Discurso de Samuel al pueblo
1 Dijo Samuel a todo Israel: He aquí, yo he oído vuestra voz en todo cuanto me habéis dicho, y os he puesto rey. 2 Ahora, pues, he aquí vuestro rey va delante de vosotros. Yo soy ya viejo y lleno de canas; pero mis hijos están con vosotros, y yo he andado delante de vosotros desde mi juventud hasta este día. 3 Aquí estoy; atestiguad contra mí delante de Jehová y delante de su ungido, si he tomado el buey de alguno, si he tomado el asno de alguno, si he calumniado a alguien, si he agraviado a alguno, o si de alguien he tomado cohecho para cegar mis ojos con él; y os lo restituiré. 4 Entonces dijeron: Nunca nos has calumniado ni agraviado, ni has tomado algo de mano de ningún hombre. 5 Y él les dijo: Jehová es testigo contra vosotros, y su ungido también es testigo en este día, que no habéis hallado cosa alguna en mi mano. Y ellos respondieron: Así es.
6 Entonces Samuel dijo al pueblo: Jehová que designó a Moisés y a Aarón, y sacó a vuestros padres de la tierra de Egipto, es testigo. 7 Ahora, pues, aguardad, y contenderé con vosotros delante de Jehová acerca de todos los hechos de salvación que Jehová ha hecho con vosotros y con vuestros padres. 8 Cuando Jacob hubo entrado en Egipto, y vuestros padres clamaron a Jehová, Jehová envió a Moisés y a Aarón, los cuales sacaron a vuestros padres de Egipto, y los hicieron habitar en este lugar. 9 Y olvidaron a Jehová su Dios, y él los vendió en mano de Sísara jefe del ejército de Hazor, y en mano de los filisteos, y en mano del rey de Moab, los cuales les hicieron guerra. 10 Y ellos clamaron a Jehová, y dijeron: Hemos pecado, porque hemos dejado a Jehová y hemos servido a los baales y a Astarot; líbranos, pues, ahora de mano de nuestros enemigos, y te serviremos. 11 Entonces Jehová envió a Jerobaal, a Barac, a Jefté y a Samuel, y os libró de mano de vuestros enemigos en derredor, y habitasteis seguros. 12 Y habiendo visto que Nahas rey de los hijos de Amón venía contra vosotros, me dijisteis: No, sino que ha de reinar sobre nosotros un rey; siendo así que Jehová vuestro Dios era vuestro rey. 13 Ahora, pues, he aquí el rey que habéis elegido, el cual pedisteis; ya veis que Jehová ha puesto rey sobre vosotros. 14 Si temiereis a Jehová y le sirviereis, y oyereis su voz, y no fuereis rebeldes a la palabra de Jehová, y si tanto vosotros como el rey que reina sobre vosotros servís a Jehová vuestro Dios, haréis bien. 15 Mas si no oyereis la voz de Jehová, y si fuereis rebeldes a las palabras de Jehová, la mano de Jehová estará contra vosotros como estuvo contra vuestros padres. 16 Esperad aún ahora, y mirad esta gran cosa que Jehová hará delante de vuestros ojos. 17 ¿No es ahora la siega del trigo? Yo clamaré a Jehová, y él dará truenos y lluvias, para que conozcáis y veáis que es grande vuestra maldad que habéis hecho ante los ojos de Jehová, pidiendo para vosotros rey. 18 Y Samuel clamó a Jehová, y Jehová dio truenos y lluvias en aquel día; y todo el pueblo tuvo gran temor de Jehová y de Samuel.
19 Entonces dijo todo el pueblo a Samuel: Ruega por tus siervos a Jehová tu Dios, para que no muramos; porque a todos nuestros pecados hemos añadido este mal de pedir rey para nosotros. 20 Y Samuel respondió al pueblo: No temáis; vosotros habéis hecho todo este mal; pero con todo eso no os apartéis de en pos de Jehová, sino servidle con todo vuestro corazón. 21 No os apartéis en pos de vanidades que no aprovechan ni libran, porque son vanidades. 22 Pues Jehová no desamparará a su pueblo, por su grande nombre; porque Jehová ha querido haceros pueblo suyo. 23 Así que, lejos sea de mí que peque yo contra Jehová cesando de rogar por vosotros; antes os instruiré en el camino bueno y recto. 24 Solamente temed a Jehová y servidle de verdad con todo vuestro corazón, pues considerad cuán grandes cosas ha hecho por vosotros. 25 Mas si perseverareis en hacer mal, vosotros y vuestro rey pereceréis.
