Pablo apela a César
1 Tres días después de que Festo llegó a la provincia, fue de Cesarea a Jerusalén.
2 Los principales sacerdotes y los judíos más influyentes se presentaron ante él, y hablaron en contra de Pablo.
3 Como un favor especial, le pidieron que ordenara trasladar a Pablo a Jerusalén. Y es que ellos ya habían planeado tenderle una emboscada y matarlo en el camino.
4 Festo les dijo que Pablo estaba custodiado en Cesarea, adonde él mismo partiría en breve.
5 Les dijo: «Si algunos de ustedes pueden acompañarme, háganlo. Y si este hombre ha cometido algún crimen, acúsenlo allí.»
6 Festo se detuvo en Jerusalén unos ocho o diez días; luego fue a Cesarea, y al día siguiente se sentó en el tribunal y mandó traer a Pablo.
7 Cuando Pablo llegó, lo rodearon los judíos que habían ido desde Jerusalén. Presentaron en su contra muchas y graves acusaciones, pero no pudieron probar ninguna.
8 Pablo, en su defensa, dijo: «Yo no he cometido ningún delito. Ni contra la ley de los judíos, ni contra el templo, ni contra el emperador.»
9 Pero Festo, que se quería congraciar con los judíos, le preguntó: «¿Prefieres ir a Jerusalén, para que seas juzgado de todo esto delante de mí?»
10 Y Pablo respondió: «Yo estoy ante el tribunal del emperador, y es en este tribunal donde debo ser juzgado. Como tú bien sabes, en nada he agraviado a los judíos.
11 Si he cometido algo que merezca la pena de muerte, no me rehúso a morir. Pero si las acusaciones que se me hacen no tienen sustento, nadie puede entregarme a ellos. ¡Yo apelo al emperador!»
12 Entonces Festo habló con el consejo y, después de consultar con ellos, respondió: «Puesto que has apelado al emperador, ante el emperador comparecerás.»
Pablo ante Agripa y Berenice
13 Algunos días después, el rey Agripa y su hermana Berenice fueron a Cesarea para saludar a Festo.
14 Allí pasaron muchos días, así que Festo le expuso al rey el caso de Pablo. Le dijo: «Félix dejó preso a cierto hombre,
15 contra el cual los principales sacerdotes y los ancianos de los judíos presentaron acusaciones. Cuando fui a Jerusalén, estos se presentaron y me exigieron que lo condenara.
16 Yo les respondí que los romanos no acostumbran condenar a muerte a nadie, si quienes lo acusan no están presentes. Es decir, para que el acusado pueda defenderse.
17 Entonces todos ellos se presentaron, y yo actué sin tardanza. Al día siguiente ocupe mi lugar en el tribunal, y mandé traer a ese hombre.
18 Sus acusadores, aunque estaban presentes, no presentaron ninguno de los cargos que yo pensaba que harían;
19 lo que tenían contra él eran, más bien, algunas cuestiones acerca de su religión y de un tal Jesús, ya muerto, del que Pablo afirma que está vivo.
20 Como yo tenía mis dudas acerca de estas cuestiones, le pregunté si prefería ir a Jerusalén y ser juzgado allá;
21 pero Pablo pidió ser retenido y apelar a que el emperador mismo conociera su caso. Entonces di órdenes de que lo custodiaran mientras lo remitía al emperador.»
22 Agripa dijo entonces a Festo: «También yo quiero oír a ese hombre.» Y Festo le respondió: «Pues mañana mismo lo oirás.»
23 Al día siguiente, Agripa y Berenice se presentaron en medio de gran ostentación, y entraron en la audiencia con los tribunos y los principales hombres de la ciudad. Festo mandó entonces que llevaran a Pablo,
24 y dijo: «Rey Agripa, y señores que nos acompañan: Fíjense en este hombre. Aquí y en Jerusalén un gran número de judíos me ha pedido a gritos que lo condene a muerte.
25 Yo no he hallado en él nada que merezca la pena de muerte. Y como él mismo ha apelado al emperador, he decidido remitirlo a él.
26 Como no tengo nada concreto que pueda escribir a mi señor, lo he traído ante ustedes, y principalmente ante ti, rey Agripa, para que lo examines, y así tenga yo algo qué escribir.
