Las ciudades de refugio
(Nm. 35.9-28)
1 Cuando Jehová tu Dios destruya a las naciones cuya tierra Jehová tu Dios te da a ti, y tú las heredes, y habites en sus ciudades, y en sus casas; 2 te apartarás tres ciudades en medio de la tierra que Jehová tu Dios te da para que la poseas. 3 Arreglarás los caminos, y dividirás en tres partes la tierra que Jehová tu Dios te dará en heredad, y será para que todo homicida huya allí.
4 Y este es el caso del homicida que huirá allí, y vivirá: aquel que hiriere a su prójimo sin intención y sin haber tenido enemistad con él anteriormente; 5 como el que fuere con su prójimo al monte a cortar leña, y al dar su mano el golpe con el hacha para cortar algún leño, saltare el hierro del cabo, y diere contra su prójimo y este muriere; aquel huirá a una de estas ciudades, y vivirá; 6 no sea que el vengador de la sangre, enfurecido, persiga al homicida, y le alcance por ser largo el camino, y le hiera de muerte, no debiendo ser condenado a muerte por cuanto no tenía enemistad con su prójimo anteriormente. 7 Por tanto yo te mando, diciendo: Separarás tres ciudades. 8 Y si Jehová tu Dios ensanchare tu territorio, como lo juró a tus padres, y te diere toda la tierra que prometió dar a tus padres, 9 siempre y cuando guardares todos estos mandamientos que yo te prescribo hoy, para ponerlos por obra; que ames a Jehová tu Dios y andes en sus caminos todos los días; entonces añadirás tres ciudades más a estas tres, 10 para que no sea derramada sangre inocente en medio de la tierra que Jehová tu Dios te da por heredad, y no seas culpado de derramamiento de sangre.
11 Pero si hubiere alguno que aborreciere a su prójimo y lo acechare, y se levantare contra él y lo hiriere de muerte, y muriere; si huyere a alguna de estas ciudades, 12 entonces los ancianos de su ciudad enviarán y lo sacarán de allí, y lo entregarán en mano del vengador de la sangre para que muera. 13 No le compadecerás; y quitarás de Israel la sangre inocente, y te irá bien.
14 En la heredad que poseas en la tierra que Jehová tu Dios te da, no reducirás los límites de la propiedad de tu prójimo, que fijaron los antiguos.
Leyes sobre el testimonio
15 No se tomará en cuenta a un solo testigo contra ninguno en cualquier delito ni en cualquier pecado, en relación con cualquiera ofensa cometida. Solo por el testimonio de dos o tres testigos se mantendrá la acusación. 16 Cuando se levantare testigo falso contra alguno, para testificar contra él, 17 entonces los dos litigantes se presentarán delante de Jehová, y delante de los sacerdotes y de los jueces que hubiere en aquellos días. 18 Y los jueces inquirirán bien; y si aquel testigo resultare falso, y hubiere acusado falsamente a su hermano, 19 entonces haréis a él como él pensó hacer a su hermano; y quitarás el mal de en medio de ti. 20 Y los que quedaren oirán y temerán, y no volverán a hacer más una maldad semejante en medio de ti. 21 Y no le compadecerás; vida por vida, ojo por ojo, diente por diente, mano por mano, pie por pie.
