Elías huye a Horeb
1 Cuando Ajab le contó a Jezabel todo lo que Elías había hecho, y cómo había degollado a los profetas de Baal,
2 Jezabel mandó un mensajero a Elías, a que le dijera:
«¡Que los dioses me castiguen, y más aún, si mañana a esta misma hora no te he cortado la cabeza como lo hiciste tú con los profetas de Baal!»
3 Al verse en peligro, Elías huyó para ponerse a salvo. Se fue a Berseba, en la región de Judá, y allí dejó a su criado.
4 Se internó en el desierto y, después de caminar todo un día, se sentó a descansar debajo de un enebro. Con deseos de morirse, exclamó:
«Señor, ¡ya no puedo más! ¡Quítame la vida, pues no soy mejor que mis antepasados!»
5 Se recostó entonces bajo la sombra del enebro, y se quedó dormido. Más tarde, un ángel vino y lo despertó. Le dijo:
«Levántate, y come.»
6 Cuando Elías se sentó, vio cerca de su cabecera un pan que se cocía sobre las brasas y una vasija con agua. Comió y bebió, y se volvió a dormir.
7 Pero el ángel del Señor volvió por segunda vez, lo despertó y le dijo:
«Levántate y come, que todavía tienes un largo camino por recorrer.»
8 Elías comió y bebió y recuperó sus fuerzas, y con aquella comida pudo caminar durante cuarenta días con sus noches, hasta llegar a Horeb, el monte de Dios.
9 Buscó una cueva donde pasar la noche, y allí el Señor le dijo:
«¿Qué haces aquí, Elías?»
10 Y Elías respondió:
«Es muy grande mi amor por ti, Señor, Dios de los ejércitos. Los israelitas se han apartado de tu pacto, han destruido tus altares, han matado a tus profetas, ¡y sólo quedo yo! Pero me andan buscando para quitarme la vida.»
11 Entonces el Señor le dijo:
«Sal de tu cueva y espérame en el monte, delante de mí.»
Elías pudo sentir que el Señor estaba pasando, porque se desató un viento poderoso que a su paso desgajaba los montes y partía las rocas. Pero el Señor no estaba en el huracán. Tras el viento vino un terremoto. Pero el Señor no estaba en el terremoto.
12 Tras el terremoto vino un fuego. Pero el Señor tampoco estaba en el fuego. Luego vino un silbo apacible y delicado,
13 y cuando Elías lo percibió, se cubrió el rostro con su manto y se quedó a la entrada de la cueva; entonces escuchó una voz que le preguntaba:
«¿Qué haces aquí, Elías?»
14 Y Elías respondió:
«Es muy grande mi amor por ti, Señor, Dios de los ejércitos. Los israelitas se han apartado de tu pacto, han destruido tus altares, han matado a tus profetas, ¡y sólo quedo yo! ¡Pero me andan buscando para quitarme la vida!»
15 El Señor le dijo:
«Regresa por donde viniste, y ve por el desierto camino a Damasco. Cuando llegues allá, busca a Jazael y úngelo como rey de Siria.
16 Luego busca a Jehú hijo de Nimsi, y úngelo como rey de Israel; y a Eliseo hijo de Safat, del pueblo de Abel Meholá, úngelo para que ocupe tu lugar como profeta.
17 Si alguien escapa de la espada de Jazael, Jehú lo matará; y si alguien escapa de la espada de Jehú, Eliseo se encargará de que muera.
18 Yo voy a hacer que queden siete mil israelitas que nunca se arrodillaron ante Baal, ni jamás besaron su estatua.»
Llamamiento de Eliseo
19 Cuando Elías salió de la cueva para dirigirse a Damasco, en el camino se encontró con Eliseo hijo de Safat, que estaba arando el campo con doce yuntas; él llevaba la última. Cuando Elías pasó cerca de él, echó sobre él su manto.
20 Entonces Eliseo dejó la yunta y corrió tras Elías, pero le dijo:
«Permíteme despedirme de mi padre y de mi madre y besarlos; después de eso te seguiré.»
