Eliseo y Namán
1 Cierto general del ejército del rey de Siria, llamado Namán, era un hombre muy importante. Su señor lo tenía en alta estima porque, por medio de él, que era un guerrero muy valiente, el Señor había dado la victoria a Siria. Pero Namán era leproso.
2 Un día, una joven israelita que las bandas de sirios habían hecho cautiva y la habían puesto al servicio de la esposa de Namán,
3 le dijo a su señora:
«Si mi señor acudiera al profeta que está en Samaria, él lo sanaría de su lepra.»
4 Cuando Namán fue a ver al rey de Siria, le contó lo que la joven israelita le había dicho a su esposa,
5 y el rey le dijo:
«Pues ve a ver a ese profeta. Yo le enviaré cartas al rey de Israel.»
Namán se puso en marcha, llevando consigo treinta mil monedas de plata, y seis mil monedas de oro, y diez mudas de vestidos.
6 También llevó consigo cartas para el rey de Israel, las cuales decían:
«Cuando estas cartas lleguen a tus manos, por ellas sabrás que yo estoy enviándote a mi siervo Namán, para que lo sanes de su lepra.»
7 En cuanto el rey de Israel leyó las cartas, se rasgó las vestiduras y dijo:
«¿Acaso soy Dios, capaz de dar la vida y de quitarla, para que este me envíe un hombre para que lo sane de su lepra? Como pueden ver, solo está buscando un pretexto para atacarme.»
8 Como Eliseo, el varón de Dios, se enteró de que el rey de Israel se había rasgado las vestiduras, mandó a decirle:
«¿Por qué te has rasgado las vestiduras? ¡Deja que venga a verme! ¡Así sabrá que en Israel hay profeta!»
9 Y Namán fue a ver a Eliseo, y al llegar a la puerta de su casa se detuvo, con sus caballos y con su carro de guerra.
10 Entonces Eliseo mandó un mensajero a que le dijera:
«Ve y lávate siete veces en el Jordán, y tu carne volverá a ser como antes era, y quedarás limpio de tu lepra.»
11 Pero Namán se enojó y se fue, mientras decía:
«¿Cómo? Yo pensaba que ese profeta saldría a verme, y que de pie invocaría el nombre del Señor, su Dios, y luego alzaría la mano y tocaría la parte enferma, y me sanaría de la lepra.
12 ¿Acaso los ríos Abana y Farfar, de Damasco, no son mejores que todas las aguas de Israel? ¿Y acaso no quedaré también limpio si me lavo en ellos?»
Y muy enojado se fue de allí.
13 Pero sus criados se le acercaron y le dijeron:
«¡Ay, señor! Si el profeta te hubiera mandado hacer algo más impresionante, ¿acaso no lo habrías hecho? ¡Pues con más razón si te ha dicho: “Lávate, y quedarás limpio!”»
14 Namán fue al Jordán y se zambulló siete veces, conforme a la palabra del varón de Dios, y al instante quedó limpio: Su piel se volvió tan suave como la de un niño.
15 Entonces él y toda su compañía volvieron a donde estaba el varón de Dios, y una vez delante de él dijo:
«Ahora reconozco que no hay más Dios en toda la tierra, que en Israel. Por favor, acepta algún presente de este siervo tuyo.»
16 Pero Eliseo dijo:
«Juro por el Señor, en cuya presencia estoy, que no lo voy a aceptar.»
Namán insistía en que Eliseo aceptara alguna cosa, pero él no accedió.
17 Entonces Namán dijo:
«Entonces voy a pedirte concedas a este siervo tuyo llevarme de esta tierra la carga de un par de mulas. Porque de aquí en adelante este siervo tuyo no ofrecerá holocaustos ni sacrificios a otros dioses, sino solo al Señor.
18 Y anticipadamente pido al Señor perdonar a este siervo suyo si, cuando mi señor el rey entre en el templo de Rimón para adorar allí, y se apoye en mi brazo, yo también llego a inclinarme en ese templo. Si llego a hacerlo, ¡que el Señor me perdone!»
