Reinado de Ezequías
(2 R 18.1-3)
1 Ezequías tenía veinticinco años cuando comenzó a reinar, y reinó en Jerusalén veintinueve años. Su madre se llamaba Abías, y era hija de Zacarías.
2 Y Ezequías hizo lo recto a los ojos del Señor, tal y como lo había hecho David, su padre.
Ezequías restablece el culto del templo
3 En el mes primero del primer año de su reinado, Ezequías abrió las puertas del templo del Señor, y las reparó.
4 Convocó a los sacerdotes y levitas, los reunió en la plaza oriental,
5 y les dijo:
«¡Escúchenme, levitas! Santifíquense ahora, y santifiquen el templo del Señor, el Dios de sus padres. Saquen del santuario toda impureza,
6 porque nuestros padres se han rebelado; han hecho lo malo a los ojos del Señor nuestro Dios, pues lo han abandonado; se han apartado del tabernáculo del Señor, y le han dado la espalda.
7 ¡Hasta llegaron a cerrar las puertas del atrio, y apagaron las lámparas! ¡No quemaron incienso en el santuario, ni ofrecieron holocaustos al Dios de Israel!
8 Por eso la ira del Señor ha venido sobre Judá y Jerusalén, y los ha entregado a la confusión, a ser objeto de maldición y de burla, como ahora pueden ver.
9 ¡Miren a nuestros padres, muertos a filo de espada! ¡Por eso nuestros hijos y nuestras hijas, y hasta nuestras mujeres, han ido al cautiverio!
10 Pero yo he decidido hacer un pacto con el Señor, el Dios de Israel, para que aparte de nosotros el ardor de su ira.
11 No se engañen, hijos míos, que el Señor los ha escogido para que estén en su presencia y le sirvan, y sean sus ministros y le quemen incienso.»
12 De los hijos de Coat se dispusieron a servir los levitas Majat hijo de Amasay y Joel hijo de Azarías.
De los hijos de Merari: Cis hijo de Abdi y Azarías hijo de Yalelel.
De los hijos de Guersón: Yoaj hijo de Zima y Edén hijo de Yoaj.
13 De los hijos de Elisafán: Simerí y Yeguiel.
De los hijos de Asaf: Zacarías y Matanías.
14 De los hijos de Hemán: Yejiel y Simey.
De los hijos de Jedutún: Semaías y Uziel.
15 Estos reunieron a sus parientes, se santificaron y entraron para limpiar el templo del Señor, conforme a las órdenes del rey y las palabras del Señor.
16 Los sacerdotes que entraron a limpiar el templo del Señor sacaron todas las impurezas que hallaron allí dentro, y las arrojaron al atrio del templo del Señor; de allí, los levitas las arrojaron al torrente de Cedrón.
17 Comenzaron a santificarse el día primero del mes primero, a los ocho días del mismo mes fueron al pórtico del Señor, y ocho días después habían santificado el templo del Señor. El día dieciséis del mes primero habían terminado.
18 Entonces se presentaron ante el rey Ezequías y le dijeron:
«Ya hemos limpiado todo el templo del Señor, el altar del holocausto, y todos sus utensilios, y también la mesa de la proposición con todos sus utensilios.
19 Hemos preparado y santificado igualmente todos los utensilios que, en su infidelidad, había desechado el rey Ajaz durante su reinado, y aquí están ya, ante el altar del Señor.»
20 Entonces el rey Ezequías se levantó por la mañana y reunió a los principales de la ciudad, y subió al templo del Señor.
21 Allí Ezequías ordenó a los sacerdotes descendientes de Aarón que ofrecieran sobre el altar del Señor siete novillos, siete carneros, siete corderos y siete machos cabríos, para la expiación del reino, del santuario y de Judá.
22 Los novillos fueron sacrificados, y los sacerdotes recogieron la sangre y la esparcieron sobre el altar; luego mataron los carneros y esparcieron la sangre sobre el altar, y lo mismo hicieron con los corderos.
