Reinado de Ajaz
(2 R 16.1-20)
1 Ajaz tenía veinte años cuando comenzó a reinar, y reinó en Jerusalén dieciséis años; pero, a diferencia de su antepasado David, no hizo lo recto a los ojos del Señor,
2 sino que siguió el mal ejemplo de los reyes de Israel y, además, hizo imágenes fundidas en honor de los baales,
3 quemó incienso en el valle de Ben Jinón, y hasta ofreció a sus hijos en holocausto, siguiendo las repugnantes prácticas de las naciones que el Señor había arrojado de la presencia de los israelitas.
4 Así mismo, ofreció sacrificios y quemó incienso en los lugares altos, en las colinas y debajo de todo árbol frondoso.
5 Por eso el Señor su Dios lo dejó caer en manos del rey de Siria, y los sirios lo derrotaron y lo llevaron a Damasco, junto con un gran número de prisioneros.
Ajaz también cayó en manos del rey de Israel, el cual lo derrotó y le causó gran mortandad.
6 Por haberse apartado del Señor, el Dios de sus padres, en un solo día Pecaj hijo de Remalías mató en Judá a ciento veinte mil valientes.
7 De igual manera Zicri, que era un efrainita muy aguerrido, dio muerte a Maseías, que era hijo del rey; a Azricán, que era su mayordomo; y a Elcana, segundo en poder después del rey.
8 Los israelitas también tomaron cautivos a doscientos mil de sus parientes, además de mujeres, niños y niñas, y de arrebatarles un gran botín de guerra que se llevaron a Samaria.
9 Había en Samaria un profeta del Señor. Se llamaba Obed. Y cuando el ejército iba entrando en Samaria, Obed salió y se enfrentó a ellos, y les dijo:
«Tomen en cuenta que el Señor, el Dios de sus padres, ha entregado en manos de ustedes a Judá porque está enojado contra ellos; ¡pero ustedes los han matado con una ira que ha llegado hasta el cielo!
10 Ahora ustedes han decidido esclavizar a los de Judá y Jerusalén, pero ¿acaso ustedes no han pecado contra el Señor su Dios?
11 Así que escúchenme: dejen libres a sus parientes que han hecho cautivos, porque el Señor está enojado contra ustedes.»
12 Entonces Azarías hijo de Johanán, Berequías hijo de Mesilemot, Ezequías hijo de Salún, y Amasa hijo de Jadlay, que eran algunos de los efrainitas más importantes, salieron al encuentro de los que venían de la guerra
13 y les dijeron:
«No traigan aquí a los cautivos, porque pesa sobre nosotros el pecado cometido contra el Señor. Ya es muy grande nuestro delito, y grande también la ardiente ira de Dios contra Israel, y ustedes quieren añadir más a nuestros pecados y nuestras culpas.»
14 Entonces el ejército dejó libres a los cautivos, y depositó el botín ante los príncipes y toda la multitud.
15 Los hombres ya mencionados se dedicaron a atender a los cautivos, y con los despojos vistieron a los que estaban desnudos, y los calzaron, y les dieron de comer y de beber, los limpiaron con aceite; a los más débiles los montaron en asnos y los llevaron hasta Jericó, la ciudad de las palmeras, para acercarlos a sus parientes, y ellos regresaron a Samaria.
16 En aquel tiempo el rey Ajaz pidió la ayuda de los reyes de Asiria,
17 pues también los edomitas habían venido y atacado a los de Judá, y se habían llevado muchos cautivos.
18 También los filisteos se habían extendido por las ciudades de la llanura y del sur de Judá, y habían capturado Bet Semes, Ayalón, Gederot, Soco y sus aldeas, Timna y sus aldeas, y Gimzo y sus aldeas, y se habían quedado a vivir en ellas.
19 Y es que por culpa del rey Ajaz de Israel el Señor había humillado a Judá, pues la conducta de Ajaz en Judá había sido desenfrenada, y Ajaz había pecado gravemente contra el Señor.