27 Ciertamente no me parece razonable enviar a un preso, y no informar de qué se le acusa.»
Pablo apwayam aphakxa Festo
1 Weykmek axta ekhem yaqweykenxa etnehek apkeláneykha apchókxa m'a Festo, keñe axta ektéma ántánxo ekhem, apmaheykegko Jerusalén apkeñama m'a Cesarea. 2 Cha'a apkelye'eykekxexa axta nahan apkelámha apmonye'e apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, tén han judíos kelwesse'e nak, apmáheyo esexnenak ma'a Pablo. 3 Apkelmaxnagkamchek axta apkeltémo apagko' yának kólyentemekxak Pablo m'a Jerusalén. Xeyenmeyk axta apkelwáxok yaqhegwakxak náxet ámay ma'a; 4 apchátegmoweykegkek axta eyke Festo apxeyenma Pablo exek aqsa makham sẽlpextétamakxa m'a Cesarea, xeyenmeyk axta anhan apwáxok Festo kanyehémhok emyekxak ma'a. 5 Axta aptemék apkelanagkama s'e:
—Kéméxcheyk hélyetlakxak ko'o apkelámha apmonye'e kélagkok ma'a Cesarea, apkeláneyak agkok aqsok ekmaso m'a énxet nak, sa' kólewának kólsexnenak ma'a.
6 Ocho essenhan diez ekhem axta apha Festo m'a Jerusalén, tén axta aptaqhémo makham ma'a Cesarea. Keñe axta mók ekhem, apheykekxo m'a segyekpelchémókxa aphamakxa axta chá'a, apkeltémók axta kólyentegkásenták ma'a Pablo. 7 Xama axta aptaxnegweykekxo Pablo m'a, apkelyepetchegweykmók axta m'a judíos apkelwayam axta apkeleñama m'a Jerusalén, apkelxeyenmeyk axta chá'a ekxámokma agko' aqsok ekmaso apkelane apmáheyo esexnena', mopwancha'ak axta eyke peya exekmóshok ektáha naqsók ma'a aptémakxa apkelxeyenma. 8 Tén axta Pablo aptéma apchátegmoweykegko apxénamakpekxoho apagko' se'e:
—Malaneyk ko'o xama enxoho aqsok ekmaso, magwanmexmak ma'a judíos segánamakxa apagkok nak, tén han ma'a tegma appagkanamap nak, magwanmexmak nahan ma'a wesse' apwányam romano nak.
9 Apmenyeyk axta han yásekhohok judíos ma'a Festo, axta keñamak aptéma apkelmaxneyeykencha'a Pablo s'e:
—¿Apmakóya emyekxak Jerusalén, yaqwayam sa' ko'o eykpelkohok aqsok apkelane exchep ma'a?
10 Axta aptemék apchátegmoweykegko Pablo s'e:
—Ekheyk ko'o wesse' apwányam romano sẽlyekpelchémókxa apagkok, keso payhawók hélyekpelkohok ko'o s'e. Apya'ásegkók xép matnéssesseykmoho ko'o exma ekmaso xama enxoho m'a judíos. 11 Éláneyak agkok ko'o m'a aqsok ekmaso ekpayhawo nak axénaxchek yaqwayam amátog, payhawók watsapok; háwe agkok naqsók ekxénamaxche m'a aqsok sélpehésseyam nak sélane, méko kawának hegkések ko'o xa énxet'ák nak. Wesse' apwányam Roma apagko' nahan ko'o éltamhók etnehek sékpelchémo.
12 Keñe axta Festo apkelpaqhetchásamákpoho m'a énxet'ák apméssamakxa axta chá'a appeywa. Tén axta aptéma apkenagkama Pablo s'e:
—Apkeltamhók xép ékpelkohok ma'a wesse' apwányam Roma, emhagkok sa' nahan xép ma'a.
