El altar junto al Jordán
1 Entonces Josué llamó a los rubenitas, a los gaditas, y a la media tribu de Manasés, 2 y les dijo: Vosotros habéis guardado todo lo que Moisés siervo de Jehová os mandó, y habéis obedecido a mi voz en todo lo que os he mandado. 3 No habéis dejado a vuestros hermanos en este largo tiempo hasta el día de hoy, sino que os habéis cuidado de guardar los mandamientos de Jehová vuestro Dios. 4 Ahora, pues, que Jehová vuestro Dios ha dado reposo a vuestros hermanos, como lo había prometido, volved, regresad a vuestras tiendas, a la tierra de vuestras posesiones, que Moisés siervo de Jehová os dio al otro lado del Jordán. 5 Solamente que con diligencia cuidéis de cumplir el mandamiento y la ley que Moisés siervo de Jehová os ordenó: que améis a Jehová vuestro Dios, y andéis en todos sus caminos; que guardéis sus mandamientos, y le sigáis a él, y le sirváis de todo vuestro corazón y de toda vuestra alma. 6 Y bendiciéndolos, Josué los despidió, y se fueron a sus tiendas.
7 También a la media tribu de Manasés había dado Moisés posesión en Basán; mas a la otra mitad dio Josué heredad entre sus hermanos a este lado del Jordán, al occidente; y también a estos envió Josué a sus tiendas, después de haberlos bendecido. 8 Y les habló diciendo: Volved a vuestras tiendas con grandes riquezas, con mucho ganado, con plata, con oro, y bronce, y muchos vestidos; compartid con vuestros hermanos el botín de vuestros enemigos. 9 Así los hijos de Rubén y los hijos de Gad y la media tribu de Manasés, se volvieron, separándose de los hijos de Israel, desde Silo, que está en la tierra de Canaán, para ir a la tierra de Galaad, a la tierra de sus posesiones, de la cual se habían posesionado conforme al mandato de Jehová por conducto de Moisés.
10 Y llegando a los límites del Jordán que está en la tierra de Canaán, los hijos de Rubén y los hijos de Gad y la media tribu de Manasés edificaron allí un altar junto al Jordán, un altar de grande apariencia. 11 Y los hijos de Israel oyeron decir que los hijos de Rubén y los hijos de Gad y la media tribu de Manasés habían edificado un altar frente a la tierra de Canaán, en los límites del Jordán, del lado de los hijos de Israel. 12 Cuando oyeron esto los hijos de Israel, se juntó toda la congregación de los hijos de Israel en Silo, para subir a pelear contra ellos.
13 Y enviaron los hijos de Israel a los hijos de Rubén y a los hijos de Gad y a la media tribu de Manasés en tierra de Galaad, a Finees hijo del sacerdote Eleazar, 14 y a diez príncipes con él: un príncipe por cada casa paterna de todas las tribus de Israel, cada uno de los cuales era jefe de la casa de sus padres entre los millares de Israel. 15 Los cuales fueron a los hijos de Rubén y a los hijos de Gad y a la media tribu de Manasés, en la tierra de Galaad, y les hablaron diciendo: 16 Toda la congregación de Jehová dice así: ¿Qué transgresión es esta con que prevaricáis contra el Dios de Israel para apartaros hoy de seguir a Jehová, edificándoos altar para ser rebeldes contra Jehová? 17 ¿No ha sido bastante la maldad de Peor, de la que no estamos aún limpios hasta este día, por la cual vino la mortandad en la congregación de Jehová, 18 para que vosotros os apartéis hoy de seguir a Jehová? Vosotros os rebeláis hoy contra Jehová, y mañana se airará él contra toda la congregación de Israel. 19 Si os parece que la tierra de vuestra posesión es inmunda, pasaos a la tierra de la posesión de Jehová, en la cual está el tabernáculo de Jehová, y tomad posesión entre nosotros; pero no os rebeléis contra Jehová, ni os rebeléis contra nosotros, edificándoos altar además del altar de Jehová nuestro Dios. 20 ¿No cometió Acán hijo de Zera prevaricación en el anatema, y vino ira sobre toda la congregación de Israel? Y aquel hombre no pereció solo en su iniquidad.