20 También el rey Tiglat Piléser de Asiria atacó a Ajaz y lo mantuvo sitiado, sin brindarle ningún apoyo.
21 Y aunque Ajaz saqueó el templo del Señor, y el palacio real y las mansiones de los príncipes, y todo se lo dio al rey de Asiria, este no lo ayudó.
22 Para colmo, mientras más lo presionó el rey de Asiria, mayor fue el pecado del rey Ajaz contra el Señor,
23 pues Ajaz ofreció sacrificios a los dioses de Damasco que lo habían derrotado, y dijo:
«Ya que los dioses de Siria ayudan a sus reyes, yo también voy a ofrecerles sacrificios para que me ayuden.»
Pero esos dioses fueron la ruina de Ajaz y la de todo Israel.
24 Además de todo esto, Ajaz recogió los utensilios del templo de Dios, y los hizo pedazos; luego cerró las puertas del templo del Señor y se hizo altares por todos los rincones de Jerusalén.
25 También levantó lugares altos en todas las ciudades de Judá, para quemar incienso a dioses extraños, con lo que provocó la ira del Señor, el Dios de sus padres.
26 Los demás hechos de Ajaz, y todos sus actos, primeros y últimos, se hallan escritos en el libro de los reyes de Judá y de Israel.
27 Finalmente, Ajaz descansó entre sus antepasados, y fue sepultado en la ciudad de Jerusalén, aunque no lo pusieron en los sepulcros de los reyes de Israel. En su lugar reinó Ezequías, su hijo.
Ahaz apteme wesse' apwányam ma'a Judá
(2 Re 16.1-20)
1 Veinte apyeyam apagkok axta apkeynamo apteme wesse' apwányam Ahaz, dieciséis apyeyam axta apteme wesse' apwányam ma'a Jerusalén; asagkek axta eyke ektémakxa aqsok apkelane nápaqtók Wesse' egegkok, axta kaxnawok aptémakxa axta m'a David, apyáp nano' axta, 2 apyetlamchek axta aqsa m'a aptamheykegkaxa axta apkelwesse'e apkelwányam axta m'a Israel, apkeláneykegkek axta han kéleykmássesso apkeláncháseyak ma'a sawo égmenek kélpeykeseykekxa nak, kéleykmássesso nak Baal, 3 apwatnegkek axta aqsok ekmátsa nak ekpaqneyam éten agkok ma'a ekyapwátegweykenxa nak xapop ma'a Ben-hinom, apkelwatnegkek axta apketchek apteméssessama aqsok ektekyawa, apkelántekkessegkek axta apmonye'e israelitas Wesse' egegkok ma'a énxet'ák, eñama apkeltémakxa ekmaso agko'. 4 Apkelnapmeyk axta han chá'a aqsok kélnaqtósso, apkelwatnegkek axta han chá'a aqsok ekmátsa nak ekpaqneyam éten agkok ma'a kélpeykessamókxa nak chá'a aqsok kéláyókxa', cham'a néten egkexe nak, keñe han kóneg ekyókxoho yenta'a élyentaxno nak pessesse agkok.
5 Axta keñamak Dios Wesse' apagkok apmésa yaqwayam emok ma'a wesse' apwányam nak Siria, apmenxenchek axta m'a sirios, apxámok apagko' axta han apkelma apnaqlákxo m'a Damasco. Apméssek axta han Wesse' egegkok yaqwayam emok ma'a wesse' apwányam nak Israel, apnaqtawásegkók apagko' axta apkelnapa. 6 Ciento veinte mil énxet'ák Judá axta apkelnapa Pécah xa ekhem nak, Remalías axta apketche, énxet'ák megyeye elmahagkok eyesagkexa axta xa apyókxoho nak, eñama apyámasma m'a Wesse' egegkok, Dios apagkok axta m'a apyapmeyk nano'. 7 Keñe axta Zicrí, kempakhakma yáp axta m'a Efraín, apchaqha m'a Maaseías, wesse' apwányam axta apketche, tén han Azricam, apkemha apmonye' axta m'a wesse' apwányam apxagkok, apchaqhak axta han ma'a Elcaná, apteme axta aptétéyak aptamheykha m'a wesse' apwányam. 8 Apkelmeyk axta han doscientos mil énxet'ák Judá m'a sẽlpextétamo nak Israel, kelán'ák, wokma'ák apketkók, kelwán'ák étkók, apkelmágkek axta han ekxámokma agko' aqsok, apkelsákxeyk axta m'a Samaria.
