Micaías profetiza la derrota de Ajab
(2 Cr 18.1-34)
1 Tres años transcurrieron sin que Siria e Israel estuvieran en guerra.
2 Pero al tercer año el rey Josafat de Judá fue a visitar al rey Ajab de Israel,
3 y este dijo a sus oficiales:
«¿Ya no se acuerdan que Ramot de Galaad nos pertenece? Está en poder del rey de Siria, ¡y nosotros no hemos hecho nada para recuperarla!»
4 A Josafat le preguntó:
«¿Quieres acompañarme a recuperar Ramot de Galaad?»
Y Josafat le respondió:
«Tú y yo somos hermanos, nuestros pueblos también lo son, y tu caballería y la mía es una sola.
5 Pero te sugiero que antes consultes qué dice el Señor al respecto.»
6 Entonces el rey de Israel reunió a los cuatrocientos profetas con que contaba, y les preguntó:
«¿Debo atacar a Ramot de Galaad, o no?»
Los profetas le dijeron:
«Vaya Su Majestad, porque el Señor entregará la ciudad en sus manos.»
7 Pero Josafat insistió:
«¿Queda aún algún profeta del Señor, a quien podamos consultar?»
8 Y Ajab le respondió:
«Sí, aún queda otro profeta por medio del cual podríamos consultar al Señor. Se trata de Micaías hijo de Imla, pero me cae muy mal porque nunca me da palabras de aliento, sino que siempre me desanima.»
Como Josafat le recomendó que no hablara así,
9 Ajab llamó entonces a uno de sus oficiales y le ordenó que fuera a buscar a Micaías hijo de Imla y lo llevara ante él.
10 Mientras tanto, los dos reyes se quedaron en la plaza que está junto a la puerta de Samaria, sentados en sus tronos y ataviados con sus mantos reales. Delante de ellos, los profetas les prodigaban buenos augurios.
11 Uno de ellos, Sedequías hijo de Quenaná, se acercó y les mostró unos cuernos de hierro que había hecho, y dijo:
«Así ha dicho el Señor: “Con estos cuernos cornearás a los sirios hasta acabar con ellos.”»
12 Los demás profetas también animaban al rey, y le decían: «Vaya Su Majestad a Ramot de Galaad, y atáquela. El Señor le dará la victoria y entregará la ciudad a Su Majestad.»
13 El mensajero que el rey mandó por Micaías, lo halló y le dijo:
«Todos los profetas auguran éxito a Su Majestad. Une tu voz a la de ellos, y augúrale mucho éxito.»
14 Pero Micaías respondió:
«Juro por el Señor, que solo diré lo que el Señor me ordene decir.»
15 Cuando Micaías se presentó ante el rey, este le preguntó:
«Dime, Micaías; ¿debemos ir y atacar a Ramot de Galaad, o la dejaremos en paz?»
Y Micaías le respondió:
«Ve y atácala, que saldrás victorioso. El Señor te la va a entregar.»
16 Pero el rey le dijo:
«¿Cuántas veces tengo que decirte, en el nombre del Señor, que me digas solo la verdad?»
17 Entonces Micaías dijo:
«Tuve una visión, y en ella vi al pueblo de Israel disperso por los montes, como ovejas sin pastor. Entonces el Señor dijo: “Esta gente no tiene quién la guíe. Es mejor que todos se regresen a su casa en paz.”»
18 El rey de Israel se volvió a Josafat, y le dijo:
«¿No te lo había dicho ya? Micaías nunca me anuncia nada bueno. Solo me anuncia calamidades.»
19 Pero Micaías replicó:
«¡Ahora vas a oír la palabra del Señor! Yo vi al Señor en su trono, rodeado de todos los ejércitos del cielo.
20 Y el Señor preguntó: “¿Quién incitará a Ajab para que ataque a Ramot de Galaad y sea derrotado?” Las opiniones estaban divididas.
21 Pero un espíritu se presentó ante el Señor y dijo que él lo incitaría. Cuando el Señor le preguntó cómo lo haría,
22 el espíritu dijo: “Voy a mezclarme entre los profetas, y los haré decir mentiras.” Entonces el Señor le dijo: “Pues ve y hazlo pronto. Indúcelos a que hagan lo que dices.”
23 Así que el Señor ha puesto en labios de tus profetas un espíritu que los hace decir mentiras. Y el Señor ha determinado que te sobrevenga la calamidad.»
