Josías celebra la pascua
(2 R 23.21-23)
1 Josías celebró la pascua del Señor en Jerusalén a los catorce días del mes primero.
2 Puso a los sacerdotes en sus respectivos oficios, y los confirmó en el ministerio del templo del Señor.
3 A los levitas que enseñaban a todos los israelitas, y que estaban dedicados al Señor, les dijo:
«Ustedes no volverán a llevar sobre los hombros el arca santa. Pónganla en el templo que edificó Salomón hijo de David, rey de Israel, y sirvan ahora al Señor su Dios, y a su pueblo Israel.
4 Prepárense a servir por turnos y según el orden de las familias de sus padres, tal y como lo ordenaron el rey David y su hijo Salomón.
5 Quédense en el santuario, según la distribución de las familias de sus hermanos los hijos del pueblo, y según la distribución de la familia de los levitas.
6 Celebren la pascua, y después de que se hayan santificado, preparen a sus hermanos para que cumplan con la palabra que el Señor nos dio por medio de Moisés.»
7 Y el rey Josías dio al pueblo allí presente treinta mil ovejas, corderos y cabritos de sus propios rebaños, y tres mil bueyes, todo para la pascua.
8 También sus príncipes dieron con generosidad al pueblo y a los sacerdotes y levitas. Para celebrar la pascua, Hilcías, Zacarías y Yejiel, oficiales del templo de Dios, dieron a los sacerdotes dos mil seiscientas ovejas y trescientos bueyes.
9 También Conanías y sus hermanos Semaías y Natanael, y Jasabías, Yeguiel y Josabad, jefes de los levitas, dieron a los levitas cinco mil ovejas y quinientos bueyes, para los sacrificios de la pascua.
10 Preparado así el servicio, los sacerdotes se colocaron en sus puestos, lo mismo que los levitas, en sus turnos y conforme al mandamiento del rey.
11 Al celebrar la pascua, los sacerdotes esparcían la sangre que recibían de manos de los levitas, mientras los levitas desollaban a las víctimas.
12 Luego tomaron parte del holocausto y asimismo tomaron de los bueyes, y lo repartieron según lo que les correspondía a las familias del pueblo, para que ellos ofrecieran al Señor lo que está escrito en el libro de Moisés.
13 Asaron en el fuego el sacrificio de la pascua, conforme a la ordenanza, pero lo que había sido santificado lo cocieron en ollas, en calderos y sartenes, y enseguida lo repartieron entre todo el pueblo.
14 Después prepararon lo que a ellos mismos y a los sacerdotes les correspondía, porque los sacerdotes, hijos de Aarón, estuvieron ocupados hasta la noche en el sacrificio de los holocaustos y de las grasas. Por lo tanto, los levitas prepararon esto para ellos mismos y para los sacerdotes hijos de Aarón.
15 Los cantores hijos de Asaf estaban en su puesto, conforme al mandamiento de David, de Asaf y de Hemán, y de Jedutún, el vidente del rey. Los porteros estaban en cada puerta, y no era necesario que se apartaran de su ministerio porque sus hermanos los levitas les preparaban lo que les correspondía.
16 Así fue preparado aquel día todo el servicio del Señor, para celebrar la pascua y para sacrificar los holocaustos sobre el altar del Señor, conforme al mandamiento del rey Josías.
17 Ese día, y durante los siete días siguientes, los israelitas que estaban allí celebraron la pascua y la fiesta solemne de los panes sin levadura.
18 Nunca antes, desde los días del profeta Samuel, fue celebrada en Israel una pascua como esta, ni ningún rey de Israel celebró una pascua como la que celebró el rey Josías con los sacerdotes y levitas, y con todo Judá e Israel, y con los que se hallaban allí, y con los habitantes de Jerusalén.
19 Esta pascua se celebró en el año dieciocho del reinado de Josías.
Muerte de Josías
(2 R 23.28-30)
20 Después de todo esto, y luego de que Josías había reparado el templo del Señor, el rey Necao de Egipto le presentó batalla en Carquemis, a orillas del río Éufrates. Josías salió a su encuentro,
21 pero Necao envió mensajeros a decirle:
«¿Qué tengo yo que ver contigo, rey de Judá? Yo no he venido hoy a atacarte, sino que vengo contra la casa que me ha declarado la guerra. Dios me ha dicho que me apresure, así que deja de oponerte a Dios, pues él está de mi parte; no vaya a suceder que él te destruya.»
