Jehú pone fin a la dinastía de Ajab
1 Como Ajab tenía setenta hijos en Samaria, Jehú escribió cartas y las envió a los jefes de Jezrel, y a los ancianos y a los ayos de Ajab, que estaban en Samaria. En las cartas les decía:
2 «Tan pronto como estas cartas lleguen a las manos de ustedes, los que tengan a los hijos del rey, y los que tengan carros de combate y gente de a caballo, y la ciudad fortificada y las armas,
3 escojan al mejor y más recto de los hijos del rey, y siéntenlo en el trono de su padre, y defiendan a la familia del rey.»
4 Pero ellos tuvieron mucho miedo, y dijeron:
«Si dos reyes no pudieron hacerle frente, ¿cómo vamos a hacerle frente nosotros?»
5 Entonces el mayordomo, el gobernador de la ciudad, los ancianos y los ayos mandaron a decir a Jehú:
«Nosotros somos tus siervos, y haremos todo lo que nos mandes. No vamos a elegir ningún rey. Haz lo que te parezca mejor.»
6 Jehú les escribió por segunda vez, y les dijo:
«Si en verdad ustedes son mis siervos, y quieren obedecerme, vengan a verme en Jezrel mañana a esta hora, y tráiganme las cabezas de los hijos varones de su rey.»
Los setenta hijos del rey estaban con los jefes de la ciudad, pues ellos los criaban.
7 Cuando estos recibieron las cartas, tomaron a los setenta hijos del rey y los degollaron; luego echaron las cabezas en unas canastas y las enviaron a Jezrel, donde estaba Jehú.
8 Cuando un mensajero llegó y le dio la noticia de que habían llegado las cabezas de los hijos del rey, Jehú dijo:
«Pónganlas en dos montones a la entrada de la ciudad, y déjenlas allí hasta mañana.»
9 Al día siguiente, Jehú salió y, puesto de pie ante todo el pueblo, dijo:
«Ustedes son justos. Es verdad que yo he conspirado contra mi señor, y le he dado muerte. Pero ¿quién ha dado muerte a todos estos?
10 Quiero que sepan que la palabra del Señor, acerca de la dinastía de Ajab, no dejará de cumplirse. El Señor ha hecho lo que había anunciado por medio de su siervo Elías.»
11 Dicho esto, Jehú mató a todos los de la familia de Ajab que habían quedado en Jezrel, y a todos sus jefes y sacerdotes, y a todos sus familiares. No dejó con vida a ninguno de ellos.
12 Luego se levantó y se fue a Samaria, y en el camino llegó a Bet Équed de los Pastores.
13 Allí encontró a los hermanos de Ocozías, el rey de Judá, y les preguntó:
«¿Y ustedes, quiénes son?»
Ellos le contestaron:
«Somos hermanos de Ocozías. Hemos venido a saludar a los hijos del rey, y a los hijos de la reina.»
14 Entonces Jehú ordenó:
«¡Échenles mano! ¡Los quiero vivos!»
Y una vez que los tomaron vivos, los degollaron junto al pozo de Bet Équed. Eran cuarenta y dos varones, y ninguno de ellos quedó con vida.
15 Cuando Jehú se fue de allí, se encontró con Jonadab hijo de Recab. Después de saludarlo, le dijo:
«¿Eres sincero conmigo, como yo lo soy contigo?»
Jonadab le respondió que sí. Entonces Jehú le dijo:
«Pues ya que eres sincero conmigo, dame la mano.»
Jonadab le dio la mano, y Jehú lo invitó a subir a su carro.
16 Allí le dijo:
«Acompáñame y verás cuánto amo al Señor.»
Jonadab fue puesto en el carro,
17 y en cuanto Jehú llegó a Samaria mató a todos los familiares de Ajab que habían quedado en Samaria. Los mató hasta exterminarlos, conforme a la palabra del Señor anunciada por Elías.
Jehú pone fin al culto de Baal
18 Después, Jehú reunió a todo el pueblo y les dijo:
«Ajab rindió culto a Baal, pero no muy bien. Jehú le rendirá un mejor culto.
19 Llamen a todos los profetas de Baal, y a todos sus siervos y sacerdotes. Que no falte ninguno, pues voy a ofrecer a Baal un gran sacrificio. El que falte, morirá.»
