Nacimiento de Samuel
1 En Ramatayin de Sofín, de los montes de Efraín, vivía un varón llamado Elcana hijo de Jeroán, que era descendiente en línea directa de los efrateos Eliú, Tohu y Suf.
2 Elcana tenía dos mujeres; una de ellas se llamaba Ana, y la otra, Peniná. Esta tenía hijos, pero no así Ana.
3 Todos los años Elcana salía de su ciudad para ir a Silo y adorar allí al Señor de los ejércitos. Allí oficiaban como sacerdotes Jofní y Finés, hijos de Elí.
4 Al llegar el día en que Elcana ofrecía sacrificio, les daba su parte a Peniná, su mujer, y a todos sus hijos y sus hijas,
5 pero a Ana le daba la mejor parte, porque la amaba, aunque el Señor no le había concedido tener hijos.
6 Pero Peniná la molestaba y la hacía enojar hasta entristecerla, porque el Señor no le había concedido tener hijos.
7 Y cada año era lo mismo: Peniná se burlaba de Ana cada vez que iban a la casa del Señor, y por lo tanto Ana lloraba y no comía.
8 Un día, Elcana le preguntó:
«Ana, ¿por qué lloras? ¿Por qué no comes? ¿Por qué estás afligida? ¿Acaso yo no soy para ti mejor que diez hijos?»
9 Y Ana se levantó, después de comer y beber en Silo. El sacerdote Elí estaba sentado en una silla, junto a un pilar del templo del Señor.
10 Entonces ella oró y lloró al Señor con mucha amargura,
11 y le hizo un voto. Le dijo:
«Señor de los ejércitos, si te dignas mirar la aflicción de esta sierva tuya, y te acuerdas de mí y me das un hijo varón, yo te lo dedicaré, Señor, para toda su vida. Yo te prometo que jamás la navaja rozará su cabeza.»
12 Y mientras ella oraba largamente delante del Señor, Elí la observaba mover los labios.
13 Y es que Ana le hablaba al Señor desde lo más profundo de su ser, y sus labios se movían pero no se oía su voz, así que Elí creyó que estaba ebria.
14 Entonces le dijo:
«¿Hasta cuándo vas a estar ebria? Digiere ya tu vino.»
15 Pero Ana le respondió:
«No, señor mío; no estoy ebria. No he bebido vino ni sidra. Lo que pasa es que estoy muy desanimada, y vine a desahogarme delante del Señor.
16 No pienses que tu sierva es una mujer impía. Es tan grande mi congoja y mi aflicción, que hasta ahora he estado hablando.»
17 Elí le respondió:
«Vete en paz, y que el Dios de Israel te conceda lo que le has pedido.»
18 Y ella respondió:
«Espero que veas con buenos ojos a esta sierva tuya.»
Y Ana se fue de allí, y comió, y dejó de estar triste.
19 Por la mañana, adoraron delante del Señor y regresaron todos a su casa en Ramá. Allí, Elcana tuvo relaciones con Ana, y el Señor se acordó de lo que ella le había pedido.
20 Ana quedó embarazada y, cuando se cumplió el tiempo, dio a luz un hijo, al que le puso por nombre Samuel, pues dijo: «Yo se lo pedí al Señor.»
21 Al año siguiente, Elcana fue con toda su familia a ofrecer su sacrificio al Señor y cumplir con su voto.
22 Pero Ana le dijo a su marido:
«Yo no iré hasta que destete al niño. Entonces lo llevaré y lo presentaré al Señor, para que se quede allá para siempre.»
23 Y Elcana le respondió:
«Haz lo que creas que es mejor. Quédate hasta que lo destetes, y que el Señor cumpla su palabra.»
Y Ana se quedó y crio a su hijo hasta que lo destetó.
24 Después, lo llevó con ella a la casa del Señor en Silo, y además llevó tres becerros, veinte litros de harina y una vasija de vino. El niño aún era muy pequeño.
25 En cuanto mataron el becerro, el niño fue llevado a Elí.
26 Y ella le dijo:
«Señor mío, ¡que tengas una larga vida! Yo soy aquella mujer que estuvo aquí, junto a ti, orando al Señor.
27 Oraba por este niño, y el Señor me lo concedió.
28 He venido porque prometí dedicarlo al Señor para toda la vida. ¡Para siempre será del Señor!»
Y allí adoró al Señor.