19 Eliseo le dijo que podía irse tranquilo. Y Namán se fue. Pero apenas habría recorrido una distancia de media legua
20 cuando Guejazí, el criado de Eliseo, varón de Dios, pensó: «¡Vaya! Mi señor no permitió que este sirio, Namán, le regalara lo que trajo. ¡Pues juro por el Señor, que ahora mismo voy a ir tras él para pedirle que me dé algo!»
21 Y Guejazí corrió para alcanzar a Namán. Y cuando Namán vio que Guejazí venía corriendo tras él, se bajó del carro para recibirlo, y le preguntó si todo estaba bien.
22 Guejazí dijo que sí, y añadió:
«Mi señor me envía a decirte que del monte de Efraín acaban de llegar dos profetas jóvenes, y te ruega darle para ellos tres mil monedas de plata y dos vestidos nuevos.»
23 Namán contestó:
«No solo tres mil. Te ruego que le lleves seis mil.»
Y Namán insistió en que Guejazí aceptara dos bolsas, cada una con tres mil monedas de plata, y dos vestidos nuevos; luego ordenó a dos de sus criados echarse todo esto a cuestas y llevarlo delante de Guejazí.
24 Pero al llegar a cierto lugar, Guejazí les pidió que le entregaran lo que llevaban, y lo guardó todo en su casa; luego ordenó a los hombres que se fueran.
25 Después de eso, se presentó ante su señor. Y Eliseo le dijo:
«¿De dónde vienes, Guejazí?»
Y él contestó:
«Yo no he ido a ninguna parte.»
26 Entonces Eliseo le dijo:
«¿Crees que yo no estaba allí, en espíritu, cuando aquel hombre bajó de su carro a recibirte? Pero este no es el momento de recibir plata y vestidos, ni olivares, viñas, ovejas, bueyes, siervos y siervas.
27 Por lo tanto, la lepra de Namán se te pegará a ti y a tu descendencia para siempre.»
Y cuando Guejazí salió de la presencia de Eliseo, estaba blanco como la nieve.
Naamán kéltaqmelchesseyam ekteme negmasse ektepelchamaxche egyempehek
1 Aphegkek axta xama énxet apwesey axta Naamán, apteme axta sẽlpextétamo apkemha apmonye' apagkok ma'a wesse' apwányam nak Siria, apchásekhayók axta m'a wesse' apwányam apagkok, emyawhok axta han, hakte apkelmallahanchessegkek axta Wesse' egegkok énxet'ák Siria apchásenneykekxo m'a. Negmasse ektepelchamaxche egyempehek axta eyke temék xa énxet nak.
2 Apmeyk axta han xama kelán'a étkok sirios neyseksa apketámeyak axta m'a israelitas, keñe kélhéssekmo kélteméssesa éláneykha Naamán aptáwa'. 3 Entáhak axta eyáneya wesse' agkok xa kelán'a étkok nak:
—Apyo'ókmek agkok wesse' ahagkok ma'a Dios appeywa aplegasso apha nak Samaria, etaqmelwók ma'a ekteme nak negmasse ektepelchamaxche egyempehek.
4 Apxegkek axta Naamán apkeltennássekxo wesse' apwányam apagkok ektáhakxa eyáneya m'a kelán'a étkok. 5 Keñe axta apchátegmowágko m'a wesse' apwányam Siria:
—Táse', exeg, wáphássesek sa' ko'o sektáxéssesso weykcha'áhak ma'a wesse' apwányam nak Israel.
Keñe axta apxega Naamán. Apkelsókek axta treinta mil selyaqye aktek élmope, seis mil selyaqye aktek élyátekto élmomnáwa, keñe diez ma'a apáwa apkelántaxno, 6 apsókassek axta han weykcha'áhak kéltáxésso m'a wesse' apwányam nak Israel, ektéma axta kéltáxésso s'e: “Apwet'ak sa' agkok xép se'e weykcha'áhak kéltáxésso nak, ey'asagkohok sa' ektáha ko'o seyáphasso m'a Naamán, apteme nak sẽlpextétamo apkemha apmonye' ahagkok, yaqwayam enxoho exchep etaqmelchessók ekteme negmasse ektepelchamaxche egyempehek.”
