Guerra contra los filisteos
1 Cuando Saúl tenía … años y había reinado ya dos años sobre Israel,
2 escogió a tres mil israelitas; a dos mil los tenía en Micmas y en el monte de Betel, y mil estaban con Jonatán en Gabaa de Benjamín; al resto del pueblo lo envió de regreso a su casa.
3 Jonatán atacó la guarnición filistea que estaba en la colina, y los filisteos lo supieron. Entonces Saúl ordenó tocar la trompeta por todo el país para que lo supieran los hebreos.
4 Todo Israel supo que Saúl había atacado la guarnición de los filisteos, y supo también que Israel se había vuelto odioso a los filisteos, así que se unieron y marcharon a Gilgal para seguir a Saúl.
5 Pero también los filisteos se reunieron para pelear contra Israel. Contaban con treinta mil carros de guerra, seis mil soldados de caballería, y un ejército incontable como la arena del mar. Subieron y acamparon en Micmas, al oriente de Bet Avén.
6 Y cuando los soldados de Israel se vieron acorralados (porque el pueblo estaba en apuros), se escondieron en cuevas y en fosos, y en peñascos y tras las rocas y en cisternas.
7 Algunos de los hebreos cruzaron el Jordán en dirección a la tierra de Gad y de Galaad, pero Saúl se quedó todavía en Gilgal. Todo el pueblo lo seguía, pero iba temblando de miedo.
8 Saúl esperó allí siete días, de acuerdo con el plazo que Samuel le había fijado, pero como no llegaba, el pueblo empezó a desertar.
9 Entonces Saúl ordenó: «Que traigan un holocausto y ofrendas de paz», y ofreció el holocausto.
10 Saúl estaba terminando de ofrecer el holocausto cuando llegó Samuel; Saúl salió a darle la bienvenida,
11 pero Samuel le dijo:
«¿Qué es lo que has hecho?»
Y Saúl respondió:
«Me di cuenta de que el pueblo estaba desertando y, como tú no venías y los filisteos estaban reunidos en Micmas,
12 pensé: “Ahora los filisteos van a venir a Gilgal para luchar contra mí, y yo no he implorado la ayuda del Señor.” Así que me armé de valor y ofrecí el holocausto.»
13 Pero Samuel le dijo a Saúl:
«Lo que has hecho es una locura. No obedeciste lo que el Señor tu Dios te ordenó hacer. Si hubieras obedecido, el Señor habría confirmado para siempre tu reinado sobre Israel.
14 Ahora tu reinado no durará mucho. El Señor ha buscado un hombre que actúe como a él le agrada, y ya lo ha escogido para que reine sobre su pueblo, ya que tú no pudiste obedecer lo que él te mandó.»
15 Enseguida, Samuel se levantó y se fue de Gilgal a Gabaa, tierra de Benjamín. Luego Saúl contó a la gente que estaba con él, y vio que eran como seiscientos hombres.
16 Y Saúl y Jonatán, su hijo, y todos los que estaban con ellos, se quedaron en Gabaa de Benjamín, y los filisteos acamparon en Micmas.
17 Entonces salieron del campamento filisteo tres escuadrones de espías; uno de ellos marchaba por el camino de Ofrá hacia la tierra de Sual,
18 otro se dirigió a Bet Jorón, y el tercero avanzó en dirección al desierto, hacia la región que está frente al valle de Zeboyin.
19 Resulta que en todo el territorio israelita no había herreros, porque los filisteos querían evitar que los hebreos hicieran espadas o lanzas.
20 Por esa razón todos los israelitas tenían que ir con los filisteos para afilar las rejas de sus arados, su azadón, su hacha o su hoz.
21 El precio era alto, pues por las rejas de arado y los azadones pagaban casi ocho gramos de plata, y tres gramos más por afilar las hachas o por componer las aguijadas.
