Caída de Jerusalén
(Jer 39.1-7Jer 52.3-11)
1 Sedequías se rebeló contra el rey Nabucodonosor de Babilonia, y Nabucodonosor vino con todo su ejército y atacó a Jerusalén y la sitió, y levantó torres de asalto a su alrededor. Era el día diez del mes décimo del noveno año del reinado de Sedequías,
2 y la ciudad estuvo sitiada hasta el año undécimo de su reinado.
3 A los nueve días del cuarto mes el hambre en la ciudad se agravó, al grado de que la gente del país no tenía nada que comer.
4 Como ya se había abierto una brecha en la muralla de la ciudad, todos los hombres de guerra huyeron durante la noche; salieron por el camino de la puerta que estaba entre los dos muros, junto a los huertos del rey, a pesar de que los caldeos rodeaban la ciudad; el rey se fue por el camino del Arabá.
5 Pero el ejército caldeo siguió al rey, y lo apresó en las llanuras de Jericó, después de que todo su ejército había sido dispersado.
6 Apresado el rey, lo llevaron ante el rey de Babilonia en Ribla, y dictaron sentencia contra él.
7 A los hijos de Sedequías los degollaron en presencia de Sedequías, y a este le sacaron los ojos, y encadenado lo llevaron a Babilonia.
Cautiverio de Judá
(2 Cr 36.17-21Jer 39.8-10Jer 52.12-30)
8 El día siete del mes quinto del año diecinueve del rey Nabucodonosor de Babilonia, llegó a Jerusalén Nabuzaradán, que era capitán de la guardia y oficial del rey de Babilonia.
9 Y Nabuzaradán les prendió fuego al templo del Señor y al palacio real, y a todas las casas de Jerusalén y a todos los palacios de los príncipes.
10 Todo el ejército de los caldeos, que estaba con el capitán de la guardia, se dedicó a derribar las murallas que rodeaban a Jerusalén.
11 Luego, Nabuzaradán, capitán de la guardia, se llevó cautivos a los del pueblo que habían quedado en la ciudad, a los que se habían pasado al bando del rey de Babilonia, y a los que se habían quedado de la gente común.
12 A los pobres del país los dejó Nabuzaradán, capitán de la guardia, para que labraran las viñas y el campo.
13 Los caldeos derribaron las columnas de bronce y las bases, y el mar de bronce, que estaban en el templo del Señor, y se llevaron el bronce a Babilonia.
14 Se llevaron también las paletas, las despabiladeras, los cucharones, y todos los utensilios de bronce con que ministraban:
15 incensarios, cuencos, en fin, todo lo que era de oro y todo lo que era de plata. Todo eso se lo llevó el capitán de la guardia.
16 Se llevó las dos columnas, un mar, y las bases que Salomón había hecho para el templo del Señor. No fue posible pesar todo esto.
17 La altura de una columna era de ocho metros, y tenía encima un capitel de bronce; la altura del capitel era de un metro con treinta y cinco centímetros, y sobre el capitel había una red y granadas alrededor. Todo era de bronce, y la otra columna con su red estaba hecha de la misma manera.
18 El capitán de la guardia capturó luego al primer sacerdote Seraías, al segundo sacerdote Sofonías, y a tres guardias de la vajilla.
19 De la ciudad capturó a un oficial que estaba al mando de los hombres de guerra, y a cinco de los consejeros del rey, que estaban en la ciudad; al principal escriba del ejército, que llevaba el registro de la gente del país, y a sesenta varones del pueblo que se encontraban en la ciudad.
20 Nabuzaradán, capitán de la guardia, los capturó y los llevó al rey de Babilonia, que estaba en Ribla.
21 Allí en Ribla, en tierra de Jamat, el rey de Babilonia los hirió de muerte y les quitó la vida. Así es como Judá fue desterrado y llevado cautivo.
Los sobrevivientes huyen a Egipto
22 Al pueblo que el rey Nabucodonosor de Babilonia dejó en la tierra de Judá, lo puso bajo el gobierno de Gedalías, el hijo de Ajicán y nieto de Safán.