7 Xama axta apkelyetseta weykcha'áhak kéltáxésso m'a wesse' apwányam nak Israel, keñe apkelyepta aptaxno magkenatchesso ekyetnakha'awo apwáxok, aptáhak axta s'e:
—¿Diosya ko'o, segméssamo nak ekyennaqte egnények, tén han segyementameykekxa nak negyennaqte, seyaphássesa nak ko'o xama énxet yaqwayam ataqmelchessók ekteme negmasse ektepelchamaxche egyempehek? ¡Negyekpelchawók aptáhakxa apmako hetnéssessamhok exma ekmaso xa!
8 Xama axta apleg'a amya'a Dios appeywa aplegasso Eliseo apkelyepta aptaxno wesse' apwányam eñama apwete m'a weykcha'áhak kéltáxésso, apkeltamhók axta kóltéhek kólának se'e: “¿Yaqsa ektáha apkelyepta nak aptaxno? Tásek exegmak hey'áwak xa énxet nak, keñe sa' ey'asagkohok apha xama Dios appeywa aplegasso s'e Israel.”
9 Apxegkek axta Naamán, yetlo yátnáxeg apyenyawasso apchánte, apkenegwokmek axta m'a átog apxagkok nak Eliseo. 10 Keñe axta Eliseo apcháphasa xama apkeláneykha apkeltamho etnehek yának se'e: “Exeg, etne sa' siete apyaqpasso yegmen ma'a wátsam Jordán, tén sa' káxñekxohok apyempehek kamaskok ma'a negmasse ektepelchamaxche egyempehek.”
11 Aplókók apagko' axta han Naamán, axta aptáhak appaqmétegkokxo s'e:
—Éneyk xeyk hemok takha', tén han etnamha ewónmakha m'a Dios Wesse' apagkok, keñe han etnehek ketók apmek ma'a ekmasagkexa nak émpehek, keñe hemasséssesek ma'a ektepelchamaxche nak émpehek. 12 ¡Keltásek ma'a wátsam ekhágko nak Damasco, cham'a Abaná tén han Farfar! ¡Kaxnók ma'a ekyókxoho wátsam nak Israel! ¡Táse' nak axta eykhe ayaqpássekxak ma'a keñe ataqmelwók!
Aplókók apagko' axta han aptaqháwo. 13 Apya'awékxeyk axta eyke m'a apkeláneykha nak aptáha apcháneya s'e:
—Wesse', kaxtemék xeyk apkeltémo elának aqsok ekmáske nak anlának ma'a Dios appeywa aplegasso nak. ¿Melanyeya exchek xép? Exchek eyke ekyágwánxa agkok aptáha enxoho apcháneya s'e: eyaqpés, tén sa' káxñekxohok apyempehek.
14 Aptaqháwok axta Naamán keñe aptáha siete aptaxneykekxa m'a wátsam nak Jordán, apkeltamhókxa axta etnehek ma'a Dios appeywa aplegasso, keñe axta ektamhákxo apyempehek ma'a ektémól'a wokma'ák apyempehek, cháxñákxók axta. 15 Keñe axta apxega yetlo apyókxoho apkelxegexma'a apya'aweykxo m'a Eliseo. Xama axta apwákxo makham ma'a aphakxa, aptáhak axta Naamán se'e:
—¡Ekya'ásegwokmek ko'o kaxwók méko Dios ma'a ekyókxoho apheykegkaxa nak, wánxa aqsa m'a Israel! Éltamhók ko'o elmok takha' s'e aqsok sélmésso naqsa nak, ko'o sektáha nak apkeláneykha.
16 Apchátegmowágkek axta Eliseo:
—Naqsók ko'o ektemessásak yetlo sekxeyenma apwesey Wesse' egegkok, séláneyncha'a nak, malmehek sa'.
