El complot para prender a Jesús
(Mr. 14.1-2Lc. 22.1-2Jn. 11.45-53)1 Cuando hubo acabado Jesús todas estas palabras, dijo a sus discípulos: 2 Sabéis que dentro de dos días se celebra la pascua, y el Hijo del Hombre será entregado para ser crucificado.
3 Entonces los principales sacerdotes, los escribas, y los ancianos del pueblo se reunieron en el patio del sumo sacerdote llamado Caifás, 4 y tuvieron consejo para prender con engaño a Jesús, y matarle. 5 Pero decían: No durante la fiesta, para que no se haga alboroto en el pueblo.
Jesús es ungido en Betania
(Mr. 14.3-9Jn. 12.1-8)6 Y estando Jesús en Betania, en casa de Simón el leproso, 7 vino a él una mujer, con un vaso de alabastro de perfume de gran precio, y lo derramó sobre la cabeza de él, estando sentado a la mesa. 8 Al ver esto, los discípulos se enojaron, diciendo: ¿Para qué este desperdicio? 9 Porque esto podía haberse vendido a gran precio, y haberse dado a los pobres. 10 Y entendiéndolo Jesús, les dijo: ¿Por qué molestáis a esta mujer? pues ha hecho conmigo una buena obra. 11 Porque siempre tendréis pobres con vosotros, pero a mí no siempre me tendréis. 12 Porque al derramar este perfume sobre mi cuerpo, lo ha hecho a fin de prepararme para la sepultura. 13 De cierto os digo que dondequiera que se predique este evangelio, en todo el mundo, también se contará lo que esta ha hecho, para memoria de ella.
Judas ofrece entregar a Jesús
(Mr. 14.10-11Lc. 22.3-6)14 Entonces uno de los doce, que se llamaba Judas Iscariote, fue a los principales sacerdotes, 15 y les dijo: ¿Qué me queréis dar, y yo os lo entregaré? Y ellos le asignaron treinta piezas de plata. 16 Y desde entonces buscaba oportunidad para entregarle.
Institución de la Cena del Señor
(Mr. 14.12-25Lc. 22.7-23Jn. 13.21-301 Co. 11.23-26)17 El primer día de la fiesta de los panes sin levadura, vinieron los discípulos a Jesús, diciéndole: ¿Dónde quieres que preparemos para que comas la pascua? 18 Y él dijo: Id a la ciudad a cierto hombre, y decidle: El Maestro dice: Mi tiempo está cerca; en tu casa celebraré la pascua con mis discípulos. 19 Y los discípulos hicieron como Jesús les mandó, y prepararon la pascua.
20 Cuando llegó la noche, se sentó a la mesa con los doce. 21 Y mientras comían, dijo: De cierto os digo, que uno de vosotros me va a entregar. 22 Y entristecidos en gran manera, comenzó cada uno de ellos a decirle: ¿Soy yo, Señor? 23 Entonces él respondiendo, dijo: El que mete la mano conmigo en el plato, ese me va a entregar. 24 A la verdad el Hijo del Hombre va, según está escrito de él, mas ¡ay de aquel hombre por quien el Hijo del Hombre es entregado! Bueno le fuera a ese hombre no haber nacido. 25 Entonces respondiendo Judas, el que le entregaba, dijo: ¿Soy yo, Maestro? Le dijo: Tú lo has dicho.
26 Y mientras comían, tomó Jesús el pan, y bendijo, y lo partió, y dio a sus discípulos, y dijo: Tomad, comed; esto es mi cuerpo. 27 Y tomando la copa, y habiendo dado gracias, les dio, diciendo: Bebed de ella todos; 28 porque esto es mi sangre del nuevo pacto, que por muchos es derramada para remisión de los pecados. 29 Y os digo que desde ahora no beberé más de este fruto de la vid, hasta aquel día en que lo beba nuevo con vosotros en el reino de mi Padre.
Jesús anuncia la negación de Pedro
(Mr. 14.26-31Lc. 22.31-34Jn. 13.36-38)30 Y cuando hubieron cantado el himno, salieron al monte de los Olivos. 31 Entonces Jesús les dijo: Todos vosotros os escandalizaréis de mí esta noche; porque escrito está: Heriré al pastor, y las ovejas del rebaño serán dispersadas. 32 Pero después que haya resucitado, iré delante de vosotros a Galilea. 33 Respondiendo Pedro, le dijo: Aunque todos se escandalicen de ti, yo nunca me escandalizaré. 34 Jesús le dijo: De cierto te digo que esta noche, antes que el gallo cante, me negarás tres veces. 35 Pedro le dijo: Aunque me sea necesario morir contigo, no te negaré. Y todos los discípulos dijeron lo mismo.
