Reinado de Joacaz
1 Joás hijo de Ocozías, rey de Judá, tenía veintitrés años de reinar cuando Joacaz hijo de Jehú comenzó a reinar sobre Israel en Samaria, y reinó diecisiete años.
2 Pero hizo lo malo a los ojos del Señor, y siguió cometiendo los mismos pecados con que Jeroboán hijo de Nabat hizo pecar a Israel, y no se apartó de ellos.
3 Entonces se encendió el furor del Señor contra Israel, y durante mucho tiempo los entregó en manos del rey Jazael de Siria y de su hijo Ben Adad.
4 Sin embargo, Joacaz oró en presencia del Señor, y el Señor lo escuchó porque vio cómo el rey de Siria afligía a Israel.
5 En efecto, el Señor envió un salvador a Israel, que los libró del poder de los sirios; así los israelitas volvieron a habitar en sus tiendas, como antes.
6 A pesar de eso, no se apartaron de los pecados con que la familia de Jeroboán hizo pecar a Israel, sino que siguieron cometiéndolos, y también la imagen de Asera permaneció en Samaria.
7 Joacaz no contaba ya con más de cincuenta soldados de caballería, diez carros de combate y diez mil soldados de infantería, pues el rey de Siria había desbaratado el ejército y lo había hecho morder el polvo.
8 El resto de los hechos de Joacaz, y todas sus obras y hazañas, se halla registrado en el libro de las crónicas de los reyes de Israel.
9 Cuando Joacaz se reunió con sus antepasados, lo sepultaron en Samaria, y en su lugar reinó su hijo Joás.
Reinado de Joás de Israel
10 Joás tenía treinta y siete años de reinar sobre Judá cuando Joás hijo de Joacaz comenzó a reinar sobre Israel, y reinó dieciséis años en Samaria.
11 Pero hizo lo malo a los ojos del Señor. No se apartó de todos los pecados con que Jeroboán hijo de Nabat hizo pecar a Israel, sino que siguió cometiéndolos.
12 Los demás hechos de Joás, y todas sus obras, y su denodada lucha contra el rey Amasías de Judá, se hallan registrados en el libro de las crónicas de los reyes de Israel.
13 Cuando Joás se reunió con sus antepasados, fue sepultado en Samaria con los reyes de Israel. Jeroboán lo sucedió en el trono.
Profecía final y muerte de Eliseo
14 Eliseo cayó enfermo, y de esa enfermedad murió. El rey Joás fue a visitarlo, y con lágrimas en los ojos dijo:
«¡Padre mío, padre mío! ¡Tú has sido para Israel su caballería y sus carros de combate!»
15 Eliseo le dijo:
«Toma un arco y unas flechas.»
Joás tomó el arco y las flechas,
16 y entonces Eliseo le dijo:
«Rey de Israel, sujeta el arco con tus manos.»
Joás así lo hizo. Entonces Eliseo puso sus manos sobre las manos del rey,
17 y dijo:
«Ahora abre la ventana que da al oriente.»
Cuando Joás la abrió, Eliseo le ordenó:
«Ahora, ¡lanza la flecha!»
En el momento en que Joás lanzó la flecha, Eliseo exclamó:
«Con esta flecha el Señor los salvará de Siria. En Afec herirás de muerte a los sirios, y acabarás con ellos.»
18 Dicho esto, añadió:
«Toma las flechas restantes.»
En cuanto el rey de Israel las tomó, le dijo:
«Ahora golpea el suelo.»
El rey golpeó el suelo tres veces, y se detuvo.
19 Entonces el varón de Dios se enojó con él, y le dijo:
«Si hubieras golpeado el suelo cinco o seis veces, habrías derrotado a Siria hasta su último hombre. Pero ahora solo derrotarás a Siria tres veces.»
20 Eliseo murió, y lo sepultaron. Ese mismo año, unas bandas de bandoleros moabitas incursionaron en el país.
21 Y sucedió que, mientras se enterraba un cadáver, de pronto apareció una banda de esos bandoleros; entonces los enterradores dejaron caer el cadáver en el sepulcro de Eliseo, y en cuanto el cadáver tocó los huesos de Eliseo, cobró vida y se puso de pie.
22 El rey Jazael de Siria afligió a Israel durante todo el reinado de Joacaz.
23 Pero el Señor vio esto y tuvo misericordia; se compadeció de su pueblo por causa de su pacto con Abrahán, Isaac y Jacob, y no quiso destruirlos ni arrojarlos de su presencia, hasta el día de hoy.
