Otros edificios de Salomón
1 Después de que Salomón terminó de construir el templo, comenzó a edificar su palacio, el cual terminó en trece años.
2 Luego construyó otro palacio, al que llamó «Bosque del Líbano.» Medía cuarenta y cinco metros de largo, veintidós metros de ancho y catorce metros de alto; estaba sostenido por cuatro hileras de columnas de cedro, las cuales sostenían las vigas de cedro.
3 Cuarenta y cinco columnas divididas en tres grupos de quince columnas cada uno, sostenían el techo de tablas de cedro.
4 Además, había tres hileras de ventanas, una frente a la otra.
5 Las puertas y los postes eran cuadrados.
6 Salomón mandó hacer también un pórtico de columnas, que medía veintidós metros de largo y catorce metros de ancho. Enfrente había otro pórtico, con sus columnas y su techo de madera.
7 Mandó hacer también el pórtico del trono donde juzgaba, el cual era conocido como «Pórtico de justicia», y de arriba abajo lo recubrió de cedro.
8 En su palacio había un pórtico semejante al primero. Allí Salomón construyó para la hija del faraón un palacio semejante al suyo, pues la había tomado por esposa.
9 Toda la construcción se hizo con piedras de gran calidad, porque estaban cortadas con sierras y ajustadas a la medida, tanto por dentro como por fuera, y desde los cimientos hasta las cornisas, y por fuera, hasta el gran atrio.
10 Los cimientos estaban hechos con grandes bloques de piedra de primera calidad; unos bloques medían cuatro y medio metros, y otros medían tres y medio metros.
11 Toda la construcción era de piedras de primera calidad, cortadas a la medida y recubiertas de madera de cedro.
12 Alrededor del gran atrio había tres hileras de piedras labradas y una hilera de vigas de cedro, lo mismo que en el atrio interior del templo del Señor y en el vestíbulo del templo.
Salomón emplea a Jirán de Tiro
(2 Cr 2.13-142 3.15-17)
13 El rey Salomón mandó llamar de la ciudad de Tiro a Jirán,
14 que era el hijo de una viuda de la tribu de Neftalí. Su padre trabajaba el bronce y había nacido en Tiro; Jirán, por su parte, era un hombre muy capaz y, además, conocía todos los secretos para trabajar el bronce. Por eso Salomón lo llamó y le encargó realizar toda la obra.
15 Jirán fundió dos columnas de bronce, que medían ocho metros de alto y cinco y medio metros de circunferencia.
16 Las columnas remataban en dos capiteles, también de bronce, que medían dos metros y veinticinco centímetros de alto.
17 Cada capitel iba sobre la parte superior de las columnas y estaba adornado con siete trenzas en forma de red y unos cordones en forma de cadena.
18 A las redes que adornaban cada uno de los capiteles, las rodeó con dos hileras de granadas, y así quedaron cubiertos.
19 Los capiteles de las dos columnas que estaban en el pórtico tenían forma de lirios y medían un metro y ochenta centímetros.
20 Alrededor de cada capitel, y sobre la red, que tenía forma de globo, había dos hileras con doscientas granadas.
21 Luego de colocar las columnas en el pórtico del templo, a la columna de la derecha la llamó Jaquín y a la columna de la izquierda la llamó Boaz.
22 La parte superior de las columnas tenían tallados en forma de lirio, y con este detalle se puso fin a la obra de las columnas.
Mobiliario del templo
(2 Cr 4.1—5.1)
23 Otro trabajo de fundición que hizo Jirán fue una pila redonda de cuatro y medio metros de diámetro por dos metros y veinticinco centímetros de altura y trece y medio metros de circunferencia.
24 Alrededor del borde había dos enredaderas con frutos como calabazas; cada medio metro había diez frutos, que habían sido fundidos en bronce al momento de fundir la pila,
25 y la pila descansaba sobre doce bueyes, cuyos cuerpos quedaban hacia adentro, mientras que sus cabezas miraban, tres al norte, tres al occidente, tres al sur, y tres al oriente.