Jesús ora en Getsemaní
(Mr. 14.32-42Lc. 22.39-46)36 Entonces llegó Jesús con ellos a un lugar que se llama Getsemaní, y dijo a sus discípulos: Sentaos aquí, entre tanto que voy allí y oro. 37 Y tomando a Pedro, y a los dos hijos de Zebedeo, comenzó a entristecerse y a angustiarse en gran manera. 38 Entonces Jesús les dijo: Mi alma está muy triste, hasta la muerte; quedaos aquí, y velad conmigo. 39 Yendo un poco adelante, se postró sobre su rostro, orando y diciendo: Padre mío, si es posible, pase de mí esta copa; pero no sea como yo quiero, sino como tú. 40 Vino luego a sus discípulos, y los halló durmiendo, y dijo a Pedro: ¿Así que no habéis podido velar conmigo una hora? 41 Velad y orad, para que no entréis en tentación; el espíritu a la verdad está dispuesto, pero la carne es débil. 42 Otra vez fue, y oró por segunda vez, diciendo: Padre mío, si no puede pasar de mí esta copa sin que yo la beba, hágase tu voluntad. 43 Vino otra vez y los halló durmiendo, porque los ojos de ellos estaban cargados de sueño. 44 Y dejándolos, se fue de nuevo, y oró por tercera vez, diciendo las mismas palabras. 45 Entonces vino a sus discípulos y les dijo: Dormid ya, y descansad. He aquí ha llegado la hora, y el Hijo del Hombre es entregado en manos de pecadores. 46 Levantaos, vamos; ved, se acerca el que me entrega.
Arresto de Jesús
(Mr. 14.43-50Lc. 22.47-53Jn. 18.2-11)47 Mientras todavía hablaba, vino Judas, uno de los doce, y con él mucha gente con espadas y palos, de parte de los principales sacerdotes y de los ancianos del pueblo. 48 Y el que le entregaba les había dado señal, diciendo: Al que yo besare, ese es; prendedle. 49 Y en seguida se acercó a Jesús y dijo: ¡Salve, Maestro! Y le besó. 50 Y Jesús le dijo: Amigo, ¿a qué vienes? Entonces se acercaron y echaron mano a Jesús, y le prendieron. 51 Pero uno de los que estaban con Jesús, extendiendo la mano, sacó su espada, e hiriendo a un siervo del sumo sacerdote, le quitó la oreja. 52 Entonces Jesús le dijo: Vuelve tu espada a su lugar; porque todos los que tomen espada, a espada perecerán. 53 ¿Acaso piensas que no puedo ahora orar a mi Padre, y que él no me daría más de doce legiones de ángeles? 54 ¿Pero cómo entonces se cumplirían las Escrituras, de que es necesario que así se haga? 55 En aquella hora dijo Jesús a la gente: ¿Como contra un ladrón habéis salido con espadas y con palos para prenderme? Cada día me sentaba con vosotros enseñando en el templo, y no me prendisteis. 56 Mas todo esto sucede, para que se cumplan las Escrituras de los profetas. Entonces todos los discípulos, dejándole, huyeron.
Jesús ante el concilio
(Mr. 14.53-65Lc. 22.54Lc. 63-71Jn. 18.12-14Jn. 19-24)57 Los que prendieron a Jesús le llevaron al sumo sacerdote Caifás, adonde estaban reunidos los escribas y los ancianos. 58 Mas Pedro le seguía de lejos hasta el patio del sumo sacerdote; y entrando, se sentó con los alguaciles, para ver el fin. 59 Y los principales sacerdotes y los ancianos y todo el concilio, buscaban falso testimonio contra Jesús, para entregarle a la muerte, 60 y no lo hallaron, aunque muchos testigos falsos se presentaban. Pero al fin vinieron dos testigos falsos, 61 que dijeron: Este dijo: Puedo derribar el templo de Dios, y en tres días reedificarlo. 62 Y levantándose el sumo sacerdote, le dijo: ¿No respondes nada? ¿Qué testifican estos contra ti? 63 Mas Jesús callaba. Entonces el sumo sacerdote le dijo: Te conjuro por el Dios viviente, que nos digas si eres tú el Cristo, el Hijo de Dios. 64 Jesús le dijo: Tú lo has dicho; y además os digo, que desde ahora veréis al Hijo del Hombre sentado a la diestra del poder de Dios, y viniendo en las nubes del cielo. 65 Entonces el sumo sacerdote rasgó sus vestiduras, diciendo: ¡Ha blasfemado! ¿Qué más necesidad tenemos de testigos? He aquí, ahora mismo habéis oído su blasfemia. 66 ¿Qué os parece? Y respondiendo ellos, dijeron: ¡Es reo de muerte! 67 Entonces le escupieron en el rostro, y le dieron de puñetazos, y otros le abofeteaban, 68 diciendo: Profetízanos, Cristo, quién es el que te golpeó.