22 Por eso el día de la batalla ninguno de los que estaban con Saúl y Jonatán llevaban espadas ni lanzas; solamente Saúl y Jonatán las tenían.
23 Y la guarnición de los filisteos avanzó hasta el paso de Micmas.
Kempakhakma apkelenmexma m'a filisteos
1 Apwányam axta aptemék Saúl apkeynawo apteme wesse' apwányam ma'a Israel; yáma wenaqtémók axta apteme wesse' apwányam, 2 keñe apkelyéseykencha'a tres mil sẽlpextétamo m'a nepyeseksa nak énxet'ák Israel. Dos mil axta han apkelheykekxo xamo' ma'a Micmás, élaqneykegkaxa egkexe m'a Betel, keñe axta han mil apkelhákxo xamo' Jonatán ma'a Guibeá, ekpayho nak Benjamín. Tén axta nápakha apkeláphasa eltaqhekxak apxanák ma'a Saúl. 3 Apsawhomók axta han apmassésseykmo Jonatán ma'a sẽlpextétamo filisteos, apheykha axta m'a Guibeá, apkelleg'ak axta han ma'a pók filisteos. Apkeltamhók axta han Saúl kólpáwássesek kélaqkahasso m'a ekyókxoho apheykegkaxa nak, yaqwayam enxoho eltennasagkok ma'a hebreos.
4 Apkelleg'ak axta apyókxoho israelitas apmasséssekmo Saúl ma'a sẽlpextétamo filisteos, axta keñamak apkeltaqnaweykegkoho apagko' israelitas ma'a filisteos, apchaqnákxeyk axta sẽlpextétamo yetlo Saúl ma'a Guilgal. 5 Apchaqnákxeyk axta han filisteos apmako yempakhak ma'a israelitas. Yetneyk axta treinta mil yátnáxeg apkelyenyawasso apagkok apkenchesso nak kempakhakma, seis mil sẽlpextétamo apkelchánte nak chá'a yátnáxeg, tén han apxámokma apagko' apkelxega nak náxop, ekweykenxal'a ekxámokma yagkamex ma'a neyáwa wátsam ekwányam. Keñe axta apkelmahágko m'a Micmás, apkelpakxenwokmek axta han ma'a ekteyapmakxa ekhem nak Bet-avén.
6 Xama axta apkelwet'a eyesagko ektáhakxa m'a israelitas, hakte apkellókók apagko' axta apketámegko m'a filisteos, apkelyexánegwokmek axta chá'a meteymog áxwa, tén han maxcha'a, keñe han neyseksa meteymog élyawe, tén han xóp élyapwate, keñe han yámelchet. 7 Apxámok axta han apkelyeykheykekxa m'a Jordán, ekpayho nak yókxexma Gad tén han Galaad; aphákxeyk axta eyke aqsa makham Saúl ma'a Guilgal, apkelmeneygkók apagko' axta han ma'a apyókxoho sẽlpextétamo apkelyetlo axta. 8 Axta apkeleyxwomhok han Saúl ekweykmoho siete ekhem ma'a, apkeltennasakxa axta m'a Samuel; axta eyke ewokmok Samuel ma'a Guilgal, apkeltaqhákxeyk axta chá'a nápakha énxet'ák. 9 Tén axta Saúl aptáha s'e:
—Hélnaqlantagkas aqsok kélnaqtósso yaqwayam sa' kalwatnaxche', tén han aqsok ektekyawa segwetassamo nak sẽlásekheykekxoho.
Apkelwatno apagko' axta han aptáhak.
10 Chaqhawók axta han appenchesakxa apwatno aqsok kéltósso Saúl, apwákxo Samuel. Apkelanyexágkek axta Saúl peya emok takha', tén han epeykesek, 11 keñe axta Samuel aptáha apcháneya s'e:
—¿Yaqsa ektáha apkelana nak xa?