Apkelenxánegkessek axta eykhe m'a Naamán, axta eyke emakók elmok ma'a Eliseo. 17 Tén axta aptáha Naamán se'e:
—Yoho sa' aqsa ko'o alsakxak xapop éleñama nak se'e kañe' nak Israel, ánet yámelyeheykok sa' alpátegkesek; hakte magkések sa' ko'o kaxwók aqsok ekmatñá kélwatno m'a mók aqsok kéláyókxa nak, magkések han ma'a aqsok kélnaqtósso ektekyawa nak, wánxa sa' aqsa chá'a agkések ma'a Wesse' egegkok. 18 Wánxa aqsa séltamho ko'o Wesse' egegkok meyaqmagkásekxeyk sélana enxoho chá'a s'e aqsok nak: cham'a apmeyákxo enxoho chá'a wesse' ahagkok ma'a kélpeykessamókxa nak Rimón, keñe han apmágko enxoho chá'a émek, keñe chá'a ko'o altekxók etapnák xa kañe' tegma nak, tásek meyaqmagkásekxeyk Wesse' egegkok xa.
19 Apchátegmowágkek axta Eliseo:
—Etaqhekxa sa' meyke ektáhakxa apwáxok.
Aptaqhákxeyk axta Naamán. Xama axta apwákxo makhawo', 20 tén axta ektáha élchetamso apwáxok Guehazí, apkeláneykha nak ma'a Dios appeywa aplegasso: “Apcha'awok aqsa aptaqháwo wesse' ahagkok ma'a sirio, cham'a Naamán, meyke apma xama aqsok apkelsókáseyam. Naqsók ko'o ektemessásak yetlo sekxeyenma Wesse' egegkok apwesey, eytlakxak sa' se'e kaxwo' nak, yaqsa sa' kexa aqsok axka'.”
21 Keñe axta apxega Guehazí apchamhágkokxo m'a Naamán; xama axta apwet'a apxegakmo neptámen ma'a, keñe aptepa néten yátnáxeg apyenyawasso apkelanyexágko, aptáhak axta apkelmaxneyáncha'a:
—¿Yaqsa ektáha?
22 —Méko, —axta aptáhak apchátegmowágko Guehazí—. Wesse' ahagkok eyke eyáphásak apkeltamho atnehek wának xép, apkelwa'a kaxwók ma'a apqánet wokma'ák apteme Dios appeywa apkellegasso, apkeleñama m'a egkexe nak Efraín, apkeltamhók han xép elmések ma'a tres mil selyaqye aktek élmope, keñe han apqánet apáwa nentaxno.
23 Apchátegmowágkek axta Naamán:
—Elma sa' seis mil selyaqye aktek élmope.
Apkelenxánegkessek axta Naamán apkeltamho elmok, apxátegkessek axta apqánet nahápa yetlo apqánet apáwa, keñe apkelmésa ekyókxoho m'a apkeláneykha yaqwayam enxoho elsakxak apmonye' m'a Guehazí. 24 Xama axta apkelwákxo m'a egkexe nak, apkelmeyk axta Guehazí m'a selyaqye aktek élmope, apkelseykekxésso axta m'a Naamán apkeláneykha, apxatmeyk axta apxagkok, keñe apkeláphasa eltaqhoho'. 25 Tén axta apmeyákxo m'a aphakxa nak wesse' apagkok, keñe axta Eliseo apkelmaxneyáncha'a:
—Guehazí, ¿háxko apkeñektamxa'?
—Mawegkeypawok ko'o —axta aptáhak apchátegmowágko Guehazí.
26 Tén axta aptáha makham apcháneya Eliseo s'e:
—Xama exchek aptepa xama énxet néten yátnáxeg apyenyawasso apkelanyexakmo peya emok takha' exchep, ekheyk xeyk xamo' ko'o exchep ma'a, espíritu ahagkok xeyk eyke. Megkapayhawok xép emok selyaqye tén han elmok apáwa, essenhan namyep étkok, anmen yámet kélcheneykekxexa', nepkések, weyke, essenhan apkeláneykha apkelennay'a tén han kelwán'ák. 27 Xép sa' kaxwók katnehek xa negmasse ektepelchamaxche egyempehek ektéma axta m'a Naamán, ekweykekxoho m'a aptawán'ák neptámen meyke néxa.
Xama axta apyenyékxo Guehazí m'a Eliseo, temék axta negmasse ektepelchamaxche egyempehek ekyentaxno agko', mópégkek axta, ektémól'a yeyam appok.