1 La guerra entre las familias de Saúl y de David fue larga, pero mientras que la familia de David se iba fortaleciendo, la de Saúl se iba debilitando.
Los hijos de David nacidos en Hebrón
(1 Cr 3.1-4)
2 En Hebrón le nacieron hijos a David. Su primogénito fue Amnón, hijo de Ajinoán la jezreelita;
3 el segundo fue Quilab, hijo de Abigaíl, la mujer de Nabal, el de Carmel; el tercero fue Absalón, hijo de Macá, la hija de Talmay, el rey de Gesur;
4 el cuarto fue Adonías, hijo de Jaguit; el quinto fue Sefatías, hijo de Abital;
5 el sexto fue Itreán, hijo de Egla, también mujer de David. Estos fueron los hijos que le nacieron a David en Hebrón.
Abner pacta con David en Hebrón
6 En la guerra que había entre las familias de Saúl y de David, Abner defendía a la familia de Saúl.
7 Como Saúl había tenido una concubina, la cual se llamaba Rispá y era hija de Ayá, un día Isboset increpó a Abner:
«¿Por qué te has acostado con la concubina de mi padre?»
8 Abner se disgustó por el reclamo de Isboset, y le dijo:
«¿Acaso piensas que soy un simple perro, al servicio de Judá? ¿Yo, que he tratado con misericordia a la familia de Saúl, tu padre, y a sus familiares y amigos? ¿Yo, que no te he puesto en las manos de David? ¡Y ahora vienes a reclamarme por andar con esa mujer!
9 Que el Señor me castigue duramente, y más aún, si no hago con David lo que Dios le prometió
10 y pongo en sus manos el reino de Saúl, y lo confirmo como rey de Israel y de Judá, desde Dan hasta Berseba.»
11 Isboset lo escuchó, y no pudo responderle porque le tenía miedo.
12 Entonces Abner envió mensajeros a David para preguntarle:
«¿De quién es el país? Aquí tienes mi mano. Hagamos un pacto, y me comprometo a hacer que todo Israel te reconozca como rey.»
13 Al oír David esta propuesta, respondió:
«Acepto tu propuesta, con una condición: Cuando vengas a verme, trae contigo a Mical, la hija de Saúl. Si no la traes, mejor no vengas.»
14 Después de esto, David mandó a decir a Isboset, el hijo de Saúl, que le devolviera a Mical, porque era su mujer, pues por ella había entregado cien prepucios de los filisteos.
15 Isboset ordenó entonces que fueran a casa de Paltiel hijo de Lais y le quitaran a Mical.
16 Paltiel se fue llorando tras ella, hasta llegar a Bajurín, pero Abner le ordenó que se regresara a su casa y Paltiel obedeció.
17 Luego, Abner habló con los ancianos de Israel y les dijo:
«Hace tiempo que ustedes procuran que David sea el rey de Israel.
18 Háganlo ahora, porque el Señor ha hablado con él y le ha dicho: “Tú serás el instrumento que yo usaré para librar a mi pueblo del poder de los filisteos y de todos sus enemigos.”»
19 Luego fue y habló con los benjaminitas, y después de eso se dirigió a Hebrón para comunicarle a David que el pueblo de Israel y los benjaminitas estaban de acuerdo.
20 Para visitar a David en Hebrón, Abner se hizo acompañar de veinte hombres, y David les ofreció un banquete a todos ellos.
21 Allí Abner le hizo a David esta promesa:
«Me propongo reunir a todo el pueblo de Israel, para que hagan un pacto contigo y tú reines como lo tienes pensado.»
Entonces David despidió a Abner, y este partió en paz.
Joab mata a Abner
22 Después de visitar a David, Abner se marchó de Hebrón muy tranquilo. Mientras tanto, Joab y los hombres de David regresaban del campo de batalla con un gran botín,
23 y al llegar a Hebrón le informaron que Abner hijo de Ner había estado con David y que lo había despedido en paz.
24 Entonces Joab se presentó ante David, y le reclamó:
«Supe que Abner vino a visitarte, y que tú lo has dejado ir. ¿Por qué lo hiciste?
25 Tú bien sabes que él solo ha venido para engañarte y para saber por dónde andas y qué es lo que haces.»
26 En cuanto Joab salió de la presencia de David, sin que David lo supiera mandó un mensaje a Abner, pidiéndole que regresara a Hebrón, aunque Abner ya iba por el pozo de Sira.
27 Cuando Abner volvió, Joab lo llevó aparte, a un lado de la puerta, diciéndole que quería hablar con él en secreto. En realidad, quería vengar la muerte de su hermano Asael, así que le hundió una daga por la quinta costilla, y lo mató.