23 Y cuando todos los príncipes del ejército y su gente supieron que el rey de Babilonia había puesto por gobernador a Gedalías, fueron a verlo en Mispá. Eran Ismael hijo de Netanías, Johanán hijo de Careaj, Seraías hijo de Tanjumet, el netofatita, y Jazanías, el hijo de un macatita, más su gente.
24 Entonces Gedalías les hizo un juramento a todos ellos, y les dijo: «No tengan ningún temor de servir a los caldeos. Habiten el país, y sirvan al rey de Babilonia, y les irá bien».
25 Pero en el mes séptimo Ismael, que era hijo de Netanías y nieto de Elisama, de la estirpe real, y otros diez hombres, fueron e hirieron de muerte a Gedalías, y con él a los de Judá y a los caldeos que estaban con él en Mispá.
26 Entonces todos los del pueblo, desde el menor hasta el mayor, se levantaron y se fueron a Egipto, junto con los capitanes del ejército, por temor a los caldeos.
Joaquín es liberado y homenajeado en Babilonia
(Jer 52.31-34)
27 El día veintisiete del mes duodécimo del año treinta y siete del cautiverio del rey Joaquín de Judá, el rey Evil Merodac de Babilonia, puso en libertad al rey Joaquín de Judá y lo sacó de la cárcel. Era el primer año de su reinado.
28 Le habló a Joaquín con mucha bondad, y puso su trono por encima de los tronos de los otros reyes que estaban con él en Babilonia.
29 Le cambió sus harapos de prisionero, y lo sentó a su mesa por el resto de sus días.
30 Además, todos los días Joaquín recibía de parte del rey una pensión, y esto se hizo así todos los días de su vida.
Tegma apwányam Jerusalén apmomap
(Jer 39.1-7Jer 52.3-11)
Keñe axta Sedequías apkenmexeykekxo m'a wesse' apwányam nak Babilonia. 1 Apxegkek axta han wesse' apwányam Nabucodonosor yetlo apyókxoho sẽlpextétamo apagkok apketámegko Jerusalén, keñe apwakhegwokmo, cham'a ekhem diez, pelten diez, ekwokmo axta nueve apyeyam apteme wesse' apwányam ma'a Sedequías. Apkelpakxenwa'ak axta han ma'a ekpayho nak tegma apwányam, apkelánegkek axta han ámay néten ma'a nepyáwa nak yaqwayam ektamagkok. 2 Apwakhamakpek axta tegma apwányam, ekwokmoho aptéma once apyeyam apteme wesse' apwányam Sedequías. 3 Keñe axta ekhem nueve, pelten cuatro xa apyeyam nak, ekyágwokmoho meyk segaqhe m'a tegma apwányam, méko axta entáhak aptókagkaxa énxet. 4 Keñe axta apyagkaxqata nápakha tegma apyawe kélhaxtegkesso, apwakhayak axta eykhe caldeos ma'a, axta eyke kahaxnak aptepa wesse' apwányam yetlo apyókxoho sẽlpextétamo apagkok tegma apwányam apkenyahágko axta'a. Apkelánteyapwokmek axta m'a átog ekyetnama axta neyseksa kélhaxtegkesso tegma, ámay ekmahéyak axta m'a kélchencháseykekxexa axta pánaqte exnók ma'a wesse' apwányam, keñe apkelyetlawa m'a ámay ekmahéyak axta ekyapwátegweykenxa m'a Jordán. 5 Apkelamhágkek axta eyke sẽlpextétamo caldeos ma'a wesse' apwányam Sedequías, aptahanyékxeyk axta m'a ekpayhegweykenxa nak xapop ma'a Jericó. Apyenyókek axta han apyókxoho sẽlpextétamo apagkok, apkexpaqneyk axta. 6 Apmeyk axta caldeos ma'a wesse' apwányam keñe kélyentamákxo m'a aphakxa nak wesse' apwányam Babilonia, ekpayho nak Riblá, yókxexma Hamat. Cha'a apxénakxa axta han Nabucodonosor apkeltamhókxa kólteméssesek ma'a Sedequías, 7 nápaqtók axta han apkeltamhók kólyaqténchesagkok apyespa'ák ma'a apketchek. Keñe m'a Sedequías, apkeltamho kólhexyawássesek apaqta'ák, tén han kólpextétek cadena kólyentemekxak ma'a Babilonia.