Pedro niega a Jesús
(Mr. 14.66-72Lc. 22.55-62Jn. 18.15-18Jn. 25-27)69 Pedro estaba sentado fuera en el patio; y se le acercó una criada, diciendo: Tú también estabas con Jesús el galileo. 70 Mas él negó delante de todos, diciendo: No sé lo que dices. 71 Saliendo él a la puerta, le vio otra, y dijo a los que estaban allí: También este estaba con Jesús el nazareno. 72 Pero él negó otra vez con juramento: No conozco al hombre. 73 Un poco después, acercándose los que por allí estaban, dijeron a Pedro: Verdaderamente también tú eres de ellos, porque aun tu manera de hablar te descubre. 74 Entonces él comenzó a maldecir, y a jurar: No conozco al hombre. Y en seguida cantó el gallo. 75 Entonces Pedro se acordó de las palabras de Jesús, que le había dicho: Antes que cante el gallo, me negarás tres veces. Y saliendo fuera, lloró amargamente.
Pa'i ruvicha kuéra ojukase Jesúspe
(Mc 14.1-2Lc 22.1-2Jn 11.45-53)1 Jesús oñe'ẽmba rire ko'ã mba'ére, he'i hemimbo'e kuérape:
2 —Peẽ niko peikuaa, mokõi arahápe Páskua aretéta hína. Ha upévo che, yvypóraicha aju vaekue, añemyakãsãta ha añemosãingóta kurusúre.
3 Upérõ umi pa'i ruvicha, umi Moisés rembiapoukapy mbo'eha, ha myakãhára kuéra Israelgua oñembyatypa pa'i guasu Caifás róga guasúpe. 4 Upépe oñomongeta hikuái mba'éichapa omoñuhã kuaa Jesúspe omyakãsã haguã chupe, ha upéi ojuka. 5 Ha he'i hikuái:
—Anínte jajapo arete jave, ani ágã oñepu'ãmba ñande rehe.
Peteĩ kuña oñohẽ Jesús rehe mba'e ryakuã porã
(Mc 14.3-9Jn 12.1-8)6 Jesús oĩ jave Betániape, Simón pe ijai karu vai vaekue rógape, 7 oguahẽ hendápe peteĩ kuña, ha ipópe peteĩ mbayru mba'e hyakuã porã ha hepýva reheve. Ha Jesús oguapy aja mesápe, pe kuña oñohẽ pe mba'e ryakuã porã Jesús akãre. 8 Hemimbo'e kuéra ohechávo upéva ipochy, ha oñepyrũ he'i:
—Maerã piko ohundi rei pe mba'e repyete? 9 Upéva niko hepy ome'ẽ vaerã mo'ã, ha hepykuépe oñepytyvõ mboriahúvape.
10 Jesús ohendu upéva ha he'i chupe kuéra:
—Maerã piko péicha peñe'ẽ ko kuñáre? Mba'e iporãva niko ko ojapóva che rehe. 11 Mboriahu kuéra niko oiko tapiáta pende apytépe. Chéve katu nda che rereko mo'ãi opa ára. 12 Ko kuña oñohẽnguévo che akãre pe mba'e ryakuã porã, che mbosako'i hína añeñotỹ haguã. 13 Añetehápe ha'e peẽme, mamo oñemyerakuãha rupi marandu porã, yvy jerekuévo, oñemombe'úta avei ko kuña ojapo vaekue, ha oikóta hese mandu'a.
