1 El rey David le dijo a toda la asamblea:
«Dios ha escogido a mi hijo Salomón, pero él es todavía un niño tierno de edad, y la obra es demasiado grande. Esta casa no es para un hombre, sino para Dios el Señor.
2 Con todas mis fuerzas yo he preparado todo para la casa de mi Dios: oro para los objetos de oro, plata para los objetos de plata, bronce para los de bronce, hierro para los de hierro, y madera para los de madera; además, piedras de ónice, piedras preciosas, piedras negras, piedras de diversos colores, toda clase de piedras preciosas, y piedras de mármol en abundancia.
3 Además de todo lo que he preparado para la casa del santuario, es tan grande mi afecto por la casa de mi Dios que, en mi tesoro particular, tengo guardado oro y plata, y lo voy a dar para la casa de mi Dios:
4 cien mil kilos de oro, de oro de Ofir, y treinta mil kilos de plata refinada para recubrir las paredes de los edificios;
5 oro para los objetos de oro, y plata para los objetos de plata y para toda obra que deban hacer los artífices. ¿Quién más quiere presentar hoy una ofrenda voluntaria al Señor?»
6 Los jefes de familia y los jefes de las tribus israelitas, y los jefes de millares y de centenas, lo mismo que los administradores de las propiedades del rey, presentaron sus ofrendas voluntarias.
7 Para el servicio de la casa de Dios dieron ciento sesenta y cinco mil kilos y diez mil monedas de oro, trescientos treinta mil kilos de plata, seiscientos mil kilos de bronce, y tres millones trescientos mil kilos de hierro.
8 Todo el que tenía piedras preciosas las puso en las manos de Yejiel el guersonita para el tesoro de la casa del Señor.
9 El pueblo estaba feliz de haber contribuido voluntariamente, pues todo lo que ofrecieron al Señor lo dieron de corazón y de manera voluntaria.
10 El rey David se alegró mucho y bendijo al Señor delante de toda la congregación. Dijo:
«Bendito seas, Señor y Padre nuestro, Dios de Israel, desde el siglo y hasta el siglo.
11 Tuya es, Señor, la magnificencia y el poder, la gloria, la victoria y el honor; pues tuyas son todas las cosas que están en los cielos y en la tierra. Tuyo es, Señor, el reino. ¡Tú eres excelso sobre todas las cosas!
12 De ti proceden las riquezas y la gloria. Tú dominas sobre todo. En tu mano están la fuerza y el poder, y en tu mano también está el engrandecer y el dar poder a todos.
13 Por eso ahora, Dios nuestro, alabamos y loamos tu glorioso nombre.
14 »A decir verdad, ¿quién soy yo, y quién es mi pueblo, para poder ofrecerte todo esto, y de manera voluntaria? Todo es tuyo, y lo que ahora te damos lo hemos recibido de tus manos.
15 Nosotros, ante ti, somos unos extranjeros y advenedizos, como lo fueron todos nuestros padres: ¡nuestros días sobre la tierra son como una sombra pasajera!
16 Señor y Dios nuestro, toda esta abundancia que hemos preparado para edificar casa a tu santo nombre, procede de tu mano, y es todo tuyo.
17 Dios mío, yo sé que tú escudriñas los corazones, y que la rectitud te agrada. Por eso yo, con rectitud de mi corazón, te he ofrecido todo esto de manera voluntaria, y con alegría he visto que tu pueblo, reunido aquí y ahora, te ha ofrendado con espontaneidad.
18 »Señor, Dios de nuestros padres Abrahán, Isaac e Israel, conserva siempre esta voluntad de corazón de tu pueblo, y encamina a ti su corazón.
19 Dale a mi hijo Salomón un corazón perfecto, para que cumpla tus mandamientos, tus testimonios y tus estatutos, y para que te edifique la casa y todas las cosas, para las cuales yo he hecho estos preparativos.»
20 Después de esto, David dijo a toda la congregación:
«Bendigan al Señor su Dios.»
Entonces toda la congregación bendijo al Señor, Dios de sus padres, y se inclinaron y adoraron delante del Señor y del rey.
21 Sacrificaron víctimas al Señor, y al día siguiente le ofrecieron holocaustos: mil becerros, mil carneros, mil corderos con sus libaciones, y muchos sacrificios de parte de todo Israel.