Dios apmésso xama étche Ana
1 Aphegkek axta xama énxet ma'a egkexe Efraín ekwesey nak Ramá, aphawóxama axta m'a Suf apwesey axta Elcaná, Jeroham apketche, Elihú aptáwen. Apyáp apyáta' axta apwesey Tohu, Suf axta apketche, aptáha axta apkeñama m'a nepyeseksa nak Efraín énxet'ák apagkok. 2 Ánet axta apnaqteyegka'a m'a Elcaná, xama axta ekwesey Ana, keñe mók ekwesey Peniná. Wetayak axta étchek ma'a Peniná, keñe Ana megkóteya étchek. 3 Yókxoho apyeyam axta apteyapma Elcaná tegma apwányam apagkok emyekxak chá'a m'a Siló, yaqwayam elpeykessekxohok Wesse' egegkok, tén han egkések aqsok apkelnapma m'a Wesse' egegkok ekha nak apyennaqte. Apheykha axta han apqánet apketchek Elí m'a, apteme axta apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok: cham'a Hofní tén han Finees, aptamheykegkek axta han apkelmaxnéssesso Wesse' egegkok énxet'ák apagkok ma'a. 4 Apchaqhak axta agkok chá'a aqsok aptósso m'a Elcaná, keñe egkések han chá'a nekha ápetek ma'a Peniná, ekweykekxoho m'a apyókxoho étchek apkelennay'a tén han kelwán'ák nak, 5 keñe egkések chá'a Ana m'a ápetek ektaqmalma nak, hakte awanhek axta apchásekhayo, neyseksa meltémo eykhe kótak étche m'a Wesse' egegkok. 6 Axta keñamak ekwanyeykencha'a chá'a m'a Peniná, tén han éltémo chá'a kalókasek, hakte énmexma axta m'a, wanyeykha axta hakte Wesse' egegkok axta apteméssesso megkate étche. 7 Yókxoho apyeyam axta ekwanyeykha m'a Peniná, élmeyákxo enxoho chá'a m'a tegma appagkanamap Wesse' egegkok nak apagkok; axta keñamak élekxagweykencha'a m'a Ana, tén han megkamayheya katwok ekto. 8 Tén axta etnehek chá'a yának ma'a atáwa' Elcaná: “Ana, ¿yaqsa ektáha élekxagweyncha'a nak? ¿Yaqsa ektéma ekyaqhápeykencha'a chá'a awáxok, tén han megkatama chá'a ekto? ¡Awanhek ko'o seyásekhayo exche', kaqhok kaxének awáxok kótak apxámokma étchek!”
9 Xama ekhem axta émpákxo néten natámen ekto ekto m'a Ana, axta payhok ma'a tegma apwányam Siló. Apheyk axta han néten aptaháno ekyawe m'a Elí, aptáha nak apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, nekha átog axta aphak, cham'a nentaxnamakxa nak tegma appagkanamap Wesse' egegkok nak apagkok. 10 Keñe m'a Ana kelekxagweyha axta, yentexók agko' axta ektáhakxa awáxok, tén axta ektáha nempeywa nélmaxnagko ekpaqhetchesa Wesse' egegkok. 11 Entáhak axta eyáneya s'e: “Wesse' egegkok ekha nak apyennaqte: Apkelanawók sa' agkok xeyep ektáhakxa eklegeykegkoho s'e apkeláneykha nak, ná hélwánaqma aqsa ko'o, hegkés sa' xama sakcha'a, ko'o sa' agkések yaqwayam etnehek apchásenneykha, megkólyaqténchesek sa' nahan apwa'. Sa' katnehek megkatnatchásamáxche xa ektáha kélteméssesso appagkanamap.” Naqsók xa sektáhakxa nak seyáneya. 12 Ahóxók agko' axta ekteme nempeywa nélmaxnagko Ana nápaqtók Wesse' egegkok, apkelánesawók axta átog ma'a Elí; 13 awáxok axta aqsa kelmaxneyk. Axta kólleg'ak ektáhakxa ekpeywa; átog axta aqsa paqméteyha. Apkeneykek axta kaqhak anmen ma'a Elí. 14 Aptáhak axta apcháneya s'e:
—¿Háxko ekwánxa ekhem kallágwók eyaqhe anmen? ¡Kalwatés sa' ekya vino!