Tegma kélmassésseyam
(2 Cr 36.17-21Jer 39.8-10Jer 52.12-30)
8 Apwokmek axta Jerusalén ma'a Nebuzaradán, apteme axta apkemha apmonye' sẽlpextétamo apagkok wesse' apwányam, tén han apkemha apmonye' sẽlpextétamo apagkok, cham'a ekhem siete, pelten cinco, ekweykmo axta diecinueve apyeyam apteme wesse' apwányam Nabucodonosor, wesse' apwányam axta m'a Babilonia, 9 apwatnékxeyk axta m'a tegma appagkanamap, tén han ma'a wesse' apwányam apxagkok apyawe, tén han ma'a apyókxoho tegma nak tegma apwányam, ekweykekxoho m'a apyókxoho kelwesse'e apxanák nak, 10 keñe axta m'a sẽlpextétamo caldeos apkelxegexma'a axta, apkelyaqnegkesa m'a kélhaxtegkesso axta m'a Jerusalén. 11 Tén axta Nebuzaradán apnaqlákxo Babilonia m'a apkeleymomap axta makham apheykha m'a tegma apwányam nak, ekweykekxoho m'a appasmeykekxa axta wesse' apwányam Babilonia, tén han ma'a apkeleymomap axta apkeláneyak chá'a aqsok. 12 Wánxa axta aqsa apkeleykmo apqántawók ma'a énxet'ák meyke agko' nak aqsok apagkok, yaqwayam enxoho elanha m'a anmen yámet kélcheneykekxa', tén han eknekxak aqsok ma'a namyep.
13 Nekha'a étkók axta aptemessásekxak caldeos ma'a sawo élyexwase ekheykegko axta m'a tegma appagkanamap nak: meteymog élámha, ekyennaqtéssamakxa, tén han ma'a kélyátamakxa yegmen ekyawe agko' nak, keñe axta apkelsákxo ekyókxoho sawo élyexwase m'a Babilonia. 14 Apkelsákxeyk axta han ma'a táhap kélxata, pála, tén han nensapanchessamól'a cháléwasso, yekweykto élyawe keñe han ma'a ekyókxoho aqsok kélmeykegkaxa élánamáxche axta sawo ekyexwase, kélmeykha axta chá'a m'a tegma appagkanamap. 15 Apkelmeyk axta han apkelsákxo ekyókxoho aqsok élánamáxche axta sawo ekyátekto élmomnáwa m'a sẽlpextétamo apkemha apmonye', tén han ma'a sawo ekmope élmomnáwa: cham'a kélnegkenmakxa nak átex, tén han egheykok élyawe. 16 Keñe m'a ánet meteymog élámha, tén han ma'a kélyátamakxa axta yegmen ekyawe, tén han ma'a ekyennaqtéssamakxa axta chá'a, apkeltémo axta kóllanaksek wesse' apwányam Salomón ma'a tegma appagkanamap, megkólwanchek axta kólyetsetagkok ekwánxa ekyentaxno. 17 Ketsék axta han yeykhágweykmohok chá'a ocho metros ekmahéyak néten ma'a xama nak meteymog élámha, sawo ekyexwase axta han ma'a étseksa'ák nak, ánet metros axta han ekmahéyak néten, wakheykekxeyk axta han nekhaw'ék ma'a sawo ekyexwase ekho axta yám'én aqta'ák, kélnáxegkáseykha axta han chá'a ekho yánta ekyexna. Hawók axta mók xa ánet nak meteymog élámha.