21 Entonces los hijos de Rubén y los hijos de Gad y la media tribu de Manasés respondieron y dijeron a los cabezas de los millares de Israel: 22 Jehová Dios de los dioses, Jehová Dios de los dioses, él sabe, y hace saber a Israel: si fue por rebelión o por prevaricación contra Jehová, no nos salves hoy. 23 Si nos hemos edificado altar para volvernos de en pos de Jehová, o para sacrificar holocausto u ofrenda, o para ofrecer sobre él ofrendas de paz, el mismo Jehová nos lo demande. 24 Lo hicimos más bien por temor de que mañana vuestros hijos digan a nuestros hijos: ¿Qué tenéis vosotros con Jehová Dios de Israel? 25 Jehová ha puesto por lindero el Jordán entre nosotros y vosotros, oh hijos de Rubén e hijos de Gad; no tenéis vosotros parte en Jehová; y así vuestros hijos harían que nuestros hijos dejasen de temer a Jehová. 26 Por esto dijimos: Edifiquemos ahora un altar, no para holocausto ni para sacrificio, 27 sino para que sea un testimonio entre nosotros y vosotros, y entre los que vendrán después de nosotros, de que podemos hacer el servicio de Jehová delante de él con nuestros holocaustos, con nuestros sacrificios y con nuestras ofrendas de paz; y no digan mañana vuestros hijos a los nuestros: Vosotros no tenéis parte en Jehová. 28 Nosotros, pues, dijimos: Si aconteciere que tal digan a nosotros, o a nuestras generaciones en lo por venir, entonces responderemos: Mirad el símil del altar de Jehová, el cual hicieron nuestros padres, no para holocaustos o sacrificios, sino para que fuese testimonio entre nosotros y vosotros. 29 Nunca tal acontezca que nos rebelemos contra Jehová, o que nos apartemos hoy de seguir a Jehová, edificando altar para holocaustos, para ofrenda o para sacrificio, además del altar de Jehová nuestro Dios que está delante de su tabernáculo.
30 Oyendo Finees el sacerdote y los príncipes de la congregación, y los jefes de los millares de Israel que con él estaban, las palabras que hablaron los hijos de Rubén y los hijos de Gad y los hijos de Manasés, les pareció bien todo ello. 31 Y dijo Finees hijo del sacerdote Eleazar a los hijos de Rubén, a los hijos de Gad y a los hijos de Manasés: Hoy hemos entendido que Jehová está entre nosotros, pues que no habéis intentado esta traición contra Jehová. Ahora habéis librado a los hijos de Israel de la mano de Jehová.
32 Y Finees hijo del sacerdote Eleazar, y los príncipes, dejaron a los hijos de Rubén y a los hijos de Gad, y regresaron de la tierra de Galaad a la tierra de Canaán, a los hijos de Israel, a los cuales dieron la respuesta. 33 Y el asunto pareció bien a los hijos de Israel, y bendijeron a Dios los hijos de Israel; y no hablaron más de subir contra ellos en guerra, para destruir la tierra en que habitaban los hijos de Rubén y los hijos de Gad. 34 Y los hijos de Rubén y los hijos de Gad pusieron por nombre al altar Ed; porque testimonio es entre nosotros que Jehová es Dios.
Apquiltajayclha apquilmolhama Rubén, najan Gad, najan Manasés
1 Apcansaclhec nic nat Josué apquilmolhama tribu Rubén, najan Gad, najan media tribu Manasés. 2 Aptomjac nic nat apquilanya: —Apquilsovjoc alhta mataa quellhip apquilyiplovquiscama apcanamaclha Moisés, Dios apquilancam. Apquilyajaclhoc alhta mataa sicpayvam siyanama quellhip. 3 Am alhta elyinyavac mataa apquilyalhinga quellhip, acvaycmo as ningvamlha nac jay. Apquilsovjoc alhta mataa quellhip apquilyiplovquiscama Dios Visqui ingac apcanamaclha. 4 Apsovjoc Dios Visqui ingac aplhanma mepqui apyeycajascaoc quilhvo nac jay. Mepqui amyaa apquilnapomacpilha nipyesicsa apnaymacoc apquilmolhama. Eltajiclha sat quellhip apquilinyemayaclha, yoclhilhma najan tingma apancaoc apmescama alhta siclho Moisés, apquillhoy quellhip vatsam Jordán, payjoc actiyapmaclha acnim. 5 Lhama asoc altamjoc, yoyam eltimjic quellhip: Elyiplovcasojo sat mataa singanamaclha najan singascamaclha Moisés, Dios apquilancam. Moc ningiltimem: Elasicjojo quellhip Dios Visqui ingac. Elyiplovcasojo najan elilyejiclhojo sat mataa singanamaclha. Eltimesam sat mataa Dios Visqui ingac, ayinyema apquilvalhoc quellhip najan apquilyimnatem — nic nat aptomjac Josué.