24 En ese momento el profeta Sedequías hijo de Quenaná se acercó a Micaías y le dio una bofetada, al tiempo que le decía:
«¿En qué momento el espíritu del Señor me abandonó, para hablarte a ti?»
25 Micaías le respondió:
«Lo sabrás cuando andes huyendo y escondiéndote de casa en casa.»
26 Entonces el rey de Israel dijo:
«Tomen preso a Micaías, y llévenlo ante Amón, el gobernador de la ciudad, y ante Joás, mi hijo.
27 Díganles que yo, el rey de Israel, he dicho: “Metan a la cárcel a este hombre. En vez de pan y agua, manténganlo angustiado y afligido hasta que yo regrese en paz.”»
28 Pero al instante Micaías añadió:
«Si acaso regresas en paz, entonces el Señor no ha hablado por medio de mí. ¡Escúchenlo bien, pueblos todos!»
29 El rey de Israel y el rey de Judá salieron juntos contra Ramot de Galaad.
30 Y el rey de Israel le dijo a Josafat:
«Voy a entrar en batalla disfrazado, pero tú puedes usar tu misma ropa.»
Y el rey de Israel entró en batalla disfrazado.
31 Pero no sabía que el rey de Siria había ordenado a los treinta y dos capitanes de sus carros de combate no pelear contra ningún soldado israelita, grande o chico, sino buscar y atacar sólo al rey de Israel.
32 Así que, cuando los capitanes vieron a Josafat, dijeron:
«¡Miren, allí está el rey de Israel!»
Entonces el rey Josafat gritó con fuerza,
33 y al ver los capitanes de los carros que no era el rey de Israel, se alejaron de él.
34 Pero un arquero lanzó una flecha al aire, y la flecha alcanzó al rey Ajab y le penetró entre las junturas de su armadura. Al sentirse herido, el rey le ordenó al cochero darse la vuelta y sacarlo del campo de batalla, porque estaba herido.
35 Pero la batalla arreció y el rey tuvo que quedarse en su carro y hacerle frente al ejército sirio, pero la sangre corría por el fondo del carro y al caer la tarde murió.
36 Al ponerse el sol, un pregonero clamó: «¡Regresen todos a su ciudad y a su tierra!»
37 Así fue como el rey Ajab murió y fue llevado a Samaria, donde lo sepultaron.
38 Luego llevaron su carro al estanque de Samaria para lavarlo, y los perros lamieron la sangre del rey. (En ese mismo estanque se lavaban también las prostitutas.) Así se cumplió lo que el Señor había dicho acerca de Ajab.
39 Todos los hechos de Ajab, y la construcción de su palacio de marfil, y todas las ciudades que mandó edificar, se hallan registrados en el libro de las crónicas de los reyes de Israel.
40 Y Ajab murió y fue a reunirse con sus antepasados. En su lugar reinó su hijo Ocozías.
Reinado de Josafat
(2 Cr 20.31-37)
41 Josafat hijo de Asa comenzó a reinar sobre Judá cuando Ajab llevaba cuatro años de reinar sobre Israel.
42 Josafat tenía treinta y cinco años cuando subió al trono, y reinó veinticinco años en Jerusalén. Su madre se llamaba Azura, y era hija de Siljí.
43 Y Josafat siguió siempre el buen ejemplo de Asa, su padre, e hizo lo recto a los ojos del Señor. Sin embargo, no se quitaron los altares de los montes, sino que el pueblo siguió ofreciendo en ellos sacrificios y quemando incienso.
44 Pero Josafat hizo la paz con el rey de Israel.
45 Todos los hechos y las hazañas de Josafat, y las guerras que libró, se hallan en el libro de las crónicas de los reyes de Judá.
46 Josafat eliminó a los hombres que practicaban la prostitución en los templos paganos, costumbre que todavía quedaba del reinado de su padre Asa.
47 Como Edom no tenía rey, había un gobernador que fungía como rey.
48 Josafat había mandado construir naves como las de Tarsis para traer oro de Ofir, pero las naves no llegaron allá porque naufragaron en Ezión Guéber.
49 El rey Ocozías le propuso a Josafat enviar a sus marinos con los de Josafat, pero este no aceptó.
50 Y murió Josafat y se reunió con sus antepasados, y lo sepultaron con ellos en la ciudad de su antepasado David. En su lugar reinó Jorán, su hijo.