28 Cuando David lo supo, dijo:
«El Señor es testigo de que mi reino y yo somos inocentes de la muerte de Abner hijo de Ner.
29 ¡Que recaiga un severo castigo sobre Joab y sobre toda la familia de su padre! ¡Que nunca falte en su casa quien padezca flujo de sangre, ni quien sea leproso o inválido, ni quien muera asesinado o sufra de hambre!»
30 Así fue como Joab y su hermano Abisay se vengaron de Abner por haber matado a su hermano Asael durante la batalla de Gabaón.
31 David, por su parte, llamó a Joab y a sus acompañantes, y les dijo:
«Rásguense la ropa y vístanse de cilicio, y guarden luto por la muerte de Abner.»
Y echó a andar, detrás del ataúd.
32 Abner fue sepultado en Hebrón, y el rey y el pueblo lloraron amargamente al lado del sepulcro.
33 Además, el rey honró a Abner al decir:
«¿Por qué, Abner, tuviste que morir como un villano?
34 ¡No tenías las manos atadas, ni los pies encadenados!
¡Caíste traicionado por gente malvada!»
Y el pueblo volvió a llorar junto al sepulcro.
35 Luego, fueron a ver al rey para que comiera algo, pero él dijo:
«Que Dios me castigue, y más aún, si rompo mi promesa de no comer antes de que se ponga el sol.»
36 Cuando el pueblo supo la decisión de David, la celebró, pues todo lo que el rey hacía era del agrado del pueblo.
37 Y ese día el pueblo comprendió que David nada había tenido que ver con la muerte de Abner.
38 Además, David habló con sus hombres y les dijo:
«¿Se dan cuenta de que hoy ha muerto un gran príncipe de Israel?
39 Y yo, aunque me han ungido como rey, reconozco que soy débil y que estos hombres, los hijos de Seruyá, son muy violentos. Que el Señor les dé su merecido a los malvados, como corresponde a su maldad.»
1 Ahóxek axta apkelnápomap Saúl apkelxegexma'a m'a David nak apkelxegexma'a, chánteykegkek axta aqsa han apkelyennaqte m'a David apkelxegexma'a, keñe axta Saúl apkelxegexma'a ekweyweykento apkelyennaqte.
David apketchek
(1 Cr 3.1-4)
2 Keso apketchek appalleyam axta David aphamakxa axta Hebrón: Amnón axta átnaha apketkok, étche axta m'a Ahinóam, eñama axta Jezreel; 3 tén axta aptétéyak ma'a Quilab, Abigail axta étche, Nabal axta aptáwa' neptámen, apkeñama axta Carmel; keñe axta aptáhakxa apqántánxo m'a Absalón, Maacá axta étche, Talmai axta apketche kelwána, wesse' apwányam axta m'a Guesur; 4 keñe axta aptáhakxa cuatro m'a Adonías, Haguit axta étche; keñe axta aptáhakxa cinco m'a Sefatías, Abital axta étche; 5 keñe axta aptáhakxa seis ma'a Itream, Eglá axta étche, mók aptáwa' axta m'a David. Cháxa appalleyam axta aphamakxa axta David ma'a Hebrón.
Abner aphéssamo mók apkelpaqhetchásamap David
6 Chánteykegkek axta aqsa apyennaqte Abner nepyeseksa m'a Saúl axta apkelxegexma'a, neyseksa megkamassegwayam kempakhakma nepyeseksa m'a Saúl axta apkelxegexma'a, tén han David. 7 Yetneyk axta han xama kelán'a apmeykha naqsa m'a Saúl axta, Rispá axta ekwesey, Aiá axta apketche, appatheteykegko axta han chá'a m'a Abner. Keñe axta Is-bóset aptáha apcháneya m'a Abner:
—¿Yaqsa ektéma appatheteykegko chá'a táta axta apmeykha naqsa kelán'a?
8 Aplókók apagko' axta Abner appaqhetchesa m'a Is-bóset, axta aptáhak apchátegmowágko s'e:
—¿Semhegya ko'o apchásenneykekxoho nak chá'a m'a énxet'ák nak Judá? Malwátesseykmok ko'o sekyetleykha m'a Saúl, apyáp axta, tén han apnámakkok, tén han apkelxegexma'a, maltémók han xép emok ma'a David. ¡Exénchek xép sekteméssesseykmoho exma xama kelán'a! 9 ¡Heñássesagkohok sa' ko'o ekyentaxno agko' Wesse' egegkok matnéssesa enxoho David ma'a apmáheyókxa axta etnéssesek Wesse' egegkok, 10 Alwátessesek aptamhéyak kelwesse'e apkelwányam ma'a Saúl axta aptawán'ák neptámen, keñe atnessásekxak David wesse' apwányam ma'a Israel tén han Judá, eyeynmo m'a Dan ekweykekxoho m'a Beerseba!