22 Pero Josías no se retiró ni atendió a las palabras de Necao, que eran de parte de Dios, sino que se disfrazó para presentarle batalla, y se enfrentó a él en el campo de Meguido.
23 Y como los arqueros disparaban sus flechas contra el rey Josías, este les dijo a sus siervos:
«Sáquenme de aquí, que estoy gravemente herido.»
24 Sus siervos lo sacaron de aquel carro, y lo pusieron en otro carro para llevarlo a Jerusalén, donde murió. Josías fue sepultado en los sepulcros de sus padres, y todo Judá y Jerusalén hicieron duelo por él.
25 En memoria de Josías, el profeta Jeremías compuso un lamento fúnebre, el cual se halla escrito en el libro de los lamentos, y hasta el día de hoy todos los cantores y cantoras recitan este lamento por Josías, que fue adoptado en Israel como el lamento oficial.
26 Los demás hechos de Josías, lo mismo que sus obras piadosas conforme a lo que está escrito en la ley del Señor,
27 y sus hechos, primeros y últimos, se hallan escritos en el libro de los reyes de Israel y de Judá.
Josías apkelsawássessamo ekhem Pascua
(2 Re 23.21-33)
1 Apkelsawassásawok axta ekhem Pascua Josías ma'a Jerusalén, apkelánésa m'a Wesse' egegkok: Aptekyókek axta nepkések apketkók yaqwayam kólmaha kélessawássessamo ekhem catorce, apkemha apmonye' pelten la'a apyeyam. 2 Apkeltennássek axta chá'a yaqwánxa eltemeykha m'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, apkelwasqakkásekxók axta chá'a apkeltamho elanagkok apkeltamheykha m'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok. 3 Keñe axta m'a levitas, aptáha axta chá'a apkelxekmowáseyak ma'a ekyókxoho Israel, apkelpagkanchásamap axta m'a Wesse' egegkok, aptáha apkeláneya s'e: “Kólpekkenwom sa' yántéseksek ekpagkanamaxche m'a tegma appagkanamap apkelane axta Salomón, David axta apketche, wesse' apwányam axta m'a Israel. Kamaskok sa' kólpatmaha kólsawha. Kóllanés aqsok Dios Wesse' kélagkok, tén han ma'a Israel, Wesse' egegkok énxet'ák apagkok. 4 Kóllánekxa sa' chá'a kéltáhakxa kélnámakkok kélancha'awo nak chá'a, tén han yaqwánxa chá'a kólmekxak kéltamheykha, ekhawo ektémakxa axta appekkeneykekxa aptáxésso m'a David, wesse' apwányam axta Israel, tén han ma'a apketche Salomón. 5 Exmakha sa' chá'a xama apkelxegexma'a apancha'awók levitas ma'a tegma appagkanamap, ektáhakxa nak chá'a aphawóxama apagko', yaqwayam epasmok chá'a m'a pók apkelyáxeg'a nak israelitas, apnámakkok nak. 6 Kólaqha sa' nepkések apketkok apmatñamo nak chá'a ekhem Pascua, kólmópeyásekxa sa' kélyempe'ék, kóllánekxa sa' eyeyméxchexa nak, yaqwayam elanagkok kélnámakkok ma'a apkeltémo axta elanagkok ma'a Wesse' egegkok, eñama axta apkeltennasso m'a Moisés.”