Reinado de Ocozías de Israel
51 Ocozías hijo de Ajab comenzó a reinar sobre Israel en Samaria cuando Josafat llevaba diecisiete años de reinar en Judá.
52 Pero Ocozías siguió el mal ejemplo de su padre, de su madre y de Jeroboán hijo de Nabat, e hizo lo malo a los ojos del Señor, haciendo pecar al pueblo de Israel.
53 Sirvió y adoró a Baal, como antes lo había hecho su padre, y esto provocó la ira del Señor, Dios de Israel.
Micaías apkeltennasso emátog Ahab
(2 Cr 18.1-34)
1 Apqántánxo apyeyam axta temék melnápomap sirios ma'a israelitas. 2 Apqántánxo apyeyam axta han aptemék, aptéma meyk'a Josafat ma'a wesse' apwányam nak Israel, cham'a Josafat wesse' apwányam nak Judá. 3 Keñe m'a wesse' apwányam nak Israel aptáha apkeláneya m'a apkeláneykha:
—Kélya'ásegkok kéxegke nentáha egagkok ma'a yókxexma Ramot nak Galaad. ¿Yaqsa ektáha mómpakha'a nak yaqwayam agyementemekxak makham ma'a wesse' apwányam nak Siria?
4 Apkelmaxneyáha axta han Josafat:
—¿Ya emakók etnehek sekxegexma agketamagkok ma'a tegma apwányam Ramot nak Galaad?
Apchátegmowágkek axta Josafat:
—Nempenchessek negko'o nentáhakxa, ko'o tén han sẽlpextétamo ahagkok, tén han apkelchánte nak chá'a yátnáxeg, yetlo nélxegexma'a m'a énxet'ák apagkok. 5 Elmaxneyha sa' sekxók Wesse' egegkok yaqwánxa etnehek hegána'.
6 Apchánchesákxeyk axta wesse' apwányam Israel ma'a cuatrocientos Dios appeywa apkellegasso, aptáhak axta apkelmaxneyáncha'a s'e:
—¿Aktamagkoya sa' ko'o m'a énxet'ák apheykha nak Ramot nak Galaad, essenhan maktamagkehe'?
Apkelátegmowágkek axta m'a énxet'ák nak:
—Ektamák sa', hakte Dios sa' egkések xeyep ma'a.
7 Apkelmaxneyáha axta han ma'a Josafat:
—¿Mékoya han pók Dios appeywa aplegasso s'e yaqwayam enxoho han ólmaxneyha?
8 Apchátegmowágkek axta wesse' apwányam Israel ma'a Josafat:
—Apheyk makham xama, negmowána agásenneykxak elmaxneyha m'a Wesse' egegkok, apwesey nak Micaías, Imlá apketche. Ataqnawhok eyke ko'o m'a, hakte mehéltennassók makham aqsok ektaqmela, aqsok ekmaso aqsa chá'a héltennaksek.
Apchátegmowágkek axta eyke m'a Josafat:
—Ná etne aqsa appeywa xa.
9 Yetlókok axta apwóneykha wesse' apwányam Israel xama apkeláneykha, aptáhak axta apcháneya:
—¡Éntementa sa' heykxa Micaías se'e, apketche nak Imlá!
10 Apkelántaxneykxeyk axta apkelnaqta apkelmeykencha'awo nak chá'a apkelwesse'e, wesse' apwányam Israel tén han wesse' apwányam Judá, cham'a Josafat, keñe apheyncha'a m'a eyáxñexa nentaxnamakxa nak tegma apwányam Samaria, tén axta apyókxoho apkellegasso nak chá'a amya'a apkellegasa amya'a nápaqta'awók xa énxet'ák nak. 11 Apkeláneykegkek axta sawo ekyentaxno ekho weyke kepet'ák ma'a Sedequías, Quenaaná axta apketche, keñe aptáha apyennaqtésa appeywa s'e: “¡Aptáhak Wesse' egegkok se'e: ‘Sa' emha ektamagkok sirios se'e aqsok kepet'ák nak, ekwokmoho apsawhawo apyókxoho!’”
12 Apheyásawók axta han aptáhakxa chá'a apkelpeywa m'a apyókxoho apkellegasso nak amya'a. Aptáhak axta apcháneya wesse' apwányam se'e: “Ektamák sa' Ramot nak Galaad keñe sa' emallánek, hakte Wesse' egegkok sa' egkések xeyep ma'a tegma apwányam nak.”