Judas oñembopopegua oity haguã Jesúspe
(Mc 14.10-11Lc 22.3-6)14 Upéi, peteĩ umi 12 Jesús remimbo'e kuérava, hérava Judas Iscariote, oho umi pa'i ruvicha kuéra rendápe. 15 He'i chupe kuéra:
—Mbovýpa peme'ẽta chéve aitýrõ Jesús pende pópe?
Ha ha'e kuéra ome'ẽ chupe 30 pira pire pláta guigua. 16 Ha upe guive, Judas oheka oikóvo mba'éichapa oitýta Jesúspe ipópe kuéra.
Jesús ombyarete Páskua
(Mc 14.12-25Lc 22.7-23Jn 13.21-301 Co 11.23-26)17 Pe oñepyrũha árape arete oje'uhápe mbuja oñembovu'ỹva, Jesús remimbo'e kuéra ou hendápe ha oporandu chupe:
—Moõpa reipota rombosako'i ndéve Páskua rembyarete haguã?
18 Ha'e he'i chupe kuéra:
—Tapeho ma'ẽra rógape, ha peje chupe: “Ore mbo'ehára he'ika ndéve kóicha: ‘Che ára oguahẽ potáma, ha ahasase nde rógape Páskua arete, che remimbo'e kuéra ndive.’”
19 Hemimbo'e kuéra ojapopa Jesús he'i haguéicha, ha ombosako'i hikuái Páskua ombyarete haguã.
20 Upe pyharépe, Jesús oguapy mesápe umi 12 hemimbo'e kuéra ndive; 21 ha ho'u aja hikuái hembi'u, Jesús he'i chupe kuéra:
—Añetehápe ha'e peẽme, peteĩva pende apytégui che moñuhãta hína.
22 Upéva tuicha oguapy hese kuéra, ha oñepyrũ oporandu chupe:
—Che Jára, ndachéi mba'épa hína?
23 Jesús he'i chupe kuéra:
—Pe imbuja pehẽngue omohe'õva che rembi'úpe, upéva che reitýta. 24 Che, yvypóraicha aju vaekue, amano vaerã voínte, he'iháicha Ñandejára Ñe'ẽ. Ha tojererekóke pe che reitýva umi che rehe ija'e'ỹva pópe. Iporãve vaerã mo'ã chupe ohecha'ỹ rire ára resa.
25 Upépe oñe'ẽ Judas pe oitýtava chupe hína, ha he'i:
—Mbo'ehára, ndachéi mba'épa hína?
Jesús he'i chupe:
—Ndéma niko ere.
26 Okaru aja hikuái, Jesús ohupi ipópe mbuja, ojeaguije me'ẽ rire Tupãme oipehe'ã chupe kuéra, ha he'i:
—Kóina pe'u, kóva hína che rete.
27 Upéi ohupi ipópe mbayru kaguy ja'uha, ha ome'ẽ rire Tupãme ijaguije, ombohasa chupe kuéra he'ívo:
—Pe'u kóvagui opavave. 28 Kóva niko che ruguy, omoañetéva Tupã ñe'ẽ me'ẽ. Kóva hína che ruguy oñeñohẽva hetáre, ojeheja rei haguã angaipa. 29 Ha ha'e peẽme nda'u mo'ã veimaha ko kaguy, oguahẽ meve upe ára ha'u jeývo kaguy pyahu pene ndive, che Ru oisãmbyhyhápe.
Jesús he'i Pedro he'ítaha ndoikuaaiha chupe
(Mc 14.26-31Lc 22.31-34Jn 13.36-38)30 Opuraheipa rire hikuái, oho Yvyty Olivotýpe. 31 Upépe Jesús he'i chupe kuéra:
—Opavave peẽ che rejapa reíta ko pyharépe. Ñandejára Ñe'ẽme niko he'i: “Ajukáta pe ovecha rerekuápe, ha umi ovecha isarambipa reíta.” 32 Aikove jeývo katu pombyaty jeýta Galiléape.
33 Upépe Pedro he'i chupe:
—Opavave nde reja rei ramo jepe, che ndoroheja rei mo'ãi.
34 Ha Jesús he'i chupe:
—Añetehápe ha'e ndéve, ko pyharépe voi, gállo osapukái mboyve, nde eréta mbohapy jey nda che kuaaiha.
35 Pedro katu he'i chupe:
—Amano vaerã ramo jepe ne ndive, nda'éi chéne ndoroikuaaiha.
Ha opavave umi hemimbo'e péicha avei he'i.