26 La pila tenía un grosor de siete centímetros, y el borde estaba labrado como un cáliz o una flor de lirio; su capacidad era de cuarenta mil litros.
27 Jirán fundió también diez bases cuadradas de bronce, las cuales medían un metro y ochenta centímetros por lado, y un metro y treinta y cinco centímetros de alto.
28 Las bases tenían unos tableros sujetados por un marco,
29 que estaban adornados con figuras de leones, bueyes y querubines, y tanto por encima como por debajo de estas figuras estaban cinceladas, en bajo relieve, unas guirnaldas.
30 Cada base estaba montada sobre cuatro ruedas de bronce; también sus ejes eran de bronce, y en las cuatro esquinas de la base, por debajo de la pila, había unas repisas fundidas y adornadas con guirnaldas.
31 La boca de la pila tenía un cerco redondo que sobresalía medio metro, que sumado a la altura de su pedestal llegaba a setenta centímetros de altura; por encima, la boca tenía grabados unos marcos cuadrados y unos tallados en sus tableros,
32 los cuales eran sostenidos por cuatro ruedas, cuyos ejes estaban unidos a las bases. Las ruedas tenían setenta centímetros de altura
33 y se parecían a las ruedas de un carro con sus ejes, rayos, cubos, y cinchos, pero todo estaba fundido en bronce.
34 Las repisas que había en las cuatro esquinas de las cuatro bases, estaban hechas de una sola pieza.
35 En la parte alta de la base había una pieza redonda de veinte centímetros de alto; los tableros y las molduras que estaban encima de la base eran de una sola pieza.
36 Jirán también grabó querubines, leones y palmeras, así como otros adornos alrededor, según el espacio.
37 Las diez bases que fundió en bronce eran idénticas en forma, medidas y grabados.
38 Luego Jirán hizo diez fuentes, también de bronce. Cada una de ellas medía un metro y ochenta centímetros y tenía capacidad para ochocientos litros, y estaba colocada sobre una de las diez bases.
39 Cinco bases fueron alineadas a la derecha, y las otras cinco a la izquierda; la pila fue colocada al lado derecho del templo orientada hacia el sureste.
40 Para terminar con las obras del templo del Señor, que Salomón le encomendó, Jirán hizo fuentes, tenazas y cuencos,
41 dos columnas con sus capiteles redondos en lo alto de las columnas, dos redes que cubrían los dos capiteles que estaban sobre las columnas,
42 dos hileras de doscientas granadas para cada red, colocadas en la parte más ancha del capitel,
43 diez fuentes con sus diez bases;
44 una pila sostenida por doce bueyes;
45 calderos, paletas, cuencos, y todos los utensilios para el templo del Señor. Todo lo que Jirán hizo para el rey Salomón, lo hizo de bronce pulido.
46 El trabajo de fundición, el rey ordenó que se hiciera en la llanura del Jordán, entre Sucot y Saretán, porque ese terreno era arcilloso.
47 Eran tantos los utensilios que se hicieron, que Salomón no preguntó cuánto bronce se había utilizado para hacerlos.
48 Salomón mandó hacer también todos los utensilios necesarios para el templo del Señor: un altar de oro, una mesa de oro sobre la que se colocaban los panes que se consagran al Señor;
49 cinco candeleros de oro puro para el lado derecho, y cinco más para el lado izquierdo, frente al lugar santísimo, más las flores, las lámparas y las tenazas. Todo era de oro puro:
50 los cántaros, las despabiladeras, las tazas, las cucharillas y los incensarios; las bisagras de las puertas del lugar santísimo y las de las puertas del templo. Todo era de oro puro.
51 La construcción del templo del Señor se hizo tal y como lo había dispuesto el rey Salomón. Luego, Salomón depositó en los tesoros del templo del Señor todo lo que su padre David había dedicado, es decir, toda la plata, todo el oro y todos los utensilios.
