Saulo persigue a la iglesia
1 Saulo estuvo de acuerdo con la muerte de Esteban, y ese día se desató una gran persecución contra la iglesia que estaba en Jerusalén, y muchos se dispersaron por las tierras de Judea y de Samaria, menos los apóstoles.
2 Y mientras que unos hombres piadosos levantaron a Esteban y lo enterraron y lloraron mucho por él,
3 Saulo hacía destrozos en la iglesia: entraba a las casas, y arrastraba a hombres y mujeres y los llevaba a la cárcel.
Predicación del evangelio en Samaria
4 Mientras tanto, los que se habían dispersado iban por todas partes anunciando el evangelio.
5 Fue así como Felipe llegó a la ciudad de Samaria, y allí les predicaba a Cristo.
6 Toda la gente escuchaba con atención lo que les decía Felipe, y oían y veían los milagros que hacía.
7 Muchos de los que tenían espíritus malignos eran sanados, y los espíritus salían de ellos lanzando fuertes gritos; también muchos de los cojos y paralíticos quedaban sanos,
8 y había una gran alegría en toda la ciudad.
9 Había en Samaria un hombre llamado Simón, que antes había practicado la magia, y con ella engañaba a la gente, pues les hacía creer que era muy poderoso.
10 Todos, desde el más pequeño hasta el más grande, lo escuchaban con mucha atención y decían que era el gran poder de Dios,
11 pues con sus artes mágicas había captado su atención y por mucho tiempo los había engañado;
12 pero muchos hombres y mujeres se bautizaron cuando creyeron las buenas noticias que Felipe les anunciaba del reino de Dios y del nombre de Jesucristo.
13 Incluso el mismo Simón creyó y se bautizó, y siempre andaba con Felipe; y lleno de asombro veía las señales y los grandes milagros que Felipe hacía.
14 Los apóstoles que estaban en Jerusalén se enteraron de que en Samaria se había recibido la palabra de Dios, y enviaron a Pedro y a Juan.
15 Cuando estos llegaron, oraron por ellos para que recibieran el Espíritu Santo,
16 porque el Espíritu aún no había descendido sobre ninguno de ellos, ya que solo habían sido bautizados en el nombre de Jesús.
17 En cuanto les impusieron las manos, recibieron el Espíritu Santo.
18 Y al ver Simón que el Espíritu Santo se recibía por la imposición de manos de los apóstoles, les ofreció dinero
19 y les dijo: «Denme también a mí este poder, para que cuando yo imponga las manos sobre cualquier persona, esta reciba el Espíritu Santo.»
20 Al oír esto, Pedro le dijo: «Que tu dinero perezca contigo, si crees que el don de Dios puede comprarse.
21 Tú no tienes nada que ver en este asunto, porque en tu interior no eres recto con Dios.
22 Arrepiéntete de tu maldad, y ruega a Dios. Tal vez te perdone por ese mal pensamiento.
23 Por lo que veo, estás en manos de la amargura y la maldad.»
24 Simón respondió: «Rueguen por mí al Señor, para que no me sobrevenga nada de lo que han dicho.»
25 Después de haber testificado y proclamado la palabra de Dios, ellos volvieron a Jerusalén, y en muchas poblaciones de los samaritanos anunciaron el evangelio.
Felipe y el etíope
26 Un ángel del Señor le habló a Felipe, y le dijo: «Prepárate para ir al desierto del sur, por el camino que va de Jerusalén a Gaza.»
27 Felipe obedeció y fue. En el camino vio a un etíope eunuco, funcionario de la Candace, reina de Etiopía. Era el administrador de todos sus tesoros, y había venido a Jerusalén para adorar;
28 y ahora iba de regreso en su carro, leyendo al profeta Isaías.
29 El Espíritu le dijo a Felipe: «Acércate y júntate a ese carro.»
30 Cuando Felipe se acercó y lo oyó leer al profeta Isaías, le preguntó: «¿Entiendes lo que lees?»
31 El etíope le respondió: «¿Y cómo voy a entender, si nadie me enseña?» Y le rogó a Felipe que subiera al carro y se sentara con él.