11 Mopwanchek axta apmako yátegmowágkok Is-bóset xama enxoho aptáhakxa appeywa m'a Abner, hakte apkekak axta. 12 Apkeláphássek axta apkeláneykha Abner apkeltamho etnehek yának David se'e: “¿Yaqsa agkok se'e apchókxa nak? Aghéshok sa' mók nélpaqmeyesma: apasmok sa' yaqwayam épetchekxak xép apyókxoho énxet'ák Israel.”
13 Apchátegmowágkek axta David: “Táse', aghéshok sa' mók nélpaqhetchásamáxkoho, aptáha enxoho s'e sekmakókxa nak atnehek wána': memyenteyk sekhakxa méntamánto enxoho Mical, Saúl axta apketche.” 14 Apkeláphássek axta han apkeláneykha David aphakxa Is-bóset, axta aptáhak apcháneya s'e: “Hegkeyásekxa sa' Mical, etáwa' axta, sekmoma axta ekyaqmageykekxa cien sélyenyekhássesso nekha apyempe'ék ma'a filisteos.”
15 Keñe axta Is-bóset apkeltamho kólyementegwakxak ma'a Paltiel, Lais axta apketche, atáwa' axta m'a kelán'a nak; 16 apxegkek axta natámen Paltiel apkelekxagweygko, apyetlákxeyk axta ekweykekxoho m'a yókxexma Bahurim. Cham'a apkeltamhókxa axta han etaqhohok ma'a Abner, aptaqháwok axta m'a Paltiel.
17 Keñe axta Abner apkelpaqhetchesa m'a apkelámha apmonye'e nak Israel, aptáhak axta apkeláneya s'e: “Nanók kéxegke kéltémo etnehek wesse' apwányam kélagkok David. 18 Wokmek kaxwók yaqwánxa kóllána', hakte apxeyenmeyk axta Wesse' egegkok ma'a David, apteme nak apkeláneykha, elwagkasek teyp énxet'ák Israel, cham'a énxet'ák apagkok, neyseksa apkelma m'a filisteos, tén han ma'a apyókxoho katnaha nak apnámakkok.”
19 Apkelpaqhetchásekpók axta han Abner ma'a Benjamín nak énxet'ák apagkok, keñe axta apmahágko m'a Hebrón, yaqwayam eltennássekxak David ektáhakxa apkelpeywa m'a énxet'ák Israel, tén han ma'a Benjamín énxet'ák apagkok. 20 Apwokmek axta Hebrón yetlo veinte apkelxegexma'a, aphakxa axta m'a David, apkelánessek axta ektámáxche ekyawe David ma'a, yetlo m'a ektáha axta apkelxegexma'a. 21 Keñe axta Abner aptáha apcháneya David se'e:
—Ataqhohok sa' ko'o wánchessekxak ma'a apyókxoho énxet'ák Israel, yaqwayam sa' exnéshok mók apkelpaqhetchásamákpoho exchep wesse', keñe sa' etnehek xép wesse' apwányam ekhawo m'a ektáhakxa enxoho apkelmopmenyého m'a.
Keñe axta David apyenyékxo m'a Abner apcháphasa etaqhohok yetlo meyke ektáhakxa apwáxok.
Joab apchaqhe Abner
22 Chaqhawók axta han apwákxexa Joab yetlo m'a David axta sẽlpextétamo apagkok apkelenyékto émpakháxchexa', apkelsánteyk axta ekxámokma agko' aqsok apkelyementaméyak ma'a apkelenmexma. Méko axta eyke kaxwók Abner ma'a Hebrón, aphakxa axta David, hakte aptaqháwok axta yetlo meyke ektáhakxa apwáxok, natámen apcháphasso m'a David. 23 Xama axta apwákxo Joab yetlo apyókxoho sẽlpextétamo apkelxegexma'a, kéltennáseyha axta apwokmo aphakxa wesse' apwányam ma'a Abner, Ner axta apketche, tén han aptaqháwo natámen apcháphasso m'a wesse' apwányam. 24 Keñe axta Joab apya'aweykxo m'a wesse' apwányam, axta aptáhak apcháneya:
—¿Yaqsa apkelana exchep wesse'? Apya'awa neyke Abner xép wesse', keñe apcha'awo makham etaqhoho'. 25 ¿Ya ey'ásegkok xép wesse' apwa'a Abner yaqwayam elyexanchesha exchep, tén han elanha aqsok yaqwayam elána', keñe han ekyókxoho yaqwánxa enxoho etnehek xép, wesse'?
