Pablo en Corinto
1 Después de esto, Pablo salió de Atenas y se fue a Corinto.
2 Allí se encontró con un judío que se llamaba Aquila, nacido en el Ponto, y que había llegado recientemente de Italia junto con Priscila, su mujer, porque Claudio había ordenado que todos los judíos salieran de Roma. Pablo fue a verlos
3 y se quedó con ellos para que trabajaran juntos, pues tanto ellos como él fabricaban tiendas de campaña;
4 y todos los días de reposo debatía en la sinagoga y lograba persuadir a judíos y a griegos.
5 Cuando Silas y Timoteo llegaron de Macedonia, Pablo estaba totalmente dedicado a la predicación de la palabra, y les probaba a los judíos que Jesús era el Cristo.
6 Pero como ellos se oponían y blasfemaban, Pablo se molestó mucho y les dijo: «Que su propia sangre recaiga sobre ustedes. Yo no tengo nada de qué avergonzarme. Desde ahora, me voy a predicar a los no judíos.»
7 Al salir de allí, se fue a la casa de Ticio Justo, un hombre que honraba a Dios y que vivía junto a la sinagoga.
8 Crispo, que era el jefe de la sinagoga, creyó en el Señor junto con toda su familia; y muchos de los corintios que oían a Pablo también creyeron y fueron bautizados.
9 Una noche, mientras Pablo dormía, el Señor le dijo en una visión: «No temas. Habla y no calles,
10 porque yo estoy contigo. Nadie podrá hacerte daño, porque en esta ciudad cuento con mucho pueblo.»
11 Pablo se quedó allí un año y seis meses, y les enseñaba la palabra de Dios.
12 Cuando Galión era procónsul de Acaya, los judíos que estaban en contra de Pablo se pusieron de acuerdo y lo llevaron ante el tribunal.
13 Allí dijeron: «Este hombre persuade al pueblo a que honre a Dios, aun en contra de nuestra ley.»
14 Cuando Pablo comenzó a hablar, Galión les dijo: «Si ustedes los judíos acusaran a este hombre de algún agravio o de un crimen muy grave, yo les aseguro que atendería el caso, como corresponde.
15 Pero como esto es cuestión de palabras y nombres, y de su propia ley, véanlo ustedes mismos. Yo no quiero meterme en sus cosas.»
16 Y los echó del tribunal.
17 Entonces se lanzaron sobre Sóstenes, que era el jefe de la sinagoga, y lo golpearon delante del tribunal, pero eso a Galión no le importó nada.
18 Pablo se quedó allí muchos días, pero después se despidió de los hermanos y se embarcó a Siria. Con él se fueron Priscila y Aquila. En Cencrea, Pablo se rapó la cabeza debido a un voto que había hecho.
19 Cuando llegaron a Éfeso, Pablo los dejó y entró luego a la sinagoga, donde empezó a debatir con los judíos.
20 Estos le rogaban que se quedara con ellos más tiempo, pero él no aceptó.
21 Al despedirse, les dijo: «Si es la voluntad de Dios, volveré a ustedes.» Y zarpó de Éfeso.
Pablo regresa a Antioquía. Comienza su tercer viaje misionero
22 Cuando desembarcó en Cesarea, fue a saludar a la iglesia; después de eso regresó a Antioquía
23 y estuvo allí algún tiempo, pero luego se fue y recorrió la región de Galacia, y luego la de Frigia, para confirmar a todos los discípulos.
Apolos predica en Éfeso
24 Por esos días llegó a Éfeso un judío de Alejandría, que se llamaba Apolos. Era muy elocuente, y tenía un sólido conocimiento de las Escrituras;
25 además, había sido instruido en el camino del Señor, y con espíritu fervoroso hablaba y enseñaba con precisión todo lo concerniente al Señor. Pero solo conocía el bautismo de Juan.
26 Apolos comenzó a hablar en la sinagoga sin ningún temor, pero cuando Priscila y Aquila lo oyeron, lo llamaron aparte y le expusieron con todo detalle el camino de Dios.
27 Apolos quería ir a Acaya, y los hermanos lo animaron; escribieron a los discípulos de allá para que lo recibieran y, cuando él llegó, fue de mucho provecho para los que, por la gracia de Dios, habían creído,
28 pues con mucha vehemencia refutaba en público a los judíos, y con las Escrituras les demostraba que Jesús era el Cristo.