Apchátegmowágkek axta Saúl:
—Ñókxa sekwet'a apkeltaqhákxo chá'a énxet'ák, tén han mew'akto exchep ma'a ekhem apxénakxa axta, tén han apchaqnákxo filisteos ma'a Micmás, 12 ekxéna ewáxok hektámegmak ma'a Guilgal, meykexho sélmaxnagko séltémo hepasmok ma'a Wesse' egegkok; cháxa keñamak sekwatna nak ko'o ahagko' ma'a aqsok kéltósso.
13 Axta aptáhak apchátegmowágko Samuel se'e:
—¡Ekyeyháxma exchep apkelana xa aqsok nak! Kaxtemék axta apkelyaheykekxoho m'a apkeltamhókxa axta etnehek Wesse' egegkok, megkamassegwomek axta apteméssesso wesse' apwányam ma'a Israel, ekweykekxoho m'a aptawán'ák neptámen. 14 Néxa sa' xép katnégwók ma'a aptémakxa nak wesse' apwányam. Etegyaha sa' Wesse' egegkok xama énxet ekleklamo apwáxok, etnéssesek sa' apkemha apmonye' m'a énxet'ák apagkok, hakte melyahákxak xép ma'a apkeltémókxa axta etnehek.
15 Yetlókok axta han apxegeykekxa Samuel apkeñama Guilgal apmeyákxo Guibeá. Keñe axta m'a apkeleymomap axta sẽlpextétamo aptamhákxo apkelxegexma'a m'a Saúl yaqwayam yempakha', apkelwokmek axta Guibeá, ekpayho nak Benjamín, apkeleñama m'a Guilgal. Axta apkelyetsetwomhok Saúl sẽlpextétamo m'a ektáha axta apkelyetlo, seiscientos axta apyókxoho. 16 Aphakmek axta Saúl yetlo apketche Jonatán ma'a Guibeá, ekpayho nak Benjamín, tén han ma'a sẽlpextétamo ektáha axta apkelxegexma'a, keñe axta filisteos apkelpakxenwa'a m'a ekpayho nak Micmás. 17 Apkelántekkek axta han ántánxo apkelyaqyeyáseyak kempakhakma yapmeyk filisteos ma'a apkelpakxeneykegkaxa axta; xama axta apkelmahágkok ma'a Ofrá, yókxexma nak Sual, 18 nápakha axta han apkelmahágkok ma'a Bet-horón, keñe han nápakha apkelmahágko m'a egkexe émha nak neyseksa m'a ekyapwátegweykenxa nak xapop Seboím, ekpayho nak meykexa énxet.
19 Méko axta han xama énxet apkelane nak sawo m'a ekyókxoho kañe' nak Israel, hakte axta yahayók filisteos elanagkok sawo élwenaqte tén han sawhéwa m'a hebreos. 20 Apyókxoho énxet'ák Israel axta chá'a elyo'ókxak ma'a filisteos, yaqwayam yának elmaxnéssesek ahamtek ma'a apkelmeykha nak chá'a apkelpeyncheyam xapop, sówaxpehek, póte, tén han yámpóte. 21 Ennókek axta kélmaxnagko ahamtek ma'a kélmeykha nak chá'a kélpeyncheyam xapop, tén han sówaxpehek, axta ekyagwánxa agkok ekmomnáwa kélmaxnagko ahamtek ma'a póte, tén han kélehamtáseykekxa naw'a m'a kéltekxeyéyak nak chá'a weyke. 22 Axta keñamak méko xama enxoho sókwenaqte tén han sawhéwa apagkok ma'a sẽlpextétamo apkelxegexma axta m'a Saúl tén han Jonatán émpakhamaxko axta. Wánxa axta aqsa xa apqánet nak, Saúl tén han Jonatán. 23 Keñe axta apkelxega m'a sẽlpextétamo filisteos, apkelpéwo m'a nempéwomókxa axta agyeykhak ma'a Micmás.