Y Elías le respondió:
«Puedes ir. Yo no te lo voy a impedir.»
21 Entonces Eliseo fue a su casa, tomó un par de bueyes y los mató. Con la leña del arado coció la carne, e invitó al pueblo al banquete. Después se levantó y se fue tras Elías, y se dedicó a servirle.
Elías apkenye apmahéyak ma'a Horeb
1 Apkeltennáseyha axta Ahab ekyókxoho aqsok apkelane Elías ma'a Jezabel, tén han apkelnapa m'a apyókxoho apkellegasso nak Baal ekpeywa, apkelyaqténchásegko chá'a apyespa'ák sawo. 2 Keñe axta Jezabel eyáphasa xama apseykha amya'a éltamho etnehek yának Elías se'e: “¡Elías xeyep, Jezabel ko'o! Heñássesagkohok sa' ko'o ekyentaxno agko' aqsok séláyókxa matnéssesa enxoho ko'o exchep saka, keso ekwánxa nak ekhem, apteméssesakxa axta exchep ma'a apkellegasso nak Baal ekpeywa.”
3 Apyekpelcheyk axta eyesagko yaqwánxa katnehek Elías, keñe apmahágko Beerseba, yaqwayam enxoho ewagkasakpok teyp, cham'a yókxexma nak Judá, axta apyensakmok apkeláneykha m'a. 4 Tén axta apmahágko m'a meykexa nak énxet, xama ekhem axta han apxega, keñe aphakmo kóneg xama yámet pessesse agkok. Apkeltamhók axta han yetsapok, keñe aptáha: “¡Wesse', heyho ko'o watsapok! ¡Hakte ekhawók ko'o m'a ẽlyapmeyk nano'!”
5 Keñe axta apyetna m'a kóneg yámet nak, aptenchek axta. Xama Dios apchásenneykha axta eyke apya'awak, axta aptáhak apcháneya appaknegwokmoho s'e: “Exnekxa néten, etaw apto.”
6 Apsawheyha axta exma Elías ma'a nekha apyetnakxa, apwet'ak axta nekha apteyáyam apyetna xama pán, kélmakhetchesso nak néten átex, tén han xama egheykok yegmen. Aphákxeyk axta néten, aptókek axta apto, apyenchek axta han yegmen; tén axta apyetnákxo makham. 7 Keñe axta apya'aweykto makham ma'a Wesse' egegkok apchásenneykha, appaknegwokmók axta makham aptáha apcháneya s'e: “Exnekxa néten, etaw apto, memmehek katnehek apmahágkaxa'.”
8 Aphákxeyk axta néten Elías, keñe aptawa apto tén han apyena yegmen. Cháxa ekméssama axta apyennaqte yaqwayam exog ekweykmoho cuarenta ekhem, tén han cuarenta axta'a xa apto nak, ekwokmoho apwokmo m'a Horeb, egkexe apagkok nak Dios. 9 Xama axta apwokmo m'a, keñe aptaxnegwokmo kañe' meteymog áxwa, axta apténak axta'a m'a. Appaqhetchessek axta eyke Wesse' egegkok ma'a, aptáhak axta apcháneya: “Elías, ¿yaqsa apkelana s'e?”
10 Apchátegmowágkek axta m'a: “Awanhók agko' ko'o exchep sélmeyeykha, Wesse', Dios ekha nak apyennaqte, hakte apyamasmeyk énxet'ák Israel ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho apagkok, apkelyaqnegkessáseykegkek han ma'a kélwatnéssamakxa nak chá'a aqsok, sókwenaqte axta han chá'a apkelyetxeykegkok apkelnapma m'a apkellegasso nak appeywa. Ko'o aqsa exakko' seyeymomáxko, étamsamáxcheyk han yaqwayam amátog.”