Samuel apmeyáseykekxa apteme wesse' m'a Saúl
1 Aptáhak axta Samuel apkeláneya apyókxoho énxet'ák Israel:
—Éláneyak ko'o ekyókxoho m'a sélmaxneyeykha axta chá'a, ekméssegkek xama wesse' apwányam kélagkok. 2 Keso wesse' apwányam peya sa' etnehek apnaqleykha kéxegke. Sekwányamók eyke ko'o kaxwók ektáhak, mópowók han ma'a éwa', apháha han étchek kélnepyeseksa kéxegke. Ko'o axta seknaqleykha chá'a kéxegke, eyeynmo sektémakxa axta wokma'ák, ekwokmoho s'e negwánxa nak, 3 keso sekha s'e: ¡Ekyementamomchek axta agkok chá'a ko'o weyke aptósso xama énxet, essenhan yámelyeheykok! ¡Eknaqtawáseykegkók axta agkok chá'a, élhayak axta agkok nahan chá'a! ¡Ekmomchek axta agkok han chá'a selyaqye wánéxchek maxének ektemegweykmoho exma! Kélwanchek hélxénchásekxohok sektémakxa nápaqtók Wesse' egegkok, keñe han nápaqtók se'e wesse' apwányam ektáha nak apkelyéseykha, ayánmagkasek sa' nahan ko'o sekméyak aqsok.
4 —Mehennaqtawáseykegkohok negko'o exchep xama enxoho, mehẽlhék nahan, memák han chá'a selyaqye yaqwayam mexének ektemegweykmoho exma —axta aptáhak apkelátegmowágko m'a énxet'ák.
5 —Wesse' egegkok tén han ma'a wesse' apwányam apteme axta apkelyéseykha, apteme apweteykegkoho sélxéna kéxegke sekteme meyke seksexnánémaxche' sélane xama aqsok —axta aptáhak ma'a Samuel.
—Cháxa —axta aptáhak apkelátegmowágko.
6 Axta aptáhak han Samuel apkeláneya m'a énxet'ák:
—Wesse' egegkok axta han apkelane aqsok apchásenneykekxo m'a Moisés tén han Aarón, apkelántekkessama Egipto m'a kélyapmeyk nanók axta kéxegke. 7 Kóllánekxa sa' kaxwo' kéltáhakxa', altennásekxohok sa' ko'o kéxegke nápaqtók Wesse' egegkok ekyókxoho ektaqmela apteméssessamakxa nak chá'a kéxegke, tén han ma'a kélyapmeyk nanók axta. 8 Xama axta apmaheykegko Jacob yetlo aptawán'ák neptámen ma'a Egipto, apnaqtawáseykegkok axta m'a egipcios, keñe m'a kélyapmeyk nanók axta kéxegke, apkelwóneykencha'a apkeltémo epasmok ma'a Wesse' egegkok, keñe axta apcháphássessama m'a Moisés tén han Aarón, cháxa apkelántekkessama axta kélyapmeyk nanók kéxegke m'a Egipto, apkelhésseya s'e yókxexma nak. 9 Massegweykmek axta eyke élxéneykha apkelwáxok ma'a Dios Wesse' apagkok, keñe apkeltémo elmok ma'a Sísara, sẽlpextétamo apkemha apmonye' apagkok axta m'a Jabín, wesse' apwányam axta Hasor, keñe han apchahayo apkelmoma m'a filisteos, tén han wesse' apwányam Moab, apkelnápomákpo axta m'a kélyapmeyk nano'. 10 Tén axta apkelya'ásegweykmo apkeláneykegko melya'assáxma nápaqtók Wesse' egegkok, apkelyamasma apkelpeykessamo m'a mók ektémakxa nak chá'a kéleykmássesso Baal, tén han Astarté, keñe axta apkelwóneykencha'a apkeltémo elwagkasek teyp neyseksa apkelma apkelenmexma, apkelxeyenma elpeykeshok wánxa m'a Wesse' egegkok.
