1 »Cuando alguien tome una mujer y se case con ella, si después no le agrada por haber hallado en ella alguna cosa indecente, le escribirá una carta de divorcio, se la entregará personalmente, y la despedirá de su casa.
2 »Al salir de su casa, ella podrá casarse con otro hombre.
3 Pero si el segundo esposo la aborrece y le escribe una carta de divorcio, y se la entrega personalmente y la despide de su casa, o si este segundo esposo muere,
4 el primer marido que la despidió no podrá volver a tomarla por esposa, pues ha quedado impura. Eso sería un acto repugnante delante del Señor, y tú no debes corromper la tierra que el Señor tu Dios te da en posesión.
5 »Cuando alguien esté recién casado, no podrá ser enviado a la guerra, ni se le ocupará en ninguna otra cosa. Durante un año se quedará libre en su casa, para disfrutar de la mujer que tomó por esposa.
6 »No tomes en prenda las piedras del molino, porque es lo mismo que tomar en prenda la vida de un hombre.
7 »Si alguien secuestra a uno de sus compatriotas israelitas, y se descubre que lo ha hecho esclavo, o lo ha vendido, ese bandido será condenado a muerte. Así quitarás de en medio de ti el mal.
8 »En cuanto a alguna plaga de lepra, ten cuidado de aplicar diligentemente todas las enseñanzas de los sacerdotes levitas y de seguir al pie de la letra las instrucciones que yo les he dado.
9 Acuérdate de lo que el Señor tu Dios hizo en el camino con María, después de que ustedes salieron de Egipto.
10 »Cuando des a tu prójimo algo en préstamo, no entres en su casa para recibir algo en prenda.
11 Quédate afuera, y deja que el hombre a quien hiciste el préstamo sea quien te entregue la prenda.
12 Si ese hombre es pobre, no retendrás su prenda durante la noche,
13 sino que sin falta se la devolverás al ponerse el sol. Así él podrá dormir con su ropa, y te bendecirá, y delante del Señor tu Dios se te contará como un acto de justicia.
14 »No oprimas al jornalero pobre y menesteroso, ya sea este uno de tus compatriotas o algún extranjero de los que habitan en tu tierra y dentro de tus ciudades.
15 Le pagarás su jornal el mismo día, antes de que se ponga el sol, pues ese hombre es pobre y necesita su paga para vivir. De lo contrario, pedirá ayuda al Señor, y esto será un pecado en tu contra.
16 »Ningún padre morirá en lugar de su hijo, ni tampoco ningún hijo morirá en lugar de su padre; cada uno responderá por su propio pecado.
17 »No tuerzas el derecho de los extranjeros ni de los huérfanos, ni tomes en prenda la ropa de las viudas.
18 Acuérdate de que fuiste esclavo en Egipto, y que de allí te rescató el Señor tu Dios. Por lo tanto, yo te mando que actúes así.
19 »Cuando siegues el trigo de tu campo, y dejes algún manojo en el campo, no regreses a recogerlo; déjalo allí para los extranjeros, los huérfanos y las viudas. Así te bendecirá el Señor tu Dios en todo lo que hagas.
20 »Cuando sacudas tus olivos, no recorras todas las ramas que dejes tras de ti; déjalas para los extranjeros, los huérfanos y las viudas.
21 »Cuando vendimies tu viña, no rebusques lo que se haya quedado; déjalo para los extranjeros, los huérfanos y las viudas.