11 Aptáhak axta apcháneya Wesse' egegkok: “Etyep yókxexma etnamha sa' emonye', cham'a néten meteymog egkexe nak.”
Yetlókok axta han apyeykhagwe Wesse' egegkok, meykásekxeyk axta neyseksa meteymog egkexe m'a éxchahayam ekyennaqte agko', keñe ekpáxqata m'a meteymog nápaqtók ma'a Wesse' egegkok; méko axta eyke Wesse' egegkok ma'a neyseksa nak éxchahayam. Keñe axta ektepa han ekyawheykha xapop natámen éxchahayam; méko axta eyke han Wesse' egegkok ma'a neyseksa nak ekyawheykha xapop. 12 Keñe axta natámen ekyawheykha xapop ektepa m'a táxa; méko axta eyke han Wesse' egegkok ma'a neyseksa nak táxa. Keñe axta natámen táxa eklegáxko kélpeywa megkeynnaqte agko', ektémól'a negyexcháseykha. 13 Xama axta apleg'a, yetlókok axta apchaqlasso nápat apchaqlamap ma'a Elías, aptekkek axta keñe apkenegwákxo m'a átog nak meteymog áxwa. Cháxa apleg'akxa axta han kélpeywa ektáha eyáneya s'e: “Elías, ¿yaqsa apkelana xa?”
14 Apchátegmowágkek axta m'a: “Awanhók agko' ko'o exchep sélmeyeykha, Wesse', Dios ekha nak apyennaqte, hakte apyamasmeyk énxet'ák Israel ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho apagkok, apkelyaqnegkessáseykegkek han ma'a kélwatnéssamakxa nak chá'a aqsok, sókwenaqte axta han chá'a apkelyetxeykegkok apkelnapma m'a apkellegasso nak appeywa. Ko'o aqsa exakko' seyeymomáxko, étamsamáxcheyk han yaqwayam amátog.”
15 Keñe axta Wesse' egegkok aptáha apcháneya: “Exeg, emyekxa sa' makham ma'a appéwomókxa axta apxegeykmo meykexa énxet nak ma'a Damasco. Etnéssessekxa sa' Hazael wesse' apwányam ma'a Siria, 16 keñe sa' Jehú, aptáwen nak Nimsí, etnéssesek wesse' apwányam ma'a Israel; tén sa' Eliseo, apketche nak Safat, aptáha nak énxet Abel-meholá, etnéssesek aplegasso sekpeywa apyaqmagkasso exchep. 17 Jehú sa' chá'a yaqhek ma'a énxet ektáha enxoho apkegketeykekxa m'a Hazael, keñe sa' Eliseo yaqhek chá'a m'a énxet ektáha enxoho apkegketeykekxa m'a Jehú. 18 Siete mil énxet'ák sa' aqsa ko'o aleymok ma'a Israel, ektáha axta meltekxeyéyak aptapnák amonye' m'a Baal tén han mepetsesma nak chá'a.”
Eliseo kélwóneykha
19 Apxegkek axta Elías keñe apwetágwokmo Eliseo appeynchámxa xapop. Kelxegkek axta apmonye' Eliseo doce weyke kéltéteykekxa mók, keñe apxega natámen. Apyo'ókmek axta Elías keñe apchaqlássekmo apchaqlamap. 20 Yetlókok axta apkexakhagwayam aqsa weyke m'a Eliseo apkenyaha neptámen Elías, keñe aptáha apcháneya:
—Yoho sa' sekxók altennássekxak ma'a táta tén han méme, keñe sa' eytlók xeyep.
—Etaqhekxa' —axta aptáhak apcháneya Elías—, kaxén sa' apwáxok sekteméssesakxa nak xép.
21 Apyenyeykxeyk axta Eliseo m'a Elías, keñe apxega, apkelnapchek axta han ánet weyke kelennay'awo, keñe apkelyaqtennágko, apkelwatneykxeyk axta m'a yámet kélpekkenmól'a nagyétek weyke apyaqxaya m'a ápetek, keñe apkelágko m'a énxet'ák. Tén axta apyetlákxo m'a Elías, appasmeykha aptamheykha axta aptáhak.