La venida del Espíritu Santo
1 Cuando llegó el día de Pentecostés, estaban todos unánimes juntos. 2 Y de repente vino del cielo un estruendo como de un viento recio que soplaba, el cual llenó toda la casa donde estaban sentados; 3 y se les aparecieron lenguas repartidas, como de fuego, asentándose sobre cada uno de ellos. 4 Y fueron todos llenos del Espíritu Santo, y comenzaron a hablar en otras lenguas, según el Espíritu les daba que hablasen.
5 Moraban entonces en Jerusalén judíos, varones piadosos, de todas las naciones bajo el cielo. 6 Y hecho este estruendo, se juntó la multitud; y estaban confusos, porque cada uno les oía hablar en su propia lengua. 7 Y estaban atónitos y maravillados, diciendo: Mirad, ¿no son galileos todos estos que hablan? 8 ¿Cómo, pues, les oímos nosotros hablar cada uno en nuestra lengua en la que hemos nacido? 9 Partos, medos, elamitas, y los que habitamos en Mesopotamia, en Judea, en Capadocia, en el Ponto y en Asia, 10 en Frigia y Panfilia, en Egipto y en las regiones de África más allá de Cirene, y romanos aquí residentes, tanto judíos como prosélitos, 11 cretenses y árabes, les oímos hablar en nuestras lenguas las maravillas de Dios. 12 Y estaban todos atónitos y perplejos, diciéndose unos a otros: ¿Qué quiere decir esto? 13 Mas otros, burlándose, decían: Están llenos de mosto.
Primer discurso de Pedro
14 Entonces Pedro, poniéndose en pie con los once, alzó la voz y les habló diciendo: Varones judíos, y todos los que habitáis en Jerusalén, esto os sea notorio, y oíd mis palabras. 15 Porque estos no están ebrios, como vosotros suponéis, puesto que es la hora tercera del día. 16 Mas esto es lo dicho por el profeta Joel:
17 Y en los postreros días, dice Dios,
Derramaré de mi Espíritu sobre toda carne,
Y vuestros hijos y vuestras hijas profetizarán;
Vuestros jóvenes verán visiones,
Y vuestros ancianos soñarán sueños;
18 Y de cierto sobre mis siervos y sobre mis siervas en aquellos días
Derramaré de mi Espíritu, y profetizarán.
19 Y daré prodigios arriba en el cielo,
Y señales abajo en la tierra,
Sangre y fuego y vapor de humo;
20 El sol se convertirá en tinieblas,
Y la luna en sangre,
Antes que venga el día del Señor,
Grande y manifiesto;
21 Y todo aquel que invocare el nombre del Señor, será salvo.
22 Varones israelitas, oíd estas palabras: Jesús nazareno, varón aprobado por Dios entre vosotros con las maravillas, prodigios y señales que Dios hizo entre vosotros por medio de él, como vosotros mismos sabéis; 23 a este, entregado por el determinado consejo y anticipado conocimiento de Dios, prendisteis y matasteis por manos de inicuos, crucificándole; 24 al cual Dios levantó, sueltos los dolores de la muerte, por cuanto era imposible que fuese retenido por ella. 25 Porque David dice de él:
Veía al Señor siempre delante de mí;
Porque está a mi diestra, no seré conmovido.
26 Por lo cual mi corazón se alegró, y se gozó mi lengua,
Y aun mi carne descansará en esperanza;
27 Porque no dejarás mi alma en el Hades,
Ni permitirás que tu Santo vea corrupción.
28 Me hiciste conocer los caminos de la vida;
Me llenarás de gozo con tu presencia.
29 Varones hermanos, se os puede decir libremente del patriarca David, que murió y fue sepultado, y su sepulcro está con nosotros hasta el día de hoy. 30 Pero siendo profeta, y sabiendo que con juramento Dios le había jurado que de su descendencia, en cuanto a la carne, levantaría al Cristo para que se sentase en su trono, 31 viéndolo antes, habló de la resurrección de Cristo, que su alma no fue dejada en el Hades, ni su carne vio corrupción. 32 A este Jesús resucitó Dios, de lo cual todos nosotros somos testigos. 33 Así que, exaltado por la diestra de Dios, y habiendo recibido del Padre la promesa del Espíritu Santo, ha derramado esto que vosotros veis y oís. 34 Porque David no subió a los cielos; pero él mismo dice:
Dijo el Señor a mi Señor:
Siéntate a mi diestra,
35 Hasta que ponga a tus enemigos por estrado de tus pies.
36 Sepa, pues, ciertísimamente toda la casa de Israel, que a este Jesús a quien vosotros crucificasteis, Dios le ha hecho Señor y Cristo.
