Muerte de Ocozías
1 Después de la muerte de Ajab, Moab se rebeló contra Israel.
2 Y Ocozías, que se había caído desde la ventana de una sala de su palacio de Samaria, desde su lecho de dolor mandó mensajeros para consultar a Baal Zebub, dios de Ecrón, pues quería saber si recuperaría la salud.
3 Pero el ángel de Dios le dijo a Elías el tisbita:
«Ve al encuentro de los mensajeros del rey de Samaria, y diles: “¿Ya olvidaron que Israel tiene un Dios poderoso? ¿Por qué van a consultar a Baal Zebub, dios de Ecrón?”
4 Así ha dicho el Señor: “No te vas a levantar de tu cama, sino que definitivamente morirás.”»
Elías se fue a su encuentro.
5 Y cuando los mensajeros volvieron, el rey les preguntó:
«¿Por qué regresaron?»
6 Y ellos respondieron:
«Encontramos a un profeta que nos dijo: “Regresen con el rey y díganle: ‘Así ha dicho el Señor: ¿Acaso no hay Dios en Israel? ¿Por qué consultas a Baal Zebub, dios de Ecrón? Por eso no te vas a levantar de tu cama, sino que definitivamente morirás.’”»
7 Y el rey preguntó:
«¿Qué apariencia tenía el varón que encontraron, y que les dijo eso?»
8 Y ellos respondieron:
«Iba vestido con pieles de animales, y se ceñía con un cinturón de cuero. »
Entonces el rey dijo:
«Se trata de Elías, el tisbita.»
9 Enseguida el rey mandó a un capitán con cincuenta soldados a buscar a Elías, que estaba sentado en la cumbre del monte. El capitán subió a verlo, y le dijo:
«Varón de Dios, el rey te pide que bajes.»
10 Pero Elías le respondió al capitán:
«Si soy un varón de Dios, que caiga fuego del cielo y te consuma con tus cincuenta soldados.»
Al instante cayó fuego del cielo, y consumió al capitán y a sus cincuenta soldados.
11 Entonces el rey envió a otro capitán con otros cincuenta soldados, y este le dijo lo mismo:
«Varón de Dios, el rey te pide que bajes pronto.»
12 Y Elías respondió:
«Si soy un varón de Dios, que caiga fuego del cielo y te consuma con tus cincuenta soldados.»
Y al instante cayó fuego del cielo, y consumió al capitán y a sus cincuenta soldados.
13 Pero el rey volvió a enviar a un tercer capitán, también con cincuenta soldados, y cuando este estuvo frente a Elías, se puso de rodillas y le dijo:
«Varón de Dios, te ruego que me perdones la vida, y la de estos cincuenta siervos tuyos.
14 El fuego que ha caído del cielo ha consumido a los dos primeros capitanes y a sus cincuenta soldados; dígnate salvarme la vida, si crees que vale algo.»
15 Entonces el ángel de Dios le dijo a Elías:
«No tengas miedo. Puedes ir con él.»
Y Elías bajó del monte y fue a ver al rey.
16 Cuando llegó ante él, le dijo:
«Tú enviaste mensajeros a consultar a Baal Zebub, dios de Ecrón. ¿Acaso no hay Dios en Israel, a quien puedes consultar? Por eso, no te vas a levantar de tu cama, sino que definitivamente morirás.»
17 Y el rey de Israel murió, tal y como Dios lo había dicho por medio de Elías. En su lugar reinó su hermano Jorán, porque Ocozías no había tenido hijos. Esto sucedió en el segundo año del reinado de Jorán hijo de Josafat, rey de Judá.
18 Todos los hechos de Ocozías se hallan registrados en el libro de las crónicas de los reyes de Israel.
Ocozías apketsapma
1 Natámen apketsapma axta Ahab, keñe apkelenmexeykekxo énxet'ák Moab ma'a énxet'ák Israel. 2 Keñe axta Ocozías apteyeykmo átog étkok netnók ma'a tegma apyawe apagkok nak Samaria, asagko' agko' axta han aptéyam. Tén axta apkeláphasa apkeláneykha apkeltamho elmaxneyha m'a Baal-zebub, aqsok apcháyókxa nak ma'a énxet'ák Ecrón, yaqwayam ey'asagkohok etaqmelwók sa' kexa makham, 3 keñe axta Wesse' egegkok apchásenneykha aptáha apcháneya m'a Elías, apha nak Tisbé: “Elanyexák sa' ma'a wesse' apwányam apkeláneykha apha nak Samaria, elmaxneyha sa' mékoya Dios se'e kañe' Israel nak, peya nak kólmaxnegwakxak ma'a Baal-zebub, aqsok apcháyókxa nak ma'a énxet'ák Ecrón. 4 Eltennés sa' han sektáha ko'o sekxéna m'a Ocozías, ko'o sektáha nak Wesse': ‘Metaqmelwomek sa', yetsapok sa' aqsa.’”
Apxegkek axta han ma'a Elías, aptemék axta m'a apcháneyákpexa axta etnehek. 5 Xama axta apkelwákxo makham aphakxa wesse' apwányam ma'a apkeláneykha nak, apkelmaxneyáha axta m'a:
—¿Yaqsa ektáha kéltaqhegwokmo nak?