26 Xama axta aptepa Joab natámen appaqhetchesso David, apkeláphássek axta apkeláneykha apkeltamho ektamok ma'a Abner, meyke apya'áseyak ma'a David, kélyentawákxeyk axta m'a nekha yámelchet ekyetnama nak Sirá. 27 Xama axta apwákxo Abner ma'a Hebrón, apya'ássek axta Joab nekha átog nak tegma apwányam, yaqwayam epaqhetchesek apxakko', cha'a apchaqhakxa axta han apkelyetxaqkasa apwokmo m'a, yaqwayam exnésseshok mók apchaqhássesso m'a apyáxeg Asael. 28 Xama axta apleg'a m'a David, keñe aptáha s'e: “Méko xama aqsok ekmaso ko'o sélane tén han sektémakxa nak wesse' apwányam, nápaqtók Wesse' egegkok, eñama apmatñà m'a Abner, Ner axta apketche. 29 ¡Joab sa' káhapwak apsexnánémap, tén han ekyókxoho apnámakkok, megkameykehek sa' chá'a aphawóxama m'a eksekkeneykha nak chá'a éma agkok, tén han negmasse ektepelchamáxche nak egyempehek, tén han ekyaqteyeykha nak chá'a kaxog, tén han ekmatñá nak chá'a, essenhan meyk élnapma!”
30 Apchaqhak axta Joab tén han Abisai ma'a Abner, hakte apchaqhássessegkek axta apyáxeg Abner émpakhamáxko axta m'a Gabaón.
31 Keñe axta David aptáha apcháneya m'a Joab yetlo apyókxoho apkelxegexma'a: “Kólyepták kélántaxno, kólántaxnekxa sa' ma'a apáwa sẽlwáxaqxamo nak, kallapwomák sa' eñama apketsapma m'a Abner.” Apxegkek axta wesse' apwányam David neptámen kélsó aphápak, 32 kélátawanyeyk axta Abner ma'a Hebrón. Cha'a megyéságkaxa axta han apwana wesse' apwányam David, nekha takhaxpop apagkok nak ma'a Abner, aptamhágkek axta han ma'a apyókxoho énxet'ák nak. 33 Tén axta wesse' apwányam apmeneykmasa s'e negmeneykmasso senlapwayam apmeneykmássesa m'a Abner:

“Abner, ¿yaqsa
ektáha apketsapa nak,
aptémól'a yetsapok ma'a
énxet ekmaso aptémakxa,
34 meyke
kélnaqtehetchesso apmék,
tén han meyke
kélnaqtehetchesso
apmagkok cadenas?
¡Apketsekkek xép,
aptémól'a apmatñà
apchaqhe m'a énxet
élmasagcha'a
nak apkeltémakxa!”

Apkellekxagweyha axta aqsa makham apkelano m'a énxet'ák. 35 Keñe axta kélya'aweykxo David apcháneyákpo etwok apto amonye' ekyáqtésso, keñe axta David aptáha naqsók appaqmeta s'e:
—¡Heñássesagkohok sa' ko'o Dios ekyentaxno agko', sektawa enxoho sekto, essenhan ma'a mók aqsok enxoho, amonye' ektaxno ekhem!
36 Leyawók axta apkelwáxok apyókxoho énxet'ák apkelleg'a aptáhakxa, hakte kalkohok axta chá'a apkelwáxok apyókxoho énxet'ák aqsok apkelane m'a wesse' apwányam. 37 Cháxa ekhem apkelyekpelchágwokmo axta apyókxoho israelitas megkatnaha apteme wesse' apwányam eñama apketsapma m'a Abner, Ner axta apketche.
38 Keñe axta wesse' apwányam aptáha apkeláneya m'a sẽlpextétamo apkelwesse'e apagkok:
—Kélwet'ak kéxegke sakhem apmatñà Israel xama apkemha apmonye' apagko'. 39 Cháxa keñamak sekyelqáxko nak ko'o sekwet'a aptamhágkaxa m'a Seruiá étchek apkello nak, sektáhakxoho eykhe ko'óxa wesse' apwányam, Dios axta sélyéseykha. ¡Wesse' egegkok sa' eñássesagkohok ektáha nak apkelane s'e aqsok ekmaso nak!