6 Yiplovcoc nic nat apquilmalhnesquiscama Josué apayvasa apnaymacoc. Apquiltajaclhec nic nat maa.
7 Apquillhocac nic nat yoclhilhma apquilmolhama media tribu Manasés, payjoc yoclhilhma Basán. Apquillhocac nic nat poc apquilmolhama media tribu Manasés, payjoc vatsam Jordán actalhningvamlha acnim. Apquilmalhnescasquic nic nat Josué, apquilapajasa apnaymacoc eltajiclha yoclhilhma Basán. 8 Aptomjac nic nat apquilanya: Quilhvoc apquiltajaclho quellhip apquilpatmeycam cascama apquilnatam najan apnatoscama. Apquilnatam acvisay oro, najan plata, najan bronce, najan hierro, najan apvanjec apava apquilantalhnama. Elmilasic sat nipyesicsa apquilmolhama apquilnatam ayinyema alhta cotnaja ingmoc — nic nat aptomjac Josué.
9 Apquilpayvasquic nic nat apquilmolhama Rubén, najan Gad, najan media tribu Manasés apnaymacoc israelitas, apnaycam tingma Silo yoclhilhma Canaán. Apquiltajaclhec nic nat yoclhilhma apquilinyemayaclha, acvisay yoclhilhma Galaad, apquillhoy nic nat maa, apmilasictem nic nat Moisés, acno apcanama ilhnic nat Dios Visqui ingac.
Altar mayicjescama mataymong
10 Apquilvocmec nic nat vatsam Jordán apquilmolhama Rubén, najan Gad, najan media tribu Manasés. Apquileyvomaclha ilhnic nat cananeos as yoclhilhma. Apquilicjesquic nic nat mataymong acvisay altar ningayoclha Dios. 11 Inlingalhquic nic nat amyaa nipyesicsa apquilmolhama israelitas. Amyaa ilhnic nat apquillanay altar apquilayoclha Dios apquilmolhama Rubén, najan Gad, najan media tribu Manasés. Payjoc vatsam Jordán, nicja yoclhilhma Canaán apquileyvomaclha israelitas. 12 Pilapcasquic nic nat apquillinga israelitas. Apcaneclhec nic nat tingma Silo, apquilpecjam elnapacpoc maa. 13 Apcapajasquic nic nat Finees, sacerdote Eleazar apquitca, emyaclhac yoclhilhma Galaad, apquileyvomaclha apquilmolhama Rubén, najan Gad, najan media tribu Manasés. 14 Apquillhalhma ilhnic nat diez apquilvanyam apquilayo israelitas, apquilyapmayc moclhama clanes apquilmolhama tribu maa. 15 Apquilvocmec nic nat yoclhilhma Galaad apyovoclhojo malapajascama, nipyesicsa apquilmolhama Rubén, najan Gad, najan media tribu Manasés.
Apquiltomjac nic nat apquilanya: 16 —Yitnec nincoo amyaa ningilvisay ningmolhama Dios. ¿So actomja yi apnatovasa quellhip apquilinmelhaycam Dios Visqui apancaoc Israel? ¿So actomja yi apquilyinyova quellhip Dios Visqui ingac, ayinyema apquillanay quellhip altar mataymong mayicjescama apquilayoclha Dios? 17 Yitnec alhta inyicje ningilsilhnanomalhca inganco napato Dios payjoc Peor acvaycmo as ningvamlha nac jay. Ninlingamcoc alhta apyanmongsayclha Dios Visqui ingac nintemaclha inganco.
18 ¿Mocjam ya quellhip apquilyamasma Dios Visqui ingac? Apquilinmelham sat ancoc mocjam quellhip Dios Visqui ingac quilhvo nac jay, elvoc sat secaseclha, ellingamcojoc sat apyanmongsayclha apyovoclhojo apquilmolhama israelitas. 19 ¿Apquilanayqui ya quellhip acmasom napato Dios apquileyvomaclha quellhip? Elquilhyim sat apquileyvomaclha apquilmolhama Dios, payjoc Dios tingma pac apponquinomap. Elpalhavota sat ningyesicsa. Noelinmelham nasa Dios Visqui ingac. Nojingilinmelham nincoo lha. Noellana nasa moc altar apquilayoclha Dios, acyitna inlhojo lhama altar ningayoclha Dios Visqui ingac. 20 Coyitnam apatic aptemaclha nic nat Acán, Zara apquitca. Apsilhnanacpec nic nat apanco, ayinyema apmasma asoc apcanyomap etvacsic. Aplovquic nic nat Dios Visqui ingac napatavo apyovoclhojo apquilmolhama Israel, ayinyema apsilhnanomap apanco Acán. Jave apvamlha lhama apmatnam nic nat Acán acyanmongam apsilhnanomap apanco — nic nat apquiltomjac.