23 Después acercaron al rey y a la multitud los machos cabríos para la expiación, y pusieron sobre ellos sus manos.
24 Los sacerdotes los mataron, y con la sangre de ellos hicieron la ofrenda de expiación sobre el altar para reconciliar a todo Israel, pues por todo Israel mandó el rey que se hicieran el holocausto y la expiación.
25 Ezequías también puso en el templo del Señor levitas con címbalos, salterios y arpas, en obediencia al mandamiento de David, de Gad, vidente del rey, y del profeta Natán, porque ese mandamiento procedía del Señor por medio de sus profetas.
26 Los levitas tenían los instrumentos de David, y los sacerdotes, las trompetas.
27 Entonces Ezequías ordenó ofrecer el holocausto en el altar; y cuando dio comienzo el holocausto, dio también comienzo el cántico del Señor, con las trompetas y los instrumentos del rey David de Israel.
28 Toda la multitud adoraba, los cantores cantaban, y los trompeteros hacían sonar las trompetas. Todo esto duró hasta que el holocausto se consumió.
29 Y cuando terminaron de ofrecer el holocausto, el rey se inclinó y adoró, y lo mismo hicieron todos los que estaban con él.
30 Entonces el rey Ezequías y los príncipes dijeron a los levitas que alabaran al Señor con las palabras de David y del vidente Asaf, y ellos alabaron con gran alegría, y se inclinaron y adoraron.
31 Entonces Ezequías dijo:
«Ahora ustedes se han consagrado al Señor. Acérquense, pues, y presenten sacrificios y alabanzas en el templo del Señor.»
La multitud presentó sacrificios y alabanzas, y todos los de corazón generoso ofrecieron holocaustos.
32 El número total de los holocaustos que ofreció la congregación fue de setenta bueyes, cien carneros y doscientos corderos, todo para el holocausto del Señor.
33 Las ofrendas fueron seiscientos bueyes y tres mil ovejas.
34 Pero los sacerdotes eran pocos, y no alcanzaban a desollar los holocaustos, así que sus parientes levitas los ayudaron hasta terminar la obra y hasta que los demás sacerdotes se santificaron. Y es que el corazón de los levitas fue más recto para santificarse que el de los sacerdotes.
35 Y así, hubo abundancia de holocaustos, con la grasa de las ofrendas de paz y las libaciones para cada holocausto, y el servicio del templo del Señor quedó restablecido.
36 Y Ezequías se regocijó con todo el pueblo de que Dios hubiera preparado al pueblo, porque todo fue hecho con rapidez.
Ezequías apteme wesse' apwányam
(2 Re 18.1-3)
1 Veinticinco apyeyam apagkok axta apkeynamo apteme wesse' apwányam Ezequías, veintinueve apyeyam axta apteme wesse' apwányam Jerusalén. Abí axta ekwesey egken, Zacarías axta apketche kelwána. 