13 Aptáhak axta apcháneya Micaías ma'a ektáha axta apchánémap éntawakxa':
—Tásek apchátegmoweykegkokxa wesse' apwányam ma'a apyókxoho apkellegasso nak amya'a, meyke ekyeykhamaxche mók. Etne exchep xa epaqmétek xa aptamhágkaxa nak, etaqmelchesho apchátegmoweykegkokxa.
14 Apchátegmowágkek axta Micaías:
—¡Wánxa sa' aqsa axének ma'a apkeltamhókxa enxoho axének ma'a Wesse' egegkok! Naqsók xa sektáhakxa nak nápaqtók Wesse' egegkok.
15 Keñe axta apwokmo m'a aphakxa nak wesse' apwányam, tén axta aptáha apkelmaxneyáncha'a wesse' apwányam se'e:
—Micaías, ¿agketamagkoya sa' ma'a Ramot nak Galaad, essenhan magketamagkehe'?
Aptáhak axta Micaías:
—Ektamák sa', emallánek sa' han, hakte Wesse' egegkok sa' yának emok xeyep ma'a.
16 Apchátegmowágkek axta m'a wesse' apwányam:
—¡Hágkaxwe altennaksek xép altamhok héltennaksek ekmámnaqso' yetlo apxeyenma apwesey Wesse' egegkok!
17 Keñe axta Micaías aptáha s'e:

“Ekweteyak ko'o
apyókxoho israelitas
apkexpaqneykencha'a
m'a egkexe nak,
máxa m'a nepkések
meykel'a éltaqmelchesso.
Aptemék han
Wesse' egegkok
apkelxeyenma s'e:
‘Méko wesse' apagkok xa;
tásek eltaqhekxak aqsa
apxanák yetlo meyke
ektáhakxa apkelwáxok.’”

18 Aptáhak axta wesse' apwányam Israel apcháneya m'a Josafat:
—¡Éltennássek xeyk xép mehéltennassama chá'a ko'o aqsok ektaqmela xa, aqsok ekmaso aqsa chá'a héltennaksek!
19 Aptáhak axta Micaías:
—Yeyxho sa' aptáhakxa appeywa Wesse' egegkok: Ekwet'ak xeyk Wesse' egegkok apha m'a néten aptaháno eyeymáxkoho, keñe han apchaqnáncha'a apyókxoho apkelásenneykha m'a nápakha, ekpayho nak apkelya'assamakxa', tén han ma'a ekpayho nak nepsagqalwa. 20 Tén axta apkelmaxneyáncha'a Wesse' egegkok: ¿Yaqsa sa' kayáteyagkohok exog Ahab ektamagkok ma'a Ramot nak Galaad, yaqwayam yetsapwók ma'a? Mók aqsok axta chá'a apxénak pók, keñe axta pók apxéna han chá'a mók aqsok. 21 Keñe axta xama espíritu apkenegwokmo m'a apmonye' nak Wesse' egegkok apxéna elána'. Apkelmaxneyáha axta Wesse' egegkok: “¿Háxko sa' etnehek elána'?” 22 Tén axta apchátegmowágko espíritu apxéna etnéssesek apkelmopwancha'a amya'a m'a apyókxoho apkellegasso nak amya'a apagkok ma'a wesse' apwányam. Keñe axta Wesse' egegkok aptáha apcháneya s'e: Exeg, elyexanchesha sa' ma'a, katnehek sa' xa apmakókxa nak etnehek. 23 Apya'ásegwokmek kaxwók xeyep ektáha Wesse' egegkok apcháphasso xama espíritu yaqwayam etnéssesagkok apkelmopwancha'a amya'a m'a apyókxoho nak apkellegasso amya'a apagkok. Apxénchek han káhapwak ekmaso apha ekwokmoho apketsapa.
24 Tén axta Sedequías, apketche nak Quenaaná, apyepetchegwokmoho m'a Micaías, aptekpagkassek axta apmáxempenek aptáha apcháneya s'e:
—¿Háxko ektáhakxa seyenyawa nak ko'o Wesse' egegkok espíritu apagkok yaqwayam epaqhetchesek xép?
25 Apchátegmowágkek axta Micaías:
—Sa' ey'ásegwók ma'a apyexánegwokmo enxoho chá'a kañe' tegma tén han pók tegma.