21 Apquilatingmavoc nic nat apquilmolhama Rubén, najan Gad, najan media tribu Manasés napatavo israelitas apquilapajasomap: 22-23 —Apyasamcoc Dios Visqui apyimtalhnamo, am colhno moc dioses. Nintemaclha alhta mepqui ningilinmelhaycam najan mepqui ningyamasma Dios Visqui ingac. Apyasamcoc maa Dios Visqui apyimtalhnamo. Elyasamcojoc sat quellhip lha apquilmolhama Israel: Nasoc sat ancoc ningilinmelhaycam najan ningyamasma Dios Visqui ingac. Eyanmongsiclhac sat nintemaclha inganco Dios Visqui ingac. Nasoc sat ancoc ningillanay altar ningayoclha Dios, yoyam ontingya asoc acmatnam macmescama Dios, najan acyilhna macmescama Dios, najan macmescama actemaclha singasicjayquiclha mocjam, jingilyicpilcojoc sat Dios, yoyam colhic acpeyvescasquiclha amyaa. 24 Nasoc alhta ningillanay altar ningayoclha Dios. Cotnejic nanoc sat quellhip apquitquic eltimjic elanic nincoo inquitquic: ¿So actomja yi apquillhanma quellhip apvisay Dios Visqui ingac? 25 Aptimescasquic nat Dios Visqui ingac vatsam Jordán, cotnejic sat singilhpanquiscama. Colapvanquejec apquilmolhama Rubén najan Gad elpasmiclha Dios Visqui ingac. Conyemac sat quellhip apquitquic, yoyam elyinyoc Dios Visqui ingac nincoo inquitquic. 26 Eycaso ayinyema ningillanay alhta altar ningayoclha Dios. Jave nintingyey asoc acmatnam macmescama Dios. Jave moc asoc macmescama Dios. 27 Cotnejic sat asoc monquinatquiscama napatavo quellhip najan ningatavo nincoo, najan nipyesicsa intovana nincoo najan aptovana quellhip. Ingvanquic ongilanam nincoo Dios Visqui ingac, ontingyac asoc acmatnam macmescama Dios, najan moc asoc macmescama Dios acyanmongam mongilyascalhma najan actemaclha singasicjayclha mocjam mocjam. Quellhip aptovana colapvanquejec eltimjic elanic intovana nincoo: Colapvanquejec quellhip elpasmiclha apquilmolhama Dios — sat eltimjic. 28 Inlhenquic alhta ingilvalhoc, nasoc sat ancoc amyaa, yoyam onlingac sat nincoo najan intovana, ongilatingmojoc sat nincoo: —¡Quip elanojo! Apquillanac nic nat ningilyeyjamcaa as altar ningayoclha Dios, jave yoyam eltingya asoc acmatnam macmescama Dios, jave moc asoc macmescama Dios. Cotnejic sat asoc monquinatquiscama ningyesicsa napatavo quellhip. 29 Jave nintemaclha nincoo, yoyam ongilinmelham najan ongilyinyoc ongilyinyoc Dios Visqui ingac. Jave ningillanay moc altar, yoyam colhic acmesa Dios asoc acmatnam, najan acyilhna macmescama Dios, najan moc asoc macmescama Dios. Lhama apanco tingma apponquinomap acyitnaclha altar ningayoclha Dios — nic nat apquiltomjac.
30 Aplingac nic nat sacerdote Finees, najan apquillhalhmaa apquilayo, najan apquilmolhama apyapmayc, actemaclha apquillhanma apquilmolhama Rubén, najan Gad najan media tribu Manasés. Intamilaclhec nic nat apquilvalhoc apquillinga.
31 Aptomjac nic nat Finees, sacerdote Eleazar apquitca apquilanya: — Ningilyasingvocmec quilhvo nac jay singilpasmom Dios Visqui ingac. Am alhta elsilhnanaacpoc apanco quellhip actemaclha apquilinmelhaycam Dios quellhip. Singmasma nincoo Dios Visqui ingac, monlingamquejec sat acyimtalhnama ayinyema Dios Visqui ingac — nic nat apquiltomjac.
32 Apquilpayvasquic nic nat Finees najan apquillhalhmaa, apquilyinyova yoclhilhma Galaad, yoyam eltajiclha yoclhilhma Canaán apquileyvomaclha israelitas. Apquililtimnasquic nic nat amyaa nipyesicsa israelitas apquileyvam Canaán, ayinyema apnaymacoc poc tribus apquilmolhama. 33 Intamilaclhec nic nat apquilvalhoc apquillinga amyaa, apquiltimec nic nat apquilayo Dios Visqui ingac. Apquilvatsamquic nic nat apquilinmelhaycam apquilmolhama Rubén, najan Gad, mepqui mocjam yoyam eltovacsic. 34 Apquilmolhama Rubén najan Gad apquiltimem nic nat acvisay altar “Monquinatquiscama”. Eycaso altar actomja monquinatquiscama ningyesicsa, aptomja nasoc anco Dios Visqui ingac — nic nat apquiltomjac.