Esto lo hizo Jehú con astucia, para exterminar a los que rendían culto a Baal.
20 Así que dijo:
«Aparten un día para honrar a Baal.»
Aquellos convocaron a la reunión,
21 y Jehú envió mensajeros por todo Israel, y vinieron todos los siervos de Baal. No hubo uno solo que no asistiera a la reunión. Cuando entraron en el templo de Baal, el templo se llenó por completo.
22 Entonces Jehú ordenó al encargado de las vestiduras:
«Saca vestiduras para todos los siervos de Baal.»
Aquel sacó las vestiduras,
23 y Jehú entró en el templo de Baal acompañado por Jonadab hijo de Recab. Y dijo a los siervos de Baal:
«Tengan cuidado de que no haya aquí, entre ustedes, ninguno de los siervos del Señor, sino solamente los siervos de Baal.»
24 Cuando ellos entraron para ofrecer los sacrificios y holocaustos, Jehú apostó fuera del templo a ochenta hombres, y les dijo:
«El que deje vivo a cualquiera de los hombres que yo he puesto en sus manos, lo pagará con su vida.»
25 Cuando aquellos acabaron de ofrecer el holocausto, Jehú dijo a los de su guardia y a los capitanes:
«¡Entren, y mátenlos! ¡Que no escape ninguno!»
Y los de la guardia y los capitanes los mataron a filo de espada, y los dejaron tendidos. Luego fueron hasta el lugar santo del templo de Baal
26 y sacaron del templo las estatuas y las quemaron.
27 También hicieron pedazos la estatua de Baal y derribaron su templo, y hasta el día de hoy ese templo es un muladar.
28 Así fue como Jehú puso fin en Israel al culto de Baal.
29 Sin embargo, Jehú no se apartó de los pecados de Jeroboán hijo de Nabat, que hizo pecar a Israel, sino que dejó en pie los becerros de oro que estaban en Betel y en Dan.
30 Entonces el Señor le dijo a Jehú:
«Has actuado bien al hacer lo recto delante de mis ojos, y acabaste con la dinastía de Ajab, tal y como yo lo había determinado. Por eso tus hijos ocuparán el trono de Israel hasta la cuarta generación.»
31 Pero Jehú no tuvo cuidado de seguir de todo corazón la ley del Señor, Dios de Israel, ni se apartó de los pecados con que Jeroboán había hecho pecar a Israel.
32 Por esos días el Señor comenzó a reducir el territorio de Israel, y Jazael los derrotó a lo largo de todas sus fronteras,
33 desde el Jordán hasta el nacimiento del sol, y toda la tierra de Galaad, de Gad, de Rubén y de Manasés; y desde Aroer, que está junto al arroyo de Arnón, hasta Galaad y Basán.
34 Los otros hechos de Jehú, y todas sus obras y hazañas, se hallan registradas en el libro de las crónicas de los reyes de Israel.
35 Cuando Jehú se reunió con sus antepasados, fue sepultado en Samaria. En su lugar reinó Joacaz, su hijo.
36 El tiempo que Jehú reinó en Samaria sobre Israel fue de veintiocho años.
Jehú apsawhomo apkelnapma Ahab aptawán'ák neptámen
1 Setenta axta apyókxoho apketchek Ahab apheykencha'a m'a Samaria, aptáxéssessek axta weykcha'áhak Jehú m'a apkelwesse'e nak tegma apwányam, apkelámha apmonye'e tén han ma'a apkelxekmósso axta chá'a m'a apketchek axta Ahab, aptáhak axta apkeláneya s'e: 2 “Kélláneseykha kéxegke apketchek ma'a wesse' kélagkok axta, tén han ma'a yátnáxeg yetlo m'a apkelyenyawasso apkenchesso nak kempakhakma, tén han ma'a tegma apyennaqte apagkok axta, keñe han ma'a apkelmeykha apkenchesso nak kempakhakma, kélxakak sa' agkok kéxegke s'e weykcha'áhak nak, 3 kólyésha sa' xama apketche axta m'a wesse' kélagkok apmopwána nak aqsok, tén han aptaqmalma nak, kóltemésses sa' wesse' apyaqmagkasso m'a apyáp, kólnapaxche sa' kólmeyók ma'a apxagkok axta wesse' kélagkok.”