26 Keñe axta wesse' apwányam Israel aptáha s'e:
—¡Kólma sa' Micaías, kólyentemekxa sa' ma'a aphakxa nak Amón, apteme nak apkeláneykha tegma apwányam, keñe han ma'a aphakxa nak Joás, hatte nak ko'o! 27 Kóltennés sa' sektáha ko'o séltémo kólaqxegkesek kañe' negmomaxchexa', tén han séltémo kólmések wánxa ketchetseyk pán tén han yegmen, ekwokmoho sekwa'akto sa' ko'o makham meyke setnahakxa'.
28 Aptáhak axta makham Micaías:

“Apwa'akteyk sa'
agkok makham xép
yetlo meyke ektáhakxa',
háwe sa' eyke eñama
Wesse' egegkok
seyásenneykekxa
ko'o axének.”

29 Tén axta wesse' apwányam Israel, tén han Josafat, wesse' apwányam nak Judá, apkelxega apmako ektamagkok ma'a Ramot nak Galaad. 30 Keñe axta wesse' apwányam Israel aptáha apcháneya m'a Josafat:
—Amhagkok sa' ko'o émpakháxchexa, alhaxyawaksek sa' sélnaqta sélmeykha nak chá'a sekteme wesse', ayaqmagkasek sa' pók, xeyep sa' elántaxnekxak se'e sélnaqta nak.
Apkelhaxyawássek axta apkelnaqta wesse' apwányam Israel apkelmákxo pók aptémakxa apáwa, keñe aptaxnegwokmo m'a émpakháxchexa'. 31 Apkeltamhók axta eyke wesse' apwányam Siria, mektamagkehek metnaha enxoho wesse' apwányam Israel ma'a treinta y dos sẽlpextétamo apkelámha apmonye'e apagkok, apkelchántamo axta chá'a yátnáxeg apkelyenyawasso apkenchesso kempakhakma. 32 Xama axta apwet'a apkelámha apmonye'e apkelchánte nak yátnáxeg apyenyawasso m'a Josafat, wesse' apwányam Israel axta apkeneyk, keñe apwakha'a apmako ektamagkok. Yetlókok axta han apyennaqtéssamo appeywa Josafat apkeltamho kólpasmok, 33 apkelwet'ak axta metnaha wesse' apwányam Israel ma'a, keñe apkelwátesagko apyaqmasso. 34 Apya'ássek axta aqsa han apmakta'a yágke xama sẽlpextétamo, tásek axta han apmakte m'a wesse' apwányam Israel, apchaqhassásawo malámog apcháhakkásamap. Keñe axta aptáha apcháneya m'a apxegkesso axta yátnáxeg apyenyawasso apagkok:
—Etaqheksoho sa', hetekkesek sa' ko'o s'e émpakháxchexa nak, tásek ko'o sekmaktamaxche'.
35 Kayhek axta apkelnápomap xa ekhem nak, keñe m'a wesse' apwányam nak, kélchenegkáseyha axta aqsa m'a kañe' nak apchánte yátnáxeg apyenyawasso, kélenmexchásawo m'a sirios. Taxnakmek axta eyke apketsapa, hakte kelpexyawánteyk axta éma apagkok ma'a kañe' awáxok nak yátnáxeg apyenyawasso eñama apyense. 36 Xama axta ektaxna ekhem, axta aptáhak chá'a apcháneya pók sẽlpextétamo s'e: “¡Ólmeyekxak sa' chá'a enxama néleñamakxa tén han enxagkok, 37 hakte apketsekkek wesse' apwányam!”
Keñe axta kélya'ásekxo wesse' apwányam ma'a Samaria, axta kélátawanyegwákxak ma'a. 38 Tén axta kélyenyessákxo yátnáxeg apyenyawasso m'a yámmáxek nak Samaria, ekyaqpáseykegkaxa axta chá'a yegmen ma'a kelán'ák ekyaqmagkáseyak pók énxet ekma chá'a ekyánmaga ekpathetéyak, kelyaqmeláha axta han semheg éma apagkok ma'a Ahab, ekhawo aptáhakxa axta apxeyenma m'a Wesse' egegkok.