22 Acuérdate de que fuiste esclavo en Egipto. Por lo tanto, yo te mando que actúes así.
Segánamakxa ekxeyenma nak negyamasma entáwa'
1 “Apmeyk agkok xama kelán'a énxet yaqwayam etnehek aptáwa', keñe ekmassa enxoho ekleya apwáxok eñama apwetasso xama aqsok ekmaso agko' élane, egkések sa' xama weykcha'áhak aptáxésso ekxeyenma nak negyamasma entáwa', keñe sa' yáphaksek katyapok ma'a apxagkok. 2 Awanchek sa' nahan kamekxak pók énxet natámen ekteyapma m'a apxagkok nak; 3 aptaqnawágwokmek sa' agkok nahan ma'a kaxwe ekmeykekxa nak, apmésa enxoho nahan ma'a xama weykcha'áhak ekxeyenma nak negyamasma entáwa', apcháphasa enxoho katyapok ma'a apxagkok nak, essenhan apketsapa enxoho xa kaxwe atáwa' nak, 4 keñe sa' ma'a apkemha apmonye' atáwa' axta, mopwanchek sa' emekxak makham, hakte ekmanyása agko' émpehek kaxwók entáhak ma'a; katnehek sa' xama aqsok ekmanyása agko' élánamáxche nápaqtók ma'a Wesse' egegkok, megkeymexchek kéxegke kóltawasha m'a apchókxa apméssamakxa nak Dios Wesse' kélagkok yaqwayam kóltéhek kélagkok kélagko'.
Segánamakxa mók ektémakxa nak chá'a
5 “Kaxwe élyamhopma sa' agkok xama énxet, mopwanchek sa' emhagkok ma'a émpakháxchexa enxoho, megyánékpek sa' nahan elánegwók aqsa chá'a mók aptamheykha ekweykmoho xama apyeyam; exek sa' aqsa chá'a apxagkok ekyókxoho xa xama apyeyam nak, yaqwayam sa' kapayhekxak awáxok ma'a aptáwa'.
6 “Nágkólmaxna chá'a kélmók ekyaqmageykekxa aqsok kélmassáseykha m'a aqsok aktek ektekxekxo kélyeykesso nak chá'a kélmek, essenhan ma'a meteymog kéltekxekxo nak chá'a aqsok, hakte máxa sa' katnehek kélmaxneya enxoho kéxegke ekmésso nak chá'a apto kélmók kéltáha enxoho xa ektáha nak.
7 “Kélwetágkok sa' agkok appósakxa xama appeywomo xamo' israelitas yaqwayam etnéssesek apchásenneykha naqsa essenhan yaqwayam eyenyekxak ekha ekyánmaga, yáneykpok sa' ematñekxa', yaqwayam sa' kólmasséssók aqsok ekmaso ekteyapma kélnepyeseksa kéxegke.
8 “Tekkek sa' agkok negmasse ektepelchamáxche nak egyempehek, kóllána sa' meyke kéláyam xama enxoho m'a aptáhakxa enxoho apmésso appeywa m'a apkelmaxnéssesso nak Dios énxet'ák apagkok levitas. Kéméxcheyk chá'a kóllának ekyókxoho ekhawo sektémakxa axta chá'a ko'o sélanagkama séltémókxa etnahagkok ma'a énxet'ák nak. 9 Kaxénwakxoho sa' kélwáxok apteméssessamakxa axta Dios Wesse' kélagkok María m'a ámay, cham'a natámen axta kélánteyapma kéxegke m'a Egipto.
10 “Kélmassáseyha sa' agkok chá'a xama aqsok kélagkok kélmók, nágkóltaxnegwom chá'a m'a kañe' apxagkok nak kóllekwók xama aptaxno, ekyaqmageykekxa m'a aqsok kélmassáseykha. 11 Kólchenegwom sa' aqsa chá'a m'a yókxexma nak, kólleyx sa' aqsa chá'a elekwakxések ma'a apáwa yaqwayam nak chá'a egkések ekyaqmageykekxa m'a aqsok kélmassáseykha. 12 Énxet meyke aqsok apagkok sa' agkok ma'a kélmók, nágkólmallahanchásekxa chá'a axta'a kélmeykha m'a apchaqlamap apmésso nak ekyaqmageykekxa m'a aqsok kélmassáseykha; 13 kólmeyásekxak sa' chá'a m'a amonye' ektaxnól'a ekhem, yaqwayam sa' yaqlakpok chá'a m'a apchaqlamap nak apmako enxoho etyenek. Keñe sa' egkések ekxeyenma apwáxok kéxegke m'a, keñe sa' kéxegke tásek katnehek kéllane aqsok nápaqtók ma'a Dios Wesse' kélagkok.
