Atalía usurpa el trono
(2 Cr 22.10—23.21)
1 Cuando Atalía, la madre de Ocozías, vio muerto a su hijo, se dispuso a poner fin a la familia real.
2 Pero Yoseba, que era hija del rey Jorán y hermana de Ocozías, se llevó a Joás hijo de Ocozías y, sin que nadie la viera, lo escondió de Atalía en una alcoba, junto con su nodriza. Así lo libró de que lo mataran junto con los otros hijos del rey.
3 Y Joás estuvo escondido seis años en el templo del Señor, junto con su nodriza, mientras Atalía era la reina del país.
4 Pero en el séptimo año Joyadá convocó a los jefes de centenas y a los capitanes, y a la gente de la guardia, y los llevó al templo del Señor, donde bajo juramento hizo alianza con ellos, después de lo cual les mostró al hijo del rey
5 y les ordenó:
«Ustedes van a hacer lo siguiente: en el día de reposo una tercera parte de ustedes tendrá a su cargo la vigilancia del palacio del rey.
6 Otra tercera parte se apostará a la entrada de Shur, y la otra tercera parte se apostará a la entrada del postigo de la guardia. Así cuidarán de que el palacio no sea allanado.
7 Las dos terceras partes de ustedes que están libres el día de reposo tendrán a su cargo la vigilancia del templo del Señor y del rey.
8 Estarán pendientes del rey por todos los flancos, cada uno con sus armas en la mano. Al que se acerque demasiado, mátenlo. Ustedes deberán vigilar cada paso del rey.»
9 Los jefes de centenas se reunieron con el sacerdote Joyadá e hicieron todo lo que el sacerdote Joyadá les ordenó; cada uno de ellos reunió a su gente, es decir, tanto a los que estaban de servicio en día de reposo como a los que estaban libres en día de reposo.
10 El sacerdote entregó a los jefes de centenas las lanzas y los escudos que habían sido del rey David, y que estaban en el templo del Señor.
11 Los de la guardia se formaron, desde el lado derecho hasta el lado izquierdo del templo, y junto al altar y el templo, y en derredor del rey. Cada uno tenía en sus manos sus armas.
12 Luego Joyadá sacó al hijo del rey, le puso la corona y el testimonio, lo ungieron y lo proclamaron rey. Aplaudían y gritaban: «¡Viva el rey!»
13 Cuando Atalía oyó el bullicio de la gente que corría, entró al templo del Señor y se hizo presente.
14 Cuando vio que el rey estaba junto a la columna, como era la costumbre, y que los príncipes y los trompeteros estaban junto al rey, y que todo el pueblo del país se regocijaba y tocaba las trompetas, se rasgó las vestiduras y a voz en cuello gritó: «¡Traición, traición!»
15 Pero el sacerdote Joyadá dio órdenes a los jefes de centenas que gobernaban el ejército, y les dijo:
«¡Échenla fuera del recinto del templo! A quien la siga, ¡mátenlo a filo de espada!»
Y es que el sacerdote había ordenado que no la mataran en el templo del Señor.
16 Por eso le abrieron paso, y la mataron en el camino por donde la gente de a caballo entra al palacio del rey.
17 El sacerdote Joyadá hizo un pacto entre el Señor, por una parte, y entre el rey y el pueblo, por la otra, y juraron que serían el pueblo del Señor. También se hizo un pacto entre el rey y el pueblo.
18 Y toda la gente del país entró en el templo de Baal, y lo derribaron; también destruyeron del todo sus altares y sus imágenes, y delante de los altares mataron a Matán, que era sacerdote de Baal.
Luego, el sacerdote apostó una guarnición en el templo del Señor.
19 Después tomó a los jefes de centenas, a los capitanes y a la guardia, y a todo el pueblo del país, y llevaron al rey desde el templo del Señor, siguiendo el camino que va de la puerta de la guardia al palacio del rey, y el rey se sentó en el trono real.
20 Y todo el pueblo del país se regocijó, y la ciudad se quedó tranquila, pues Atalía había muerto a filo de espada junto al palacio del rey.