2 Leklamók axta apwáxok Wesse' egegkok ektémakxa aqsok apkelane m'a Ezequías, ekhawo ektémakxa axta ekyókxoho aqsok apkelane m'a David, apyáp nano' axta. 3 Axta apkelmeykáseykekxa atña'ák Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok, apmoma axta aptamheykha apkemha apmonye' pelten, ektáha axta xama apyeyam apteme wesse' apwányam, apkeláneykekxeyk axta. 4 Keñe axta apkeláneyáncha'a m'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, tén han levitas, axta apchánchesákxak ma'a apchaqneykekxexa nak chá'a énxet'ák, ekyawakxa nak apwáxok tegma, ekyetno nak ekpayho ekteyapmakxa ekhem. 5 Aptáhak axta apkeláneya s'e: “Levitas, kóleyxho sekpeywa: kóláxñásekxa sa' kaxwók kélyempe'ék, kólmópeyásekxoho sa' han ma'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok, Dios apagkok axta m'a kélyapmeyk nano'. Kólántekkes sa' kañe' tegma appagkanamap ma'a ekyókxoho aqsok élmanyása nak. 6 Apyamasmeyk axta apkelyetleykha Wesse' egegkok ma'a ẽlyapmeyk nano', asagkek axta aqsok apkeláneyak nápaqtók Wesse' egegkok, Dios egagkok nak, apyamasmeyk axta. Massegkek axta apkelányo, aptaqnawágweykmek axta m'a aphakxa axta chá'a Wesse' egegkok. 7 Apkelápeykegkokxeyk axta m'a atña'ák nak émha amonye' nentaxnamakxa tegma, apkelsapancháseykegkek axta cháléwasso, massegkek axta han apkelwatno m'a aqsok ekmátsa nak ekpaqneyam éten agkok, massegkek axta han apkelwatnésso kélnaqtósso Dios nak Israel ma'a tegma appagkanamap nak. 8 Axta keñamak Wesse' egegkok apkeltaqnaweykegko m'a énxet'ák Judá tén han Jerusalén, keñe axta aptemessásekxo segyegwakkassamo nak agweta', tén han élmeneymáxchexa', ekhawo ektáhakxa nak kélwet'a kéxegke kélaqta'ák kélagko'. 9 Axta keñamak aptekyóma ẽlyapmeyk nanók axta negko'o m'a neyseksa kempakhakma, keñe m'a egketchek apkelennay'a tén han kelwán'ák, keñe han egnaqteyegka'a élmomaxko. 10 Xénchek ko'o kaxwók ewáxok axnéshok mók sélpaqhetchásamáxkoho Wesse' egegkok, Dios apagkok nak Israel, yaqwayam kamaskok sẽltaqnawéyak negko'o. 11 Étchek, kóllána chá'a kélánémaxchexa kóllána', hakte apkelyéseykha kéxegke Wesse' egegkok yaqwayam kóllának chá'a apkeltamhókxa enxoho chá'a kóllána', tén han kólteméssesha chá'a, yaqwayam kólwatnések chá'a m'a aqsok ekmátsa nak ekpaqneyam éten agkok.”
12 Keso levitas apkeynamo axta apkeltamheykha s'e: Máhat, Amasai axta apketche, tén han Joel, Azarías axta apketche, cháxa aptáha Quehat aptawán'ák neptámen; keñe axta Merarí aptawán'ák neptámen se'e: Quis, Abdí axta apketche, tén han Azarías, Jehaleel axta apketche; keñe axta Guersón aptawán'ák neptámen se'e: Joah, Zimá axta apketche, tén han Edén, Joah axta apketche; 13 keñe axta Elisafán aptawán'ák neptámen se'e: Simrí tén han Jehiel; tén axta Asaf aptawán'ák neptámen se'e: Zacarías tén han Matanías; 14 keñe axta Hemán aptawán'ák neptámen se'e: Jehiel tén han Simí; tén axta Jedutún aptawán'ák neptámen se'e: Semaías tén han Uziel. 15 Apchánchesákxeyk axta sekxók apnámakkok apancha'awo', keñe axta apkelaxñásekxo apyempe'ék apyókxoho nak; tén axta apkelántaxna m'a tegma appagkanamap yaqwayam yáxñásekxa', eñama axta apkeltémo etnahágkok ma'a wesse' apwányam, ekhawo ektémakxa nak ma'a Wesse' egegkok segánamakxa apagkok.