24 A la muerte del rey Jazael de Siria, reinó en su lugar su hijo Ben Adad.
25 Entonces Joás hijo de Joacaz retomó las ciudades que Jazael le había ganado en combate a Joacaz, su padre. Tres veces derrotó Joás a Ben Adad hijo de Jazael, y así recuperó las ciudades para Israel.
Joacaz apteme wesse' apwányam ma'a Israel
1 Apcheynawók axta apteme wesse' apwányam Joacaz ma'a Israel, Jehú axta apketche, ekweykmo axta veintitrés apyeyam apteme wesse' apwányam Joás ma'a Judá, Ocozías axta apketche, diecisiete apyeyam axta weykmok apteme wesse' apwányam ma'a Samaria. 2 Asagkek axta eyke ektémakxa aqsok apkelane nápaqtók Wesse' egegkok, hakte hawók axta ektémakxa axta apkelane mey'assáxma m'a Jeroboam, Nabat axta apketche, apkelánéseykegko axta melya'assáxma m'a énxet'ák Israel. Meyke apyenseyam. 3 Axta keñamak aplawa Wesse' egegkok apkeltaqnaweygko m'a énxet'ák Israel, wenaqtémók axta apkeltémo elmok ma'a Hazael, wesse' apwányam nak Siria, tén han ma'a Ben-hadad, apketche nak ma'a.
4 Keñe axta Joacaz appaqhetchesa Wesse' egegkok, apmeyk axta han takha' apkelmaxnagko m'a Wesse' egegkok, hakte apweteyak axta ektémakxa apnaqtawáseykegkoho israelitas ma'a wesse' apwányam nak Siria. 5 Tén axta Wesse' egegkok apmésa xama énxet apkelwagkasso teyp ma'a Israel, apkelwagkassek axta han teyp israelitas neyseksa apmáheyo elmok ma'a wesse' apwányam nak Siria, keñe axta ektaqmelákxo makham apheykha m'a apxanák nak, ekhawo ektémakxa axta sekxók apheykha. 6 Axta eyke elyámasmak ma'a apkeltémakxa melya'assáxma apkeláneykegko axta m'a Jeroboam axta aptawán'ák neptámen, apkelánéseykegko axta melya'assáxma m'a Israel, apkelenxanmeykegkók axta apkeláneyak melya'assáxma, makhemek axta makham ekyetno kéleykmássesso Aserá m'a Samaria.
7 Cincuenta sẽlpextétamo apagkok axta aqsa apkeleymomákpok ma'a Joacaz, apkelchánte nak yátnáxeg, diez yátnáxeg apkelyenyawasso apkenchesso nak kempakhakma, keñe han diez mil ma'a sẽlpextétamo apkelxega nak náxop. Hakte wesse' apwányam Siria axta ektáha apmassésseyam apyókxoho, tén han aptemessáseykekxo xóp ánek.
8 Ektémakxa axta apweynchámeykha Joacaz, tén han ekyókxoho aqsok apkelane, tén han megyesseykekxa chá'a apkelane aqsok, hágkek eknaqtáxésamaxche m'a weykcha'áhak apagkok axta m'a apkelwesse'e apkelwányam nak Israel. 9 Xama axta apketsapa, keñe kélátawanyegwákxo m'a Samaria. Keñe apyaqmagkasa apteme wesse' apwányam ma'a apketche Joás.
Joás apteme wesse' apwányam Israel
10 Apkeynawók axta apteme wesse' apwányam Joás ma'a Israel, Joacaz axta apketche, ekweykmo axta treinta y siete apyeyam apteme wesse' apwányam Joás, cham'a wesse' apwányam nak Judá, dieciséis apyeyam axta weykmok apteme wesse' apwányam ma'a Samaria. 11 Asagkek axta eyke ektémakxa aqsok apkelane nápaqtók Wesse' egegkok, hakte axta elwátesseykmok apkelane ekyókxoho m'a mey'assáxma, aptémakxa axta m'a Jeroboam, Nabat axta apketche, apkelánéseykegko axta melya'assáxma m'a Israel. Apkelenxáneykmók axta aqsa apkelane.
12 Ektémakxa axta apweynchámeykha Joás, tén han ekyókxoho aqsok apkelane, tén han megyesseykekxa chá'a apkelane aqsok, tén han ektémakxa axta apkelnápomap ma'a Amasías, wesse' apwányam axta Judá, hágkek eknaqtáxésamaxche m'a weykcha'áhak apagkok axta m'a apkelwesse'e apkelwányam nak Israel. 13 Xama axta apketsapma m'a Joás, keñe kélátawanyegwákxo m'a Samaria, kélátawanyamakxa axta m'a apkelwesse'e apkelwányam axta Israel. Keñe apyaqmagkasa apteme wesse' apwányam ma'a Jeroboam.
