Últimas palabras de David
1 Estas son las últimas palabras de David, el hijo de Yesé. Así se expresó el dulce cantor de Israel, el hombre exaltado y ungido por el Dios de Jacob:

2 El espíritu del Señor ha hablado por mí;
ha usado mi lengua para comunicar su palabra.
3 Así ha dicho el Dios de Israel;
así me ha hablado la Roca de Israel:

«Un hombre justo y temeroso de Dios
establecerá su reino entre los hombres.
4 Será como la luz de la mañana,
como el sol brillante de un claro amanecer,
¡como la lluvia que hace renacer la hierba!
5 Así tratará Dios a mis descendientes,
porque él ha hecho conmigo un pacto eterno;
todo está estipulado, y será cumplido.
¡Dios siempre me dará la victoria
y dará cumplimiento a mis deseos!
6 Los malvados son como espinos sin raíz,
que nadie se atreve a levantar del suelo,
7 pero que si alguien quiere tocarlos,
lo hace con una espada o una lanza
y les prende fuego hasta consumirlos.»
Los valientes de David
(1 Cr 11.10-47)
8 Estos son los nombres de los soldados más valientes con que contaba David:
Yoseb Basébet el tacmonita, principal de los capitanes.
Adino el eznita, que mató a ochocientos hombres en una sola batalla.
9 Le seguía Eleazar hijo de Dodo el ajojita, que fue uno de los tres más valientes que se quedaron con David cuando desafiaron a los filisteos que estaban listos para la batalla, y los soldados de Israel se habían retirado.
10 Eleazar se mantuvo firme y luchó con energía contra los filisteos hasta que el brazo se le cansó y la espada se le quedó pegada a la mano. Aquel día, el Señor les dio una gran victoria, y cuando el ejército lo supo, regresó al campo de batalla solo para recoger el botín de guerra.
11 Le seguía Samá hijo de Age, el ararita. Los filisteos se reunieron en Lehí, donde había un sembradío de lentejas, y el ejército israelita huyó por temor a los filisteos.
12 Pero Samá se paró en medio de ese terreno y lo defendió; derrotó a los filisteos, y el Señor les dio una gran victoria.
13 Cuando llegó el tiempo de la cosecha, tres de los treinta jefes se encontraron con David en la cueva de Adulán, mientras los filisteos acampaban en el valle de Refayin.
14 David estaba en una fortaleza, y los filisteos tenían una guarnición en Belén;
15 y como David tenía mucha sed, dijo: «¡Cómo quisiera beber un poco de agua, del pozo que está a la entrada de Belén!»
16 Entonces los tres valientes irrumpieron en el campamento filisteo y sacaron agua del pozo de Belén, y se la llevaron a David, pero él no la quiso, sino que la derramó en el suelo como ofrenda al Señor, y dijo:
17 «¡Que el Señor me libre de hacer esto! ¡Sería como si bebiera la sangre de estos valientes, que pusieron en peligro su vida!» Y no la quiso beber. Tal fue la hazaña de esos tres valientes.
18 Abisay, el hermano de Joab hijo de Seruyá, era el más valiente de los treinta. Lo demostró al matar con su lanza a trescientos guerreros. Con esto se hizo famoso entre los tres.
19 Era, de hecho, el más famoso de los treinta, y llegó a ser su jefe, pero no llegó a igualar a los tres primeros.
20 Le seguía Benaías hijo de Joyadá, hijo de un valiente de Cabsel, que realizó grandes proezas: mató a dos moabitas muy aguerridos; y un día, que estaba nevando, se metió a un foso y mató a un león.
21 En otra ocasión, se enfrentó a un egipcio de gran estatura, que traía una lanza en su mano; pero Benaías se lanzó contra el egipcio con solo un palo, y lo desarmó y lo mató con su propia lanza.
22 Con esto, Benaías hijo de Joyadá se hizo famoso entre los tres valientes.
23 Y aunque se destacó entre los treinta más valientes, no logró igualar a los tres primeros. Sin embargo, David lo puso como jefe de su guardia personal.
24 Asael, que era hermano de Joab, fue contado entre los treinta más valientes;
Eljanán hijo de Dodo, de Belén;
25 Samá el harodita,
Elica el harodita,
26 Heles el paltita,
Ira hijo de Iques, el tecoíta,
27 Abiezer el anatotita,
Mebunay el husatita,
28 Salmón el ajojita,
Maray el netofatita,
29 Jéleb hijo de Baná, el netofatita,
Itay hijo de Ribay, el benjaminita de Gabaa;
30 Benaías el piratonita,
Hiday, el del arroyo de Gaas;
31 Abí Albón el arbatita,
Azmavet el barhumita,
32 Elijaba el salbonita,
Jonatán, de los descendientes de Jasén;
33 Samá el ararita,
Ajían hijo de Sarar, el ararita;
34 Elifelet hijo de Ajasbay, nieto de Macá;
Elián hijo de Ajitofel, el gilonita;
35 Jesray el carmelita,
Paray el arbita,
36 Igal hijo de Natán, el de Soba;
Bani el gadita,
37 Selec el amonita,
Najaray el berotita, que era el escudero de Joab hijo de Seruyá;
38 Ira el itrita,
Gareb el itrita,
39 Urías el hitita.
En total, treinta y siete valientes.