16 Keñe axta apkelántaxna kañe' tegma appagkanamap ma'a apkelmaxnéssesso nak Dios énxet'ák apagkok, yaqwayam yáxñásekxoho'. Apkelántekkessek axta ekyawakxa apwáxok tegma m'a ekyókxoho aqsok élmanyása nak, apkelwetágwayam axta m'a kañe' tegma nak, apkelsókek axta levitas ma'a alwáta nak Cedrón. 17 Émha amonye' ekhem, apkemha apmonye' pelten axta apkeynawo apkeláxñáseykekxa, ekhem ocho axta apkelwokmo m'a apwáxok nentaxnamakxa nak Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok. Ocho ekhem axta makham appenchásegko apkeláxñáseykekxa m'a eyeymomáxche nak tegma appagkanamap, dieciséis ekhem axta appenchásegko. 18 Apkelmeyákxeyk axta m'a wesse' apwányam Ezequías apxagkok, aptáhak axta apcháneya s'e: “Negaxñásekxeyk negko'o apyókxoho m'a tegma appagkanamap nak: cham'a élwatnamáxchexa nak aqsok kélnaqtósso, yetlo ekyókxoho aqsok kélmeykegkaxa nak chá'a, tén han mésa kélnegkenmakxa nak chá'a pán kélpagkanchesso Wesse' egegkok, yetlo m'a ekyókxoho aqsok kélmeykegkaxa nak chá'a. 19 Nennegkenwa'akteyk han ekheykegkaxa nak chá'a ekyókxoho aqsok ekheykegkaxa nak chá'a, néláxñásekxeyk han, cham'a wesse' apwányam Ahaz axta apkelántekkesso, aptémakxa axta wesse' apwányam, eñama apyamasma apyetleykha m'a Wesse' egegkok, hágkek kaxwók ma'a amonye' nak ekwatnamáxchexa aqsok, Wesse' egegkok nak apagkok.”
20 Axto'ók agko' axta apxatakha'a wesse' apwányam Ezequías, apchánchesákxeyk axta m'a apkelámha apmonye'e nak ma'a tegma apwányam, keñe apmeyákxo m'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok. 21 Apnaqlákxeyk axta siete weyke étkók kelennay'awo, siete nepkések apkelennay'awo', siete nepkések apketkók tén han siete yát'ay apketkók, yaqwayam etnehek apmésso naqsa Wesse' egegkok, ekyaqmageykekxa melya'assáxma m'a wesse' apwányam nak apnámakkok, tén han ma'a énxet'ák nak Judá, keñe han yaqwayam kólaxñásekxak ma'a tegma appagkanamap nak. Apkeltamhók axta wesse' apwányam elwatnések aqsok kélnaqtósso apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok ma'a néten nak ekwatnamáxche aqsok Wesse' egegkok nak apagkok. 22 Apkelnapchek axta apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok ma'a weyke étkók kelennay'awo', apkelmákxeyk axta éma agkok, keñe axta apkelexpaqheyncha'a m'a ekwatnamáxchexa nak aqsok. Apteméssessek axta han ma'a nepkések apkelennay'awo' nak, tén han ma'a nepkések apketkók nak.
23 Tén axta apnaqlákxo yát'ay apketkók apkenmágkaxa m'a wesse' apwányam, keñe han ma'a apyókxoho énxet'ák nak, yaqwayam etnehek apmésso naqsa ekyánmaga melya'assáxma, apnegkenchek axta apmék néten apqátek aqsok kélnaqtósso. 24 Apkelnapchek axta apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, apyegkenchek axta éma apagkok ma'a néten nak ekwatnamáxchexa aqsok, apteméssesa apmésso naqsa ekyánmaga melya'assáxma, yaqwayam kataksek megkólyaqmagkáseykekxa melya'assáxma m'a apyókxoho énxet'ák nak Israel, hakte apkeltamhók axta wesse' apwányam kólwatnések apyókxoho énxet'ák nak Israel.
25 Apméssek axta han apheykha Ezequías levitas ma'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok, yaqwayam elpáwaksek chá'a m'a ekho nak sokpayhe étkók élyaqye, yát'axpog, tén han arpa, apkeltémókxa axta katnehek ma'a David, tén han Gad, apteme axta apwetayo aqsok apxekmósso Dios, aptamheykha m'a wesse' apwányam apchásenneykha, keñe han apmésso axta m'a Natán, apteme axta Dios appeywa aplegasso. Hakte cháxa segánamakxa nak, apmésso axta Wesse' egegkok ma'a apkellegasso nak appeywa.