7 Tén axta Josías apkelmésa apnaqtósso apagko' ma'a apyókxoho énxet'ák apkelwayam axta m'a, yaqwayam elanagkok ma'a ekhem Pascua: treinta mil axta apyókxoho m'a nepkések apketkók tén han yát'ay apketkók, keñe axta tres mil ma'a weyke yágkelwán'ák. 8 Apkelméssek axta han aqsok apagko' énxet'ák ma'a wesse' apwányam nak apkeláneykha, apmáheyo apagko' nak elmések, tén han ma'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, tén han levitas. Keñe axta Hilquías, tén han Zacarías, keñe han Jehiel, aptaqmelchesso axta chá'a m'a Dios tegma appagkanamap apagkok, apkelmésa apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok dos mil seiscientos aqsok apnaqtósso yaqwayam elanagkok ekhem Pascua, keñe trescientos ma'a weyke yágkelwán'ák; 9 tén han Conanías yetlo apkelxegexma'a, Semaías tén han Natanael, keñe han ma'a Hasabías, Jehiel, tén han Jozabad, apkelámha apmonye'e axta m'a levitas, apkelmésa cinco mil aqsok apnaqtósso yaqwayam elanagkok ekhem Pascua, keñe quinientos weyke yágkelwán'ák.
10 Penchásexcheyk axta ekyókxoho aqsok yaqwayam kalanaxchek ma'a kélessawássessamo, apkelmeyákxeyk axta chá'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok ma'a apkeltamheykegkaxa axta chá'a, keñe levitas apkelánekxo aptamhágkaxa ekweykenxa axta chá'a apmeykekxexa apkeltamheykha, apkeltémókxa axta chá'a etnahágkok ma'a wesse' apwányam. 11 Tén axta apkelnapa m'a aqsok kélnaqtósso ektekyómo axta chá'a ekhem Pascua, apkelexpaqháha axta ekwatnamáxchexa aqsok apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok ma'a éma, apkelmésso axta chá'a m'a levitas, neyseksa apkelhaxyawáseyak émpe'ék ma'a aqsok ektekyawa. 12 Keñe axta apkelhaxyawassásegko m'a pexmok agkok yaqwayam kalwatnaxche', apkelmésa chá'a xama xama m'a ektáhakxa nak chá'a aphawóxama apagko', yaqwayam enxoho elmések ma'a Wesse' egegkok, ekhawo éltémókxa nak ma'a Moisés weykcha'áhak apagkok; axta han aptemessásak ma'a weyke yágkelwán'ák nak. 13 Apkelyaqxeygkek axta han ápetek yaqwayam elsawásseshok ma'a ekhem Pascua, ekhawo ektémakxa nak eknaqtáxésamaxche; tén axta m'a mók aqsok kélmésso naqsa élpagkanamaxche, aphánegko weygke, tén han yánsógweygke, keñe han ma'a kélpeykesso apto, apmelasseyk axta han ekpekhe agko' ma'a apyókxoho énxet'ák. 14 Tén axta levitas aphánegko apagko' ma'a ektáha axta apagkok, tén han aphanchesa m'a apkelmaxnéssesso nak Dios énxet'ák apagkok, hakte wokmok axta axta'a apkelwatno aqsok ektekyawa, tén han pexmok agkok ma'a apkelmaxnéssesso nak Dios énxet'ák apagkok, Aarón axta aptawán'ák neptámen. Axta keñamak apháneykegkoho apagko' levitas ma'a ektáha axta apagkok, tén han aphanchessama m'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, Aarón axta aptawán'ák neptámen.
15 Keñe han ma'a apkelmeneykmasso, Asaf axta aptawán'ák neptámen, apchaqnáha axta aqsa han ma'a apchaqneykegkaxa axta chá'a, apkeltémókxa axta chá'a katnehek ma'a David, Asaf, Hemán tén han Jedutún, apteme axta apwetayo aqsok apxekmósso Dios, wesse' apwányam apkeláneykha. Apchaqnáha axta aqsa han apkeltaqmelchesso nak átog ma'a apchaqneykegkaxa axta chá'a átog; apchaqnáha axta aqsa chá'a m'a apchaqneykegkaxa nak, hakte levitas axta aphanchessók chá'a aqsok ektekyawa ápetek ektáha nak apagkok, cham'a apkelxegexma'a nak.
