Eliseo sucede a Elías
1 Cuando el Señor decidió llevarse a Elías, se lo llevó al cielo en medio de un torbellino. En ese momento, Elías venía de Gilgal con Eliseo, y alcanzó a decirle:
2 «Dios me está enviando a Betel. Tú quédate aquí.»
Pero Eliseo le respondió:
«Juro por el Señor y por tu vida, que no te voy a dejar.»
Así que los dos se fueron a Betel.
3 Pero en el camino se encontraron con los profetas de Betel, y estos le preguntaron a Eliseo:
«¿Ya sabes que hoy el Señor va a quitarte a tu maestro?»
Eliseo les respondió:
«Sí, ya lo sé, pero ustedes no digan nada.»
4 Entonces Elías le volvió a decir:
«Eliseo, quédate aquí, porque el Señor me está enviando a Jericó.»
Pero Eliseo le respondió:
«Juro por el Señor y por tu vida, que no te voy a dejar.»
Y los dos se fueron a Jericó.
5 En el camino se encontraron con los profetas de Jericó, y le preguntaron a Eliseo:
«¿Ya sabes que hoy el Señor te va a quitar a tu maestro?»
Eliseo les respondió:
«Sí, ya lo sé, pero ustedes no digan nada.»
6 Luego, Elías dijo:
«Te ruego que te quedes aquí, porque el Señor me ha enviado al Jordán.»
Pero Eliseo respondió:
«Juro por el Señor y por tu vida, que no te voy a dejar.»
Y los dos se fueron al Jordán.
7 En ese momento llegaron cincuenta profetas y se pararon a cierta distancia de ellos, mientras que Elías y Eliseo se quedaron junto al Jordán.
8 Entonces Elías tomó su manto y lo dobló, y con él golpeó las aguas, y al instante estas se abrieron, y los dos cruzaron el río en seco.
9 Al llegar al otro lado, Elías le dijo a Eliseo:
«¿Qué quieres que yo haga por ti? Pídeme lo que quieras antes de que me separe de ti.»
Y Eliseo le dijo:
«Te ruego que me des una doble porción de tu espíritu.»
10 Y Elías respondió:
«Me pides algo muy difícil. Pero te será concedido si logras verme cuando sea yo separado de ti. De lo contrario, no se te concederá.»
11 Mientras ellos seguían hablando y caminando, apareció un carro envuelto en llamas, con sus caballos de fuego, y los separó. En ese momento, Elías ascendió al cielo en medio de un torbellino.
12 Al ver esto, Eliseo exclamó:
«¡Padre mío, padre mío! ¡Tú has sido para Israel su caballería y sus carros de combate!»
Y nunca más volvió a verlo. Entonces se rasgó la ropa en dos,
13 y enseguida recogió del suelo el manto de Elías, y regresó al Jordán, donde se detuvo a la orilla.
14 Entonces tomó el manto, golpeó con él las aguas, y dijo:
«¿Dónde está el Señor, el Dios de Elías?»
En cuanto Eliseo golpeó las aguas, estas se abrieron, y Eliseo cruzó el río en seco.
15 Al ver esto los profetas de Jericó, que estaban en la otra orilla, dijeron:
«El espíritu de Elías reposa ahora sobre Eliseo.»
Enseguida fueron a su encuentro, y se inclinaron ante él.
16 Luego dijeron:
«En Jericó tenemos cincuenta hombres aguerridos. Ellos pueden ir a buscar a tu maestro, pues tal vez el espíritu del Señor lo levantó y lo ha dejado en algún monte o en algún valle.»
Eliseo les pidió que no hicieran nada,
17 pero los profetas insistieron hasta que, abochornado, él les permitió enviar a esos cincuenta hombres a buscar a Elías. Y durante tres días lo buscaron, pero no dieron con él.
18 Cuando regresaron, vieron a Eliseo, que estaba en Jericó. Y este les dijo:
«¿Acaso no les pedí que no fueran a buscarlo?»
19 En ese momento llegaron los habitantes de la ciudad y le dijeron a Eliseo:
«El sitio donde está construida la ciudad es muy bueno, como lo puedes comprobar, pero las aguas son malas y la tierra no produce nada.»
20 Eliseo les dijo:
«Tomen una vasija nueva, y échenle sal.»
Aquellos obedecieron,
21 y él fue adonde estaban los manantiales, echó la sal en ellos, y dijo:
«Así ha dicho el Señor: “Yo sano ahora estas aguas. Nunca más serán ellas causa de enfermedad ni de muerte.”»
22 Y tal como lo dijo Eliseo, ese día las aguas de Jericó quedaron sanas, hasta el día de hoy.
23 Tiempo después, Eliseo salió de allí y se dirigió a Betel. En el camino salieron de la ciudad unos muchachos que burlones le gritaban: «¡Sube, viejo calvo, sube!»