Eliseo apketsapma
14 Apháxamákpek axta Eliseo meyke aptaqmelwayam, apteyánegweykmók axta han ma'a Joás, wesse' apwányam nak Israel, appathetáha axta han yetlo apkelekxagweykha. Aptáhak axta s'e:
—¡Táta, táta, xép axta apteme xama sẽlpextétamo apyennaqte apkelmasma m'a énxet'ák Israel!
15 Aptáhak axta apcháneya Eliseo:
—Ema sa' yágke yetlo aktek.
Apmeyk axta yágke m'a wesse' apwányam yetlo aktek. 16 Tén axta aptáha apcháneya Eliseo:
—Elánekxa aptáhakxa yaqwayam yahaxtaqpog.
Neyseksa apméyak axta wesse' apwányam, keñe axta Eliseo apkelmassásegko apmék ma'a wesse' apwányam. 17 Aptáhak axta apcháneya:
—Emeykes sa' átog étkok ekpayho nak ekteyapmakxa ekhem.
Apmeykessek axta m'a wesse' apwányam, keñe aptáha apcháneya m'a Eliseo:
—¡Yahaxtaqpog kaxwo!
Keñe axta aphaxtaqpaga yágke m'a wesse' apwányam. Tén axta Eliseo aptáha appeywa s'e:
—¡Wesse' egegkok yágke apagkok ekteme segwagkasso teyp! ¡Yágke segwagkasso teyp énmexma nak Siria! ¡Emenxenek sa' xép énxet'ák Siria m'a ekpayho nak Afec, emasséssók sa' han apyókxoho!
18 Keñe axta aptáha apcháneya makham ma'a wesse' apwányam:
—Elmekxa sa' makham yágke aktek.
Xama axta apkelmákxo wesse' apwányam, aptáhak axta apcháneya Eliseo:
—Etekpog sa' kaxwók xapop.
Ántánxo aptekpaga axta han aptáhak wesse' apwányam xapop ma'a yágke aktek, keñe apkelwátesa. 19 Tén axta aptaqnawaya Dios appeywa aplegasso, aptáhak axta apcháneya:
—Kaxtemék xeyk apteme cinco essenhan seis aptekpaga xapop, esawhohok xeyk emenxenek ma'a sirios, ekwokmoho apsawhawo apkelnapma; ántánxo apmenxenma sa' eyke aqsa etnehek.
20 Apketsekkek axta Eliseo, keñe kélátawanya. Yókxoho apyeyam axta chá'a elántaxnegwakxak yókxexma Israel ma'a apkelmenyexma apkeleñama nak Moab, 21 xama axta apkelwet'a apkelxegakmo énxet'ák apkelmenyexma m'a israelitas apchátawanyakxa axta pók, apyenyókek axta aqsa kañe' kélátawanyamakxa axta Eliseo, keñe apkeltaqhákxo. Xama axta ektamháxkoho énxet aphápak ma'a Eliseo aphápak nak, yetlókok axta apxátekhágwayam, apkempákxeyk axta néten.
22 Apnaqtawáseykegkók axta Hazael ma'a énxet'ák Israel, wesse' apwányam nak Siria, apyennaqtamakxa axta m'a Joacaz. 23 Apkelapyósegweykmek axta eyke apkelányo Wesse' egegkok, chaqhegkek axta apwáxok apkelányo, apkelányók axta chá'a eñama m'a aphéssamo axta mók apkelpaqhetchásamákpoho m'a Abraham, Isaac tén han Jacob, axta emáheyók emasséssók, tén han elántekkesek ma'a aphakxa nak, wokmók eyke makham metnéssesso s'e kaxwo' nak.
24 Xama axta apketsapa Hazael, wesse' apwányam nak Siria, keñe apyaqmagkasa apteme wesse' apwányam ma'a apketche Ben-hadad. 25 Tén axta Joás, Joacaz axta apketche, apmákxo makham ektémakxa axta apkeláneykha apchókxa m'a Ben-hadad, cham'a tegma apkelyawe nak, apkelyementamoma axta apkempakhaya m'a Joacaz, apyáp axta. Ántánxo apyaqmasso axta aptemék Joás ma'a Ben-hadad, keñe apkelmeykekxo m'a tegma apkelyawe nak Israel.