Leyes sobre los esclavos
(Dt. 15.12-18)
1 Estas son las leyes que les propondrás. 2 Si comprares siervo hebreo, seis años servirá; mas al séptimo saldrá libre, de balde. 3 Si entró solo, solo saldrá; si tenía mujer, saldrá él y su mujer con él. 4 Si su amo le hubiere dado mujer, y ella le diere hijos o hijas, la mujer y sus hijos serán de su amo, y él saldrá solo. 5 Y si el siervo dijere: Yo amo a mi señor, a mi mujer y a mis hijos, no saldré libre; 6 entonces su amo lo llevará ante los jueces, y le hará estar junto a la puerta o al poste; y su amo le horadará la oreja con lesna, y será su siervo para siempre. 7 Y cuando alguno vendiere su hija por sierva, no saldrá ella como suelen salir los siervos. 8 Si no agradare a su señor, por lo cual no la tomó por esposa, se le permitirá que se rescate, y no la podrá vender a pueblo extraño cuando la desechare. 9 Mas si la hubiere desposado con su hijo, hará con ella según la costumbre de las hijas. 10 Si tomare para él otra mujer, no disminuirá su alimento, ni su vestido, ni el deber conyugal. 11 Y si ninguna de estas tres cosas hiciere, ella saldrá de gracia, sin dinero.
Leyes sobre actos de violencia
12 El que hiriere a alguno, haciéndole así morir, él morirá. 13 Mas el que no pretendía herirlo, sino que Dios lo puso en sus manos, entonces yo te señalaré lugar al cual ha de huir. 14 Pero si alguno se ensoberbeciere contra su prójimo y lo matare con alevosía, de mi altar lo quitarás para que muera.
15 El que hiriere a su padre o a su madre, morirá.
16 Asimismo el que robare una persona y la vendiere, o si fuere hallada en sus manos, morirá. 17 Igualmente el que maldijere a su padre o a su madre, morirá.
18 Además, si algunos riñeren, y uno hiriere a su prójimo con piedra o con el puño, y este no muriere, pero cayere en cama; 19 si se levantare y anduviere fuera sobre su báculo, entonces será absuelto el que lo hirió; solamente le satisfará por lo que estuvo sin trabajar, y hará que le curen.
20 Y si alguno hiriere a su siervo o a su sierva con palo, y muriere bajo su mano, será castigado; 21 mas si sobreviviere por un día o dos, no será castigado, porque es de su propiedad.
22 Si algunos riñeren, e hirieren a mujer embarazada, y esta abortare, pero sin haber muerte, serán penados conforme a lo que les impusiere el marido de la mujer y juzgaren los jueces. 23 Mas si hubiere muerte, entonces pagarás vida por vida, 24 ojo por ojo, diente por diente, mano por mano, pie por pie, 25 quemadura por quemadura, herida por herida, golpe por golpe.
Leyes sobre responsabilidades de amos y dueños
26 Si alguno hiriere el ojo de su siervo, o el ojo de su sierva, y lo dañare, le dará libertad por razón de su ojo. 27 Y si hiciere saltar un diente de su siervo, o un diente de su sierva, por su diente le dejará ir libre.
28 Si un buey acorneare a hombre o a mujer, y a causa de ello muriere, el buey será apedreado, y no será comida su carne; mas el dueño del buey será absuelto. 29 Pero si el buey fuere acorneador desde tiempo atrás, y a su dueño se le hubiere notificado, y no lo hubiere guardado, y matare a hombre o mujer, el buey será apedreado, y también morirá su dueño. 30 Si le fuere impuesto precio de rescate, entonces dará por el rescate de su persona cuanto le fuere impuesto. 31 Haya acorneado a hijo, o haya acorneado a hija, conforme a este juicio se hará con él. 32 Si el buey acorneare a un siervo o a una sierva, pagará su dueño treinta siclos de plata, y el buey será apedreado.
33 Y si alguno abriere un pozo, o cavare cisterna, y no la cubriere, y cayere allí buey o asno, 34 el dueño de la cisterna pagará el daño, resarciendo a su dueño, y lo que fue muerto será suyo.
35 Y si el buey de alguno hiriere al buey de su prójimo de modo que muriere, entonces venderán el buey vivo y partirán el dinero de él, y también partirán el buey muerto. 36 Mas si era notorio que el buey era acorneador desde tiempo atrás, y su dueño no lo hubiere guardado, pagará buey por buey, y el buey muerto será suyo.
Tembiapoukapy tembiguái rehegua
(Dt 15.12-18)
1 Ñandejára he'i Moiséspe:
—Ere Israel guápe toiko he'iháicha ko'ã tembiapoukapy:
2 Rejogua ramo hebréo ne rembiguairã, tomba'apo ndéve 6 áño, ha 7hápe, tojera hembiguái rekógui ohepyme'ẽ'ỹre ndéve mba'eve.
3 Oike ramo ha'eño, tosẽ jey ha'eño. Hembireko reheve ramo, tosẽ jey hembireko ndive.
4 Ijára ome'ẽ ramo chupe hembirekorã ha upe kuñágui ita'ýra ha itajýra ramo, upe kuña ha imemby kuéra opyta ijára mba'erã. Ha'e katu osẽta ha'eño.
5 Upe tembiguái he'i ramo:
—Apytase che jára ndive, che rembireko ha che mitã nguéra reheve. Taikónte tembiguái ramo.