Ektemegwánxa néxa appeywa David
1 Keso ektemegwánxa néxa appeywa David se'e:

“David, Jesé apketche,
énxet apteméssesso axta
Dios ekyawe kéláyo,
wesse' apwányam ektáha
axta apkelyéseykha m'a
Dios apagkok nak Jacob,
apteme axta apkelánéyak
ekmátsa apmeneykmasso
m'a kañe' nak Israel.
Aptáhak appeywa s'e:

2 “Appaqmetchek
Wesse' egegkok
Espíritu apagkok,
ko'o eyke eyásenneykxa';
egkéssek appeywa
yaqwayam añeksek.
3 Appaqmetchek ma'a
Dios apagkok nak Israel;
aptáhak seyáneya
Apmasma nak chá'a Israel se'e:
‘Énxet apkeláneykha
nak chá'a énxet'ák yetlo
ekpéwomo aptémakxa',
apkeláneykha nak
chá'a énxet'ák yetlo
apcháyo Dios,
4 exhok sa' ma'a
ektémól'a katyapok
ekhem axto'o,
máxa sa' etnehek
ma'a ekhem éltátchesso
meykel'a yaphope,
ektaqmelcháseykekxal'a
pa'at natámen ekmámeye.’
5 Cháxa keñamak
melyenseykmo nak Dios
ma'a étawán'ák nak ko'o,
hakte élánéssegkek axta
ko'o ekhémo mók
nélpaqhetchásamáxkoho
meyke néxa m'a,
penchásamáxcheyk
ektáxésamaxche',
méko han kamasseksek.
Élmallahancháseykegkek ko'o m'a,
etekkessessegkek han ma'a
ekyókxoho aqsok sekmámenyého.
6 Keñe sa' ma'a
apyókxoho élmasagcha'a
nak apkeltémakxa,
máxa am'ák kélchexakha
sa' kólteméssesek
magmowánal'a
ampaknegwomho'.
7 Sawo ekyentaxno
essenhan sawhéwa
chá'a kóltéhek
ma'a peya enxoho
kólpaknegwomho',
kólchexák chá'a nátex,
yaqwayam enxoho
kólwatnek ekyókxoho.”
David sẽlpextétamo apagkok apkelyennaqte
(1 Cr 11.10-47)
8 Keso apkelwesey axta David sẽlpextétamo apagkok apkelyennaqte s'e: Is-bóset, apteme axta hacmonita, apkemha apmonye' axta nepyeseksa m'a apqántánxo apkelyennaqte axta, apkelnapma axta ochocientos énxet sawhéwa apmeykha. 9 Eleazar axta aptétéyak ma'a, Dodó axta apketche, apteme axta énxet ahohíta, apteme axta han apkeñama nepyeseksa m'a apqántánxo apkelyennaqte axta. David axta han apxegexma apha m'a yókxexma nak Pas-damim, cham'a apchaqneykekxo axta filisteos apmáheyo yempakhak ma'a, keñe israelitas apkelwátéseykegko. 10 Axta eyke elwátesseykmok ma'a, apkelnapmeyk axta filisteos ekwokmoho ekyampaya apaktog, yepetcha'ak axta apmek ma'a sókwenaqte apakxak apagkok. Cháxa apmésa axta ekyawe agko' apmallane m'a Wesse' egegkok. Tén axta sẽlpextétamo apkelyetlawa m'a Eleazar, yaqwayam elmagkok ma'a aqsok apkelyementaméyak ma'a apkelenmexma.
11 Keñe axta Samá neptámen ma'a Eleazar, Agué axta apketche, apteme axta ararita. Xama axta apchaqnákxo filisteos ma'a yókxexma nak Lehi, kélcheneykekxexa axta yágkeleyke, apkenyahágkek axta apmonye'e m'a sẽlpextétamo israelitas, 12 keñe axta Samá apkenmeyncha'a aqsa m'a neyseksa namyep apmeyawa, apkelnapchek axta han filisteos. Cháxa apmésa axta ekyawe agko' apmallane m'a Wesse' egegkok.
13 Xama ekhem axta apkelxega apyo'ókmo David apqántánxo apkeleñama nepyeseksa m'a treinta apkelyennaqte, cham'a meteymog áxwa nak Adulam. Apkelpakxeneykegkek axta sẽlpextétamo filisteos ma'a ekyapwátegweykenxa nak xapop Refaim. 14 Aphegkek axta David ma'a tegma apyennaqte, keñe axta sẽlpextétamo filisteos apheykencha'a m'a Belén. 15 Aptáhak axta appaqmétencha'a David: “¡Yámék la'a xama énxet heyekwéssók yegmen ma'a yámelchet nentaxnamakxa nak Belén!”