Pablo apwayam Corinto
1 Apmaheykegkek axta Pablo Corinto apkeñama Atenas natámen xa. 2 Cha'a apwetágweykenxa axta nahan xama judío apwesey axta Aquila m'a, apkeñama axta yókxexma Ponto. Yáma kaxwók axta nahan apwayam Aquila yetlo aptáwa' Priscila m'a Corinto apkeñama Italia. Kelánteyepmeyk axta m'a Italia, hakte apkeltémók axta elántépok apyókxoho judíos Roma m'a wesse' apwányam Claudio. Apya'áyekmek axta Pablo aptéma meyk'a, 3 apheykmek axta nahan Pablo m'a yaqwayam etneykha xamo', hakte hawók axta ektémakxa aptamheykha apkelane chá'a kélpakxanma. 4 Ekyókxoho sábado axta nahan chá'a apmeyeykekxak Pablo m'a apchaqneykekxexa nak judíos, apkeltennáseykegkaxa axta chá'a énxet'ák, apkelenxáneykemxa axta nahan elyaqmagkassesek apkelwáxok ma'a judíos tén han ma'a metnaha nak judíos.
5 Xama axta apkelweykmo Corinto Silas tén han Timoteo apkeleñama m'a Macedonia, wánxa axta aqsa aptéma Pablo apkeltenneykha amya'a eñama nak Dios tén han apkeltennasso chá'a judíos Jesús apteme Mesías. 6 Apkenmexmeyk axta eyke énxet'ák ma'a Pablo, apwanyeykha axta nahan; keñe axta Pablo appaxnexcheykencha'a aptaxno magkenatchesso megkalcha apwáxok aptamhágkaxa énxet'ák. Axta aptemék apkelanagkama s'e:
—Kélsexnánémaxche kélagko' sa' kóltéhek kéxegke kólmahagkok ma'a sẽlmassésseykenxa nak, háwe sa' ko'o. Ay'ammok sa' ko'o kaxwók ma'a metnaha nak judíos.
7 Apteyepmeyk axta m'a apchaqneykekxexa nak judíos, keñe apmeyeykekxo apxagkok ma'a xama énxet apwesey axta Ticio Justo, apkelpeykessamo axta chá'a m'a Dios, aphama axta nekha apchaqneykekxexa m'a judíos. 8 Aptemegkek axta anhan mey'ásseyam Wesse' egegkok Crispo, apteme axta apkemha apmonye' apchaqneykekxexa judíos, yetlo m'a ekyókxoho ekheykha nak apxagkok. Apxámok axta anhan apteme melya'ásseyam énxet'ák apkeleñama axta Corinto, apkellegaya amya'a eñama nak Dios, kélyaqpassáseykegkek axta anhan yegmen. 9 Xama axta'a axta aptemék appaqhetchessama Wesse' egegkok Pablo apwanmagko s'e: “Nágye'; elenxanmoho aqsa aplegasso amya'a eñama nak ko'o. Ná ewanmégwom. 10 Hakte ekheyk ko'o xamók xép, méko kawának katnéssessamhoxma ekmaso, apxámok apagko' ko'o énxet'ák ahagkok se'e tegma apwányam nak.” 11 Apheykmek axta Pablo xama apyeyam nepxet pók ma'a Corinto, apkelxekmóssama amya'a eñama nak Dios nepyeseksa xa énxet'ák nak.
12 Apchaqneykekxeyk axta eyke judíos apkenmexma Pablo, cham'a aptémakxa axta wesse' apwányam Galión ma'a yókxexma Acaya; kélyentameykekxeyk axta m'a apheykegkaxa nak énxet'ák segyekpelchémo, 13 axta kéltemék kélanagkama apkeláneykha apchókxa s'e:
—Keso énxet apkelyaqmagkassessama nak chá'a apkelwáxok énxet'ák, apkeltennassama chá'a eyéméxko agko' elpeykeshok ma'a Dios, élmexma nak ma'a segánamakxa egagkok.
14 Xegkessegkek axta epaqmétek Pablo, aptéma Galión apkelanagkama judíos se'e:
—Kaxtemeyk xeyk ekteme aqsok ekmaso apkelane essenhan ekmaso agko' aptáhakxa, amok xeyk ko'o kélpeywa kéxegke kélteme nak judíos; 15 Kóllánekxoho kélagko' kéxegke, hakte kélpeywa kélagko' kéxegke xa kéltáhakxa nak, kélxéna nak apkelwesey énxet tén han ma'a ektémakxa nak segánamakxa kélagkok. Mamakók ko'o atnehek sekyekpelchémo awhénekxohok xa kéltáhakxa nak.