32 El pasaje de la Escritura que leía era este:
«Como oveja fue llevado a la muerte,
como cordero delante de sus trasquiladores
se callará y no abrirá su boca.
33 Sufrirá la cárcel, el juicio y la muerte;
¿y quién entonces contará su historia,
si él será arrancado por completo
de este mundo de los vivientes?»
34 El eunuco le preguntó a Felipe: «Te ruego que me digas: ¿De quién habla el profeta? ¿Habla de sí mismo, o de algún otro?»
35 Entonces Felipe le empezó a explicar a partir de la escritura que leía, y le habló también de las buenas noticias de Jesús.
36 En el camino encontraron agua, y el eunuco dijo: «Aquí hay agua; ¿hay algo que me impida ser bautizado?»
[37 Felipe le dijo: «Si crees de todo corazón, puedes ser bautizado.» Y el eunuco respondió: «Creo que Jesucristo es el Hijo de Dios.»]
38 Y el eunuco mandó detener el carro, y ambos descendieron al agua y Felipe lo bautizó.
39 Cuando salieron del agua, el Espíritu del Señor se llevó a Felipe y el eunuco no volvió a verlo, pero siguió su camino lleno de gozo.
40 Mientras tanto, Felipe se encontró en Azoto, y allí anunció el evangelio en todas las ciudades, hasta que llegó a Cesarea.
1 Apkenmeykha axta nahan Saulo m'a. Leklamók axta apwáxok apmatñama m'a Esteban.
Saulo apnaqtawáseykegkoho apteme nak melya'ásseyam Jesús
Cháxa ekhem eyeynókxa axta kélnaqtawáseykegkoho ekwányam agko' ma'a apchaqneykekxexa nak énxet'ák melya'ásseyam apheykha nak Jerusalén. Apyókxoho énxet axta nahan apkexpánmak apkelmaheykegko m'a yókxexma Judea tén han ma'a Samaria, keñe axta melxegama m'a énxet'ák kélápháseykha nak. 2 Nápakha énxet'ák axta apchátawanyák ma'a Esteban aphápak, cham'a énxet'ák apkelpeykessamo axta chá'a Dios. Awanhek axta apkellekxagweykha eñama apketsapma m'a Esteban. 3 Keñe axta Saulo apnaqtawáseykegkoho m'a énxet'ák melya'ásseyam nak, aptaxneykha axta tegma apkelántekkesseykmo chá'a yókxexma m'a énxet tén han kelán'ák yetlo apyennaqtésso apyempehek, yaqwayam enxoho exatmok chá'a kañe' sẽlpextétamakxa.
Tásek Amya'a kéllegasso énxet'ák apheykha Samaria
4 Keñe m'a apkelánteyapma axta Jerusalén, apkeltenneykha axta chá'a amya'a ektaqmela m'a apkelmaheykegkaxa axta chá'a. 5 Keñe axta Felipe, apmaheykegko m'a tegma apwányam Samaria, apkeltennáseykha axta énxet'ák Cristo apwesey m'a. 6 Apchaqneykekxeyk axta énxet'ák, apyókxoho axta nahan apháxenmok apkeltenneykha m'a Felipe, hakte apkelweteyak axta apkeláneya m'a aqsok sempelakkasso agko' nak agweta'. 7 Apxámok axta nahan kéltaqmelchesseykmo m'a énxet'ák espíritu élmasagcha'a axta eknaqtawáseykha. Kelpáxameykha axta nahan chá'a élánteyapma apkelwáxok ma'a énxet'ák nak; apxámok axta anhan kéltaqmelchesseykmo m'a énxet'ák megkalmopwána nak eltaqheykha, tén han ma'a élmasagcha'a nak chá'a apyay'ák. 8 Awanhek axta élpayheykekxa apkelwáxok énxet'ák xa tegma apwányam nak.
9 Aphegkek axta eyke nahan xama énxet apwesey axta Simón ma'a, apteme axta yohóxma nano', apkelyexancháseykencha'a axta chá'a énxet'ák Samaria, apkeltemessásamákpo énxet ekha kéláyo. 10 Apyókxoho énxet axta nahan aptaqmelchessamók apháxenmo appeywa, cham'a meyke nak aqsok apagkok ekweykekxoho m'a kelwesse'e nak. Keñe axta aptéma chá'a apkelpeywa s'e: “Cháxa énxet apkeltamhomakpo nak ‘Dios apmopwána ekyawe xa.”