4 Apkelakawok apagko' axta han ma'a, keñe aptáha apkelpaqmeta s'e: “Axta exnémok ma'a apqánet apkelwesse'e apkelwányam axta. ¿Háxko sa' antemhek negko'óxa aghoho'?”
5 Tén axta m'a apkemha apmonye' nak tegma apyawe, apkeláneykha nak tegma apwányam, tén han apkelámha apmonye'e, tén han ma'a apkelxekmósso nak wesse' apwányam aptawán'ák, apkeltamho kóltéhek kólának ma'a Jehú: “Negko'o nentáha apkeláneykha exchep, anlának sa' nahan ekyókxoho m'a apkeltamhókxa enxoho anlána', manteméssesek sa' eyke wesse' apwányam xama énxet. Elána sa' apmakókxa enxoho elána'.”
6 Ánet axta entáhak aptáxéssesso weykcha'áhak Jehú, aptáhak axta s'e: “Naqsók sa' agkok kéltáha ko'o sélxegexma'a kéxegke, tén han kélmako enxoho kólyahakxohok ma'a séltamhókxa enxoho kóltéhek, kólyaqténchesák sa' apyespa'ák ma'a apketchek nak wesse' kélagkok axta, tén sa' saka kólmeyenták hélteyánegwatámhok se'e Jezreel nak, sa' kaxhok se'e ekwánxa nak.”
Axta apheykha setenta apketchek apkelennay'a wesse' apwányam ma'a nepyeseksa nak énxet'ák ekha kéláyo m'a tegma apwányam, ektáha axta apkektegkesso, 7 xama axta apkelxawágwokmo xa weykcha'áhak nak, apkelmeyk axta m'a setenta wokma'ák keñe apkelnapa; kélxatmégkek axta apqatkok ma'a hówenaq apxagkok, keñe kéláphasa m'a Jezreel. 8 Xama axta apwákxo m'a kélápháseykha, keñe kéltennasa Jehú:
—Kélsánteyk apqatkok ma'a wesse' apwányam axta apketchek.
Keñe axta aptáha Jehú:
—Kólnegken sa' ma'a nentaxnamakxa nak tegma apwányam, ánet kélekhesso sa' kóltéhek, keñe sa' kaxnagkok agkok ma'a ekwokmoho élsaka.
9 Keñe axta mók ekhem aptepa Jehú, apkenmáha axta han aptáha apkeláneya apyókxoho énxet'ák:
—Méko kéltémakxa kéxegke. Ko'o eyke aqsa sekyexamaxkoho séláneykekxa yaqwánxa atnéssesek wanmexek ma'a wesse' ahagkok, keñe seyaqha; ¿yaqsa eyke élnapma s'e apyókxoho nak? 10 Kólya'asagkoho sa', megkatnehek megkatne aptémakxa axta apxeyenma Wesse' egegkok yaqweykenxa katnehek ma'a Ahab axta aptawán'ák neptámen. Wesse' egegkok apagko' axta han apxeyenma katnehek xa, apchásenneykekxo axta exének ma'a Elías, apteme axta apkeláneykha.
11 Apkelnapmeyk axta Jehú m'a Ahab axta apnámakkok apkeleymomap ma'a Jezreel, apyókxoho m'a énxet'ák apagkok ekha kéláyo axta, keñe han apkelxegexma'a apagko' axta chá'a, tén han ma'a apkelmaxnéssesso axta chá'a aqsok apcháyókxa. Méko axta xama enxoho apcháyam. 12 Tén axta apmeyákxo m'a Samaria, keñe axta apwákxo m'a ámay kéltémakxa axta Bet-equed Apkeláneykha Nepkések, 13 apkelwetágweykxexa axta Ocozías apkelyáxeg'a, wesse' apwányam axta Judá. Apkelmaxneyáha axta Jehú:
—¿Yaqsa énxet'ák kéxegke?
Apkelátegmowágkek axta m'a:
—Ocozías apkelyáxeg'a negko'o, nélxegakmek xeyk negko'o yaqwayam ólpeykessak ma'a wesse' apwányam apketchek, keñe han ma'a wesse' ekwányam étchek.