15 —Meheyaqhak ko'o anmen —axta entáhak eyátegmowágko Ana—. Meynak ko'o vino, tén han ma'a anmen ekyennaqte nak, wánxa ko'o seyapa m'a ekyentaxno agko' setnahakxa', éltennássek ko'o nápaqtók Wesse' egegkok ma'a ektémakxa nak seklegeykegkoho. 16 Nágkaxén aqsa apwáxok xeyep sektáha ko'o xama kelán'a ekmaso ektémakxa, wánxa aqsa ko'o sektáha nempeywa nélmaxnagko s'e yókxoho ekhem nak, éñamakxa m'a setnahakxa nak, xámók agko' sélya'asakxa exma, yentexók agko' han ektáhakxa élapwayam ewáxok.
17 —Kataqhekxa sa' yetlo meyke ektáhakxa awáxok —axta aptáhak apcháneya m'a Elí—. Egkések sa' aqsok élmaxneyeykha m'a Dios apagkok nak Israel.
18 —Payhekxeyk ewáxok sekleg'a aptáhakxa nak appeywa —axta entáhak eyátegmowágko m'a kelán'a.
Tén axta ektaqháwo Ana ekmeyákxo m'a éñamakxa axta, keñe han ektásweykxo ekto, massawók agko' axta han élapwayam. 19 Mók ekhem axta entáhak, axto'ók agko' la'a eknaqxétekhágko, natámen élpeykessamo Wesse' egegkok axta élmeyákxo m'a axanák ekpayho nak Ramá. Keñe axta Elcaná appathetágko makham ma'a aptáwa' Ana, axta kalwagqakmok Wesse' egegkok ektáhakxa axta aqsok élmaxneyeykha m'a. 20 Lósók axta entáhak Ana, wokmek axta ekhem, keñe ektegkesa xama étche apkenna, teméssessek axta apwesey Samuel, hakte Wesse' egegkok axta éltémo egkések.
21 Keñe axta apmeyákxo Elcaná m'a tegma apwányam nak Siló yetlo ekyókxoho ekheykha nak apxagkok, yaqwayam esawhegwomhok ekyókxoho ektémakxa m'a apkeltémókxa axta etnehek Wesse' egegkok, keñe han egkések ma'a aqsok kéltósso ekmatñà apkeláneyo nak chá'a yókxoho apyeyam ma'a; 22 axta eyke kaxñak ma'a Ana, hakte axta entáhak eyáneya atáwa' s'e:
—Maxñehek sa' ko'o ekwokmoho apyenyawa sa' apto neme s'e sakcha'a nak. Keñe sa' eyntemekxak yaqwayam agkések ma'a Wesse' egegkok, exnamhok sa' nahan ma'a.
23 Apchátegmowágkek axta Elcaná, atáwa' axta m'a:
—Katne sa' ma'a ekmakókxa enxoho katnehek. Kaxnekxa sa' ekwokmoho apyenyawa apto neme. Wesse' egegkok sa' eyke elának ma'a aqsok éltamhókxa nak elána'.
Tén axta ekhákxo m'a keñe han ekwánegkesa m'a sakcha'a, ekwokmoho apyenyawa apto neme. 24 Xama axta apyenyawa apto neme m'a, keñe ekyentamákxo m'a tegma appagkanamap Wesse' egegkok nak apagkok, ekpayho nak Siló, ketchetseyk axta eyke makham. Naqlókók axta han ántánxo weyke étkók kelennay'awo', veintidós kilos hótáhap, keñe han xama yempehek vino kélyeta. 25 Tén axta eyaqha xama weyke étkok kennawo', keñe ekya'ágkasa sakcha'a m'a Elí. 26 Axta entáhak eyáneya Ana s'e:
—Heyemlekxoho sa' xeyep Elí, ko'o neykhe m'a kelán'a sekweykto axta chá'a sektemégweykto nempeywa nélmaxnagko s'e nápaqto' nak Wesse' egegkok, aphakxa nak xép. 27 Élmaxnagkamchek axta ko'o Wesse' egegkok séltémo hegkések se'e sakcha'a nak, keñe segkéssama. 28 Ekpagkanchessek eyke ko'o kaxwók ma'a Wesse' egegkok, etnehek sa' apkeláneykha neyseksa apha makham.
Tén axta apháxahánto Elí ekwokmoho aptekxekwa'akto nápat xapop, nápaqtók ma'a Wesse' egegkok.