Pók tegma apkelane makham Salomón
1 Apkeláneyak axta Salomón tegma apyawe apagkok apagko', trece apyeyam axta weykmok appenchessama apkelane apyókxoho. 2 Apkeláneyak axta han tegma apyawe apteméssessama axta apwesey “Naxma Líbano”, cuarenta y cinco metros axta apwenaqte, veintidós y medio axta m'a appayhakxa', keñe trece metros y medio m'a apmahéyak néten, cuatro yámet cedro élámha éleweykekxa axta han ekméyak ma'a, kélnegkenma axta néten éltegyésso yámet cedro. 3 Cuarenta y cinco axta ekyókxoho xa éltegyésso nak, ántánxo kélexpánchesso axta han kéltemék chá'a kélnegkenéyak ma'a quince éléweykekxa nak, kélchexneykegkek axta chá'a m'a néten élámha nak. Yántéseksek cedro kéleykmassáseykha axta han chá'a heykegkok néten ma'a éltegyésso nak. 4 Ántánxo éleweykekxa axta han átog étkók, kélpékessamo chá'a kélnegkenéyak ántánxo ekpayhémo chá'a mók. 5 Cuatro nekhaw'ék axta han ma'a ekyókxoho átog tén han átog étkók nak, ekpayhémo axta han chá'a mók ántánxo éleweykekxa'. 6 Apkelanak axta han kañe' tegma apteméssessama axta ekwesey ekheykegkaxa Yámet Élámha, veintidós metros y medio axta apwenaqte, keñe trece metros y medio m'a appayhakxa'. Apkelanak axta han pók tegma apwáxok amonye' m'a, yetlo élámha tén han néten. 7 Apkelanak axta han kañe' tegma Sẽlyekpelchémókxa, essenhan kélláneykxéssamakxa chá'a amya'a énxet'ák, yaqwayam enxoho kalanaxchek chá'a kélyekpelchémo énxet'ák ma'a, apsawheyásekxók axta han aphaxtegkesso yántéseksek cedro m'a néten tén han kóneg.
8 Yetneyk axta han yókxexma kélhaxtegkesso m'a neptámen nak tegma apyawe aphamakxa nak Salomón, tén han xama tegma apwáxok aphémo m'a apkelánamap axta. Aphawók axta han apwáxok tegma apyawe apkelánesso axta m'a faraón apketche, apmoma axta aptéma aptáwa'. 9 Meteymog élmomnáwa agko' axta han apyókxoho apkelánamap nak ma'a tegma, cham'a apowhók nak, tén han ma'a apmonye' nak, tén han ma'a nápakhaw'ék nak, tén han ma'a apwáxok ekyawakxa nak, meteymog kélpáxqatma axta tén han kélyaqtenneykekxa ekwánxa enxoho chá'a ekwenaqte, cham'a yókxexma nak tén han kañe'. 10 Meteymog élmomnáwa axta han ma'a apowhók nak, tén han élyawe, cuatro metros y medio axta han chá'a xama, keñe axta han chá'a mók tres metros sesenta centímetros. 11 Meteymog élmomnáwa axta han ma'a ekhéyak nak néten, tén han kélpáxqatma ekwánxa enxoho chá'a ekwenaqte, tén han yántéseksek cedro. 12 Ántánxo éleweykekxa meteymog axta han ma'a neyáwa nak kélhaxtegkesso ekyawakxa nak, tén axta han xama éléweykekxa éltegyésso yámet cedro, hawók axta m'a ektémakxa nak kañe' tegma apwáxok ekyetno nak tegma, tén han ma'a nentaxnamakxa nak Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok.