22 Y ese día comieron y bebieron delante del Señor con gran alegría, y por segunda vez reconocieron como rey a Salomón hijo de David, y ante el Señor lo ungieron como príncipe, y a Sadoc lo ungieron como sacerdote.
23 Salomón ocupó el trono del Señor en lugar de David su padre, y fue prosperado, y todo Israel le juró obediencia.
24 Todos los jefes y poderosos, y todos los hijos del rey David, rindieron homenaje al rey Salomón,
25 y el Señor lo engrandeció en extremo ante todo Israel, y fue tal la gloria de su reino que ningún rey la tuvo antes de él en Israel.
Muerte de David
(1 R 2.10-12)
26 David hijo de Yesé reinó sobre todo Israel
27 cuarenta años. Siete años reinó en Hebrón, y treinta y tres reinó en Jerusalén.
28 Murió cuando ya era anciano y entrado en años, rodeado de riquezas y de gloria; y en su lugar reinó su hijo Salomón.
29 Los hechos del rey David, tanto los primeros como los últimos, están escritos en el libro de las crónicas del vidente Samuel, en las crónicas del profeta Natán, y en las crónicas del vidente Gad,
30 con todo lo relativo a su reinado y su poder, y con todo lo que le aconteció a él, y a Israel y a todos los reinos de aquellas tierras.
1 Aptáhak axta wesse' apwányam David apkeláneya apyókxoho énxet'ák se'e: “Wánxa xama apkelyéseykencha'a Dios ma'a hatte Salomón, apketkok apagko' makham, mopwanchek elának aqsok. Awanhók agko' ma'a aqsok peya nak kalanaxche', háwe xama énxet yaqwayam kóllanaksek ma'a tegma apyawe nak, Dios Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok akke m'a. 2 Awanhek ko'o sekwasqápeykekxoho séláneykekxa ekyókxoho aqsok eyeyméxchexa nak yaqwayam elanakpok ma'a Dios ahagkok tegma appagkanamap apagkok, cham'a: sawo élyátekto élmomnáwa, sawo ekmope élmomnáwa, sawo élyexwase, sawo élyentaxno tén han yámet, cháxa yaqwayam chá'a kalanaxchek xama aqsok xa. Tén han ma'a meteymog ekmope ekwesey nak cornalina, meteymog éltaqmalma, meteymog mók ektémakxa nak chá'a élyenméyak, tén han ma'a meteymog élpaxqamáxche nak chá'a ektáxama, keñe han ma'a mók ektémakxa nak meteymog, tén han ma'a meteymog éláxñe nak. 3 Élméssek han ko'o sawo ekyátekto élmomnáwa tén han sawo ekmope élmomnáwa ektáha nak ko'o ahagkok ahagko', eñama seyásekhayo m'a Dios ahagkok nak tegma appagkanamap apagkok: 4 cien mil kilos ma'a sawo ekyátekto ekmomnáwa éltaqmalma agko' nak, doscientos treinta mil kilos ma'a sawo ekmope élmomnáwa kélaxñáseykekxa nak yaqwayam kólyepetchesek nápakhaw'ék ma'a tegma nak. 5 Ekyókxoho sawo ekyátekto élmomnáwa tén han ma'a sawo élmope élmomnáwa yaqwayam kóllának chá'a m'a aqsok eyeyméxchexa enxoho, keñe han ma'a ekyókxoho aqsok yaqwayam elanagkok ma'a énxet'ák apkeláneyak nak aqsok. ¿Yaqsa énxet ekxéna apwáxok egkések aqsa aqsok ma'a Wesse' egegkok?”
6 Keñe axta apkelmeyásegko aqsok ma'a apkelámha apmonye'e apagkok nak apnámakkok, apkelámha apmonye'e apagkok nak ma'a énxet'ák Israel, apkelámha apmonye'e nak chá'a kempakhakma, tén han ma'a sẽlpextétamo nak, keñe han ma'a apkelámha apmonye'e nak chá'a apkeláneykha apkeltamheykha apagkok ma'a wesse' apwányam, 7 ciento sesenta y cinco mil kilos tén han diez mil selyaqye aktek sawo élyátekto élmomnáwa axta apkelmeyásak yaqwayam elanakpok ma'a tegma nak, tén han trescientos treinta mil kilos ma'a sawo élmope élmomnáwa, xegkessek axta han seiscientos mil kilos ma'a sawo élyexwase nak, keñe tres millones trescientos mil kilos ma'a sawo élyentaxno.