14 Tén axta Jehú aptáha apkeláneya m'a apkelxegexma'a:
—Kólma sa', nágkólnáhap aqsa sekxo'.
Yetlókok axta apkelma m'a Jehú apkelxegexma'a meyke apkelnapma, tén axta apkelya'asa m'a nekha yámelchet Bet-equed Apkeláneykha Nepkések, axta apkelnáhapwokmok ma'a. Cuarenta y dos axta apyókxoho, méko axta xama enxoho apcháyam.
15 Xama axta apxegákxo makham Jehú apkeñama m'a, aptahanya'awók axta Jonadab, Recab axta apketche, apya'eykekxo axta m'a nanók axta. Appeykessek axta m'a Jehú keñe aptáha apcháneya s'e:
—¿Hawóya mók ektáhakxa egwáxok ektaqmela nenlano egmók?
—Éhay —axta aptáhak apchátegmowágko Jonadab.
—Hoy, hegkés sa' apmek —axta aptáhak Jehú.
Apméssek axta apmek ma'a Jonadab, keñe Jehú apkenátchesa m'a yátnáxeg apyenyawasso apagkok, 16 axta aptáhak apcháneya:
—Hétlógma sa', étak sa' ektémakxa sélmeyeykha ko'o m'a Wesse' egegkok.
Cháxa ektáhakxa axta apkenátchesa yátnáxeg apyenyawasso apagkok. 17 Xama axta aptaxna m'a Samaria, apkelnapchek axta Jehú apyókxoho m'a Ahab axta aptawán'ák neptámen, apkeleymomap axta meletsapma. Apsawhawók axta apmasséssekmo apyókxoho, ekhawo aptémakxa axta apkeltennasso Wesse' egegkok katnehek ma'a Elías.
Jehú apmassésseyam ektémakxa kélpeykessamo Baal
18 Keñe axta Jehú apchánchesákxo apyókxoho énxet'ák. Aptáhak axta apkeláneya:
—Asextók axta apkelpeykessamo Ahab ma'a Baal, ko'o sa' eyke ayeykhássamhok sélpeykessamo. 19 Kóláneyha sa' ma'a apyókxoho apkellegasso nak ekpeywa Baal, tén han apkelpeykessamo tén han apkelmaxnéssesso nak chá'a énxet'ák agkok, meyke apkeymomap xama enxoho, hakte peyk ko'o agkések ekwányam agko' aqsok seyaqhe m'a Baal. Énxet ektáha enxoho mepásegwe, emátog sa'.
Nanók axta appenchesa Jehú apkeláneykekxa xa apkelyexancháseykha nak, yaqwayam enxoho esawhohok elnápok ma'a apkelpeykessamo nak chá'a Baal; 20 axta keñamak apkeltamho kalanaxchek apchaqneykekxa ekwányam ekxeyenma kélwáxok ma'a Baal, kelánexcheyk axta han. 21 Keñe axta apcháphasa chá'a apkelseykha amya'a m'a ekyókxoho apheykegkaxa nak Israel, apkelwokmek axta han apyókxoho apkelpeykessamo nak chá'a Baal ma'a tegma kélpeykessamókxa axta chá'a. Axta yeymékpok xama enxoho, aplanawók axta énxet'ák ma'a tegma kélpeykessamókxa axta chá'a Baal, apsawhékxók axta m'a kañe'. 22 Keñe axta Jehú aptáha apcháneya m'a apkeltaqmelchesso axta chá'a apáwa, apkeltamho elhaxyawaksek ma'a apáwa kélmeykencha'awól'a chá'a kólpeykeshok Baal elmések ma'a apyókxoho nak, ektáha nak chá'a apkelpeykessamo, aptemék axta han ma'a apkeltaqmelchesso nak apáwa. 23 Keñe axta Jehú tén han Jonadab apkelántaxna m'a tegma kélpeykessamókxa axta chá'a Baal, aptáhak axta Jehú apkeláneya m'a apkelpeykessamo axta chá'a Baal:
—Kóltaqmelchesho sa' kéllányo, yaqwayam enxoho mexek kélnepyeseksa kéxegke xama m'a apcháyo nak Wesse' egegkok, wánxa sa' aqsa m'a apkelpeykessamo nak Baal.