Salomón apkeltémo epasmok Hiram
(2 Cr 2.13-142 3.15-17)
13 Apkeltamhók axta kólyentawakxak wesse' apwányam Salomón yókxexma Tiro m'a Hiram, 14 apteme axta kelán'a tampe' étche, eñama axta nepyeseksa m'a Neftalí énxet'ák apagkok, apkeñamakxa apagko' axta han ma'a Tiro, apmopwána aptamheykha ektémakxa nenlane sawo ekyexwase. Apwanchek axta elának aqsok ma'a Hiram, apya'áseykegkoho axta han eghak, apya'ásegkok axta ektémakxa nenlane m'a mók ektémakxa nak chá'a nenlane m'a sawo ekyexwase, apwákxeyk axta aphakxa wesse' apwányam Salomón, apkelanak axta ekyókxoho aptamheykha. 15 Apkelpeykesákxeyk axta ánet élámha sawo ekyexwase, ekwayam axta chá'a ocho metros ekmahéyak néten, keñe cinco metros y medio m'a ekyaqye. 16 Apkelanak axta han ánet apqatkok sawo ekyexwase, yaqwayam enxoho elatchesagkok ma'a néten apqatkok nak élámha. Dos metros veinticinco centímetros axta han chá'a ekwenaqte xama m'a apqatkok nak. 17 Apkelanak axta han ánet sawo élyagqáxeykha, élpextétamaxche axta ektémól'a cadenas, yaqwayam enxoho kólnegkenagkok ma'a apqatkok nak chá'a néten ma'a yámet nak élámha: xama sawo élyagqáxeykha chá'a m'a xama nekha apqátek. 18 Apkelanak axta han chá'a ánet éléweykekxa yánta ekyexna kéleykmássesso nekhaw'ék ma'a xama sawo élyagqáxeykha, yaqwayam enxoho elyepetchesek chá'a m'a apqatkok nak élámha. Hawók axta han apteméssesakxa m'a mók nak apqatkok. 19 Xegkessek axta han chá'a dos metros apqatkok ekhéyak néten ma'a élámha nak nentaxnamakxa, pánaqte exnók kéleykmássesso axta han ma'a. 20 Élyaqye axta han chá'a nekhaw'ék tén han néten ma'a apqatkok, cham'a élyawakxa nak chá'a élpayhe, yetlo m'a sawo élyagqáxeykha, doscientos yánta ekyexna kéleykmássesso ánet éléweykekxa axta han ma'a. 21 Apkelánchessek axta han Hiram nentaxnamakxa nak tegma appagkanamap xa élámha nak. Xama axta apkelánchesa chá'a m'a yaqwánxa etnegkesek, Jaquín axta han aptemessásak ekwesey m'a émha nak ekpayho nélya'assamakxa, keñe axta Bóaz ma'a émha nak nepsagqalwa. 22 Pánaqte exnók kéleykmássesso axta han ma'a naw'ék nak élámha. Cháxa ekpenchesáxchexa axta nentamheykha élánamáxche m'a élámha.
Yegmen kélyeta ekyawe
(2 Cr 4.1—5.1)
23 Apkelanak axta han Hiram xama kélyátamakxa yegmen ekyawe sawo ekyexwase, yaqwayam kólyetmok yegmen. Ekyaqye axta han ma'a, cuatro metros y medio axta átog. Dos metros veinticinco centímetros axta ekmahéyak néten, trece metros y medio axta ekyaqye. 24 Aqsok ekyexna élápxegamaxche axta han apkelanék ma'a kóneg átog nak nekhaw'ék ma'a kélyátamakxa yegmen, diez axta han chá'a éléweykekxa aqsok ekyexna ekyókxoho m'a, cuarenta y cinco centímetros nak chá'a xama nekha', yepetcheykekxeyk axta m'a aqsok kélyátamakxa yegmen nak. 25 Kélpekkenmeyk axta han néten ma'a doce weyke kelennay'awók kéleykmássesso nak sawo ekyexwase, ántánxo axta kelpayhémok ma'a nexcheyha, ántánxo axta han nepyeyam, ántánxo axta han ma'a ekpayho nak ekteyapmakxa ekhem, keñe han ántánxo m'a ekpayho nak taxnegwánxa ekhem. Kañe' axta kelpeheweykekxak ma'a ataqla amagkok nak, kéltahanchessegkek axta m'a kélyátamakxa nak yegmen. 26 Ocho centímetros axta ekyentaxno émpehek xa kélyátamakxa nak yegmen; kéleykmássessamók axta han pánaqte exnamok axagkok ma'a nekhaw'ék nak, cuarenta y cuatro mil litros axta awanchek kalának yegmen.