37 Al oír esto, se compungieron de corazón, y dijeron a Pedro y a los otros apóstoles: Varones hermanos, ¿qué haremos? 38 Pedro les dijo: Arrepentíos, y bautícese cada uno de vosotros en el nombre de Jesucristo para perdón de los pecados; y recibiréis el don del Espíritu Santo. 39 Porque para vosotros es la promesa, y para vuestros hijos, y para todos los que están lejos; para cuantos el Señor nuestro Dios llamare. 40 Y con otras muchas palabras testificaba y les exhortaba, diciendo: Sed salvos de esta perversa generación. 41 Así que, los que recibieron su palabra fueron bautizados; y se añadieron aquel día como tres mil personas. 42 Y perseveraban en la doctrina de los apóstoles, en la comunión unos con otros, en el partimiento del pan y en las oraciones.
La vida de los primeros cristianos
43 Y sobrevino temor a toda persona; y muchas maravillas y señales eran hechas por los apóstoles. 44 Todos los que habían creído estaban juntos, y tenían en común todas las cosas; 45 y vendían sus propiedades y sus bienes, y lo repartían a todos según la necesidad de cada uno. 46 Y perseverando unánimes cada día en el templo, y partiendo el pan en las casas, comían juntos con alegría y sencillez de corazón, 47 alabando a Dios, y teniendo favor con todo el pueblo. Y el Señor añadía cada día a la iglesia los que habían de ser salvos.
Ou Espíritu Santo
1 Oguahẽvo Pentekostés, opa ogueroviáva ijaty peteĩ hendápente. 2 Upeichaháguinte oñehendu peteĩ tyapu guasu yvágagui oúva, yvytu hatã oipejúrõ guáicha. Ha omyenyhẽmba pe óga oĩháme hikuái. 3 Ha ohecha hikuái ku tata rendýicha oguejýva peteĩ-teĩ hi'ári kuéra. 4 Ha opavave henyhẽ Espíritu Sántogui, ha oñepyrũ oñe'ẽ ñe'ẽ ambuépe, Espíritu Santo omoñe'ẽháicha chupe kuéra.
5 Oiko upérõ Jerusalénpe heta Israel guáva ombojeroviáva Tupãme, ou vaekue opa tetã guio. 6 Opavave oñembyaty ohendúvo upe tyapu ha ndoikuaái mba'épa ojehu, peteĩ-teĩ ohendúgui umi ogueroviávape oñe'ẽrõ iñe'ẽ teépe. 7 Ohecha ramó etereígui he'i joa hikuái:
—Ndaha'éi piko Galileagua ko'ã oñe'ẽva? 8 Mba'éicha rupi piko ñahendu oñe'ẽ ramo ñane ñe'ẽ teépe? 9 Ko'ápe ñaime Partia, Media, Elam, Mesopotamia, Judea, Capadocia, Ponto, Asia, 10 Frigia ha Panfilia, Egipto ha Libia Cirene ypy pegua. Oĩ avei Romagua ko'ápe oikóva, 11 oĩ judío ha umi ojeroviáva Tupãre ha'e kuéraicha. Oĩ avei Creta ha Arábiagui oúva. Ha ñahendu ñane ñe'ẽ teépe oguerohoryha hikuái Tupãme opa hembiapokuére. 12 Opavave ijurujái, ndoikuaái upe oikóva ha he'i joa ojupe:
—Mba'éiko he'ise opa ko'ã mba'e?
13 Oĩ katu oñembohorýva hese kuéra he'ívo:
—Oka'upa niko ãva!
Pedro oñemoñe'ẽ
14 Upérõ Pedro oñembo'y umi 11 apóstol ndive ha oñe'ẽ hatã he'ívo: “Israelgua ha opa peikóva Jerusalénpe, peikuaáke kóva ha pehendu porã ko ha'étava peẽme: 15 Ko'ãva ndoka'úi peimo'ãháicha, ko pyhareve mbyte rupi ramóva hína. 16 Oiko uvei ko'ágã hína upe omomarandu vaekue maranduhára*f** Joel, he'i ramo guare:
17 Oikóta umi ára pahávo,
he'i Tupã,
ahekuavóta che Espíritu
opa yvypóra ári.
Pene ñemoñare
kuimba'éva ha kuñáva
ohendukáta imarandu,
mitã rusu kuéra
omba'e recháta
ha itujáva
oguerekóta ikepegua.
18 Che rembiguái kuéra
kuimba'e ha kuñáva ári ave
ahekuavóta che Espíritu
umíva umi árape,
ha ohendukáta hikuái
momarandu.
19 Yvágare ahechaukáta
heta hechapyrãva,
tuguy, tata rendy
ha yvy ári tatatĩna.
20 Kuarahy iñypytũta
ha jasy tuguýpe oñeñuãta,
oguahẽ mboyve
Ñandejára ára guasu
omimbipáva.
21 Ha opa ohenóiva
Ñandejára réra,
oñepysyrõta.
