El pacto renovado
(Ex 34.1-10)
1 »En aquel tiempo el Señor me dijo: “Lábrate dos tablas de piedra, como las primeras, y haz un cofre de madera para ellas. Sube luego al monte para encontrarte conmigo.
2 Yo escribiré en esas tablas las palabras que estaban en las tablas que quebraste, las primeras; y luego tú las pondrás en el cofre.”
3 Yo hice un cofre de madera de acacia, y labré dos tablas de piedra, como las primeras, y con las dos tablas en la mano subí al monte.
4 Y el Señor escribió en las tablas los diez mandamientos que les había dado en el monte, de en medio del fuego, el día de la asamblea. El Señor me dio las tablas, y su escritura era acorde con la primera.
5 Cuando bajé del monte y volví, puse las tablas en el cofre que había hecho, y allí están, tal y como el Señor me lo ordenó.
6 »(Después los hijos de Israel partieron de Berot Bené Yacán a Mosera. Allí murió Aarón, y allí también fue sepultado, y en su lugar recibió el sacerdocio su hijo Eleazar.
7 De allí partieron a Gudgoda, y de Gudgoda a Jotbata, región que tiene arroyos.
8 En aquel tiempo el Señor apartó la tribu de Leví para que llevara el arca del pacto y para que estuvieran a su servicio, para honrarlo y para impartir bendiciones en su nombre, hasta el día de hoy.
9 Por eso Leví no recibió ningún terreno en propiedad, como lo recibieron sus hermanos, pues el Señor tu Dios es su herencia, como él mismo lo dijo.)
10 »Yo estuve en el monte cuarenta días y cuarenta noches, como la primera vez; y esta vez el Señor también me escuchó, y ya no quiso destruirte.
11 Al contrario, el Señor me dijo: “Anda, levántate y marcha al frente del pueblo, para que pasen a tomar posesión de la tierra que a sus padres juré que les daría.”
Lo que Dios exige
12 »Y ahora, Israel, ¿qué es lo que el Señor tu Dios pide de ti? Solamente que temas al Señor tu Dios, que vayas por todos sus caminos, y que ames y sirvas al Señor tu Dios con todo tu corazón y con toda tu alma;
13 que cumplas sus mandamientos y estatutos, los cuales hoy te ordeno cumplir, para que tengas prosperidad.
14 Fíjate bien: Los cielos, y los cielos de los cielos, y la tierra, y todas las cosas que hay en ella, son del Señor tu Dios.
15 Solamente de tus padres se agradó el Señor, y los amó, y de entre todos los pueblos escogió a su descendencia después de ellos, es decir, a ustedes, como hoy pueden verlo.
16 Así que circunciden el prepucio de su corazón, y no sigan siendo obstinados,
17 porque el Señor su Dios es Dios de dioses y Señor de señores; es Dios grande, poderoso y temible, que no hace acepción de personas ni acepta sobornos;
18 que hace justicia al huérfano y a la viuda, y que ama también al extranjero y le da pan y vestido.
19 Así que ustedes deben amar a los extranjeros, porque ustedes fueron extranjeros en Egipto.
20 »Al Señor tu Dios temerás, y solo a él servirás, y a él seguirás, y por su nombre jurarás.
21 Él es el objeto de tu alabanza; él es tu Dios, que ha hecho contigo todas estas cosas grandes y terribles, que con tus propios ojos has visto.
22 Cuando tus padres emigraron a Egipto, eran solo setenta personas. Pero ahora el Señor ha hecho de ti un pueblo tan numeroso como las estrellas del cielo.
Ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho kéltemessáseykekxa axnagkok
(Ex 34.1-10)
1 “Tén axta Wesse' egegkok aptéma seyenagkama s'e: ‘Elyaqtennoho sa' apagko' xeyep ánet meteymog élpayhe ekhémo m'a émha amonye' axta, elanés sa' nahan xama axagkok yántéseksek, tén sa' yántek ma'a néten egkexe yaqwayam sa' hélpaqhetchesakpohok ko'o. 2 Anaqtáxésagkok sa' ko'o ekhawo ektémakxa axta ekpeywa eknaqtáxésamaxche émha amonye' axta xa meteymog nak, cham'a apkelpaxqáteykekxo axta exchep, keñe sa' exatmok ma'a kañe' yántéseksek axagkok nak.’
3 “Éláneyak axta ko'o xama yántéseksek, apkeñama nak yámet wantep, keñe sélyaqténma nahan ánet meteymog élpayhe, élsamchek axta nahan seyántama m'a néten egkexe. 4 Tén axta Wesse' egegkok apnaqtáxéssama Diez apkeltémókxa nak antéhek ma'a meteymog nak, ekhawo apteméssessamakxa axta m'a émha amonye' axta, apkeltennassama axta kéxegke m'a néten egkexe, neyseksa táxa eyáléwe, negaqneykekxo axta negyókxoho. Elméssegkek axta, 5 tén axta sekteyapma ko'o m'a néten egkexe nak; ekxatamchek axta kañe' yántéseksek ma'a meteymog élpayhe nak, ekhawo m'a apkeltémókxa axta atnehek ma'a Wesse' egegkok, hágkek makham ma'a kañe' nak.”