27 Apkelánéssek axta han diez ekyennaqtéssamakxa nak kóneg sawo ekyexwase, un metro ochenta centímetros axta chá'a ekwenaqte xama, tén han ma'a ekpayhakxa nak, keñe axta han un metro treinta y cinco centímetros ekmahéyak néten. 28 Axta temék élánamáxche awhók nak se'e: yetneyk axta élmeykegkaxa élyaqhapma kélyaqhakkasso m'a nekhaw'ék nak, 29 keñe axta m'a neyseksa nak élmeykegkaxa kéleykmassáseykencha'a chá'a méwa, weyke kelennay'a, tén han apho énxet ekha apxempenák. Tén axta kélnáxegkáseykencha'a pánaqte exnók néten tén han kóneg ma'a weyke kelennay'a tén han méwa. 30 Cuatro amagkok sawo ekyexwase axta han chá'a xama m'a awhak nak, sawo ekyexwase axta han ma'a élántaxnamakxa nak amagkok. Keñe axta m'a cuatro máséyak nak chá'a awhók, cham'a kóneg nak kélyátamakxa yegmen, ekheykegko élteyeykemxa xapop sawo ekyexwase, ekheykegko axta chá'a pánaqte exnók kéleykmássesso xama nekha'. 31 Kañe' kélhaxtegkesso axta han yetnók átog ma'a kélyátamakxa yegmen, ekyephagweykmoho axta ekmahéyak néten cuarenta y cinco centímetros. Ekyaqye axta átog ma'a, sesenta y ocho centímetros axta han ekmahéyak néten ma'a ekmeykegkaxa nak. Kéleykmassáseykha axta han ma'a néten átog nak, háwe axta han ekyaqye m'a kélapma nak, ekhémo mók nekhaw'ék axta aqsa. 32 Heykegkek axta cuatro amagkok ma'a kóneg nak élmeykegkaxa', keñe axta amagkok élántaxnamakxa élmeykegko m'a awhak nak. Sesenta y ocho centímetros axta han chá'a ekmahéyak néten ma'a xama amnek, 33 hawók axta han ma'a ektémól'a yátnáxeg apyenyawasso amagkok. Sawo élyexwase axta han ma'a ekyókxoho nak élántaxnamakxa amagkok, tén han ma'a élyaqye nak, tén han ma'a ekhéyak nak kañe' awhak eywok. 34 Xama ekpasmeykekxa axta temék ma'a cuatro éltaháno ekhéyak axta chá'a m'a cuatro máséyak nak. 35 Veintidós centímetros y medio axta han ekmahéyak néten néxa m'a nekhaw'ék átog nak; xama ekpasmeykekxa axta han tamheykekxak ma'a élmeykegkaxa nak, tén han ma'a élyennaqtéssamakxa ekyetno nak ma'a néten. 36 Apkeleykmassáseykha axta han Hiram apho énxet ekha apxempenák, méwa tén han áxa m'a nekhaw'ék nak élmeykegkaxa tén han élyennaqtéssamakxa, cham'a ekhakxa axta chá'a malámog yaqwayam kóleykmássesha, tén han pánaqte exnók ma'a nekhaw'ék nak. 37 Cháxa aptémakxa axta apkeláneya m'a diez awhak élyennaqtéssamakxa nak, ekhémo mók appeykáseykekxa sawo, tén han ekhémo mók chá'a ektémakxa tén han ekwenaqte.
38 Apkelanak axta han diez kélyátamakxa yegmen sawo ekyexwase. Un metro ochenta centímetros axta han chá'a xama, ekhémo nak chá'a kólyetmok ochocientos ochenta litros yegmen, kélnegkenágkek axta han ma'a néten nak diez awhók élyennaqtéssamakxa, 39 cinco awhók élyennaqtéssamakxa axta han ma'a ekpayho nak nélya'assamakxa tegma appagkanamap, keñe axta han cinco m'a ekpayho nak nepsagqalwa. Keñe axta kélyátamakxa yegmen ekyawe kélpekkenma m'a ekpayho nak nélya'assamakxa m'a tegma appagkanamap, nekha nak teyapmakxa ekhem ekpayho nak nepyeyam.