11 Kélyaheykekxók axta anhan aptémakxa appeywa xa énxet nak, hakte apmopwána axta chá'a keñamak apkelyexancháseykencha'a m'a énxet'ák. 12 Xama axta aptamheykegko melya'ásseyam ma'a amya'a ektaqmela apkeltennáseykha axta m'a Felipe apxeyenma m'a aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios tén han Jesucristo, kélyaqpassásegkek axta yegmen ma'a énxet'ák tén han ma'a kelán'ák. 13 Weykmók axta nahan mey'ásseyam ma'a Simón, tén han kélyaqpássessama yegmen, keñe axta apcheynamo aptamheykha apxegexma m'a Felipe, eñama ekpelakkasso apwete ekyawe m'a aqsok sempelakkasso nak agweta', tén han ma'a aqsok magkenatchesso nak agweta'.
14 Xama axta apkellegaya amya'a énxet'ák kélápháseykha apheykha axta Jerusalén apkelmoma takha' Dios appeywa m'a énxet'ák apheykha nak Samaria, kéláphassegkek axta emhagkok Pedro m'a tén han Juan. 15 Xama axta apkelweykmo, apkelmaxnéssáseykegkek axta énxet'ák apteme nak melya'ásseyam ma'a Samaria, yaqwayam enxoho elxawagkok Espíritu Santo. 16 Hakte axta eweweykenták makham Espíritu Santo apyetseksa'ák xama enxoho xa énxet'ák nak; wánxa axta aqsa kélyaqpassáseykegko yegmen ma'a eñama nak Wesse' egegkok Jesús apwesey. 17 Keñe axta Pedro tén han Juan apnegkenma apmék apyetseksa'ák. Cháxa apkelxaweykegko axta m'a Espíritu Santo.
18 Xama axta apweteya Simón apkelxaweykegko chá'a Espíritu Santo m'a énxet'ák, cham'a apnegkenma axta chá'a apmék apyetseksa'ák ma'a énxet'ák kélápháseykha, peyk axta elmésagkok selyaqye, 19 axta aptemék apkelanagkama s'e:
—Hélmés ko'óxa xa kélmowána nak, yaqwayam sa' exkak chá'a Espíritu Santo énxet seknegkena enxoho chá'a ko'óxa emék ma'a apyetseksa'ák.
20 Axta eyke aptemék Pedro apchátegmoweykegko s'e:
—¡Yetsaphok sa' xamo' xép selyaqye apagkok ma'a sẽlmassésseykenxa nak. Hakte xénchek apwáxok emok ekha ekyánmaga m'a aqsok segmésso naqsa nak Dios! 21 Megkapayhawok agko' xép exka', hakte megkapéwok xép élchetamso apwáxok nápaqtók Dios. 22 Eyenyow xa aptémakxa ekmaso nak, elmaxna Dios, meyaqmagkásekxeyk sa' kexaha katnehek eñama ekteme élchetamso apwáxok xa ektáha nak. 23 Hakte ekwet'ak ko'o exchep eklanawo apwáxok ma'a apnathahéyak nak, tén han ekmoma m'a aptémakxa ekmaso nak.
24 Axta aptemék apchátegmoweykegko Simón se'e:
—Hélmaxnésses sa' ko'o Wesse' egegkok, yaqwayam sa' mehetnehek ko'o xama enxoho m'a kéltáhakxa nak séláneya.
25 Keñe axta natámen apkeltenneykha tén han apkellegasso Wesse' egegkok appeywa, apkeltenneykha axta énxet'ák kélapháseykha ekxámokma agko' nátegma m'a Samaria, tén axta apkeltaqhémo makham ma'a Jerusalén.