22 Pehendu aipórõ Israelgua ko ha'éva peẽme: Peikuaa porãháicha, Tupã ohechauka vaekue pende apytépe Jesús Nazaretgua pokatu, ojapóvo ha'e rupi heta hechapyrãva, oporomondýiva ha techaukarãva. 23 Ha'e omoĩ vaekue chupe, hese ija'e'ỹva pópe, Tupã oguereko haguéicha iñakãme ha ha'e oipota haguéicha, peẽ katu pejuka vaekue chupe pemosãingóvo kurusúre tekove aña po rupi. 24 Tupã katu omoingove jey chupe, oipe'ávo chupe mano poguýgui, mano ndaikatúigui ipu'akávo hese. 25 Mburuvicha guasu David, oñe'ẽvo Jesús rehe he'i vaekue:
Che ahecha mantéva
Ñandejárape che renondépe.
Ha'e oĩgui che akatúape
mba'eve nda che reitýi chéne.
26 Upévare
che py'a henyhẽ vy'águi
ha apurahéi torypaitépe.
Aikóne kyhyje'ỹre,
27 nda che reja mo'ãigui
che tyvy kuápe,
térã oñembyai
ne rembiguái
marangatu rete.
28 Rehechauka vaekue chéve
jeikove rape,
ha che myenyhẽta vy'águi
ne renondépe.”
29 Che pehẽngue kuéra: Ta'e porãntena peẽme, ñande ru ypykue David omano ha oñeñotỹ hague ha ityvy oĩha gueteri ñande apytépe. 30 David katu maranduhára*f** vaekue, ha oikuaa Tupã ome'ẽ hague chupe iñe'ẽ, omoĩtaha mburuvicha guasúrõ peteĩ iñemoñarévape. 31 Ha'e ohecháma vaekue oiko mboyve, oikove jeyha pe Mesías. David oñe'ẽ vaekue upévare ha he'i pe Mesías ndopyta mo'ãiha ityvýpe ha hete noñembyai mo'ãiha. 32 Ha péina Tupã omoingove jey upe Jesúspe, ha ore, upéva rechahare. 33 Tupã omopu'ã rire chupe ha omoĩ ijakatúape, ha ohupyty rire Tupãgui Espíritu Santo, ha'e he'i vaekue ome'ẽtaha oréve, ohekuavo pe Espíritu ore ári. Upéva hína upe peẽ pehecha ha pehendu vaekue. 34 Ndaha'éi David pe ojupi vaekue yvágape. Ha'e voi niko he'i vaekue:
‘Ñandejára he'i che Járape:
Eguapy che akatúape,
35 amoĩ meve nde py guýpe
nde rehe ija'e'ỹvape.’
36 Toikuaa porãke opa Israelgua, ko Jesúspe voi, peẽ pemosãingo vaekue kurusúre, Tupã omoingo hague opa mba'e Jára ha Mesías ramo.”
37 Umi ijaty vaekue ohendúvo ko'ã mba'e, oñembyasy eterei ha oporandu joa Pedro ha apóstol kuérape:
—Ore pehẽngue, mba'éiko rojapóta?
38 Pedro he'i chupe kuéra:
—Pejevy Tupã gotyo ha peñemongaraika peteĩ-teĩ Jesucristo rérape, Tupã oheja rei haguã peẽme pene angaipa, ha péicha ome'ẽta peẽme Espíritu Santo. 39 Ko ñe'ẽme'ẽ niko peẽme ha pene ñemoñarépe, ha avei opa umi mombyry oĩvape guarã. He'ise opa umi Tupã Ñandejára ohenoisévape guarã.
40 Ko'ãichagua ñe'ẽ rupi, Pedro oñemoñe'ẽ ha oheko mbo'e chupe kuéra, he'ívo:
—Pejeheja ko'ã tekove ahẽgui!
41 Ha umi oguerovia vaekue iñe'ẽ, oñemongaraika. Ha upe árape oike umi ogueroviáva apytépe, 3.000 tapicha rupi. 42 Ha oñemohatã hikuái umi apóstol kuéra ombo'évape, omboja'óvo oñondive umi oguerekóva, oñembyatývo oipehe'ã haguã mbuja ha oñembo'e haguã.
Cristo reroviaha ypykue rekove
43 Opavave ohecha ramo heta hechapyrãva ha techaukarã Tupã ojapóva apóstol kuéra rupi. 44 Opa ogueroviáva oĩ peteĩ ñe'ẽme ha omboja'o ojoapytépe opa oguerekóva. 45 Ome'ẽ hepýre ijyvy ha opa oguerekóva, ha omboja'o upe viru peteĩ-teĩ oikotevẽháicha. 46 Opa ára oñembyatými Tupaópe ha hóga kuéra rupi oipehe'ã mbuja ha ho'u oñondive torypápe ha py'a porãme. 47 Oguerohory Tupãme ha opavave ohayhu chupe kuéra. Arako'ẽre Ñandejára ombohetave upe aty, umi ha'e oipysyrõ vaekue reheve.