9 Aphegkek axta han xama Wesse' egegkok appeywa aplegasso m'a, apwesey axta Obed, apkelanyexeykmo axta sẽlpextétamo apmáheyo elántexek ma'a Samaria. Aptáhak axta apkeláneya s'e:
—Apkeltaqnaweygkek énxet'ák Judá m'a Wesse' egegkok, Dios apagkok axta m'a kélyapmeyk nano' nak kéxegke, cháxa keñamak apkelmésa nak kéxegke yaqwayam kólmok. Kélnapchek eyke kéxegke yetlo kélnaqtawáseykegkoho, wákxók apkelwehéseykha m'a néten. 10 Xeyenmék kélwáxok kóltéhek kélásenneykha naqsa m'a énxet'ák Judá, tén han Jerusalén, cham'a apkelennay'a tén han ma'a kelwán'ák nak. ¿Yagkólláneykegkok kéxegkáxa megkólya'assáxma énmexma nak ma'a Dios Wesse' kélagkok? 11 Kóleyxho sa' sekpeywa, kóltaqheksoho sa' makham ma'a kélmá axta, kélnámakkok kéxegke m'a, apkeltaqnaweygko apagko' kéxegke m'a Wesse' egegkok.
12 Tén axta apchaqnágwokmo apmonye'e apkelweykekxa axta apkelenyékta kempakhakma m'a Azarías, Johanán axta apketche, Berequías, Mesilemot axta apketche, Ezequías, Salum axta apketche, tén han Amasá, Hadlai axta apketche, apteme axta apkelámha apmonye'e m'a Efraín. 13 Aptáhak axta apkeláneya:
—Nágkólnaqlanta aqsa énxet'ák kélmá s'e, hakte hẽlsexnenak sa' nápaqtók Wesse' egegkok xa. Kaxámasagkok sa' mólya'assáxma xa kélmakókxa nak kóltéhek kéxegke, tén han nélsexnánémaxche', xámok agko' mólya'assáxma, eltaqnaweygkohok apagko' sa' Wesse' egegkok énxet'ák Israel.
14 Keñe axta sẽlpextétamo apkexeykxo m'a énxet'ák apkelma axta, apnegkenwokmek axta han aqsok apkelyementaméyak axta m'a nápaqta'awo' nak apkelámha apmonye'e, tén han ma'a apyókxoho nak énxet'ák. 15 Tén axta m'a énxet'ák apkelxénákpo axta, apkelánencha'a m'a ektáha axta apkelmomap, apkelántaxneyásekxeyk axta chá'a apkelnaqta m'a meyke nak apáw'ák, apkelhaxyawasa chá'a m'a aqsok kélyementaméyak axta, apkelatchessásekxeyk axta han chá'a apkelatchesso apmagkok, apkelágkek axta han aptéyak, keñe han apyenéyak, apkelánessek axta han chá'a m'a apkelyense, apkelchenátchásekxeyk axta han yámelyeheykok apnaqlákxo ekweykekxoho Jericó m'a apkelyelqamap nak, tegma apwányam élámhakxa nak áxa, apnaqlákxéssek axta chá'a m'a apnámakkok. Tén axta apkelchexyekmo makham apkelmeyánto Samaria.