14 “Nágkólnaqtawasagkoho chá'a m'a énxet'ák meyke agko' nak chá'a aqsok apagkok, kólyánmagkas chá'a heykxe m'a ekyánmaga apkeltamheykha, cham'a xama kélókxa xamo' nak kéxegke essenhan ma'a énxet apkeñama nak mók apkelókxa apheykha nak chá'a pók xam'a m'a tegma apkelyawe kélagkok. 15 Kólyánmagkas chá'a apkeltamheykha yókxoho ekhem, amonye' enxoho chá'a yaqwayam kayaqtések, hakte énxet meyke aqsok apagkok ma'a, apmenyeyk chá'a xa selyaqye nak yaqwayam enxoho emha chá'a. Ewónmakha katnehek Wesse' egegkok eltennaksek kélteméssesakxa kéxegke megkólmésa enxoho chá'a ekyánmaga apkeltamheykha, keñe sa' kéxegke kalpehemmok kéllánéyak megkólya'assáxma.
16 “Metekyewekxeyk sa' chá'a apyapmeyk eñama apkelsexnenagko chá'a apkelánéyak aqsok ekmaso m'a apketchek, metekyewekxeyk sa' nahan chá'a kélketchek eñama apkelsexnenagko chá'a apkelánéyak aqsok ekmaso m'a apyapmeyk nak, xama xama sa' chá'a yetsapok eñama aptémakxa apagkok apagko' mey'assáxma.
17 “Nágkóltemésses chá'a xama enxoho megkapayhawo nak chá'a anteméssesek ma'a énxet'ák apkeleñama nak mók apkelókxa tén han ma'a élyéheykha nak, nágkólyementem nahan chá'a élnaqta ekyaqmageykekxa aqsok kélmassáseykha m'a xentampe'e nak. 18 Nágkalwagqamák kéxegkáxa kélteme axta kélásenneykha naqsa m'a kélheykencha'a axta Egipto, tén han apkelántekkessama axta Dios Wesse' kélagkok ma'a; cháxa keñamak séltamho nak ko'o kóllának ekyókxoho xa.
19 “Kéleykmók sa' agkok kéxegke xama kéltete kélyaqtónma hótáhap apaktek kélyekhámeykxo enxoho aqsok kélnakxo kélcheneykekxa m'a namyep kélagkok, nágkóltaqhoho aqsa kólwakxa'; kólnegkenekxa sa' aqsa chá'a yaqwayam elmok ma'a énxet'ák apkeleñama nak mók apkelókxa apheykha nak kélnepyeseksa kéxegke, essenhan ma'a élyeheykha nak, essenhan ma'a xentampe'e nak, yaqwayam sa' etaqmelchessesek chá'a Dios Wesse' kélagkok ma'a ekyókxoho aqsok kéllanakxa enxoho chá'a kéxegke.
20 “Kélnakxeyk sa' agkok ekyexna m'a olivo yámet kélcheneykekxa, nágkólchetámekxoho chá'a éleymomáxche enxoho m'a aktegák nak; kóltaqmelchesses sa' chá'a énxet'ák apkeleñama nak mók apkelókxa, tén han élyeheykha tén han xentampe'e m'a éleymomáxche nak ekyexna.
21 “Kélnakxeyk sa' agkok nahan ma'a anmen yámet kélcheneykekxa, nágkólchetámekxoho chá'a kéxegke xama enxoho éleymomáxche m'a xama awhak; kóltaqmelchesses sa' chá'a énxet'ák apkeleñama nak mók apkelókxa, tén han élyeheykha tén han xentampe'e m'a éleymomáxche nak. 22 Kaxén kéxegkáxa kélwáxok kélteme axta kélásenneykha naqsa m'a kélheykegkaxa axta Egipto; cháxa keñamak séltamho nak kóllának ekyókxoho xa.