Jesús oñembo'e Getsemaníme
(Mc 14.32-42Lc 22.39-46)36 Upéi Jesús oho hemimbo'e kuéra ndive peteĩ hendápe hérava Getsemaníme. Jesús he'i chupe kuéra:
—Pepyta ko'ápe ha peguapy. Che aháta amo gotyo añembo'e.
37 Ha ogueraha Pedro ha umi mokõi Zebedeo ra'y kuérape. Upépe ou eterei oñembyasy ha ojepy'apy. 38 Ha he'i chupe kuéra:
—Ñembyasy che jukátava niko che jopy. Pepyta che ndive ko'ápe, ha ani peke.
39 Ha Jesús oho tenondevemi, oñesũ omboja peve isyva yvýre ha oñembo'e kóicha:
—Che Túva, ikatu ramo embohasa che hegui ko ñembyasy tuichaite. Opáichavo, anítei oiko pe che aipotáva, pe nde reipotávante toiko.
40 Upéi ou jey umi hemimbo'e kuéra oĩháme, ha ojuhu chupe kuéra okepa joa hína. He'i Pédrope:
—Ndaikatúi piko peime che ndive peke'ỹre, sapy'amínte jepe? 41 Ani peke ha peñembo'e ani haguã mba'eve pene py'a ra'ã. Aikuaa pejaposeha iporãva, pende rete katu ikangy.
42 Ha oheja jey chupe kuéra upépe, ha oho oñembo'e kóicha:
—Che Túva, ndaikatu mo'ãi ramo embohasa che hegui ko ñembyasy tuichaitéva, toiko nde reipotaháicha.
43 Ou jeývo, ojuhu hemimbo'e kuéra okepa. Hopehýigui, umi hesa oñemboty reipa chugui kuéra. 44 Upémarõ oheja chupe kuéra ha oho jey oñembo'e. Ha pe oñembo'e hagueichaite oñembo'e jey. 45 Upéi, ojevy hemimbo'e kuéra rendápe, ha he'i chupe kuéra:
—Pekénte gueteri piko hína? Ko'ágã niko oguahẽma chéve, yvypóraicha aju vaekue yvy ári, che reitývo ñuhãme iñangaipáva. 46 Pepu'ã, jaha, péina oúma pe che reitýtava ñuhãme.
Jesús oñemyakãsã
(Mc 14.43-50Lc 22.47-53Jn 18.2-11)47 Jesús oñe'ẽ aja gueteri hína, Judas peteĩ umi 12 Jesús remimbo'e kuérava oguahẽ. Heta umi hendive oúva kyse puku ha yvyra ipópe kuéra. Ombou chupe kuéra umi pa'i ruvicha ha myakãhára kuéra. 48 Judas, pe oitýtava Jesúspe ñuhãme he'i umi hendive ou vaekuépe:
—Upe che ahetũva amomaiteívo, upéva hína ha'e. Upéva pemyakãsã.
49 Ha oñembojávo Jesús rendápe he'i chupe:
—Mba'éichapa nde pyhare, mbo'ehára.
Ha ohetũ chupe. 50 Jesús he'i chupe:
—Che irũ, nde Pya'éke reikopa haguã.
Upévo, umi kyse puku ipópe ou vaekue, oñemboja Jesús rehe, omyakãsã chupe ha ogueraha.
51 Upépe, peteĩva umi Jesús ndive oĩva, ohekýi ikyse puku ha oity pa'i guasu rembiguái peteĩre, ha onambi'o chupe. 52 Jesús katu he'i chupe:
—Emoinge jey nde kyse puku hyrúpe. Opa umi kyse pukúpe oñorãirõva, kyse pukúpe jeýnte omano vaerã. 53 Ndereikuaái piko ikatuha che Rúpe ajerure, ha aipota ramo, ha'e ikatuha ombou hemimbou kuéra 12 atýpe che pytyvõ haguã? 54 Péicha ajapórõ, piko mba'éicha ojehúta upe Ñandejára Ñe'ẽme he'íva, kóicha tekotevẽha ojehu?
55 Upépe Jesús oporandu umi ou vaekuépe:
—Maerã piko kyse puku ha yvyra pende pópe peju che myakãsã haguã mondahárõ guáicha che? Opa árape niko aguapýva pende apytépe Tupaópe pombo'évo, ha upépe nda che myakãsãi. 56 Ha opa ko'ã mba'e ojehu hína, oiko haguã hekoitépe umi mba'e maranduhára kuéra omoĩ vaekue Ñandejára Ñe'ẽme.