8 Keñe han ma'a ekhakxa axta chá'a meteymog élyenma éltaqmalma, apkelmésa chá'a m'a ektáha axta apkeltaqmelchesso aqsok ma'a tegma appagkanamap nak, cham'a Jehiel, Guersón axta aptáwen neptámen.
9 Kelpayhékxók agko' axta apkelwáxok énxet'ák nak, hakte axta elmeyágweykxak aqsok apagkok apkelmésa m'a Wesse' egegkok, yetlo éltaqmeleykha apkelwáxok. Payhékxók agko' axta han apwáxok ma'a wesse' apwányam David.
10 Keñe axta David apteméssesa apcheymákpoho Wesse' egegkok nápaqta'awók ma'a apyókxoho énxet'ák. Aptáhak axta s'e: “¡Apcheymákpoho sa' chá'a kólteméssesek xép Wesse' egegkok, Dios apagkok nak ma'a ẽlyapmeyk nanók Israel! 11 ¡Wesse', xép apagkok ma'a aptémakxa nak apteme apwányam apagko', apmopwána, apcheymákpoho, apteme apkeláneykha ekyókxoho aqsok, tén han apteme wesse'! Hakte xép apagkok ma'a ekyókxoho aqsok ekhéyak nak néten, tén han ekhéyak nak náxop. Xeyep han apagkok ma'a aptémakxa nak wesse' apwányam, hakte xeyep Wesse' egegkok, apteme néten agko' ekyókxoho aqsok. 12 Xép keleñamak ma'a ekxámokma nak aqsok egagkok tén han ma'a ekha nak sẽláyo. Xép apteme apkeláneykha ekyókxoho aqsok, yetlo apyennaqte, tén han apmopwána, xép han apteme apmésso apyennaqte tén han apmopwána apyókxoho énxet'ák. 13 Cháxa keñamak negmésa nak ekpayheykekxa egwáxok xép Dios egagkok, tén han nélpeykásawo m'a ektémakxa nak xép apwesey eyeymáxkoho; 14 ¡mowanchek ko'o almések ekxámokma aqsok ahagkok, mopwancha'ak han énxet'ák ahagkok nak! Hakte xép keleñamak xa ekyókxoho aqsok nak, wánxa egwanchek ólmések ma'a xeyep nak chá'a sẽlmésso. 15 Hakte máxa negko'o nápaqtók xép ma'a énxet'ák apkeleñama nak mók nekha, apkelwe nak chá'a yaqwatakxoho, ekhawo ektamheykegkaxa axta apheykha m'a apyókxoho ẽlyapmeyk nano', máxa pessesse temék negko'o nélyennaqte s'e náxop, mogwanchek antaqheksohok ma'a nétsapma.
16 “¡Dios, Wesse' egegkok, xép apagkok xép han keleñamak ekyókxoho s'e aqsok ekxámokma nak, negancháseykekxo nak yaqwayam anlanaksek tegma appagkanamap, yaqwánxa chá'a kólteméssesek eyeymáxkoho m'a apwesey ekteme nak ekpagkanamaxche'! 17 Dios ahagkok, ekya'ásegkók ko'o apteme apkelányo chá'a egwáxok, tén han apchásekhayo m'a ekpéwomo nentémakxa. Cháxa keñamak sélmésa nak xép ekyókxoho s'e aqsok nak yetlo eyáxñeyo ewáxok. Payhékxeyk kaxwók ewáxok sekwet'a énxet'ák apagkok apchaqnákxo nak se'e, apkelmésa chá'a aqsok apkelmésso naqsa yetlo melmeyágweykekxa. 18 Wesse' egegkok, Dios apagkok axta m'a ẽlyapmeyk nano', cham'a Abraham, Isaac tén han Israel, epekkenches sa' chá'a megkalleklágwayam apkelwáxok énxet'ák apagkok, yána sa' nahan kalxénmakha chá'a apkelwáxok xép. 19 Egkés sa' han hatte Salomón eyáxñeyo apwáxok yaqwayam enxoho elyahakxohok ma'a apkeltémókxa nak antéhek xép, tén han ekyókxoho m'a aptémakxa nak chá'a apkenagkama exchep, yaqwayam sa' yepwának elának ma'a tegma appagkanamap sekpenchessamo nak ko'o séláneykekxa ekyókxoho aqsok.”