6 Péicha he'i ramo, togueraha chupe ijára Tupã rendápe, tomboja chupe okẽre térã hembe'ýre, ha tombokua inambi alénape. Pe kuimba'e opytáta hembiguairã oikove aja pukukue.
7 Oĩ ramo karai ome'ẽva itajýra tembiguairã, upe kuña tosẽ'ỹ tembiguái rekógui osẽháicha kuimba'e kuéra.
8 Ijára ojogua vaekue chupe hembirekorã, ipahápe ndoipotái ramo upevarã, toheja oñeme'ẽ jey chupe upe kuña repykue ha ani ome'ẽ mombyry guápe. 9 Oheja ramo upe kuña ita'ýra rembirekorã, toguereko chupe itajýra tee ramo. 10 Omenda ramo ambue kuñáre, ani omomichĩve upe hembireko tenonde guarépe hembi'u térã ijao térã umi mba'e kuimba'e ikatúva ome'ẽ hembireko teépe. 11 Nome'ẽi ramo chupe ko'ã mbohapy mba'e, upe kuña ikatu ojei chugui ohepyme'ẽ'ỹre chupe mba'eve.
Jeporojuka rehegua
12 Oporojukáva tojejuka. 13 Ojuka ramo hapichápe oimo'ã'ỹhágui, Tupã upéicha oipota haguére, ha'éta peẽme moõpa ikatu okañy. 14 Oporojukáva guasu apípe, che altárgui*f** jepe oñerenohẽta ojejuka haguã.
15 Oinupãva itúva térã isýpe tojejuka.
16 Omokañýva peteĩ hapicha, oguereko ramo chupe ipoguýpe, térã oimérõ ome'ẽ ra'e pláta rehe tembiguairã, tojejuka.
17 Ojahéiva itúva térã isýre tojejuka.
Ñeporonupã ha jeporokutu
18 Mokõi kuimba'e oñorãirõ ramo ha peteĩ oñenupã itápe térã mokétepe ha nomanói. Oñeno ramo hupápe ha upéi 19 ikatu ramo opu'ã ha oguata jey ojekóvo yvyra ipópe guáre, ndoja mo'ãi mba'eve upe oinupã vaekuére chupe. Upéicha ramo jepe, tohepy me'ẽ oñenupã vaekuépe umi ára ohasa rei vaekuére chugui ha iñepohano repykuére okueraite peve. 20 Oinupãva hembiguái kuimba'éva térã kuñáva yvyrápe, ha umíva omano ramo ipópe, tojejuka oporojuka haguére. 21 Oikove ramo ha omano peteĩ térã mokõi ára rire, tojejapo'ỹ hese mba'eve, upe tembiguái niko imba'e.
22 Kuimba'e kuéra oñorãirõ aja oinupã ramo kuña hye guasúvape ha omomembykua chupe oiko'ỹre ñemano, ijapohare tohepy me'ẽ ojeruréva upe kuña ména ha mbojovakehára he'iháicha.
23 Oñemano ramo katu tome'ẽ hekove hapicha rekovére, 24 tesa tesáre, tãi tãire, po póre, py pýre, 25 jehapy jehapykuére, ñehunga ñehungakuére, apeno apenóre.
26 Ohungáva hembiguái kuimba'éva térã kuñáva hesápe ha omohesatũva chupe, tojora chupe hembiguái rekógui, hesa rekovia.
27 Ohãi'óva hembiguái kuimba'éva térã kuñáva tojora chupe hembiguái rekógui, hãi rekovia.
28 Guéi oikutu ramo kuimba'e térã kuñáme ha ojuka chupe kuéra, toñembo'ita ha ho'okue toje'u'ỹ. Ijárare katu ndojái mba'eve.
29 Ha'e ramo guéi oporokutúva voínte, ijára oñemomarandu ha ndoikuaaséi mba'eve, upe guéi ojuka ramo kuimba'e térã kuñáme, toñembo'ita ha ijára tojejuka.
30 Ijárape oje'e ramo tohepy me'ẽ nomanoséi ramo, tome'ẽ hepykue ojejeruréva. 31 Oikutu ramo mitã kuimba'e térã mitã kuñáme, toiko avei oje'e haguéicha. 32 Oikutu ramo tembiguái kuimba'éva térã kuñáva, tojehepy me'ẽ 330 grámo pláta tembiguái járape ha guéi toñembo'ita. 33 Ohejáva nandi ijykua juru, térã ojo'óva ijykuarã ha nombotýi ijuru, ho'a ramo upépe guéi térã vúrro, 34 ykua jára tohepy me'ẽ upe mymbáre ha he'õngue topyta imba'erã. 35 Mokõi guéi oñorãirõ ramo ha peteĩ omano ñorãirõháme, upe oikovéva toñeme'ẽ mba'e repýre ha hepykue toñomboja'o ijára kuéra. 36 Ha'e ramo guéi oporokutúva voínte ha ijára ndoikuaaséi ramo mba'eve, tohepy me'ẽ guéi guéire ha pe guéi re'õngue topyta chupe.
Tembiapoukapy mba'e rereko rehegua
37 Omondáva guéi térã ovecha ha ojuka térã ome'ẽ mba'e repýre, tohepy me'ẽ 5 guéi upe guéire, ha 4 ovecha upe ovecháre.