21 Joás tenía siete años cuando comenzó a reinar.
Atalía ektemessásamáxche agko' wesse' ekwányam
(2 Cr 22.10—23.21)
1 Xama axta ekleg'a amya'a apketsapa étche m'a Atalía, egken nak Ocozías, xegkek axta keñe éltamho kólnápok apyókxoho wesse' apwányam apnámakkok. 2 Keñe axta m'a Joseba, wesse' apwányam Joram axta apketche, apyáxeg kelwána axta Ocozías, ekxegánegkesa m'a Joás, Ocozías axta apketche, ekyetnakhasa nepyeseksa m'a nápakha apketchek axta m'a wesse' apwányam, cham'a aptekyawa axta. Póssessek axta amonye' m'a Atalía, yetlo m'a eyássáseyak axta chá'a nam'agkok, ektaxnésa kañe' tegma apwáxok eknaqténamáxchexa axta chá'a. Keñe axta mematña, 3 seis apyeyam axta weykmok kélpósso Joás ma'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok, yetlo m'a eyéyak axta chá'a nam'agkok. Éláneykha apchókxa axta temék ma'a Atalía.
4 Siete apyeyam axta entáhak, apkeltamhók axta kólnaqlósawakxések Joiadá sẽlpextétamo apkelámha apmonye'e, tén han quereteos yetlo m'a ektáha nak apkeltaqmelchesso, apkelántaxnéssek axta m'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok, aphakxa axta m'a. Cháxa apheyásawókxa axta han mók apkelpaqhetchásamákpoho apkelxéna chá'a naqsók kaxhok mók aptamhágkaxa, apxekmóssek axta m'a wesse' apwányam apketche Joás. 5 Keñe axta aptáha apkeláneya s'e: “Keso yaqwánxa sa' kóltéhek kéxegke s'e: kélxama sa' chá'a kóltaqmelchesek tegma apyawe ekhem sábado, cháxa kélqántánxo nak; 6 keñe sa' kélnápakha han kólchaqnaha m'a átog ekwesey nak Sur; keñe sa' han kélnápakha m'a teyp átog, axayo' nak ma'a apheykegkaxa nak apkeltaqmelchesso tegma. Keñe sa' kólsawhaxkohok chá'a kélyaqmagkásamaxche kélláneykha m'a tegma apyawe. 7 Keñe sa' ma'a ánet apkelyaqyeyáseyak nak chá'a apkeláneykha tegma sábado, elanha sa' Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok, ekpayho nak aphakxa m'a wesse' apwányam. 8 Kólwakhekxak sa' chá'a kéxegke m'a wesse' apwányam, yetlo kélmeykha chá'a sókwenaqte, keñe sa' apmáheyo enxoho etaxnegwók kélchaqnágkaxa, kólaqhek sa'. Kólyetlawha sa' chá'a kéxegke apmahágkaxa enxoho chá'a m'a wesse' apwányam.”
9 Aptamhágkek axta sẽlpextétamo m'a ekyókxoho apkeltamhókxa axta etnahagkok ma'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok Joiadá. Xama xama axta chá'a apnaqláwak apkelxegexma'a apagko', cham'a apkeláneykha nak chá'a tegma sábado, tén han ma'a apyenyeykekxa nak chá'a apkeltamheykha, apkelmeyákxeyk axta m'a aphakxa nak apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok Joiadá. 10 Apkelmeyásegkek axta sawhéwa apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok ma'a apkelámha apmonye'e nak sẽlpextétamo, keñe han ma'a apkeláhakkásamap, ektáha axta apagkok ma'a wesse' apwányam David, ekheykegko nak ma'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok. 11 Apchaqnágwokmek axta chá'a apkeláneyákpexa axta chá'a yaqnágwók ma'a apkeltaqmelchesso nak tegma appagkanamap, cham'a ekpayho nak apkelya'assamakxa, tén han nepsagqalwa m'a tegma appagkanamap nak, keñe han ma'a neyáwa nak ekwatnamáxchexa aqsok, yetlo apkelmeykha sawhéwa yaqwayam elanha m'a wesse' apwányam. 12 Keñe axta Joiadá aptekkesa m'a wesse' apwányam apketche, apketchessessek axta han apqátek apketchesso apqátek élyenma, tén han apmésa m'a magkenatchesso nak nenteme wesse' apwányam, keñe axta natámen apyegkenchesso apqátek pexmok égmenek apxéna apteméssesa wesse' apwányam. Tén axta apkeltekpagáncha'a apmék apyókxoho, axta aptáhak apkelyennaqtésawo apkelpeywa s'e: “¡Megkamassegwomek sa' apteme wesse' apwányam!”