16 Tén axta kélántekkessama m'a sẽlyekpelchémókxa. 17 Keñe axta appasmomákpo kélpathetma m'a Sóstenes, apkemha apmonye' axta m'a apchaqneykekxexa judíos, kéltekpageykha axta anhan ma'a ekpayho nak sẽlyekpelchémokxa. Axta eyke keytnakhassamok apwáxok Galión xa.
Pablo apmeyeykekxa makham Antioquía
18 Néwomók axta apheykekxa Pablo m'a Corinto. Keñe axta natámen apkelpeykáseykegkokxa énxet'ák, apchánteykekxeyk axta yántakpayhe, yetlo Priscila tén han Aquila peya elmeyekxak ma'a yókxexma Siria. Apmópessamók axta apyese Pablo amonye' apchánte yántakpayhe m'a Cencreas, yaqwayam enxoho elának ma'a apxeyenma axta elának nápaqtók Dios. 19 Xama axta apkelweykekxo m'a Éfeso, apkexakhagweykekxeyk axta Pablo m'a Priscila tén han Aquila. Apmaheykegkek axta m'a apchaqneykekxexa axta chá'a judíos, apkelpaqhetchesseykenxa axta judíos ma'a apchaqneykekxa axta. 20 Apkeltémok axta eykhe exek ekwenaqte Pablo m'a énxet'ák, axta eyke emáheyo', 21 apkelpeykásegkokxeyk axta eyke aqsa aptéma apkelanagkama s'e: “Awaták sa' makham atnehek meyk'a, apkeltamho sa' Dios.”
Keñe axta apchántama yántakpayhe Pablo, aptépeykekxo makham ma'a Éfeso. 22 Xama axta apweykekxo m'a Cesarea, apmeyeykekxeyk axta Jerusalén apmáheyo elpeykesekxak ma'a énxet'ák apkeleñama axta kélaqneykekxexa, keñe axta apmeyeykekxo makham ma'a Antioquía.
Pablo apmahéyak Galacia tén han Frigia
23 Yáma wenaqtémók axta makham, apxegeykekxo makham apmaheykegko chá'a xama xama yókxexma m'a Galacia tén han ma'a Frigia, apkelwasqakkáseykxók axta apyókxoho énxet'ák apteme nak melya'ásseyam.
Apolo apkeltenneykha m'a Éfeso
24 Chaqhémok axta anhan apweykenxa Éfeso xama judío apwesey axta Apolo. Tegma apwányam Alejandría axta apkeñamak ma'a. Apwanchek axta apkeltenneykha m'a. Apya'áseykegkók axta anhan ma'a ektémakxa nak eknaqtáxésamaxche Dios appeywa. 25 Kéltámessegkek axta anhan ma'a ektémakxa nak Wesse' egegkok ámay apagkok. Eltennaha axta chá'a yetlo apmáheyo apagko', epékeshok axta chá'a apkelxekmósso m'a ekxeyenma nak Jesús. Wánxa axta eykhe apya'áseykegkoho aqsa m'a apyaqpassáseykegko axta yegmen énxet'ák ma'a Juan. 26 Apkeltenneykha axta Apolo yetlo meyke apkeye m'a kañe' apchaqneykekxexa axta judíos; xama axta eklegaya Priscila, tén han ma'a Aquila, apmomchek axta apxakko' appaqhetchessama, appékessáseykekxo ektaqmela m'a ektémakxa nak Dios ámay apagkok. 27 Xama axta apmáheyo emhagkok Apolo m'a yókxexma Acaya, appasmomchek axta m'a apkelyáxeg'a aptémo xamo' nak melya'ásseyam, kéltáxéssessegkek axta weykcha'áhak énxet'ák melya'ásseyam apheykha m'a Acaya, yaqwayam enxoho kólmok takha' apwokmo enxoho m'a. Xama axta apweykmo m'a Acaya, awanhek axta appasmo énxet'ák apteme axta melya'ásseyam, eñama m'a apkelásekhayo axta Dios xa énxet'ák nak, 28 hakte apchátegmoweykegkokxeyk axta chá'a Apolo judíos apkelpeywa, nápaqta'awók énxet'ák, axta keñamak megkalmopwagko exének ektáha megkamámnaqsoho énxet'ák ma'a apxeyenma axta chá'a, apmeykha axta chá'a Apolo Weykcha'áhak Eknaqtáxésamaxche apxekmóssama Jesús apteme Mesías.