39 Ektémakxa axta apweynchámeykha Ahab tén han ekyókxoho aqsok apkelane, keñe han aptémakxa axta apkeláneya m'a tegma apyawe apagkok apkelmeykencha'a yánnapóxeg apma'ák apkelnáxegkáseykencha'a, tén han apkeláneya axta tegma apkelyawe, hágkek eknaqtáxésamaxche m'a weykcha'áhak apagkok axta m'a kelwesse'e apkelwányam nak Israel. 40 Apketsepmeyk axta Ahab, keñe apyaqmagkassama apteme wesse' apwányam ma'a apketche Ocozías.
Josafat apteme wesse' apwányam ma'a Judá
(2 Cr 20.31-37)
41 Apkeynamók axta apteme wesse' apwányam Josafat ma'a Judá, Asá axta apketche, ekweykmo axta cuatro apyeyam apteme wesse' apwányam Ahab ma'a Israel. 42 Treinta y cinco apyeyam apagkok axta m'a Josafat, keñe ekweykmo veinticinco apyeyam apteme wesse' apwányam ma'a Jerusalén. Azubá axta ekwesey egken, Silhí axta apketche.
43 Péwók axta ekyókxoho aqsok apkelane m'a Josafat, aptéma axta m'a Asá, apyáp axta. Tásek axta aqsok apkelane nápaqtók Wesse' egegkok. Axta eyke kóltegkessók ma'a apkelpeykessamókxa axta chá'a aqsok apkeláyókxa m'a énxet'ák melya'áseyak nak Dios, apkelnapmakxa axta chá'a aqsok apnaqtósso m'a énxet'ák, tén han apwatnéssamakxa axta chá'a aqsok ekmátsa nak ekpaqneyam éten agkok ma'a aqsok kéleykmássesso.
44 Aphéssamók axta han mók apkelpaqhetchásamap Josafat ma'a wesse' apwányam nak Israel yaqwayam melnapakpehek chá'a. 45 Ektémakxa axta apweynchámeykha tén han méxnésseykekxa chá'a aqsok apkelane, keñe han kempakhakma apye'eykemxa axta chá'a, hágkek eknaqtáxésamaxche m'a weykcha'áhak apagkok axta m'a kelwesse'e apkelwányam nak Judá. 46 Josafat axta m'a apkelántekkessama axta apkelókxa m'a apkeláneykegkoho axta chá'a apkeltémakxa ekmaso megkalmopsexta'a apkelpeykessamo m'a aqsok apkeláyókxa', apkeleymomap axta, apyennaqtamakxa axta m'a Asá, apyáp axta. 47 (Méko axta makham wesse' apwányam ma'a Edom, wánxa axta aqsa aptaqmelchesso apchókxa'.)
48 Apkeltémok axta han kóllánésagkok Josafat yántakpayhe ektéma nak ma'a éleñama nak Tarsis, yaqwayam elsanták ma'a sawo ekyátekto élmomnáwa éleñama m'a Ofir; mopwanchek axta eyke apmáheyo emhagkok ma'a hakte nekha'a étkók axta temégweykmok yántakpayhe m'a yókxexma nak Esión-guéber. 49 Tén axta Ocozías, apketche nak Ahab, aptáha apcháneya m'a Josafat: “Yoho sa' elyetlók séláneykha apkelchánte yántakpayhe m'a apkeláneykha nak xép,” axta eyke ya'awok ma'a Josafat.
50 Apketsekkek axta Josafat keñe kélátawanyegwákxo m'a David Tegma Apwányam apagkok, apyapmeyk nanók axta. Tén axta apyaqmagkassama apteme wesse' apwányam ma'a apketche Joram.
Ocozías apteme wesse' apwányam Israel
51 Apkeynamók axta apteme wesse' apwányam Ocozías, Ahab axta apketche, cham'a Israel ekpayho nak Samaria, ekweykmo axta diecisiete apyeyam apteme wesse' apwányam Josafat ma'a Judá, apqánet apyeyam axta han apteme wesse' apwányam ma'a Ocozías. 52 Asagkek axta eyke ektémakxa aqsok apkelane nápaqtók Wesse' egegkok, hakte apyetlókassegkek axta m'a aptémakxa axta apyáp tén han egken, tén han Jeroboam, Nabat axta apketche, apkelánéseykegko axta melya'assáxma m'a énxet'ák Israel. 53 Apkelpeykessamók axta han ma'a Baal apcháyók axta han, aptémakxa axta chá'a m'a apyáp axta, aplókassegkek axta m'a Wesse' egegkok, Dios nak Israel.