1 El vino es escarnecedor, la sidra alborotadora,
Y cualquiera que por ellos yerra no es sabio.
2 Como rugido de cachorro de león es el terror del rey;
El que lo enfurece peca contra sí mismo.
3 Honra es del hombre dejar la contienda;
Mas todo insensato se envolverá en ella.
4 El perezoso no ara a causa del invierno;
Pedirá, pues, en la siega, y no hallará.
5 Como aguas profundas es el consejo en el corazón del hombre;
Mas el hombre entendido lo alcanzará.
6 Muchos hombres proclaman cada uno su propia bondad,
Pero hombre de verdad, ¿quién lo hallará?
7 Camina en su integridad el justo;
Sus hijos son dichosos después de él.
8 El rey que se sienta en el trono de juicio,
Con su mirar disipa todo mal.
9 ¿Quién podrá decir: Yo he limpiado mi corazón,
Limpio estoy de mi pecado?
10 Pesa falsa y medida falsa,
Ambas cosas son abominación a Jehová.
11 Aun el muchacho es conocido por sus hechos,
Si su conducta fuere limpia y recta.
12 El oído que oye, y el ojo que ve,
Ambas cosas igualmente ha hecho Jehová.
13 No ames el sueño, para que no te empobrezcas;
Abre tus ojos, y te saciarás de pan.
14 El que compra dice: Malo es, malo es;
Mas cuando se aparta, se alaba.
15 Hay oro y multitud de piedras preciosas;
Mas los labios prudentes son joya preciosa.
16 Quítale su ropa al que salió por fiador del extraño,
Y toma prenda del que sale fiador por los extraños.
17 Sabroso es al hombre el pan de mentira;
Pero después su boca será llena de cascajo.
18 Los pensamientos con el consejo se ordenan;
Y con dirección sabia se hace la guerra.
19 El que anda en chismes descubre el secreto;
No te entremetas, pues, con el suelto de lengua.
20 Al que maldice a su padre o a su madre,
Se le apagará su lámpara en oscuridad tenebrosa.
21 Los bienes que se adquieren de prisa al principio,
No serán al final bendecidos.
22 No digas: Yo me vengaré;
Espera a Jehová, y él te salvará.
23 Abominación son a Jehová las pesas falsas,
Y la balanza falsa no es buena.
24 De Jehová son los pasos del hombre;
¿Cómo, pues, entenderá el hombre su camino?
25 Lazo es al hombre hacer apresuradamente voto de consagración,
Y después de hacerlo, reflexionar.
26 El rey sabio avienta a los impíos,
Y sobre ellos hace rodar la rueda.
27 Lámpara de Jehová es el espíritu del hombre,
La cual escudriña lo más profundo del corazón.
28 Misericordia y verdad guardan al rey,
Y con clemencia se sustenta su trono.
29 La gloria de los jóvenes es su fuerza,
Y la hermosura de los ancianos es su vejez.
30 Los azotes que hieren son medicina para el malo,
Y el castigo purifica el corazón.
1 Kaguy oporomyakã tavy
ha káña oporombopochy,
ika'úva naiñarandúi chéne.
2 Mburuvicha pochy ojogua
jaguarete okororõvape,
imbopochyhára ikatu omano.
3 ñorãirõgui jajeírõ
ñane mopu'ã,
itavýva katu
ñorãirõ reípe oiko.
4 Tekove iñate'ỹva
noñemitỹi hi'árape,
ha oñemono'õ jave
ndojuhúi mba'eve.
5 Ñande py'apy peguáva
ku y hypýicha hína,
iñakã porãva mante
oguenohẽ kuaa.
6 Heta ijehe he'íva
heko jeroviaha,
ha mávapa ojuhúne
yvypóra ijapu'ỹva?
7 Heko jojáva ijoheipyre
ha ovy'aite vaerãpa
ita'ýra kuéra!
8 Mburuvicha guasu,
oporombojovakeha guive,
ima'ẽmente ohecha kuaa
ivaíva.
9 Máva piko he'i kuaa:
“che py'a amopotĩ che,
che angaipágui
che potĩ”?
10 Pohýi ha puku ra'ãha ijapúva
ombojeguaru Tupãme.
11 Mitã, hembiapo rupi,
ohechauka
mba'éichatapa hekove
12 Apysa oĩ oñehendu haguã
ha tesa ojehecha haguã,
mokõivéva
Ñandejára rembiapokue.
13 Ani reke etereítei
na ne mboriahuséirõ
ejehesa pe'a porã
ha rerekóne re'u vaerã.
14 “Ivai, ivai”, he'i ojoguáva,
oho pukumírõ guarã katu
ojererohory ijupe.
15 Heta oime óro ha pláta,
ha ndaipóri iporãvéva
ñe'ẽ arandúgui.
16 Upe héra omoĩ vaekuégui
eipe'a ijao ha oguerekóva
mba'e jeroviahárõ
oñekuã haguére
oikuaa'ỹva rehehápe.
17 Yvypórape oñembohe
oiko ramo oporombotavy,
upéinte oñandúne ijuru
henyhẽmba itágui.
18 Tembiaporã osẽ porãve,
ñemongeta ha ñemoñe'ẽme,
tetã nguéra ñorãirõ katu
mba'e kuaápe.
19 Tekove iñe'ẽ reíva,
oiko oporomombe'upa;
aníke rejoaju
mba'evépe hendive.
20 Isy ha itúvare ojahéiva
omanóne
mba'e rendy ogueháicha.
21 Mba'e reta ojehupytýva
pya'e-pya'épe,
amo ipahápe opa vai.
22 Ani ere: “Ivaíva
ahepyme'ẽta ivaívape”,
ejerovia Ñandejárare,
ha ha'e, ne renohẽta
jejopy vaígui.
23 Ñandejárape ombojeguaru
pohýi ra'ãha japu:
pohýi ra'ãha monda naiporãi!
24 Ñandejára rehe oĩ
jaiko haguã ko yvy ári.
Mba'éicha piko yvypóra
oikuaáta iguataha?
25 Yvypórape guarã ñuhã
ome'ẽrõ iñe'ẽ Tupãme
oimeháicha rei,
upéi katu ojeise,
pe ñe'ẽ ome'ẽ vaekuégui.
26 Mburuvicha guasu iñarandúva
omomombyry ijehegui iñañávape
ha imbayru ombohasa hi'ári.
27 Yvypóra espíritu niko,
Ñandejára mba'e rendy
ohesapéva ipy'a rugua peve.
28 Py'a porã ha teko jeroviaha
oñangareko mburuvicha guasúre,
ha heko joja rupi
oĩ hatã iguapyhápe.
29 Mitã rusu kuéra
jeroviaha
oĩ imbaretépe,
ha itujáva momba'eha
iñakã morotĩme.
30 Ai ha jekutukue omonguera
mba'e vai,
ha tukumbo, ñande py'apy.