20 Tén axta David aptáha apkeláneya apyókxoho énxet'ák se'e: “Kólpeykesho sa' kaxwo' Dios Wesse' kélagkok.” Keñe axta apyókxoho énxet'ák apkelpeykásawo Wesse' egegkok, Dios apagkok axta m'a apyapmeyk nano', apkelháxahágkek axta apkeltekxeyágko aptapnák nápaqtók ma'a Wesse' egegkok, tén han nápaqtók wesse' apwányam, ekwokmoho apkeltekxeyágko nápaqta'a xapop. 21 Mók ekhem axta entáhak apkelmésa Wesse' egegkok ma'a aqsok ektekyawa, keñe han ma'a aqsok ektekyawa kélwatno nak: mil weyke étkók kelennay'awo, mil nepkések apkelennay'awo, keñe han mil ma'a nepkések apketkók nak, yetlo chá'a m'a apkelmésso naqsa nak anmen yámet égmenek, xámok agko' axta han aqsok kélnaqtósso ektekyawa m'a ekyókxoho kañe' nak Israel. 22 Cháxa ekhem aptókagkaxa axta aptéyak keñe han apyenágko apyenéyak, nápaqtók Wesse' egegkok yetlo élpayheykekxa apkelwáxok. Tén axta apxénakpekxoho makham apteme wesse' apwányam ma'a Salomón, David apketche, keñe axta kélteméssesa wesse' apwányam, tén axta Sadoc kélteméssesa appasmo apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok. 23 Cháxa ektáhakxa axta aptáha wesse' apwányam Salomón aphakmo m'a taháno aphamakxa nak Wesse' egegkok, apyaqmagkasa m'a apyáp David, keñe axta apwetaya ekxámokma agko' ma'a aqsok apagkok. Apkelyaheykekxók axta han ma'a apyókxoho énxet'ák nak Israel. 24 Keñe m'a apyókxoho apkelámha apmonye'e nak tén han ma'a kempakhakma yapmék, ekweykekxoho m'a wesse' apwányam David apketchek nak, apkelxéna epasmok ma'a wesse' apwányam Salomón. 25 Wesse' egegkok axta apteméssesso ekyawe agko' kéláyo Salomón nápaqta'awók ma'a apyókxoho énxet'ák Israel, keñe han apméssama ekyawe agko' apcheymákpoho neyseksa apteme wesse' apwányam, axta étémakpok xama enxoho wesse' apwányam kañe' Israel ekteme xa ektéma nak, cham'a nano' metyapmakxa axta makham ma'a.
David apketsapma
(1 Re 2.10-12)
26 Aptemegkek axta wesse' apwányam David, apketche nak Jesé, cham'a ekyókxoho kañe' nak Israel. 27 Cuarenta apyeyam axta weykmok apteme wesse' apwányam ma'a Israel, siete apyeyam axta apteme wesse' apwányam ma'a Hebrón, keñe treinta y tres apyeyam ma'a Jerusalén. 28 Apwányamók apagko' axta aptemék apketsapma, tásek axta apteme apwányamo', xámok axta aqsok apagkok, ekha kéláyo axta han. Apyaqmagkassek axta apteme wesse' apwányam ma'a apketche apwesey nak Salomón.
29 Naqtáxésamaxcheyk axta weykcha'áhak eknaqtáxésamaxchexa axta chá'a aqsok apkelane m'a Dios appeywa aplegasso Samuel, tén han Dios appeywa aplegasso Natán keñe han ma'a Gad, apteme axta apwetayo aqsok apxekmóssamo Dios, cham'a ektémakxa axta chá'a aqsok apkelane m'a wesse' apwányam David, eyeynmo sekxók axta, ekweykmoho m'a néxa apteme wesse' apwányam, 30 ekyókxoho aptémakxa axta wesse' apwányam, tén han apmopwána, keñe han ektémakxa axta chá'a apweynchámeykha m'a, keñe han ma'a Israel tén han ma'a mók apkelókxa nak.