16 Cháxa ektémakxa axta élánamáxchekxo ekyókxoho nenlánésso nak aqsok Wesse' egegkok xa ekhem nak, yaqwayam kalanaxchek Pascua, tén han kólnegkenek aqsok élwatnamáxche m'a néten nak élwatnamáxchexa aqsok, Wesse' egegkok nak apagkok, apkeltémókxa axta katnehek ma'a wesse' apwányam Josías. 17 Appásegweykmek axta israelitas élánamáxko axta ekhem Pascua m'a, tén han aptámákpo axta kelpasmaga meyke kempáseyak, ekweykmoho siete ekhem. 18 Axta kalánamáxchek Israel xama enxoho ekhawo nak élánamáxche Pascua xa ekwánxa nak, wánxa axta aqsa m'a aphamakxa axta Dios appeywa aplegasso Samuel; méko axta xama enxoho kelwesse'e apkelwányam Israel apkelane Pascua, ekhawo nak apkelane m'a Josías, yetlo apkelxegexma'a m'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok tén han levitas, keñe han ma'a énxet'ák nak Judá, tén han Israel ektáha axta appásegwayam, keñe han ma'a énxet'ák apheykha nak Jerusalén. 19 Kelánamáxcheyk axta ekweykmo axta dieciocho apyeyam apteme wesse' apwányam Josías xa Pascua nak.
Josías apketsapma
(2 Re 23.28-30)
20 Wenaqtémók axta natámen apxátekháseykekxa axta Josías ma'a tegma appagkanamap, apmahágkek axta Necao ma'a ekpayho nak wátsam Éufrates, wesse' apwányam axta m'a Egipto, yaqwayam enxoho yempakhak ma'a Carquemis. Apkelanyexakmek axta m'a Josías; 21 apkeláphássek axta eyke apkelápháseykha m'a Necao apkeltamho etnehek yának se'e: Ná hémpakha aqsa ko'o exchep, wesse' apwányam nak Judá. May'awak ko'o exchep yaqwayam wanmexek, mók apchókxa ko'o peyk wampakha', sélenmexma nak ko'o. Dios ko'o apkeltamhók apekhaksek sekxega; elwatés apmáheyo emasséssók yaqwánxa etnehek Dios, sepasma nak ko'o, keñe sa' tásek katnehek ektáhakxa exchep, memasséssemek sa'.
22 Axta eyke etaqhegwokmok ma'a Josías, apkelenxanakmek axta aqsa elnapakpok ma'a, axta elyahákxak aptáhakxa apchésso m'a Necao, amya'a eñama axta Dios. Apchampakha'ak axta ekyapwátegweykenxa nak xóp ma'a Meguido, 23 apkelyát'ak axta yágke, apkelmeykha nak yágke m'a wesse' apwányam Josías. Tén axta wesse' apwányam aptáha apkeláneya sẽlpextétamo apkelámha apmonye'e apagkok se'e: “¡Héltekkes ko'o s'e émpakháxchexa nak, tásek ko'o sekmaktamáxche'!” 24 Aptekkessek axta sẽlpextétamo apkelámha apmonye'e apagkok ma'a kañe' yátnáxeg apyenyawasso apagkok apkenchesso nak kempakhakma, apkenátchásekxeyk axta mók yátnáxeg apyenyawasso apagkok apyentamákxo m'a Jerusalén, cham'a apketsapwákxexa axta han ma'a. Kélátawanyeyk axta m'a kélátawanyamakxa axta apyapmeyk nano'. Apkellekxagweyha axta apyókxoho énxet'ák nak Judá tén han Jerusalén, eñama apketsapma m'a Josías. 25 Aptáxéssessek axta han Jeremías xama amya'a ekxeyenma nak senlapwayam, weykmók makham se'e negwánxa, élxeyenweykekxoho chá'a apkelwáxok apkelmeneykmasso, tén han kelán'a élmeneykmasso m'a Josías, negmeneykmasso ekxeyenma nak senlapwayam. Élmeneykmásamáxche han temék Israel xa negmeneykmasso nak, naqtáxésamaxcheyk han ma'a eknaqtáxésamaxchexa nak xa negmeneykmasso nak.
26-27 Hágkek eknaqtáxésamaxche, eknaqtáxésamaxchexa axta chá'a weykcha'áhak apagkok apkelwesse'e apkelwányam Israel tén han Judá m'a ektémakxa axta apha Josías, tén han aptamheykha eñama nak Dios, apkeláneya axta ektémakxa axta ekpeywa ektáxésamaxche m'a weykcha'áhak, Wesse' egegkok segánamakxa apagkok, tén han aqsok apkelane, eyeynmo m'a sekxók axta ekwokmoho apketsapa.