Judá énxet'ák kélya'asso megkatnahakxa apkelókxa
18 Apmeyk axta sẽlpextétamo apkemha apmonye' m'a Seraías, apkemha apmonye' nak apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, yetlo m'a Sofonías, apteme axta aptétéyak apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok ekha kéláyo, keñe han ma'a apqántánxo apkeláneykha axta chá'a tegma appagkanamap. 19 Keñe axta m'a tegma apwányam nak, apma m'a apkemha apmonye' nak sẽlpextétamo, tén han ma'a cinco énxet apméssamo axta chá'a appeywa m'a wesse' apwányam apheykha axta chá'a m'a tegma apwányam nak, tén han ma'a sẽlpextétamo apkelyéseykha axta chá'a énxet yaqwayam etnahagkok sẽlpextétamo, keñe han sesenta apkelwesse'e apheykha axta m'a tegma apwányam. 20-21 Apnaqlákxeyk axta apyókxoho Nebuzaradán aphakxa wesse' apwányam Babilonia xa énxet'ák nak, ekpayho nak Riblá, yókxexma Hamat. Cháxa yókxexma nak, apkeltamhókxa axta wesse' apwányam Babilonia kólnápekxa'.
Cháxa ektáhakxa axta kélántekkesa kélya'asa megkatnahakxa apkelókxa m'a énxet'ák nak Judá.
Énxet'ák apkeleymomap apkelmahéyak Egipto
(Jer 40.7-10Jer 41.1-3Jer 16-18)
22 Apteméssessek axta han Nabucodonosor, wesse' apwányam nak Babilonia, aptaqmelchesso apchókxa m'a Guedalías, Ahicam axta apketche, Safán axta aptáwen, yaqwayam enxoho etnehek apkeltaqmelchesso énxet'ák apkelheyáseykekxa axta m'a Judá. 23 Xama axta apkelleg'a amya'a m'a sẽlpextétamo apkelámha apmonye'e nak Judá tén han ma'a énxet'ák apagkok, apkelmeyákxeyk axta m'a Mispá, yaqwayam elpaqhetchesakpohok ma'a Guedalías. Ismael axta m'a, Netanías axta apketche; tén han Johanán, Caréah axta apketche; tén han Seraías, Tanhúmet axta apketche, apkeñama axta Netofá; tén han Jaazanías, apketche axta xama énxet apkeñama axta Maacá. Apkelyetlókek axta han énxet'ák apagkok. 24 Apméssek axta han appeywa ekmámnaqso' agko' Guedalías yetlo énxet'ák apagkok, apkeltamho megyekyek ma'a sẽlpextétamo apkelwesse'e nak caldeos elhók ma'a apchókxa', tén han etnehek apkeláneykha m'a wesse' apwányam nak Babilonia, keñe tásek katnehek apheykha.
25 Keñe axta ektáha siete pelten, apwokmek axta Ismael ma'a, Netanías axta apketche, Elisamá axta aptáwen, apkeñama axta nepyeseksa m'a wesse' apwányam apnámakkok nak Judá, diez énxet'ák axta apkelxegexma'a, apchaqhak axta m'a Guedalías, tén han apyókxoho judíos, caldeos apkelxegexma'a axta apheykha m'a Mispá. 26 Keñe axta apyókxoho énxet'ák apkelmahágko Egipto, eñama apkelaye m'a caldeos, cham'a apkelwesse'e nak, tén han meyke aqsok apagkok, tén han ma'a sẽlpextétamo apkelwesse'e nak.
Joaquín kélyenyeykekxa' tén han apxawe ekha kéláyo m'a Babilonia
(Jer 52.31-34)
27 Apcheynamók axta apteme wesse' apwányam Babilonia m'a Evil-merodac, ekhem veintisiete, aptáhakxa axta doce pelten, ekwokmo axta treinta y siete apyeyam kéltekkesso kélya'asso megkatnahakxa apchókxa m'a wesse' apwányam Joaquín, apkeñama axta Judá, apyósek axta apkelano Evil-merodac ma'a Joaquín, keñe aptekkesa kañe' negmomaxchexa, 28 apyánchessamók axta han apchápeykha nepyeseksa m'a apkelwesse'e apkelwányam apkelmomap apheykha axta xamo' ma'a Babilonia. 29 Massegkek axta han apkelmeykha Joaquín ma'a apkelnaqta apkelmeykencha'awo axta chá'a neyseksa apmomap, etwohok axta chá'a apto xamo' wesse' apwányam ekwokmoho apketsapa. 30 Egkéshok axta chá'a wesse' apwányam Babilonia aqsok eyeyméxchexa m'a Joaquín, ekyókxoho ekhem, neyseksa apha.