24 Apkelántaxneyk axta kañe' tegma m'a apkelpeykessamo nak chá'a Baal, yaqwayam enxoho elmések aqsok apkelnapma, tén han elwatnések. Keñe axta Jehú apkeltamho yaqnaha ochenta énxet ma'a yókxexma, aptáhak axta apkeláneya s'e:
—Énxet apchahayo enxoho exyenmok xama énxet sélmésso nak ko'o kéxegke yaqwayam kólnápok, ematñekxak sa'.
25 Appenchessek axta apmésso aqsok apwatno m'a Jehú, keñe aptáha apkeláneya apkelhaxneykha axta, tén han ma'a sẽlpextétamo apkelwesse'e nak:
—¡Kólántex, kólnáhap! ¡Nágkólho yegketek xama enxoho!
Apkelnapchek axta m'a Jehú apkelxegexma'a, sókwenaqte axta chá'a apkelyetxeyk, keñe apkexaya aqsa m'a. Tén axta apkelántaxna m'a kañe' tegma kélpeykessamókxa axta m'a Baal, 26 apkelhaxyawássek axta m'a yámet apkeláyókxa axta chá'a, keñe apkelwatnékxo. 27 Apyaqnegkessek axta han aqsok ekwatnamáxchexa, keñe han ma'a tegma kélpeykessamókxa axta Baal, keñe aptemessásekxo kélchexakhamakxa aqsok élmanyása, cháxa ekyetna nak makham se'e negwánxa nak.
28 Cháxa aptáhakxa axta Jehú apmasséssekmo Israel ma'a Baal. 29 Axta eyke elwátesseykmok apkelane mey'assáxma, cham'a aptémakxa axta Jeroboam, Nabat axta apketche, apkelánéseykegko axta melya'assáxma m'a israelitas, hakte apkelenxáneykmók axta apkelpeykessamo m'a weyke étkok kennawók kéleykmássesso élánamáxche axta sawo ekyátekto ekmomnáwa, ekyetnama axta m'a Dan tén han Betel.
30 Aptáhak axta Wesse' egegkok apcháneya m'a Jehú: “Tásek xép aptáhakxa nahaqtók ko'o, péwók aqsok apkelane, hakte apteméssessek Ahab axta apnámakkok ekyókxoho m'a ekxeyenmakxa axta ko'o ewáxok atnéssesek. Etnahagkok sa' chá'a apkelwesse'e apkelwányam aptawán'ák neptámen ma'a Israel, ekweykekxoho m'a apketchek aptawán'ák nak.”
31 Axta han keytnakhassamók apwáxok Jehú elának meyke apyensayam ma'a Wesse' egegkok segánamakxa apagkok, cham'a Dios nak Israel, hakte axta elwátesseykmok apkelane m'a mey'assáxma, aptémakxa axta m'a Jeroboam apkelánéseykegko axta melya'assáxma m'a israelitas.
32 Cháxa apkeynawókxa axta Wesse' egegkok aptemessáseykekxa ketsék ma'a xapop nak Israel. Apketámeykmek axta Hazael ma'a israelitas apkelyephagwaya chá'a m'a ekyókxoho nak neyáwa néxa xapop apagkok: 33 eyeynamo m'a ekteyapmakxa ekhem teyp nak Jordán, ekweykekxoho m'a ekyókxoho yókxexma nak Galaad, Gad, Rubén tén han ma'a Manasés, keñe han eyeynmo m'a Aroer, ekyetnama nak nekha m'a alwáta' Arnón, tén axta han ma'a Galaad tén han Basán.
34 Ektémakxa axta apweynchámeykha Jehú, tén han ekyókxoho aqsok apkelane, tén han megyesseykekxa chá'a apkelane aqsok, hágkek eknaqtáxésamaxche m'a weykcha'áhak apagkok axta m'a apkelwesse'e apkelwányam nak Israel. 35 Xama axta apketsapma keñe kélátawanyegwákxo m'a Samaria, keñe apyaqmagkasa apteme wesse' apwányam ma'a apketche Joacaz. 36 Veinticinco apyeyam axta weykmok apteme wesse' apwányam Jehú m'a Israel, cham'a tegma apwányam nak Samaria.