Upévo hemimbo'e kuéra ohejapa Jesúspe, ha okañymba hikuái.
Jesús karai kuéra renondépe
(Mc 14.53-65Lc 22.54-55Lc 63-71Jn 18.12-14Jn 19-24)57 Umi omyakãsã vaekue Jesúspe ogueraha chupe pa'i guasu Caifás rógape, umi Moisés rembiapoukapy mbo'eha ha myakãhára kuéra oñembyatyhápe hína. 58 Pedro katu mombyry guive, oho hapykuéri kuéra pe pa'i guasu róga korapy peve. Upépe oike, ha oguapy umi Tupao pegua ñorãirõhára apytépe oikuaa haguã mba'épa ojehúta.
59 Ha umi pa'i ruvicha, ha myakãhára kuéra opáichavo oheka omoĩ vai haguã Jesúspe, japúpe ramo jepe, ha upevakuére Jesús ojejuka haguã. 60 Opáichavo, ndojuhúi hikuái mba'eve, heta ramo jepe umi oúva ha ijapu. Ipahápema, mokõi kuimba'e opu'ã, 61 ha he'i:
—Kóva ko kuimba'e he'i vaekue: “Mbohapy árape niko aitýne pe Tupao ha mbohapy arahápe amopu'ã jeýne.”
62 Upépe, pe pa'i guasu opu'ã ha he'i Jesúspe:
—Mba'eve piko ndeere mo'ãi? Nerehendúi piko mba'épa he'i nde rehe hikuái?
63 Jesús katu okirirĩnte. Upépe, pe pa'i guasu he'i chupe:
—Tupã oikovéva rérape, ha'e ndéve ere haguã oréve: “Nde piko hína pe Mesías, Tupã Ra'y?”
64 Ha Jesús he'i chupe:
—Ndéma niko ere. Ha peẽ che recháta, chéve yvypóraicha aju vaekue, aguapy ramo pe Ipu'akapáva akatúape ha aju ramo arai ári yvágagui.
65 Upéva ohendúvo, pe pa'i guasu omondoro ijao ha he'i:
—Kóva ko kuimba'e ojahéi Tupãre. Nañaikotevẽ véima avavére he'i vaerã ñandéve mba'eve. Pehendúma niko pe he'íva Tupãre. 66 Mba'épa peje jajapo vaerã hese?
Ha ha'e kuéra he'i:
—Hembiapo vai, omano mante vaerã.
67 Upépe, ondyvu hikuái hováre ha oinupã. Oĩ katu ohova petéva chupe, 68 ha upéi he'íva:
—Nde Mesías, nde ndajeko maranduhára. Máva piko upe ne nupãva?
Pedro he'i ndoikuaaiha Jesúspe
(Mc 14.66-72Lc 22.56-62Jn 18.15-18Jn 25-27)69 Pedro, upe aja, oguapy hína okápe, korapýpe. Ha peteĩ kuña umi pa'i guasu rembiguáiva, oñemboja hendápe ha he'i chupe:
—Nde niko reiko vaekue avei Jesús Galiléagui ndive.
70 Pedro katu opavave rovake he'i chupe:
—Ndaikuaái mávarepa reñe'ẽ reína.
71 Upéi, Pedro oho pe korapýpe ojeikeha gotyo. Upépe ambue kuña tembiguáiva ohecha chupe, ha he'i umi upépe oĩvape hese:
—Kóva niko oiko vaekue Jesús, Nazaretgua ndive.
72 Ha Pedro he'i:
—Tupã rérare ha'e peẽme: “Ndaikuaái pe kuimba'e upévape.”
73 Upe riremínte, umi upépe oĩva oñemboja Pedro rendápe ha he'i chupe:
—Nde niko hína peteĩ ha'e kuérava. Ne ñe'ẽre voi ojehecha kuaa.
74 Upépe Pedro oñepyrũ he'i:
—Tupã rérare ha'e peẽme nda che japuiha. Ha Tupã tojahéi che rehe che japu ramo. Ndaikuaái pe kuimba'épe.
Ha upevovete oñehendu gállo sapukái. 75 Upépe Pedro imandu'a Jesús he'i hague chupe: “Gállo osapukái mboyve, nde eréta nda che kuaaiha mbohapy jey.” Pedro osẽ okápe ha hasẽ soro.