6 (Apkelánteyepmeyk axta israelitas ma'a Beerot-bené-jaacán, apkelmeyeykekxeyk axta m'a yókxexma Moserá. Axta apketsapweykmok nahan Aarón ma'a, kélátawanyegkek axta nahan ma'a, apyaqmagkassegkek axta apteme apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok ma'a apketche Eleazar. 7 Apkelántépeykekxeyk axta makham ma'a, apkelmeyeykekxo m'a Gudgoda, tén axta apkelántépeykekxo makham ma'a Gudgoda nak apkelmeyeykekxo m'a Jotbata, yókxexma ekyetnamakxa axta ekyawe m'a yegmen. 8 Cháxa apkelyéseykegkaxa axta nahan Wesse' egegkok Leví énxet'ák apagkok yaqwayam eswok chá'a m'a yántéseksek ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho apagkok nak Wesse' egegkok, tén han yaqwayam exnakha chá'a nápaqto', tén han elpeykesho' tén han elmaxnéssesek chá'a yetlo apxeyenma apwesey, ekhawo aptamheykegkaxa nak makham se'e negwánxa nak. 9 Cháxa keñamak melxaweykegko nak xapop apagkok levitas nepyeseksa m'a apkelyáxeg'a tén han ma'a aqsok yaqwayam nak elxewekxa', hakte cha'a ekpayhémo yaqwayam chá'a elanha m'a Wesse' egegkok, ekhawo m'a apxeyenma axta m'a Wesse' egegkok.)
10 “Ekhegkek axta ko'o cuarenta ekhem tén han cuarenta axta'a m'a egkexe nak, hawók axta sektémakxa m'a sekxók axta, eháxenmók axta ko'o makham ma'a Wesse' egegkok, axta emáheyók emasséssók kéxegke, 11 axta aqsa aptemék seyenagkama s'e: ‘Exeg, elánekxa sa' aptáhakxa yaqwayam exog apmonye'e m'a énxet'ák, yaqwayam sa' kólxog, kólmok ma'a apchókxa séltennassama axta ko'o agkések ma'a kélyapmeyk nanók axta.’
Sẽlyáteyeykegkoho nak anlának Dios
12 “Israelitas, ¿Yaqsa apkeltamho kaxwók kóllának kéxegke m'a Dios Wesse' kélagkok? Wánxa aqsa apkeltamho kólyahakxoho' tén han kólyetlók kélyókxoho m'a ámay apagkok; tén han kólásekhoho', tén han kólpeykeshok ekweykmoho kañók agko' kélwáxok tén han ma'a élchetámeykegkaxa nak kélwáxok, 13 tén han kóllanagkok chá'a m'a apkeltémókxa nak chá'a antéhek, tén han ma'a segánamakxa apagkok nak, yaqwayam enxoho kataqmelek chá'a kélheykha. 14 Kólya'asagkoho chá'a Dios Wesse' kélagkok apteme apagkok ma'a néten tén han ma'a netnók agko' nak ma'a néten, tén han keso náxop tén han ma'a ekyókxoho aqsok ekhéyak nak awáxok. 15 Awanhók agko' axta eyke apmopmenyého Wesse' egegkok ma'a kélyapmeyk nano' axta kéxegke, apkelásekhayók axta nahan, tén axta natámen apkelyéseykencha'a nahan ma'a aptawán'ák neptámen nak, kéxegke m'a, nepyeseksa m'a apyókxoho pók aptémakxa nak énxet'ák, ekhawo negwet'a nak makham se'e negwánxa nak.
16 “Kólpekken kélwáxok ma'a kélqahasso nak ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho, nágkóllenxanmagkoho kélteme élyennaqte kélwáxok, 17 hakte cham'a Dios Wesse' kélagkok nak kéxegke apteme Dios Wesse' agkok ma'a ekyókxoho aqsok kéláyókxa nak tén han apteme Wesse' apagkok ma'a apyókxoho kelwesse'e apkelwányam nak keso náxop; apteme nahan Dios apwányam apagko', ekha apyennaqte tén han mageysso agè', metnéssesso nak han apyeykhamap pók elanok énxet tén han memà nak exkak ma'a aqsok kélmésso naqsa yaqwayam mexének ektemegweykmohoxma; 18 apkelánekxéssamo nak han chá'a amya'a m'a élyeheykha nak tén han ma'a xentampe'e nak, apkelásekhayo nak han chá'a m'a énxet'ák apkeleñama nak mók apkelókxa apheykha nak kélnepyeseksa kéxegke, apkelmeyáseykegkoho nak chá'a m'a aptéyák tén han ma'a apkelántaxno. 19 Kólásekhoho nahan chá'a kéxegkáxa m'a énxet'ák apkeleñama nak mók apkelókxa, hakte kéxegke axta nahan kélteme kéleñama mók apkelókxa m'a kélheykegkaxa axta Egipto.
20 “Kólyahakxoho chá'a Dios Wesse' kélagkok, kólpeykesho nahan chá'a wánxa m'a; nágkólyensem kélyetleykha, peyk sa' agkok chá'a kóltéméssesek ekmámnaqsoho kélpeywa, kóllána chá'a yetlo kélxeyenma m'a apwesey. 21 Hakte cham'a yaqwayam kólteméssesek chá'a kéxegke apcheymákpoho m'a; cham'a Dios kélagkok ma'a, apkelánéssama axta chá'a kéxegke m'a aqsok ekyawe nak tén han ma'a sempelakkasso nak agweta' kélweteya axta kéxegke. 22 Setenta axta nahan apyókxoho kélyapmeyk nanók kéxegke sekxók apkelweykmo m'a Egipto, keñe keso kaxwo nak apxámáseykxo m'a Dios Wesse' kélagkok, aphéseykekxók ma'a apweykenxal'a apxámokma yaw'a m'a néten.