24 Eliseo volvió la vista y los maldijo en el nombre del Señor. Y en ese momento salieron del monte unos osos, los cuales despedazaron a cuarenta y dos de ellos.
25 De allí, Eliseo se fue al monte Carmelo, y luego a Samaria.
Elías kélya'áseykekxa néten
1 Xama axta ekweykmo ekhem yaqweykenxa éntemekxak Wesse' egegkok ma'a Elías, cham'a ekya'áseykekxo axta néten samaxche', yókxexma Guilgal axta apkeleñamak apkelántepa m'a Elías tén han Eliseo. 2 Axta aptemék Elías apkenagkama Eliseo s'e:
—Exnekxa sa' xép se'e, Betel ko'o apkeltamhók amhagkok Wesse' egegkok.
Apchátegmoweykegkek axta Eliseo:
—Naqso' ko'o ektemessásak sekpeywa yetlo sekxeyenma apwesey Wesse' egegkok, tén han xeyep, mayenyewek sa' apxakko'.
Keñe axta apkelxegama apkelmaheykegko m'a Betel. 3 Wánxa agkok ma'a Dios appeywa apkellegasso apheykencha'a axta m'a Betel, apkelya'áyekmek axta m'a Eliseo keñe aptéma apkenagkama s'e:
—¿Ya ey'ásegkok apmáheyo émentemekxak kaxwók Wesse' egegkok ma'a apkelxekmósso nak?
—Ekya'ásegko', kólwanma aqsa kéxegke, axta aptemék apchátegmoweykegko Eliseo.
4 Tén axta Elías aptéma apkenagkama Eliseo s'e:
—Exnekxa sa' xép se'e, Jericó ko'o apkeltamhók amhagkok Wesse' egegkok.
Apchátegmoweykegkek axta Eliseo:
—Naqso' ko'o ektemessásak sekpeywa yetlo sekxeyenma apwesey Wesse' egegkok tén han xép, mayenyewek sa' apxakko'.
Keñe axta apkelxegama ekweykekxoho m'a Jericó. 5 Wánxa agkok ma'a Dios appeywa apkellegasso apheykencha'a axta m'a Jericó, apkelya'áyekmek axta m'a Eliseo keñe aptéma apkenagkama s'e:
—¿Ya ey'ásegkok apmáheyo émentemekxak kaxwo' Wesse' egegkok ma'a apkelxekmósso nak?
—Ekya'ásegko', kólwanma aqsa kéxegke, axta aptemék apchátegmoweykegko Eliseo.
6 Tén axta aptéma apkenagkama m'a Elías:
—Exnekxa sa' xép se'e, Jordán ko'o apkeltamhók amhagkok Wesse' egegkok.
Apchátegmoweykegkek axta Eliseo:
—Naqso' ko'o ektemessásak sekpeywa yetlo sekxeyenma apwesey Wesse' egegkok tén han xép, mayenyewek sa' apxakko'.
Keñe axta apkelxegama xa apqánet nak. 7 Wánxa agkok, cincuenta Dios appeywa apkellegasso axta eyke han apchaqnágweyk yámmakhawók apmonye'e m'a; tén axta Elías keñe han Eliseo apchaqnágweykmo m'a nekha nak wátsam Jordán. 8 Tén axta apleklama apchaqlamap ma'a Elías, apkelyaqsáseykekxeyk axta keñe aptekpagma yegmen, tén axta ekmayheykekxo neyseksa m'a yegmen nak, apkelyekheykekxeyk axta wátsam xa apqánet nak, máxa axta ekyamayél'a exma'. 9 Natámen apkelyeykhe axta m'a, keñe Elías aptéma apkenagkama m'a Eliseo:
—Héltennés yaqsa aqsok apkeltamho alanaksek amonye' yaqwayam ayenyekxak xép.
Apchátegmoweykegkek axta Eliseo:
—Émenyeyk ko'o heyánchesseshok segkésso ektémakxa nak ekha apmopwána yaqwayam atnehek sekyaqmagkasso.
10 —Háwe aqsok éxyawe xa sélmaxneya nak —axta aptemék Elías—. Wánxa agkok, apwetágkok sa' agkok xép sélyenyókasa sektamheykha sekxegexma, exkak sa' xa aqsok nak. Sa' agkok étégkok, megkólmések sa' xa aqsok sélmaxneyágkaxa nak.