11 “Keñe axta Wesse' egegkok apcháphássessama m'a Jerubaal, Barac, Jefté, tén han Samuel, yaqwayam elwagkasek teyp kéxegke, neyseksa apmáheyo elmok ma'a kélenmexma, tén axta ektaqmalma kéxegke kélheykha. 12 Xama axta kélweteya kéxegke apmáheyo ektámegmak ma'a Nahas, wesse' apwányam apagkok axta amonitas, keñe axta kéltémo alyéssesha ko'o xama wesse' apwányam yaqwayam etnehek apkemha apmonye' apkeltaqmelchesso, aptáhakxoho eykhe wesse' apwányam kélagkok ma'a Dios Wesse' kélagkok. 13 Keso wesse' apwányam kélagkok se'e ektáha axta kélyéseykha. Apméssegkek Wesse' egegkok ma'a wesse' apwányam kélmaxnagkama axta. 14 Kéméxcheyk kaxwók kéxegke kóláwhok Wesse' egegkok, tén han kólpeykeshok chá'a, kóleyxhok nahan chá'a m'a appeywa, kólyahakxohok nahan chá'a apkeltémókxa nak chá'a kóltéhek, tén han kélweynchámeykha, kéxegke tén han ma'a wesse' apwányam kélagkok, ektáha nak apkeltaqmelchesso, ekhawo apmopmenyého nak chá'a kóltéhek ma'a Dios Wesse' kélagkok. Keñe sa' tásek chá'a katnehek kélheykha kéltáha enxoho xa. 15 Sa' agkok kólyahákxoho, kélyenyawa enxoho m'a apkeltémókxa nak kóltéhek, ellegássesagkohok sa' kéxegke yetlo wesse' apwányam kélagkok.
16 “Nágkóltaqheykha aqsa sekxók xa kélchaqnágkaxa nak, kólwetak sa' ekyawe aqsok, peya nak elának Wesse' egegkok kélnápaqta'awók kéxegke. 17 Negwokmek apnakxamákpexa hótáhap apyexna, tén han megkamámeyeykxa', ¿naqsóya? Almaxnak sa' ko'o Wesse' egegkok, keñe sa' yáphaksek takha' tén han ekmámeye, yaqwayam sa' kólya'asagkohok kéxegke, tén han kólyekpelkohok eyesagko agko' kéltáhakxa kéxegke kélmaxneya xama wesse' apwányam kélagkok, nápaqtók Wesse' egegkok.”
18 Yetlókok axta han apkelmaxnagko Wesse' egegkok ma'a Samuel, apcháphássek axta han ekmanyehe m'a takha' tén han ekmámeye; apkelakawók apagko' axta han apyókxoho énxet'ák ma'a Wesse' egegkok, tén han ma'a Samuel. 19 Keñe axta apyókxoho énxet'ák aptáha apcháneya m'a Samuel:
—Hẽlmaxnésses sa' negko'o Dios Wesse' apagkok, negko'o nentáha nak apkeláneykha, yaqwayam enxoho móletsepe'; hakte negyanchásegkok negko'o ektémakxa mólya'assáxma, nélmaxneya hempekkenchesek xama wesse' apwányam egagkok.
20 Aptáhak axta Samuel apchátegmowágko:
—Nágkóle aqsa. Naqsók kéxegke kélláneykegko aqsok ekmaso agko'; eyke nágkólyenyaw kaxwók Wesse' egegkok, kólpeykesho sa' chá'a yetlo kélméssamo agko' kélwáxok. 21 Nágkólyetlakxa m'a aqsok kéláyókxa mékoho nak, megkamowána nak kapasmok, tén han kalwagkasek teyp, hakte élmowancha'a amya'a m'a. 22 Mekxáyhek sa' chá'a m'a Wesse' egegkok, eñama apkelmeyeykha apwesey; hakte apmenyeyk kéxegke etnehek énxet'ák apagkok. 23 Ko'o han, malanyek sa' chá'a may'assáxma nápaqtók Wesse' egegkok, sélwátéssekmo sa' sélmaxnéssesso kéxegke. Awasqápekxohok sa' sélxekmósso yaqwayam enxoho kóllának chá'a kéxegke aqsok ektaqmela, tén han ma'a ekpayhawo nak chá'a kóltéhek. 24 Kóláwhok sa' chá'a kéxegke m'a Wesse' egegkok, kólpeykeshok sa' han chá'a ekmámnaqsoho, yetlo kélméssamo agko' kélwáxok, kaxén sa' chá'a kélwáxok ekxámokma agko' aqsok apkelane, yaqwayam epasmok kéxegke. 25 Kéllenxanmégkók sa' agkok kéllane aqsok ekmaso, kólmasséssók sa' kéxegke yetlo wesse' apwányam kélagkok.