13 Xama axta ekleg'a Atalía apkelwehéseykha sẽlpextétamo tén han ma'a énxet'ák, meyákxeyk axta m'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok, apchaqnákxexa axta apyókxoho énxet'ák. 14 Wet'ak axta wesse' apwányam apkenmeyncha'a m'a nekha nak meteymog émha, aptamheykegkaxa axta chá'a. Apchaqnáha axta han nápakha apkenmágkaxa m'a apkelámha apmonye'e nak, tén han ma'a apkelpáwasso nak, kelpayhekxók agko' axta apkelwáxok énxet'ák, apkelpáwássek axta apkelaqkahasso. Tén axta élyepta élnaqta m'a Atalía, axta táhak ekpaqmeta ekyennaqte s'e:
—¡Énmexáxche'!
15 Tén axta apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok Joiadá, aptáha apkeláneya sẽlpextétamo apkelámha apmonye'e, apnaqleykha axta chá'a m'a sẽlpextétamo:
—¡Kóltekkes halep apchaqnágkaxa nak sẽlpextétamo! ¡Kólyetxa sa' chá'a sawo m'a ektáha nak chá'a apkelyetláyam!
Apkeltamhók axta han megkólaqhek apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok ma'a kañe' nak Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok, 16 máxcheyk axta, keñe kélya'ásekxo m'a apkelántaxnamakxa nak chá'a apkelchánte yátnáxeg ma'a wesse' apwányam apxagkok apyawe, cha'a apchaqhakxa axta han ma'a.
17 Keñe axta Joiadá apkelana ekhémo mók apkelpaqhetchásamákpoho m'a Wesse' egegkok, tén han wesse' apwányam ekweykekxoho énxet'ák, apkelxéna etnahagkok Wesse' egegkok énxet'ák apagkok, apheyásawók axta han mók apkelpaqhetchásamákpoho wesse' apwányam ma'a énxet'ák. 18 Tén axta apkelmeyákxo apyókxoho m'a tegma kélpeykessamókxa axta chá'a Baal, keñe apyaqnegkesa, appalchessessek axta ekyókxoho m'a kélwatnéssamakxa axta chá'a aqsok, tén han ma'a kéleykmássesso. Keñe axta Matán kélaqha m'a nekha nak élwatnamáxchexa aqsok, apteme axta apkelmaxnéssesso énxet'ák agkok ma'a Baal. Tén axta apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, apnegkena apkeláneykha m'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok; 19 keñe axta apnaqlákxo sẽlpextétamo apkelámha apmonye'e, tén han quereteos, tén han ma'a apkeltaqmelchesso nak chá'a tegma, keñe han apyókxoho énxet'ák, apkelyetlákxeyk axta wesse' apwányam eyeynamo m'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok, ekweykekxoho m'a wesse' apwányam apxagkok apyawe nak, apkelántaxneyk axta m'a átog apchaqneykegkaxa axta chá'a apkeltaqmelchesso tegma. Apheyk axta Joás ma'a néten taháno ektaqmalma, 20 kelpayhekxeyk axta han apkelwáxok apyókxoho énxet'ák. Méko axta táhak ektáhakxa apheykha énxet'ák ma'a tegma apwányam, hakte ketsekkek axta Atalía kélyetxaya sawo m'a wesse' apwányam apxagkok apyawe nak.
Joás apteme wesse' apwányam ma'a Judá
(2 Cr 24.1-27)
21 Siete apyeyam apagkok axta weykmok apkeynamo apteme wesse' apwányam ma'a Joás,