11 Neyseksa apkelxega axta tén han apkelpaqhetchásamákpoho, ekpelakkassama ekwe xama yátnáxeg apyenyawasso ekho táxa eyáléwe, máxa axta han táxa eyáléwe m'a yátnáxeg, kexpánchessegkek axta, keñe Elías ekmoma samaxche ekya'áseykekxo néten. 12 Xama axta apweteya Eliseo m'a, keñe apkelpáxameykencha'a: “¡Táta ahagkok, táta ahagkok, xép axta apteme xama sẽlpextétamo apyennaqte apkelmasma m'a énxet'ák Israel!”
Keñe axta ekmassama apwete m'a Elías.
Eliseo apyaqmagkasso Elías
Tén axta apmoma Eliseo m'a aptaxno keñe apyepteykekxo nepyeseksa. 13 Keñe apmeykekxo m'a Elías axta apchaqlamap aptéyam, tén axta apmeyeykekxo m'a Jordán apkenegweykekxo neyáwa'. 14 Yetlómok axta aptekpaga yegmen ma'a apchaqlamap nak, keñe apkelpáxameykencha'a: “¿Háxko apmahágkaxa Wesse' egegkok, Dios apagkok nak Elías?”
Xama axta aptekpagama yegmen keñe ekmayheykekxo, tén axta aptámeyeykekxo makham wátsam ma'a Eliseo. 15 Xama axta apkelweteya m'a Dios appeywa apkellegasso apheykha axta m'a Jericó, ektáha axta apchaqneykha apmonye'. Aptáhak axta s'e: “¡Eliseo kaxwók apxawákxak ma'a Elías axta apmopwána!”
Apkelya'áyekmek axta keñe apkelháxaheykegko apmonye', 16 axta aptemék apkenagkama s'e:
—Cincuenta negyókxoho negko'o nélyennaqte xép apkeláneykha. Yoho sa' ólxog agketmok ma'a apkelxekmósso nak xép, Dios espíritu apagkok kexa ya'ásekxak néten, essenhan yensakmok ma'a néten egkexe nak, essenhan ma'a ekyapwátegweykenxa nak xapop.
Aptáhak axta apchátegmoweykegko s'e:
—Ma', nágkólaphés aqsa xama énxet.
17 Apkelenxanakmek axta eyke m'a énxet'ák nak, ekwokmoho apcha'awo eláphaksek ma'a cincuenta énxet'ák nak, ántánxo ekhem axta apketamso m'a, axta eyke éteyeykekxak ma'a Elías. 18 Keñe axta apkeltaqhémo makham ma'a Jericó, apheykekxexa axta Eliseo, keñe aptéma apkelánagkama s'e:
—Éltennássek xeyk agkok maltamho kólxog.
Eliseo aptaqmelcháseykekxa yegmen ma'a Jericó
19 Aptáhak axta énxet'ák apheykha nak tegma apwányam apcháneya m'a Eliseo:
—Tásek apyetnamakxa s'e tegma apwányam nak, yegmen aqsa asagko', keñe han ma'a xapop nak, megkatyepek chá'a aqsok kélcheneykekxa.
20 —Hélsantagkas sa' xama kélyekwe yegmen axnagko', kólxátem sa' yásek —axta aptemék apchátegmoweykegko Eliseo.
Kélsákxéssegkek axta kélyekwe yegmen. 21 Keñe Eliseo apmaheykegko m'a ekteyapmakxa nak yegmen appalchesseykmo yásek ma'a, axta aptemék se'e:
—Aptáhak Wesse' egegkok se'e: ‘Ektaqmelchásekxeyk ko'o kaxwók se'e yegmen nak, kamaskok sa' kaxwók élnapa énxet, kamaskok sa' nahan élnapa m'a aqsok kélcheneykekxa.’
22 Yetlómok axta ektaqmeleykekxa m'a yegmen, ekwokmoho makham se'e kaxwo' nak, eñama m'a Eliseo axta appeywa.
23 Apxegeykekxeyk axta makham Eliseo apmeyeykekxo m'a Betel. Neyseksa apxega ámay axta apkeltahanyeyo wokma'ák apkeleñama m'a tegma apwányam nak, yetlómok axta han apya'ásseyam. Axta aptemék apkelyennaqtéssamo apkelpeywa s'e: “¡Exñoho, meyke áwa' apqátek! ¡Exñoho, meyke áwa' apqátek!”
24 Appeynchamakpók axta neptámen Eliseo apkelányo m'a wokma'ák nak, keñe apkeltémo kaltemégwomhok exma yetlo apxeyenma apwesey Wesse' egegkok. Yetlómok axta élánteyapma ánet aqsok nawha'ák éllo m'a naxma nak, keñe ektemessáseykegko nápakha'a apketkók ma'a cuarenta y dos wokma'ák nak. 25 Keñe axta apmeyeykekxo Eliseo m'a egkexe nak Carmelo, axta apkeñamak apmeyeykekxo m'a Samaria.