26 Apchaqnáha axta levitas yetlo apkelmeykha m'a apkelpáwasso David axta apagkok, keñe han apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok ma'a apkelaqkahasso nak. 27 Tén axta Ezequías apkeltamho kólwatnek aqsok kéltósso m'a néten nak ekwatnamáxche aqsok. Xama axta eyeynawo ekwatnamáxche m'a aqsok kéltósso, keynawók axta han kélmeneykmássesso m'a Wesse' egegkok, tén han kélpáwasso m'a apkelaqkahasso, yetlo kélpáwasso m'a wesse' apwányam David axta apagkok. 28 Apkeltekxeyágkek axta aptapnák énxet'ák apkelpeykásawo Wesse' egegkok neyseksa élmeneykmásamáxche negmeneykmasso, keñe han apkelpáwasso apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok ma'a apkelaqkahasso nak. Wokmók axta han apkelmeneykmasso ekwokmoho eksawhéxko ekmeyesma m'a aqsok kéltósso ekwatnamáxche. 29 Xama axta eksawhéxko xa, apkeltekxeyágkek axta aptapnák apkelpeykásawo Wesse' egegkok ma'a, wesse' apwányam tén han ma'a apyókxoho ektáha axta apkelxegexma'a.
30 Tén axta wesse' apwányam Ezequías, tén han ma'a énxet'ák ekha axta kéláyo, apkeltamho elmeneykmássesek Wesse' egegkok levitas salmos, David axta apmeneykmasso, tén han Dios appeywa aplegasso Asaf. Apkelmeneykmássek axta yetlo élpayheykekxa agko' apkelwáxok ma'a énxet'ák nak, apkeltekxeyágkek axta han aptapnák xapop apkelpeykásawo.
31 Tén axta Ezequías aptáha apkeláneya énxet'ák se'e: “Kélpagkanchásexcheyk kaxwók kéxegke Wesse' egegkok, kólyepetchegwatámho sa' kaxwo', kólsantagkas sa' han aqsok kélnapma, tén han aqsok kélmésso naqsa ekxeyenma nak kélwáxok ma'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok.” Apkelsákxeyk axta énxet'ák ma'a apnaqtósso apkelnapma, tén han aqsok apkelmésso naqsa ekxeyenma nak apkelwáxok, keñe axta m'a apmáheyo apagko' nak chá'a elanagkok, apkelmésa m'a aqsok apkelwatno. 32 Setenta axta ekyókxoho weyke kelennay'awók apnaqleykekxa axta m'a énxet'ák yaqwayam elwatnek, cien axta m'a nepkések apkelennay'awo, keñe doscientos ma'a nepkések apketkók. Apyókxoho axta apkelmésso Wesse' egegkok xa, yaqwayam elwatnek. 33 Seiscientos axta ekyókxoho weyke kélmésso, keñe tres mil ma'a nepkések.
34 Axta han esawhawok apkelhaxyawáseyak émpe'ék aqsok kélnaqtósso yaqwayam kalwatnaxchek ma'a appasmo apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, hakte apqántawók axta, appasmeyk axta yaqwayam esawhagkok apkeltamheykha m'a aptémo xamo' nak levitas, ekwokmoho apkelaxñásekxo han apyempe'ék ma'a pók apkelmaxnéssesso nak Dios énxet'ák apagkok; hakte apmenyeyk axta eláxñásekxak apyempe'ék ma'a levitas, axta kaxnók ma'a apkelmaxnéssesso nak Dios énxet'ák apagkok. 35 Xámok agko' axta han yaqwayam kólmések ma'a kélnaqtósso élwatnamáxche', keñe han pexmok agkok nak ma'a kélnaqtósso ektekyawa segwetassamo nak sẽlásekheykekxoho, tén han ma'a kélmésso naqsa nak vino kélyepetchessamo nak chá'a m'a aqsok kélnaqtósso élwatnamáxche'.
Cháxa ektépeykxexa axta makham élánamáxche aqsok ma'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok. 36 Payhekxeyk axta apwáxok Ezequías tén han ma'a apyókxoho énxet'ák nak, eñama apteméssesakxa axta énxet'ák ma'a Dios, hakte kelánexcheyk axta ekmanyehe agko' ma'a ekyókxoho aqsok.