6 Apkelátegmowágkek axta m'a énxet'ák:
—Xama énxet xeyk enlanyexágkok keñe apkeltamho ólmeyenták makham se'e aphakxa nak wesse', ektáha exchek sẽlápháseykha, apkeltamho antéhek agának se'e: ‘Aptáhak Wesse' egegkok: ¿Mékoya Dios se'e Israel nak, apkeláphasa nak kólmaxnegwakxak ma'a Baal-zebub, aqsok apcháyókxa nak ma'a énxet'ák Ecrón? Metaqmelwomek sa' xép, yetsapok sa' aqsa, eñama xa aptáhakxa nak.’
7 Apkelmaxneyáha axta m'a wesse' apwányam:
—¿Háxko exchek apteme énxet apkelanyexágko kéxegke keñe han aptáha apkeláneya xa?
8 —Ekha apwa' aptaxno exchek, weyke émpehek xeyk han aptete nepxet —axta aptáhak apkelátegmowágko m'a énxet'ák.
—¡Elías neykhe, apkeñama nak Tisbé! —axta aptáhak wesse' apwányam. 9 Yetlókok axta apcháphasso xama sẽlpextétamo apkemha apmonye' yetlo cincuenta sẽlpextétamo apkelxegexma'a apkeltamho éntawakxések. Xama axta apkelwokmo m'a aphakxa axta Elías néten egkexe, tén axta aptáha apcháneya m'a sẽlpextétamo apkemha apmonye':
—¡Dios appeywa aplegasso, apkeltamhók xeyk etyapok wesse' apwányam!
10 Apchátegmowágkek axta Elías:
—Naqso' sa' agkok ko'o sekteme Dios appeywa seklegasso, katyamok sa' táxa eñama néten, keñe sa' kaqhek xeyep, tén han xa cincuenta sẽlpextétamo apkelxegexma'a nak.
Yetlókok axta ektéyam táxa eñama néten keñe eksawhawo élnapa m'a.
11 Apcháphásekxeyk axta makham pók sẽlpextétamo apkemha apmonye' yetlo apkelxegexma'a makham cincuenta sẽlpextétamo, apxegkek axta han ma'a keñe aptáha apcháneya m'a Elías:
—¡Dios appeywa aplegasso, apkeltamhók xeyk etyapok ekmanyehe agko' ma'a wesse' apwányam nak!
12 Apchátegmowágkek axta Elías:
—Naqso' sa' agkok ko'o sekteme Dios appeywa seklegasso, katyamok sa' táxa eñama néten keñe sa' kaqhek xeyep, tén han xa cincuenta sẽlpextétamo apkelxegexma'a nak.
Yetlókok axta ektéyam táxa eñama néten keñe eksawhawo élnapa m'a.
13 Ántánxo axta táhak apcháphasso wesse' apwányam ma'a pók sẽlpextétamo apkemha apmonye' yetlo apkelxegexma'a makham ma'a cincuenta sẽlpextétamo. Wánxa agkok xa aptáhakxa nak apqántánxo kéláphasso sẽlpextétamo apkemha apmonye', apchánteyk axta apyo'ókmo m'a aphakxa axta Elías, keñe apkeltekxekwokmo aptapnák apmonye' m'a, aptáhak axta apcháneya:
—Dios appeywa aplegasso, náheyaqha aqsa ko'o tén han se'e cincuenta ektáha nak xép apkeláneykha; 14 hakte táxa exchek teyekmok eñama néten keñe élnapa m'a apqánet sẽlpextétamo apkelámha apmonye'e yetlo apkelxegexma'a. Éltamhók eyke ko'o kapyóshok hélano'.
15 Keñe axta Wesse' egegkok apchásenneykha aptáha apcháneya m'a Elías:
—Étlakxa sa' xa, nágye aqsa.
Aptekkek axta Elías keñe apyetlákxo m'a sẽlpextétamo apkemha apmonye' apya'aweykxo m'a wesse' apwányam, 16 keñe axta aptáha apcháneya s'e:
—Aptáhak xeyk Wesse' egegkok: ‘Mexnekxeyk sa' néten xa apyetnakxa nak, yetsapok sa' aqsa, hakte apkeláphássek xeyk xeyep apkeláneykha yaqwayam elmaxnegwakxak ma'a Baal-zebub, aqsok apcháyókxa nak ma'a énxet'ák Ecrón, máxa meyke Dios aptemessásak ma'a Israel yaqwayam eykhe elmaxneyha.’
17 Keñe axta apketsapa m'a Ocozías, aptáhakxa axta Wesse' egegkok apcháneya, apchásenneykxo axta eltennaksek ma'a Elías. Méko axta han apketchek ma'a Ocozías, keñe apyaqmagkasa apteme wesse' apwányam ma'a apyáxeg Joram, cham'a ekwokmo axta apqánet apyeyam apteme wesse' apwányam ma'a Joram, Josafat axta apketche, apkeñama nak Judá.
18 Ektémakxa axta apweynchámeykha Ocozías tén han ektémakxa axta aqsok apkelane, hágkek eknaqtáxésamaxche m'a weykcha'áhak apagkok axta m'a kelwesse'e apkelwányam nak Israel.