16 Cháxa apyeyam apkeláphassamakxa axta apkeláneykha wesse' apwányam Ahaz ma'a aphakxa nak wesse' apwányam Asiria, apkeltamho epasmok, 17 hakte apketámegkokxeyk axta makham énxet'ák Edom ma'a, apmenxenchek axta makham ma'a énxet'ák Judá, apkelmeyk axta makham nápakha énxet'ák. 18 Keñe axta filisteos apkelmágko han aqsok ma'a tegma apkelyawe aphéyak axta m'a ekpayhegweykenxa xapop, tén han Négueb, ektáha axta apagkok ma'a Judá; apmeyk axta m'a yókxexma nak Bet-semes, Aialón tén han Guederot, keñe han ma'a Socó, Timná tén han Guimzó yetlo m'a tegma aphéyak axta nepyáwa', apkelheykmek axta han ma'a. 19 Mékoho axta apkeltémok etnessásekxak Wesse' egegkok ma'a Judá, eñama aptémakxa m'a Ahaz, wesse' apwányam axta m'a Judá, hakte axta emágweykekxak chá'a aqsok ekmaso apkelane m'a nepyeseksa énxet'ák Judá, apyenseykmók apagko' axta apyetleykha m'a Wesse' egegkok.
20 Apxegakmek axta Tiglat-piléser, wesse' apwányam nak Asiria, peya elnapakpok ma'a Ahaz, axta epasmak, apyánchessessekmók axta aqsa ektáhakxa ekmaso apha. 21 Apkelhaxyawássekxeyk axta eykhe Ahaz aqsok élmomnáwa m'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok, tén han ma'a wesse' apwányam apxagkok nak, keñe han ma'a apkelámha apmonye'e axta apxanák, yaqwayam elmések ma'a wesse' apwányam Asiria, axta eyke ét'ak xama enxoho ekpasmo apkelmésa xa aqsok nak. 22 Apweteyak axta eykhe xa ekmaso nak apha, apkelenxáneykmek axta aqsa melyaheykekxa m'a Wesse' egegkok. ¡Cháxa aptémakxa axta wesse' apwányam Ahaz xa! 23 Apkelméssek axta kélnaqtósso ektekyawa m'a aqsok apcháyókxa axta m'a énxet'ák Damasco, élsexnáneya axta apmenxenákpo. Hakte apkenagkamchek axta kapasmok apkelmésa enxoho aqsok kélnaqtósso ektekyawa m'a aqsok kéláyókxa nak Siria, ektéma axta ekpasmoma chá'a m'a kelwesse'e apkelwányam nak ma'a apchókxa nak. Axta keñamak eknaqtawáseykha xa aqsok nak, tén han ma'a apyókxoho nak énxet'ák Israel. 24 Apchánchesákxeyk axta Ahaz ekyókxoho aqsok kélmeykegkaxa axta m'a Dios tegma appagkanamap apagkok, apkelekkexákxeyk axta, apkelápegkokxeyk axta atña'ák ma'a tegma appagkanamap, apkeltamhók axta kóllánésagkok apkelwatnéssamakxa chá'a aqsok kéleykmássesso m'a ekyókxoho yókxexma nak kañe' Jerusalén. 25 Apkelanak axta kélpeykessamókxa chá'a aqsok kéláyókxa m'a apyókxoho tegma apkelyawe nak Judá, yaqwayam ewatnések chá'a aqsok ekmátsa nak ekpaqneyam éten agkok ma'a mók aqsok kéláyókxa nak, axta keñamak aplókassama m'a Wesse' egegkok, Dios apagkok axta m'a apyapmeyk nano'.
26 Ektémakxa axta apweynchámeykha tén han ekyókxoho aqsok apkelane, eyeynamo m'a sekxók axta ekwokmoho apketsapa, hágkek eknaqtáxésamaxche weykcha'áhak apagkok axta m'a apkelwesse'e apkelwányam nak Judá tén han Israel. 27 Xama axta apketsapma, kélátawanyegwákxeyk axta xamo' apyapmeyk nano' ma'a tegma apwányam Jerusalén, axta kólya'ásekxak ma'a kélátawanyamakxa axta chá'a kelwesse'e apkelwányam axta Israel. Tén axta apyaqmagkasa apteme wesse' apwányam ma'a apketche Ezequías.