ekmámnaqsoho agko' egkések Wesse' egegkok ma'a Abraham, Isaac tén han ma'a Jacob, cham'a kélyapmeyk nanók axta kéxegke.”