16 Keñe axta apqántánxo apkelyennaqte apkelántaxnegwokmo m'a apkelpakxeneykegkaxa axta filisteos, apyekwokmek axta yegmen ma'a yámelchet ekyetnamakxa axta m'a nentaxnamakxa nak Belén, apsákxéssek axta m'a David. Axta eyke emakók ének, apyegkenchek axta aqsa apteméssesa apmésso naqsa Wesse' egegkok. 17 Axta aptáhak se'e: “¡Megyohók ko'o eynek ma'a Wesse' egegkok! ¡Hakte máxa katnehek sekyena enxoho éma apagkok se'e énxet'ák melmeyágweykxo nak apkelyennaqte apkelmahágko seyekwéssekmo yegmen!” Axta emakók ének.
Cháxa ektáhakxa axta aqsok apkeláneyak ma'a apqántánxo énxet'ák megyeye nak elmahagkok eyesagkexa'.
18 Abisai axta apkemha apmonye' apagkok xa treinta énxet apkelyennaqte nak, cham'a Abisai, Joab axta apyáxeg, Seruiá axta étche. Apketámeygkek axta trescientos énxet sawhéwa apmeykha, apkelnapchek axta han. Cháxa aptéma axta apxénamap chá'a nepyeseksa m'a treinta énxet'ák apkelyennaqte nak, 19 néten kéláyo axta han aptemék nepyeseksa m'a apyókxoho nak, hakte apkemha apmonye' apagkok axta aptemék. Axta eyke exnágweykekxohok ma'a apmonye'e axta apqántánxo kempakhakma yapmeyk.
20 Xama énxet apyennaqte axta han ma'a Benaías, Joiadá axta apketche, apteme axta énxet Cabseel, xámok axta aqsok apkelane. Axta apkelnapma m'a apqánet apketchek axta Ariel, apkeñama axta Moab. Aptaxneyk axta máxek apteyekmo yeyam, cha'a apchaqhakxa axta han méwa m'a kañe' nak. 21 Apchaqhegkek axta han egipcio apwenaqte axta, apmeykha axta sawhéwa: apketámeygkek axta Benaías yámet apmeykha, apyementegkek axta sawhéwa apagkok, keñe apchaqha apkelyetxeykxo m'a sawhéwa apagkok apagko' nak. 22 Cháxa ekméssama axta apxénamap Benaías, Joiadá axta apketche, nepyeseksa m'a treinta énxet'ák apkelyennaqte axta; 23 néten kéláyo axta han aptemék nepyeseksa m'a apyókxoho nak, axta eyke exnágweykekxohok ma'a apmonye'e axta apqántánxo kempakhakma yapmeyk. Keñe axta David apteméssesa apkemha apmonye' nepyeseksa m'a énxet'ák ektáha axta chá'a aptaqmelchesso.
24 Apheykha axta han nepyeseksa treinta apkelyennaqte: cham'a Asael, Joab axta apyáxeg; Elhanán, Dodó axta apketche, apkeñama axta Belén; 25 tén han Samá, apkeñama axta Harod; Elicá, apkeñama axta han Harod; 26 Heles, apteme axta paltita; Irá, apketche nak Iqués, apkeñama axta m'a Tecoa; 27 Abiézer, apkeñama axta Anatot; Sibecai, apkeñama axta Husah; 28 Salmón, apteme axta ahohíta; Maharai, apkeñama axta Netofá; 29 Héled, apketche axta Baaná, axta han apkeñamak ma'a Netofá; Itai, apketche axta Ribai, apkeñama axta Guibeá, ekpayho nak Benjamín apchókxa; 30 Benaías, apkeñama axta Piratón; Hidai, apkeñama axta m'a alwáta nak Gaas; 31 Abí-albón, apteme axta arbatita; Azmávet, apkeñama axta m'a Bahurim; 32 Eliahbá, apteme axta saalbonita; tén han Jasén apketchek; Jonatán; 33 Samá, apteme axta ararita; Ahiam, apketche axta Sarar, apteme axta han ararita; 34 Elifélet, apketche axta Ahasbai, tén han ma'a apkeñama nak Maacá apketche; Eliam, apketche nak Ahitófel, apkeñama axta Guiló; 35 Hesrai, apkeñama axta Carmel; Paarai, apteme axta arbita; 36 Igal, Natán apketche, apkeñama axta m'a Sobá; Baní, apkeñama axta m'a Gad; 37 Sélec, apkeñama nak Amón; Naharai, apkeñama nak Beerot, apteme axta Joab apkelsókáseykha apkelmeykha, étche nak Seruiá; 38 Irá, apkeñama axta Jatir; Gareb, apkeñama nak han ma'a Jatir; 39 keñe han ma'a Urías, apteme axta hitita. Treinta y siete axta apyókxoho.