Pablo apwayam aphakxa wesse' apwányam Agripa
13 Yáma wenaqtémók axta nahan apkelmaheykegko Cesarea m'a wesse' apwányam Agripa tén han Berenice appeykesseykmo m'a Festo. 14 Wenaqtémók axta nahan apheykha m'a, apkeltennáseykha axta Festo ektémakxa Pablo m'a wesse' apwányam Agripa. Axta aptemék apkenagkama s'e:
—Apheyk xama énxet Felix axta aphésso sẽlpextétamakxa s'e. 15 Éltennásseyak axta ko'o ektémakxa megkaleklo apkelwáxok aptémakxa Pablo m'a apkelámha apmonye'e nak apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok tén han ma'a apkelámha apmonye'e nak judíos, cham'a sekweykmo axta ko'o m'a Jerusalén, apkeltémok axta ko'o wának emátog. 16 Keñe axta ko'o seyátegmoweykegko séltennassama háwe apkeltémakxa apkelámha apmonye'e romanos apkeltémo aqsa yának ematñekxak xama énxet, melwet'akxoho enxoho sekxók makham ektáha apkelxeyenma apkelane aqsok ma'a apxénamap nak apkelane aqsok, yaqwayam enxoho yátegmowagkok ektáhakxa amya'a apxénamap. 17 Axta keñamak sekpekhéssamo ko'o sélane, cham'a apkelwaya axta s'e, mók ekhem axta entemék sekheykekxo ko'o m'a sẽlyekpelchémokxa sekhamakxa axta chá'a, keñe séltémo hélyentegkásenták xa énxet nak. 18 Keñe m'a énxet'ák apkelwe axta yaqwayam esexnena', axta kaxnawok apkelxeyenma aqsok ekmaso apkelane m'a seyánagkamakxa axta ko'o elaneyk. 19 Wánxa axta aqsa apkelxeyenma megkaleklama apkelwáxok ma'a ektémakxa nak apcháyókxa m'a Pablo, apxeyenma chá'a m'a Jesús cham'a apketsapma axta, apxeyenma nak chá'a Pablo megyetsapma. 20 Axta ko'o ay'áseykegkok sekteméssessamakxa xa amya'a nak, keñe sélmaxneyeykencha'a ko'o Pablo apmenyeyk kexaha emyekxak ma'a Jerusalén yaqwayam enxoho kóltéhek kélyekpelchémo xa ektémakxa nak apxénamap. 21 Tén axta apkeltémo etnehek apyekpelchémo m'a wesse' apwányam Roma, keñe axta ko'o séltémo aqsa exek makham ma'a sẽlpextétamakxa ekwokmoho seyewagko wáphaksek ma'a aphakxa nak wesse' apwányam.
22 Keñe axta Agripa aptéma apkenagkama Festo s'e:
—Émenyeyk ko'óxa weyxhok appeywa m'a énxet nak.
Keñe axta Festo aptéma apchátegmoweykegkokxo s'e:
—Saka sa' eñak appeywa.
23 Keñe axta mók ekhem, apkelweykmo m'a wesse' apwányam Agripa tén han Berenice, apkelántaxnegweykmek axta kañe' tegma yetlo apkeleymákpoho, yetlo sẽlpextétamo apkelámha apmonye'e, tén han ma'a kelwesse'e apkelámha apmonye'e apheykha nak tegma apwányam. Apkeltémok axta Festo kólyentemekxak Pablo m'a, 24 tén axta aptéma appeywa s'e:
—Wesse' apwányam Agripa tén han kelwesse'e negaqnákxo nak xamo' negko'o s'e. Cháxa apkenmeyncha'a énxet xa. Apyókxoho judíos axta ko'o eseykentegkessók amya'a apkelxeyenma megkaleklama apkelwáxok aptémakxa xa énxet nak, cham'a apheykha nak Jerusalén, tén han se'e Cesarea nak, melwátesseykmok nahan apkelpáxameykha apkeltémo ko'o wának emátog xa énxet nak; 25 axta eyke ko'o ateyk elának xama aqsok ekmaso ekpayhawo nak yaqwayam yáneykpok emátog. Xeyenmeyk eyke ko'o ewáxok wáphaksek aphakxa m'a wesse' apwányam Roma, hakte axta apmenyeyk etnehek apyekpelchémo m'a. 26 May'ásegkok han ko'o yaqwánxa atnehek sektáxéssesso wesse' apwányam ahagkok altennaksek ektémakxa apxénamap xa énxet nak, keñe sekyentamánto aqsa sekxók kélnápaqta'awók kéxegke, tén han nápaqtók xép wesse' apwányam Agripa, yaqwayam sa' keytek ko'o sektáxésso natámen apkelmaxneyeykha exchep. 27 Hakte kaqhok ko'ónek agáphaksek énxet apmomap megkaxénáxko enxoho sekxók aqsok eksexnenagko.