Felipe tén han wesse' eyásenneykha apkeñama nak Etiopía
26 Axta aptemék apkenagkama Felipe xama Dios apchásenneykha natámen xa: “Yempekxa néten, emhók sa' ma'a ekpayho nak nepyeyam, cham'a ámay nempéwomo nak Jerusalén ekmahéyak nak ma'a Gaza.” Meykexa énxet ekmahéyak xa ámay nak. 27 Apkempeykekxeyk axta néten Felipe, keñe apxegama. Aptahanyeyók axta nahan náxet ámay xama énxet apkeñama axta Etiopía. Wesse' ekwányam éláneykha ekha kéláyo axta m'a, axta apkeláneseykha selyaqye agkok ma'a wesse' ekwányam, apmaheyak axta Jerusalén apkelpeykesseykmoho m'a Dios. 28 Aptaqhémók axta makham ma'a apchókxa', aphegkek axta kañe' yátnáxeg apyenyawasso apagkok apkelyetsetma weykcha'áhak apagkok axta m'a Isaías apteme axta Dios appeywa aplegasso.
29 Axta aptemék apkenagkama Espíritu Felipe s'e: “Ey'ám hana m'a yátnáxeg apyenyawasso nak.” 30 Xama axta apchágketchesseykmo Felipe ekyetnamakxa, aplegayak axta apkelyetsetma Isaías weykcha'áhak apagkok. Tén axta aptéma apkelmaxneyeykencha'a s'e:
—¿Apya'ásegkoya exchep xa apkelyetseta nak?
31 Axta aptemék apchátegmoweykegko etiope s'e:
—¿Háxko katnehek ko'o ay'asagkohok, méko enxoho sepékessáseykekxa ektémakxa?
Apkeltémok axta yántek Felipe m'a yátnáxeg apyenyawasso, apkeltémók axta exek ma'a ekpayhókxa axta aphakxa. 32 Keso nekha eknaqtáxésamaxche apkelyetsetmakxa axta s'e:

“Kélyentameykekxeyk axta
ektémól'a kólyentemekxak
nepkések ma'a aptekyómakxa;
aptémól'a nepkések apketkok
ewanmeyha aqsa
apyésésakxa m'a
ektáha nak chá'a
apkelyéséséyak,
axta nahan epaqmeyesmak
xama enxoho.
33 Kéltawáseykegkók axta,
axta kóllánekxéssók amya'a.
¿Yaqsa sa awanchek kaxének
aptawán'ák neptámen xa?
Hakte kélmassésseykmók
agko' axta
apha keso náxop.”
34 Axta aptemék wesse' ekwányam éláneykha apkelmaxneyeykencha'a Felipe s'e:
—Héltennés hana. ¿Yaqsa énxet apxeyenma Dios appeywa aplegasso xa: apxénamakpoho apagko' enxeykel'a, essenhan pók énxet apxeyenmak?
35 Keñe axta apkeltennáseykencha'a Felipe m'a ekpayhémókxa axta apkelyetsetmakxa Etiopía énxet, apkeltennáseykha axta amya'a ektaqmela ekxeyenma nak Jesús. 36 Neyseksa apkelxega axta ámay apwetágweykmo ekyetnakxa yegmen, keñe axta m'a wesse' ekwányam éláneykha aptéma s'e:
—Yetneyk yegmen se'e. ¿Mékoya katnehek ko'o heyaqpássesek yegmen?
37 Axta aptemék apkenagkama Felipe s'e:
—Aptemék agkok xép mey'ásseyam ekweykmoho kañók agko' apwáxok, apwanche'.
—May'ássekmok ko'o Jesucristo apteme Dios Apketche, axta aptemék apchátegmoweykegko xa énxet nak.
38 Keñe axta apkeltémo kólmágwók yátnáxeg apyenyawasso; apkelánteyepmeyk axta apqánet apkelmaheykegko m'a neygmen, apyaqpássessegkek axta yegmen pók ma'a Felipe. 39 Xama axta apkelánteyapma neygmen apyentameykekxeyk axta Wesse' egegkok Espíritu apagkok ma'a Felipe, massegkek axta apwete m'a wesse' ekwányam éláneykha nak; apxegeykekxeyk axta eyke makham yetlo ekyawe agko' ekpayheykekxa apwáxok. 40 Apweteyak axta Felipe apweykekxo m'a Azoto, apkeltennáseykha axta Dios appeywa énxet'ák apweykenxa axta chá'a apheykegkaxa énxet ekwokmoho apweykekxo m'a Cesarea.