Táva oñekañyha
(Nm 35.9-28Jos 20.1-9)
1 Tupã Ñandejára ohundi rire umi tetãgua oikóva pe yvýpe ha'e ome'ẽtava peẽme ha peñemomba'e rire umi táva ha óga kuérare peiko haguã umívape, 2-3 pemboja'o pe yvy mbohapy hendápe ha peteĩ-teĩ toguereko táva ikatuhápe oñeguahẽ pya'e. Upéicha peteĩ kuimba'e ojuka vaekue hapichápe ikatúta okañy ha oiko upépe kyhyje'ỹre. 4 Peteĩ kuimba'e ojuka ramo ojapose'ỹ rehe peteĩ hapichápe oiko vai'ỹ vaekue ndive, ikatu okañy peteĩ umi távape ha oiko upépe kyhyje'ỹre. 5 Ñamoĩ chupe: Mokõi kuimba'e oho ramo oñondive ojepe'a apóvo ha peteĩ ohachea aja pe hácha osẽ hi'ývagui ha ojuka hapichápe, pe oporojuka vaekue ojapose'ỹ rehe ikatu okañy peteĩme ko'ã távagui ha oiko upépe kyhyje'ỹre. 6 Pe tape ipuku ramo, ikatu peteĩ upe omano vaekue génteva omyengoviase pe oporojuka vaekuépe, pochy pópe omuña, ohupyty ha ojuka chupe rei ete; nomanói vaerã niko, ku ndoiko vaíri vaekue oñondive araka'eve. 7 Upévare ha'e peẽme pemboyke haguã mbohapy táva oñekañyha.
8 Tupã Ñandejára ombotuichave ramo pende yvy he'i haguéicha pende ru kuéra ypykuépe ojapotaha ha ome'ẽ rire peẽme opa pe yvy he'i vaekue ome'ẽ taha, 9 upérõ peiporavove vaerã mbohapy táva oñekañy haguãme. Ha'e ome'ẽta peẽme ko yvy pejapo ramo Tupã Ñandejára rembiapoukapy ame'ẽva peẽme ko árape, pehayhu ramo Tupã Ñandejárape ha peiko ramo ha'e oipotaháicha. 10 Pejapo péicha ani haguã omano pende rapicha ndojapói vaekue mba'eve ivaíva ha ani oja pende rehe imanongue upe yvýpe Tupã Ñandejára ome'ẽva peẽme.
11 Oĩ ramo katu peteĩ kuimba'e ojukáva ojukaségui peteĩ hapichápe oiko vaiha ndive ha oho okañy peteĩme umi távagui oñekañyha, 12 upérõ pe táva ruvicha ha'e oikohápe tomondo ipiári pe okañy haguépe ha tome'ẽ pe ojejukáva pehẽngue kuérape omyengovia haguã chupe oporojuka haguére ha tojuka hikuái chupe. 13 Ani peiporiahurereko chupe. Pemopotĩ Israel porojukakuégui oho porã haguã peẽme.
14 Ani perova pende yvy yke rehegua póste, oñemoĩ vaekue iñepyrũ guive pe yvýpe Tupã Ñandejára ome'ẽva peẽme.
Tembiapoukapy mba'e rechahare japu rehegua
15 Peteĩ mba'e rechahare he'íva ndohupytýi gueteri oje'e haguã pe máva oporojuka hague térã ojapo hague ivaíva. Upevarã oñekotevẽ mokõi térã mbohapy mba'e rechahare. 16 Oĩ ramo ombojáva hapicha rehe ojapo hague peteĩ mba'e ivaíva, 17 mokõive tojereraha peteĩ távape oñemomba'e guasuhápe Ñandejára ha tombojovake chupe kuéra pa'i ha mbojovakehára pepegua. 18 Mbojovakehára toma'ẽ porã pe mba'e oĩvare ha ojuhu ramo pe kuimba'e omboja rei hague hapicha Israel ñemoñare rehe pe ojapo'ỹ vaekue, 19 te'i ojejapo haguã hese pe ojejapo vaerã mo'ã hapicha rehe ha'e omombe'u japu vaekuépe. Péicha pepytáta pene potĩ pe iñañanguégui. 20 Upérõ umi ohendúva pe oiko vaekue, okyhyjéta ojapo haguã peteĩ mba'e peichagua ivai etéva. 21 Ko'ãichahápe ani peiporiahurereko avavépe: toiko jejuka, jejuka rekovia. Jehesa'o, jehesa'o rekovia. Ñehãi'o, ñehãi'o rekovia. Ñepokytĩ, ñepokytĩ rekovia. Ha ñepykytĩ, ñepykytĩ rekovia.