40 Apkelánegkek axta han weygke m'a Hiram, pála tén han egheykok élyawe, cháxa appenchesa axta ekyókxoho aptamheykha apkelánesso aqsok Salomón, cham'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok, 41 apkelánéssama axta ánet élámha, tén han ánet apqatkok élyaqye ekhéyak ma'a néten, tén han ánet sawo élyagqáxeykha yaqwayam kólyepetchesek ma'a apqatkok nak, 42 apkeláneyak axta cuatrocientos yántakyexna yaqwayam kaxnagkok nekhaw'ék ma'a ánet sawo élyagqáxeykha nak, ánet éléweykekxa chá'a xama nekha m'a sawo élyagqáxeykha, kélwakhasso nak apqatkok élyaqye ekhéyak axta m'a néten nak élámha; 43 tén han diez awhók élyennaqtéssamakxa, keñe han diez kélyátamakxa yegmen yaqwayam enxoho kólnegkenek chá'a m'a néten nak, 44 tén han kélyátamakxa yegmen ekyawe yaqwayam kólyetmok chá'a yegmen, yetlo doce weyke kelennay'awók kéleykmássesso ekhéyak ma'a kóneg, 45 tén han táhap kélxata, pála tén han sokpayhe élyawe.
Sawo ekyexwase kélyenmáseykekxa axta han ekyókxoho m'a aqsok kélmeykegkaxa', apkelánesso axta Hiram ma'a wesse' apwányam Salomón, yaqwayam kólmaha m'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok. 46 Axta apkelánegweykmok wesse' apwányam apkelpeykeseykekxo m'a yagkamex nak yókxexma Jordán, cham'a teyp nak Sucot halep nak Saretán. 47 Xámok agko' axta han ma'a aqsok kélmeykegkaxa nak élánamáxche sawo ekyexwase, axta kaxeyenmak apwáxok elyetsetagkok ekwánxa m'a Salomón.
48 Apkeltamhók axta han kóllanaksek Salomón ma'a ekyókxoho aqsok kélmeykegkaxa', ekhéyak axta m'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok: cham'a ekwatnamáxchexa nak aqsok élánamáxche sawo ekyátekto ekmomnáwa, tén han mésa sawo ekyátekto ekmomnáwa kélnegkenmakxa axta chá'a néten ma'a pán kélpagkanchesso nak Wesse' egegkok, 49 tén han cháléwasso élyawe sawo ekyátekto ekmomnáwa ekhéyak axta chá'a m'a ekpayho nak Ekpagkanamaxchexa agko', cinco axta m'a ekpayho nak nélya'assamakxa, tén han cinco m'a ekpayho nak nepsagqalwa, yetlo pánaqte exnók kéleykmassáseykha, tén han cháléwasso étkók agkok, tén han kélmeykha nak chá'a kólsapanchesek, élánamáxche nak sawo ekyátekto ekmomnáwa, 50 tén han ma'a egheykok, tén han ma'a kélmeykha nak chá'a kólsapanchesek cháléwasso, tén han egheykok élyawe, tén han yekweykto élyawe, tén han ma'a aqsok ánek ekmátsa nak ekpaqneyam axagkok, sawo ekyátekto ekmomnáwa ektaqmalma agko' axta han ekyókxoho xa. Sawo ekyátekto ekmomnáwa axta han ma'a sawo élmayheykekxexa nak chá'a atña'ák ma'a Ekpagkanamaxchexa agko' nak, cham'a kañe' nak tegma appagkanamap, tén han ma'a atña'ák nak ma'a tegma appagkanamap.
51 Xama axta ekpenchásexko ekyókxoho nentamheykha apkeltémo axta kalanaxchek wesse' apwányam Salomón ma'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok, apkelsókek axta Salomón ma'a aqsok kélmeykegkaxa nak sawo ekyátekto élmomnáwa, tén han sawo ekmope élmomnáwa, apkelpagkanchesso axta Wesse' egegkok ma'a David, apyáp axta, apxátawokmek axta m'a kélxátamakxa axta chá'a aqsok élmomnáwa m'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok.